1
00:00:00,450 --> 00:00:02,550
W tym filmie chciałabym omówić kilka tematów,

2
00:00:02,550 --> 00:00:03,650
które są za sobą powiązane.

3
00:00:03,650 --> 00:00:05,850
Z jednej strony są naprawdę łatwe, ale z drugiej strony

4
00:00:05,850 --> 00:00:07,883
sprawiają wiele trudności.

5
00:00:07,883 --> 00:00:10,110
Miejmy więc zatem nadzieję, że zrobimy jakiś postęp.

6
00:00:10,110 --> 00:00:12,400
Na dobry początek wyobraźmy sobie,

7
00:00:12,400 --> 00:00:15,460
że mam tutaj pewien rodzaj naczynia.

8
00:00:15,460 --> 00:00:18,130
Powiedzmy, że to jest naczynie, w którym znajdują się

9
00:00:18,130 --> 00:00:21,430
cząsteczki wody.

10
00:00:21,430 --> 00:00:24,070
Cząsteczki te

11
00:00:24,070 --> 00:00:25,550
ocierają się o siebie.

12
00:00:25,550 --> 00:00:27,920
Jest to woda w stanie ciekłym.

13
00:00:27,920 --> 00:00:30,340
Pomiędzy nimi

14
00:00:30,340 --> 00:00:33,050
znajdują się cząsteczki cukru.

15
00:00:33,050 --> 00:00:35,790
Narysuję je kolorem różowym.

16
00:00:35,790 --> 00:00:40,690
Tutaj znajdują się cząsteczki cukru.

17
00:00:40,690 --> 00:00:43,040
Cząsteczek wody jest dużo więcej -

18
00:00:43,040 --> 00:00:44,290
chcę, by było to jasne.

19
00:00:49,420 --> 00:00:55,660
W takiej sytuacji mówimy,

20
00:00:55,660 --> 00:01:00,440
że jest więcej rozpuszczalnika.

21
00:01:00,440 --> 00:01:03,350
W tym przypadku jest więcej cząsteczek wody

22
00:01:03,350 --> 00:01:07,990
i słowo "więcej" może dosłownie oznaczać liczbę cząsteczek.

23
00:01:07,990 --> 00:01:10,010
Nie będę teraz omawiać moli,

24
00:01:10,010 --> 00:01:13,140
ponieważ mogliście jeszcze nie mieć do czynienia z tym tematem,

25
00:01:13,140 --> 00:01:15,670
ale wyobraźcie sobie, że to czego jest więcej

26
00:01:15,670 --> 00:01:17,740
będziemy nazywać rozpuszczalnikiem.

27
00:01:17,740 --> 00:01:24,630
W tym przypadku, rozpuszczalnikiem jest woda.

28
00:01:24,630 --> 00:01:30,030
To, czego jest mniej, w tym przypadku cukru,

29
00:01:30,030 --> 00:01:32,730
nazywamy substancją rozpuszczoną.

30
00:01:36,292 --> 00:01:37,640
To nie musi być cukier.

31
00:01:37,640 --> 00:01:40,320
Mogą to być inne cząsteczki, których jest mniej,

32
00:01:40,320 --> 00:01:41,570
w tym przypadku, w wodzie.

33
00:01:45,750 --> 00:01:49,620
Mówimy, że cukier został rozpuszczony w wodzie.

34
00:02:03,500 --> 00:02:06,420
To wszystko tutaj, to połączenie

35
00:02:06,420 --> 00:02:10,229
cząsteczek wody i cukru,

36
00:02:10,229 --> 00:02:14,140
nazywamy roztworem.

37
00:02:14,140 --> 00:02:16,870
Roztwór składa się z rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej.

38
00:02:16,870 --> 00:02:18,160
Rozpuszczalnikiem jest woda.

39
00:02:18,160 --> 00:02:21,110
To substancja, która rozpuszcza, a substancja

40
00:02:21,110 --> 00:02:23,220
rozpuszczona to cukier.

41
00:02:23,220 --> 00:02:24,290
To jest roztwór.

42
00:02:24,290 --> 00:02:27,950
To wszystko może być dla was powtórką ,

43
00:02:27,950 --> 00:02:32,870
ale robię to celowo - chcę opowiedzieć o

44
00:02:32,870 --> 00:02:34,370
pojęciu dyfuzji.

45
00:02:39,960 --> 00:02:43,490
Pojęcie to jest właściwie całkiem proste.

46
00:02:43,490 --> 00:02:46,790
Powiedzmy, że mam to samo naczynie.

47
00:02:46,790 --> 00:02:49,600
Pozwólcie, że użyję trochę innego naczynia,

48
00:02:49,600 --> 00:02:50,640
by omówić dyfuzje.

49
00:02:50,640 --> 00:02:52,180
Powrócimy to do wody i cukru,

50
00:02:52,180 --> 00:02:54,070
a zwłaszcza do wody.

51
00:02:54,070 --> 00:02:58,570
Powiedzmy, że mamy naczynie w którym znajdują się

52
00:02:58,570 --> 00:03:00,830
cząstki powietrza.

53
00:03:00,830 --> 00:03:03,560
To może być cokolwiek - tlen lub dwutlenek węgla.

54
00:03:03,560 --> 00:03:07,880
Narysuję tu kilka cząstek powietrza.

55
00:03:07,880 --> 00:03:11,060
Powiedzmy, że jest to tlen

56
00:03:11,060 --> 00:03:12,590
w stanie gazowym.

57
00:03:12,590 --> 00:03:14,900
Każda cząstek to O2, prawda?

58
00:03:14,900 --> 00:03:16,900
Powiedzmy, że jest to obecny układ,

59
00:03:16,900 --> 00:03:19,710
że tu jest próżnia i że są tu różne

60
00:03:19,710 --> 00:03:20,220
temperatury.

61
00:03:20,220 --> 00:03:22,490
Te cząsteczki wody mają pewien

62
00:03:22,490 --> 00:03:25,280
rodzaj energii kinetycznej.

63
00:03:25,280 --> 00:03:29,620
Poruszają się w różnych kierunkach.

64
00:03:29,620 --> 00:03:34,760
Moje pytanie brzmi: co się wydarzy

65
00:03:34,760 --> 00:03:35,810
w takim naczyniu?

66
00:03:35,810 --> 00:03:38,710
Te cząsteczki będą się

67
00:03:38,710 --> 00:03:39,770
ze sobą zderzać.

68
00:03:39,770 --> 00:03:43,030
Będą raczej zderzać w kierunku dół-lewo,

69
00:03:43,030 --> 00:03:45,120
niż w kierunku góra-prawo.

70
00:03:45,120 --> 00:03:47,970
Więc jeśli ta cząsteczka przemieściłaby się w kierunku dół-lewo,

71
00:03:47,970 --> 00:03:50,110
to uderzyła by w inną i przemieściłaby się

72
00:03:50,110 --> 00:03:52,070
w kierunku góra-prawo.

73
00:03:52,070 --> 00:03:53,480
Ale przemieszczając się w kierunku góra-prawo

74
00:03:53,480 --> 00:03:55,040
nie ma w co uderzyć.

75
00:03:55,040 --> 00:03:57,990
Ogólnie rzecz biorąc, wszystko porusza się w różnych kierunkach,

76
00:03:57,990 --> 00:04:00,250
ale bardziej prawdopodobne jest poruszanie się

77
00:04:00,250 --> 00:04:01,000
w prawo.

78
00:04:01,000 --> 00:04:02,500
Kiedy cząsteczka porusza się w lewo istnieje większa szansa,

79
00:04:02,500 --> 00:04:04,130
że w coś uderzy.

80
00:04:04,130 --> 00:04:06,090
Chodzi tu o zdrowy rozsądek.

81
00:04:06,090 --> 00:04:09,550
Z czasem, ten system dojdzie to równowagi -

82
00:04:09,550 --> 00:04:11,580
nie będę teraz w chodzić w szczegóły

83
00:04:11,580 --> 00:04:12,340
znaczenia tego.

84
00:04:12,340 --> 00:04:14,340
Jeśli chcielibyście to zobaczyć, możecie obejrzeć

85
00:04:14,340 --> 00:04:15,470
filmy o termodynamice.

86
00:04:15,470 --> 00:04:18,000
W końcu zobaczycie, że naczynie wygląda

87
00:04:18,000 --> 00:04:19,140
w ten sposób.

88
00:04:19,140 --> 00:04:20,200
Nie mogę tego zagwarantować,

89
00:04:20,200 --> 00:04:22,500
Istnieje szansa, że będzie wyglądać tak,

90
00:04:22,500 --> 00:04:25,920
ale jest bardzo prawdopodobne, że te pięć cząstek

91
00:04:25,920 --> 00:04:27,970
się rozprzestrzeni.

92
00:04:27,970 --> 00:04:32,790
To jest dyfuzja i jest to rozprzestrzenianie się

93
00:04:32,790 --> 00:04:36,940
cząstek lub cząsteczek z obszarów wysokiego stężenia

94
00:04:36,940 --> 00:04:39,140
do obszarów niskiego stężenia, zgadza się?

95
00:04:39,140 --> 00:04:41,420
W tym przypadku, cząsteczki rozprzestrzenią się w tym kierunku

96
00:04:41,420 --> 00:04:43,780
z obszaru o wysokim stężeniu do obszaru

97
00:04:43,780 --> 00:04:45,130
o niskim stężeniu.

98
00:04:45,130 --> 00:04:47,920
Co to jest stężenie?

99
00:04:47,920 --> 00:04:51,060
Jest wiele sposobów mierzenia stężenia

100
00:04:51,060 --> 00:04:54,120
i molarności.

101
00:04:54,120 --> 00:04:57,830
Ale chodzi o to ile cząstek

102
00:04:57,830 --> 00:04:59,900
znajduje się w jednostce przestrzeni.

103
00:04:59,900 --> 00:05:02,780
Tutaj mamy wiele cząstek w jednostce przestrzeni,

104
00:05:02,780 --> 00:05:04,550
a tutaj mało.

105
00:05:05,850 --> 00:05:09,230
Więc tutaj mamy wysokie stężenie,

106
00:05:09,230 --> 00:05:09,970
a tutaj niskie.

107
00:05:09,970 --> 00:05:12,740
Moglibyście sobie wyobrazić inne eksperymenty tego rodzaju.

108
00:05:12,740 --> 00:05:17,000
Możecie wyobrazić sobie roztwór -

109
00:05:17,000 --> 00:05:18,250
zróbmy więc coś takiego.

110
00:05:21,570 --> 00:05:22,820
Powiedzmy, że mamy dwa naczynia.

111
00:05:25,440 --> 00:05:27,230
Powróćmy do sytuacji z rozpuszczaniem.

112
00:05:27,230 --> 00:05:29,720
To był gaz, ale zacząłem omawiać ten przykład,

113
00:05:29,720 --> 00:05:31,432
więc zostańmy przy nim.

114
00:05:31,432 --> 00:05:35,530
Powiedzmy, że znajdują się tu drzwi, które się większe

115
00:05:35,530 --> 00:05:38,370
niż cząsteczki wody albo cukru.

116
00:05:38,370 --> 00:05:41,305
Po jednej stronie mam grupę cząsteczek wody.

117
00:05:53,300 --> 00:05:55,650
Mam tutaj cząsteczki wody - wszystkie skaczą

118
00:05:55,650 --> 00:05:58,690
w różnych kierunkach - jedne przemieszczają się w tym kierunku,

119
00:05:58,690 --> 00:06:01,890
inne w tym kierunku,

120
00:06:01,890 --> 00:06:04,590
przy założeniu, że po po obu stronach

121
00:06:04,590 --> 00:06:06,570
jest ten sam poziom molekuł. W przeciwnym razie

122
00:06:06,570 --> 00:06:07,510
ciśnienia będą różne.

123
00:06:07,510 --> 00:06:10,070
Powiedzmy, że tu na górze jest takie samo ciśnienie

124
00:06:10,070 --> 00:06:11,170
jak tu na górze.

125
00:06:11,170 --> 00:06:12,730
Więc nie ma ciśnienia przemieszczającego się

126
00:06:12,730 --> 00:06:13,790
w jednym kierunku lub drugim.

127
00:06:13,790 --> 00:06:17,240
Jeśli z jakiegoś powody, więcej cząsteczek wody

128
00:06:17,240 --> 00:06:18,772
przemieszczałyby się w prawo, to nagle

129
00:06:18,772 --> 00:06:20,760
wypełniłoby się to wodą,ale wiemy

130
00:06:20,760 --> 00:06:22,620
że to się nie wydarzy.

131
00:06:22,620 --> 00:06:28,200
Więc mamy dwa naczynia z wodą.

132
00:06:28,200 --> 00:06:30,340
Dodajmy teraz jakąś substancję.

133
00:06:30,340 --> 00:06:33,230
Rozpuśćmy coś po

134
00:06:33,230 --> 00:06:35,630
lewej stronie.

135
00:06:35,630 --> 00:06:40,620
Dodajemy cząsteczki cukru po lewej stronie.

136
00:06:40,620 --> 00:06:42,910
Są one wystarczająco małe by przejść przez tą rurkę.

137
00:06:42,910 --> 00:06:44,280
Robię jedno założenie.

138
00:06:44,280 --> 00:06:45,120
Co się stanie?

139
00:06:45,120 --> 00:06:47,710
Te wszystkie cząstki mają pewien rodzaj energii kinetycznej

140
00:06:47,710 --> 00:06:52,630
i skaczą dookoła.

141
00:06:52,630 --> 00:06:56,250
Z czasem cząsteczki wody zaczynają się przemieszczać tam i z powrotem.

142
00:06:56,250 --> 00:06:57,600
Ta cząsteczka może przemieścić się w tym kierunku,

143
00:06:57,600 --> 00:07:00,040
a ta w tym, ale potrącają się.

144
00:07:00,040 --> 00:07:03,810
Z czasem jedna z tych dużych cząsteczek cukru

145
00:07:03,810 --> 00:07:06,520
będzie poruszać się we właściwym kierunku - może ta

146
00:07:06,520 --> 00:07:08,470
zamiast poruszać się w tym kierunku.

147
00:07:08,470 --> 00:07:10,380
zacznie poruszać się w tym kierunku.

148
00:07:10,380 --> 00:07:15,630
Przechodzi przez ten tunel łączący dwa

149
00:07:15,630 --> 00:07:18,050
naczynia i trafia tutaj.

150
00:07:18,050 --> 00:07:20,320
Ta cząsteczka będzie ciągle skakać.

151
00:07:20,320 --> 00:07:23,570
Istnieje możliwość, że wróci,

152
00:07:23,570 --> 00:07:25,420
ale jest tu ciągle więcej cząstek cukru niż tam.

153
00:07:25,420 --> 00:07:31,350
Istnieje większe prawdopodobieństwo, że jedna z tych cząstek

154
00:07:31,350 --> 00:07:33,350
przejdzie na tą stronę, niż że jedna z tych cząstek

155
00:07:33,350 --> 00:07:34,340
przejdzie na tą stronę.

156
00:07:34,340 --> 00:07:36,980
Można sobie wyobrazić, że jeśli robimy tak z milionami cząstek -

157
00:07:36,980 --> 00:07:40,650
ja robię to tylko z czterema - to z czasem,

158
00:07:40,650 --> 00:07:43,440
cząsteczki rozprzestrzenią się i ich stężenia

159
00:07:43,440 --> 00:07:44,550
będą mniej więcej takie same.

160
00:07:44,550 --> 00:07:46,950
Więc może tutaj po jakimś czasie będą dwie cząstki.

161
00:07:46,950 --> 00:07:49,430
Ale jeśli mamy do czynienia tylko z trzema, czterema lub pięcioma cząstkami,

162
00:07:49,430 --> 00:07:51,380
istnieje możliwość, że tak się nie stanie.

163
00:07:51,380 --> 00:07:53,240
Jednak jeśli mamy milionami bardzo małych cząstek

164
00:07:53,240 --> 00:07:56,810
prawdopodobieństwo jest bardzo, bardzo duże.

165
00:07:56,810 --> 00:07:59,590
W każdym razie, przemieściliśmy się z pojemnika

166
00:07:59,590 --> 00:08:02,460
o wysokim stężeniu do pojemnika o niskim

167
00:08:02,460 --> 00:08:06,080
stężeniu, a cząstki rozprzestrzeniły się

168
00:08:06,080 --> 00:08:08,530
z pojemnika o niskim stężeniu do pojemnika

169
00:08:08,530 --> 00:08:09,590
o wysokim stężeniu.

170
00:08:09,590 --> 00:08:11,130
Czyli rozproszyły się.

171
00:08:11,130 --> 00:08:12,820
To jest dyfuzja.

172
00:08:16,170 --> 00:08:18,880
Nauczyliśmy się paru słów, których używa się

173
00:08:18,880 --> 00:08:21,800
mówiąc o dyfuzji - kiedy zaczęliśmy

174
00:08:21,800 --> 00:08:24,260
tutaj stężenie było wyższe.

175
00:08:24,260 --> 00:08:26,715
W pojemniku po lewej stronie było wyższe stężenie.

176
00:08:33,110 --> 00:08:34,130
To wszystko jest względne, prawda?

177
00:08:34,130 --> 00:08:37,480
Jest wyższe niż tu.

178
00:08:37,480 --> 00:08:39,505
W tym po prawej stężenie jest niższe.

179
00:08:42,799 --> 00:08:44,450
Tak się to nazywa.

180
00:08:44,450 --> 00:08:47,650
Roztwór o wyższym stężeniu to

181
00:08:47,650 --> 00:08:50,330
roztwór hipertoniczny.

182
00:08:50,330 --> 00:08:51,730
Napiszę to kolorem żółtym.

183
00:08:58,330 --> 00:09:01,120
Hiper oznacza, że czegoś jest dużo,

184
00:09:01,120 --> 00:09:02,620
zbyt wiele.

185
00:09:02,620 --> 00:09:05,925
Ten o niższym stężeniu jest hipotoniczny.

186
00:09:13,720 --> 00:09:16,660
Może kiedyś słyszeliście, jak któryś z waszych krewnych

187
00:09:16,660 --> 00:09:20,730
powiedział, że ma hipoglikemię, bo nie zjadł posiłku.

188
00:09:20,730 --> 00:09:22,230
Oznacza to, że nie jadł i czuje się

189
00:09:22,230 --> 00:09:22,910
słabo.

190
00:09:22,910 --> 00:09:24,800
W jego krwiobiegu jest za mało cukru

191
00:09:24,800 --> 00:09:26,730
i nie chce zemdleć, więc musi coś zjeść.

192
00:09:26,730 --> 00:09:29,930
Jeśli właśnie zjadłeś batonika, być może masz hiperglikemie,

193
00:09:29,930 --> 00:09:32,930
a może w ogóle jesteś "hiper".

194
00:09:32,930 --> 00:09:35,580
Dobrze znać te przedrostki,

195
00:09:35,580 --> 00:09:38,650
ale hipertoniczny oznacza, że jest dużo substancji rozpuszczanej.

196
00:09:38,650 --> 00:09:40,510
Stężenie jest wysokie.

197
00:09:40,510 --> 00:09:44,500
W roztworze hipotonicznym substancji tej nie jest dużo,

198
00:09:44,500 --> 00:09:46,010
więc stężenie jest niskie.

199
00:09:46,010 --> 00:09:47,130
Dobrze jest znać te słowa.

200
00:09:47,130 --> 00:09:51,220
Ogólnie rzecz biorąc, jeśli nic nie stoi na przeszkodzie by doszło do dyfuzji,

201
00:09:51,220 --> 00:09:54,790
substancja rozpuszczana przemieści się

202
00:09:54,790 --> 00:09:58,820
z roztworu o wysokim stężeniu, czyli hipertonicznego

203
00:09:58,820 --> 00:10:03,490
do roztworu hipotonicznego

204
00:10:03,490 --> 00:10:05,520
o niższym stężeniu.

205
00:10:05,520 --> 00:10:08,480
Zróbmy teraz ciekawy eksperyment.

206
00:10:08,480 --> 00:10:10,930
Mówiliśmy o dyfuzji i do tej pory omawialiśmy

207
00:10:10,930 --> 00:10:14,530
dyfuzję substancji rozpuszczanej, prawda?

208
00:10:14,530 --> 00:10:17,770
Ogólnie rzecz biorąc - choć nie zawsze tak jest -

209
00:10:17,770 --> 00:10:19,780
substancji rozpuszczanej jest mniej,

210
00:10:19,780 --> 00:10:22,400
a rozpuszczalnika więcej.

211
00:10:22,400 --> 00:10:23,510
więcej.

212
00:10:23,510 --> 00:10:26,600
Najpowszechniejszym rozpuszczalnikiem jest woda,

213
00:10:26,600 --> 00:10:27,520
ale nie musi to być woda.

214
00:10:27,520 --> 00:10:28,870
Może to być alkohol,

215
00:10:28,870 --> 00:10:31,390
albo rtęć.

216
00:10:31,390 --> 00:10:34,880
Może to być zestaw cząsteczek, ale w większości

217
00:10:34,880 --> 00:10:38,130
układów biologicznych i chemicznych

218
00:10:38,130 --> 00:10:39,460
jest ona typowym rozpuszczalnikiem.

219
00:10:39,460 --> 00:10:41,920
Rozpuszcza się w niej inne substancje.

220
00:10:41,920 --> 00:10:46,380
Ale co się dzieje, jeśli cząsteczki substancji rozpuszczanej są za duże,

221
00:10:46,380 --> 00:10:51,060
a cząsteczki wody za małe by przejść przez tunel.

222
00:10:51,060 --> 00:10:55,370
Przeanalizujmy tą sytuację.

223
00:10:55,370 --> 00:10:57,090
W tym celu zrobię

224
00:10:57,090 --> 00:10:58,830
ciekawą rzecz.

225
00:10:58,830 --> 00:11:02,670
Powiedzmy, że mamy tu naczynie.

226
00:11:02,670 --> 00:11:03,950
Nie będę go rysować.

227
00:11:03,950 --> 00:11:07,190
Powiedzmy, że w środowisku zewnętrznym

228
00:11:07,190 --> 00:11:09,260
znajduje się woda.

229
00:11:09,260 --> 00:11:12,630
To jest środowisko zewnętrzne i mamy

230
00:11:12,630 --> 00:11:13,880
pewnie rodzaj

231
00:11:13,880 --> 00:11:19,400
błony.

232
00:11:19,400 --> 00:11:22,040
Woda może przez nią przenikać,

233
00:11:22,040 --> 00:11:23,190
więc jest półprzepuszczalna.

234
00:11:23,190 --> 00:11:26,520
Przepuszcza wodę, ale nie przepuszcza

235
00:11:26,520 --> 00:11:27,110
substancji rozpuszczanej.

236
00:11:27,110 --> 00:11:28,680
Powiedzmy, że ta substancja to cukier.

237
00:11:28,680 --> 00:11:33,060
Woda znajduje się po obu stronach

238
00:11:33,060 --> 00:11:36,126
błony.

239
00:11:36,126 --> 00:11:39,380
To są małe cząsteczki wody.

240
00:11:39,380 --> 00:11:43,950
To jest błona.

241
00:11:43,950 --> 00:11:46,520
Powiedzmy, że znowu mamy cząsteczki cukru.

242
00:11:46,520 --> 00:11:47,560
Wybrałem cukier,

243
00:11:47,560 --> 00:11:48,760
ale to może być cokolwiek,

244
00:11:48,760 --> 00:11:51,050
Więc tutaj mamy cząsteczki cukru,

245
00:11:51,050 --> 00:11:55,950
które są tylko trochę większe albo mogą być dużo większe.

246
00:11:55,950 --> 00:11:57,750
Właściwie, są one dużo większe niż cząsteczki wody.

247
00:11:57,750 --> 00:11:59,700
Narysuję tylko cztery, ale są ich

248
00:11:59,700 --> 00:12:01,210
miliony, prawda?

249
00:12:01,210 --> 00:12:03,470
Cząsteczek wody jest dużo więcej.

250
00:12:03,470 --> 00:12:05,325
Próbuję pokazać, że cząsteczek wody jest więcej

251
00:12:05,325 --> 00:12:06,290
niż cząsteczek cukru.

252
00:12:06,290 --> 00:12:07,645
Ta błona jest półprzepuszczalna.

253
00:12:13,140 --> 00:12:15,210
Jeśli coś jest przepuszczalne to substancje mogą przez to przenikać.

254
00:12:15,210 --> 00:12:18,070
Jeśli jest półprzepuszczalne to znaczy, że nie jest przepuszczalne całkowicie.

255
00:12:18,070 --> 00:12:20,650
W tej sytuacji woda

256
00:12:20,650 --> 00:12:22,440
może przenikać przez błonę.

257
00:12:22,440 --> 00:12:28,850
Cukier nie może przenikać,

258
00:12:28,850 --> 00:12:30,100
bo jego cząsteczki są za duże.

259
00:12:35,900 --> 00:12:39,220
Gdybyśmy zrobili powiększenie błony,

260
00:12:39,220 --> 00:12:40,580
mogłaby wyglądać tak.

261
00:12:40,580 --> 00:12:41,980
Powiększę ją.

262
00:12:44,530 --> 00:12:48,620
Znajdują się na niej takie małe otwory.

263
00:12:48,620 --> 00:12:51,270
I być może cząsteczki wody są mniej więcej takiego rozmiaru.

264
00:12:51,270 --> 00:12:53,820
Mogą więc przechodzić przez te otwory.

265
00:12:53,820 --> 00:12:56,250
Mogą poruszać się tam i z powrotem przez otwory,

266
00:12:56,250 --> 00:13:01,520
ale cząsteczki cukru mają mniej więcej taką wielkość.

267
00:13:01,520 --> 00:13:04,990
Nie mogą przejść przez ten otwór.

268
00:13:04,990 --> 00:13:07,280
Są zbyt duże by przejść przez ten otwór

269
00:13:07,280 --> 00:13:08,830
tam i z powrotem.

270
00:13:08,830 --> 00:13:12,680
Jak myślicie, co się stanie w tej sytuacji?

271
00:13:12,680 --> 00:13:14,330
Po pierwsze, użyjmy naszej terminologii.

272
00:13:14,330 --> 00:13:15,720
Pamiętajcie, cukier to nasz substancja rozpuszczana.

273
00:13:15,720 --> 00:13:17,120
Woda to nasz rozpuszczalnik.

274
00:13:17,120 --> 00:13:18,930
Półprzepuszczalna błona.

275
00:13:18,930 --> 00:13:21,400
Po której stronie błony znajduje się wyższe stężenie

276
00:13:21,400 --> 00:13:24,330
substancji rozpuszczanej?

277
00:13:24,330 --> 00:13:25,690
Wewnątrz.

278
00:13:25,690 --> 00:13:27,060
Wnętrze jest hipertoniczne.

279
00:13:32,370 --> 00:13:33,540
Na zewnątrz stężenie jest

280
00:13:33,540 --> 00:13:34,850
niższe, czyli roztwór jest hipotoniczny.

281
00:13:44,850 --> 00:13:47,680
Gdyby te otwory były wystarczająco duże, opierając się na tym

282
00:13:47,680 --> 00:13:51,330
o czym właśnie mówiliśmy - te cząsteczki skakałyby dookoła,

283
00:13:51,330 --> 00:13:53,700
woda przemieszczałaby się w jednym kierunku i z takim samym prawdopodobieństwem -

284
00:13:53,700 --> 00:13:56,520
może opowiem o tym

285
00:13:56,520 --> 00:13:58,360
za chwilę.

286
00:13:58,360 --> 00:14:01,660
Gdyby wszystko było otwarte na oścież, prawdopodobieństwo byłoby takie samo,

287
00:14:01,660 --> 00:14:03,780
cząsteczki przeskakiwałyby na tą stronę

288
00:14:03,780 --> 00:14:06,450
i w końcu stężenia byłyby

289
00:14:06,450 --> 00:14:08,500
takie same.

290
00:14:08,500 --> 00:14:10,710
Tradycyjna dyfuzja nastąpiłaby z miejsca,

291
00:14:10,710 --> 00:14:13,130
gdzie jest wysokie stężenie do miejsca, gdzie jest niskie stężenie

292
00:14:13,130 --> 00:14:14,530
substancji rozpuszczanej.

293
00:14:14,530 --> 00:14:17,350
W tym przypadku te cząsteczki

294
00:14:17,350 --> 00:14:18,330
nie mieszczą się w otworze.

295
00:14:18,330 --> 00:14:20,160
Tylko woda może przemieszczać się tam i z powrotem.

296
00:14:20,160 --> 00:14:25,180
Gdyby tych cząsteczek tu nie było, woda miałaby taką samą szansę

297
00:14:25,180 --> 00:14:28,780
przemieszczenia się w tym kierunku, podczas gdy one

298
00:14:28,780 --> 00:14:33,940
przemieszczałyby się w tym kierunku.

299
00:14:33,940 --> 00:14:40,090
Te cząsteczki są po prawej stronie, a właściwie

300
00:14:40,090 --> 00:14:42,290
w tym przypadku, wewnątrz naszej błony.

301
00:14:42,290 --> 00:14:47,000
To jest powiększone wnętrze błony -

302
00:14:47,000 --> 00:14:50,440
jest to mniej prawdopodobne ponieważ te cząsteczki zbliżają

303
00:14:50,440 --> 00:14:55,230
się do otworów - istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że woda

304
00:14:55,230 --> 00:14:58,110
zbliży się do otworów, więc jest bardziej prawdopodobne,

305
00:14:58,110 --> 00:15:02,720
że woda wejdzie do środka, niż że wyjdzie na zewnątrz.

306
00:15:02,720 --> 00:15:04,180
Chcę by było to jasne.

307
00:15:04,180 --> 00:15:07,150
Gdyby cząsteczek cukru tu nie było,

308
00:15:07,150 --> 00:15:09,830
woda mogłaby przemieszczać się w obu kierunkach.

309
00:15:09,830 --> 00:15:12,730
Cząsteczki cukru są tutaj i mogłyby być

310
00:15:12,730 --> 00:15:15,290
po prawej stronie.

311
00:15:15,290 --> 00:15:18,200
Mogą zablokować otwory - myślę, że najlepiej mówić o tym

312
00:15:18,200 --> 00:15:20,430
jako o blokowaniu dostępu do otworu.

313
00:15:20,430 --> 00:15:22,060
Same nigdy nie będą mogły przejść przez otwór

314
00:15:22,060 --> 00:15:24,490
i mogą nawet ich nie blokować, ale

315
00:15:24,490 --> 00:15:25,720
będą poruszać się w różnych kierunkach.

316
00:15:25,720 --> 00:15:29,580
Gdyby cząsteczka wody zbliżała się do otworu - jest to prawdopodobne

317
00:15:29,580 --> 00:15:31,360
i mamy do czynienia z milionami cząsteczek -

318
00:15:31,360 --> 00:15:34,610
jest bardziej prawdopodobne, że go zostanie zablokowana.

319
00:15:34,610 --> 00:15:35,360
na zewnątrz.

320
00:15:35,360 --> 00:15:37,620
Jeśli chodzi o cząsteczki wody z zewnątrz, nic ich nie blokuje,

321
00:15:37,620 --> 00:15:40,170
więc woda może wpłynąć

322
00:15:40,170 --> 00:15:41,480
do środka.

323
00:15:41,480 --> 00:15:44,310
W tej sytuacji, mając półprzepuszczalną błonę,

324
00:15:44,310 --> 00:15:45,700
woda się przez nią przedostanie.

325
00:15:45,700 --> 00:15:49,280
Woda dostanie się do środka.

326
00:15:49,280 --> 00:15:51,430
Jest to interesujące.

327
00:15:51,430 --> 00:15:56,900
Rozpuszczalnik z roztworu hipotonicznego przepływa

328
00:15:56,900 --> 00:15:59,600
do roztworu hipertonicznego.

329
00:16:07,650 --> 00:16:11,620
Jeśli w wodzie rozpuścimy cukier,

330
00:16:11,620 --> 00:16:15,290
to możemy powiedzieć że przechodzimy do wysokiego

331
00:16:15,290 --> 00:16:19,470
do niskiego stężenia wody.

332
00:16:19,470 --> 00:16:20,370
Nie chcę za bardzo tego komplikować.

333
00:16:20,370 --> 00:16:23,090
Często wprawia to ludzi w zakłopotanie,

334
00:16:23,090 --> 00:16:24,040
ale pomyślcie tylko co się dzieje.

335
00:16:24,040 --> 00:16:27,260
Niezależnie od sytuacji, roztwór robi

336
00:16:27,260 --> 00:16:30,000
co może, by wyrównać

337
00:16:30,000 --> 00:16:30,680
stężenie,

338
00:16:30,680 --> 00:16:32,080
aby było one jak najbardziej

339
00:16:32,080 --> 00:16:33,710
zbliżone po oby stronach.

340
00:16:33,710 --> 00:16:35,150
To nie jest magia.

341
00:16:36,160 --> 00:16:38,300
Jest to oparte na prawdopodobieństwie i skaczących dookoła cząsteczkach,

342
00:16:38,300 --> 00:16:41,050
ale w tej sytuacji istnieje większe prawdopodobieństwo,

343
00:16:41,050 --> 00:16:43,790
że woda przepłynie do naczynia.

344
00:16:43,790 --> 00:16:46,700
Płynie ona z roztworu hipertonicznego o niskim stężeniu

345
00:16:46,700 --> 00:16:50,460
do roztworu

346
00:16:50,460 --> 00:16:53,690
o wysokim stężeniu cukru, i jeśli

347
00:16:53,690 --> 00:16:57,320
błona jest rozciągliwa

348
00:16:57,320 --> 00:17:01,670
przepłynie przez nią więcej wody

349
00:17:01,670 --> 00:17:04,420
i wtedy się rozciągnie.

350
00:17:04,420 --> 00:17:08,420
Nie będę się wchodzić teraz w szczegóły, ale ta idea

351
00:17:08,420 --> 00:17:12,470
wody jako rozpuszczalnika,

352
00:17:12,470 --> 00:17:15,150
który przechodzi przez półprzepuszczalną błonę

353
00:17:15,150 --> 00:17:18,500
nazywa się osmozą.

354
00:17:22,569 --> 00:17:25,170
Prawdopodobnie słyszeliście o uczeniu się poprzez osmozę - jeśli położy się książkę

355
00:17:25,170 --> 00:17:27,200
pod głową, widza przesiąknie do mózgu.

356
00:17:27,200 --> 00:17:28,000
Tu chodzi o to samo.

357
00:17:28,000 --> 00:17:29,500
To własnie stąd pochodzi to słowo.

358
00:17:29,500 --> 00:17:33,570
Woda przedostająca się przez błony

359
00:17:33,570 --> 00:17:35,600
w celu wyrównania stężeń.

360
00:17:35,600 --> 00:17:38,370
Powiedzmy, że mam wysokie stężenie tutaj,

361
00:17:38,370 --> 00:17:39,490
a niskie tutaj.

362
00:17:39,490 --> 00:17:43,020
Gdyby nie było to błony, te duże cząsteczki mogłyby się przedostać,

363
00:17:43,020 --> 00:17:48,080
ale ponieważ znajduje się tu półprzepuszczalna błona,

364
00:17:48,080 --> 00:17:48,680
jest to niemożliwe.

365
00:17:48,680 --> 00:17:52,400
Nie ma tu magii - więcej wody przedostanie się

366
00:17:52,400 --> 00:17:56,090
by wyrównać

367
00:17:56,090 --> 00:17:57,160
stężenie.

368
00:17:57,160 --> 00:18:01,970
W końcu, jeśli znajdowałoby się tu kilka cząsteczek,

369
00:18:01,970 --> 00:18:06,440
a stężenie nie byłoby tak wysokie, jeśli wszystko mogłoby się w pełni odbyć,

370
00:18:06,440 --> 00:18:08,970
doszlibyśmy do momentu,

371
00:18:08,970 --> 00:18:11,120
w którym stężenie po tej stronie

372
00:18:11,120 --> 00:18:13,650
byłoby takie jak po prawej stronie,

373
00:18:13,650 --> 00:18:16,500
ponieważ prawa strona wypełni się wodą

374
00:18:16,500 --> 00:18:19,380
i prawdopodobnie zwiększy objętość.

375
00:18:19,380 --> 00:18:21,520
I znowu, prawdopodobieństwo przemieszczenia się cząsteczek wody

376
00:18:21,520 --> 00:18:23,600
na prawo i lewo będzie takie samo

377
00:18:23,600 --> 00:18:25,920
i otrzymamy pewną równowagę.

378
00:18:25,920 --> 00:18:29,910
Chcę by było to jasne - dyfuzja to przechodzenie cząstki

379
00:18:29,910 --> 00:18:33,130
z miejsca o wyższym stężeniu

380
00:18:33,130 --> 00:18:35,740
i rozprzestrzenianiu się w miejscu

381
00:18:35,740 --> 00:18:36,950
o niższym stężeniu.

382
00:18:36,950 --> 00:18:41,240
Osmoza to dyfuzja wody.

383
00:18:41,240 --> 00:18:44,210
Zazwyczaj mówimy o dyfuzji wody jako rozpuszczalniku

384
00:18:44,210 --> 00:18:47,010
i w kontekście półprzepuszczalnej błony,

385
00:18:47,010 --> 00:18:51,260
przez którą substancja rozpuszczana nie może

386
00:18:51,260 --> 00:18:53,530
przejść.

387
00:18:53,530 --> 00:18:55,800
W każdym razie, mam nadzieję, uznaliście ten film za przydatny

388
00:18:55,800 --> 00:18:57,880
i nie całkiem skomplikowany.