Norman McLaren, người tiên phong
trong kĩ thuật phim hoạt hình ở thế kỉ 20
đã nói: "Hoạt hình không phải là
nghệ thuật những bức vẽ chuyển động
mà là nghệ thuật của những chuyển
động được vẽ.
Điều diễn ra giữa các khung hình
quan trọng hơn
những gì ở trong mỗi khung hình đó."
Ý ông là gì?
Để một vật chuyển động
vật đó phải đổi tư thế theo thời gian.
Nếu thời gian trôi và không có
sự thay đổi nào về tư thế diễn ra,
thì vật đó coi như đứng yên.
Mối quan hệ giữa sự trôi qua của thời gian
và những thay đổi diễn ra
trong khoảng thời gian đó
là cốt lõi của mọi hình thái nghệ thuật
dựa trên thời gian
cho dù là âm nhạc, vũ đạo hay hoạt hình.
Kiểm soát tốc độ và những thay đổi
giữa các khung hình
là một sự biến đổi kì diệu
làm cho hoạt hình có thể thể hiện
những ảo ảnh của cuộc sống
Trong hoạt hình, có hai yếu tố cơ bản
chúng ta dùng để tạo nên điều này:
thời gian và không gian.
Để thể hiện mối quan hệ
giữa hai yếu tố này,
chúng ta xem qua một ví dụ:
quả bóng nảy.
Thời gian có thể được hiểu là
vận tốc hay nhịp điệu
của hành động.
Vận tốc được quyết định bởi
số hình ảnh, hay khung hình (frames)
mà hành động đó chiếm.
Hành động gồm càng nhiều khung hình,
thời gian nó xuất hiện càng dài,
và hành động diễn ra càng chậm.
Hành động gồm càng ít khung hình,
thì nó xuất hiện ngắn hơn,
và hành động trở nên nhanh hơn.
Nhưng thời gian không chỉ là về vận tốc
mà còn là về nhịp điệu.
Giống như nhịp trống hay giai điệu
chỉ xuất hiện
khi một bản nhạc được chơi,
thời gian của một hành động
chỉ tồn tại khi hành động đang diễn ra.
Có thể hiểu như
một hành động chiếm 6 hay 18 khung hình
hoặc tương tự như vậy.
Nhưng để hiểu một cách rõ ràng hơn,
bạn cần phải biểu diễn
hoặc trải nghiệm nó như thể nó diễn ra
trong đời thực.
Thời gian của một hành động
gắn liền với ngữ cảnh
và điều mà bạn muốn gửi đến người xem.
Cái gì đang thực hiện hành động
và tại sao?
Hãy xem ví dụ sau.
Cái gì làm một quả bóng nảy?
Hiện tượng này
là kết quả của sự tương tác
giữa các lực cơ học,
một quả bóng có xu hướng chuyển động
do lực gây ra bởi động lượng của nó
và lực hấp dẫn của trọng lực
kéo nó xuống mặt đất.
Độ lớn của các lực tác dụng lên quả bóng
và tại sao quả bóng chuyển động như vậy
đều phụ thuộc vào tính chất vật lý
của quả bóng đó.
Một quả golf nhỏ, cứng và nhẹ.
Một quả bóng cao su nhỏ, mềm và nhẹ hơn.
Quả bóng chơi trên biển to, mềm và nhẹ.
Quả bowling thì to, cứng và nặng.
Mỗi quả bóng đều chuyển động khác nhau
do đặc tính của chúng.
Hãy cùng làm rõ nhịp điệu
của từng loại bóng.
Mỗi loại bóng đều có nhịp điệu riêng
nói lên đặc trưng của nó
và thời gian nó nảy ngang qua màn hình.
Nhịp của những lần va chạm này
chính là yếu tố thời gian.
Bắt đầu vẽ nào!
Quả bóng sẽ di chuyển lên xuống
với những hình tròn đơn giản
Vẽ một hình tròn ở đây,
gọi là điểm A, điểm bắt đầu.
Quả bóng sẽ rơi xuống đất ở đây,
điểm B
Cho rằng sẽ cần một giây
để quả bóng chạm đất và nảy lên lại
Đó là thời gian.
Không gian là vị trí vẽ những đường tròn
trong khung hình từ điểm A đến điểm B.
Nếu quả bóng di chuyển
những khoảng bằng nhau,
đây là thứ ta có.
Nhưng nó lại không thể hiện gì
về bản chất.
Đây là một quả bóng hay là một hình tròn
trên một chiếc thang máy?
Hãy cùng nhìn lại
xem điều gì đang diễn ra
với mỗi quả bóng khi nó nảy.
Sau mỗi lần quả bóng va chạm với mặt đất,
động lượng hướng lên của nó
sẽ dần nhỏ hơn trọng lực.
Điều này xảy ra khi bóng nảy lên đến đỉnh.
Lúc này chuyển động đổi hướng,
và quả bóng di chuyển chậm dần.
Dễ dàng nhận thấy
những vị trí của quả bóng
gần nhau hơn ở khoảng này.
Sau đó quả bóng rơi xuống nhanh dần
và đạt vận tốc lớn nhất
khi nó chạm mặt đất.
Có thể thấy mỗi vị trí
cách xa nhau nhiều hơn.
Sự thay đổi vị trí các khung hình
chính là không gian.
Thay đổi càng nhỏ,
hành động càng trở nên chậm hơn.
Thay đổi càng nhiều,
hành động sẽ trở nên nhanh hơn.
Để cho một vật giảm tốc,
sự thay đổi vị trí của các khung hình
càng về sau phải càng nhỏ hơn trước.
Tương tự như vậy, để một vật tăng tốc,
khoảng cách các khung hình phải tăng dần.
Hãy thay đổi khoảng cách các khung hình
quả bóng của chúng ta
để nó thể hiện được những gì
ta đã thấy trước đó.
Chậm ở trên đỉnh, nhanh hơn khi chạm đất.
Chỉ cần điều chỉnh khoảng cách một chút
là ta đã thể hiện được
lực của động lượng
và trọng lực
và có được một chuyển động giống thật hơn.
Cùng thời gian nhưng
với không gian khác nhau
sẽ cho ra một kết quả khác biệt đáng kể.
Và trong thực tế sau mỗi lần nảy
thì trọng lực sẽ triệt tiêu
xu hướng tiếp tục chuyển động
của quả bóng.
Độ cao của quả bóng giảm dần
sau mỗi lần nảy.
Nhưng mức độ giảm của chúng khác nhau
phụ thuộc vào tính chất của quả bóng.
Mặc dù những hình tròn này giống nhau,
nó lại kể những câu chuyện khác nhau
về cách chúng chuyển động.
Mối quan hệ giữa các yếu tố
của thời gian và không gian
có thể được áp dụng rất nhiều cách
và dùng để vẽ toàn bộ các chuyển động:
một cái yo-yo,
một cú đấm,
một cái vỗ nhẹ,
một cú đẩy,
một cái cưa,
Mặt Trời đi ngang qua bầu trời,
một con lắc.
Hoạt hình là một loại nghệ thuật
dựa trên thời gian
Nó có thể kết hợp với yếu tố thẩm mỹ
của các nghệ thuật tạo hình
như tranh minh hoạ hay hội hoạ
nhưng hoạt hình khác biệt
ở chỗ: những gì bạn thấy
không quan trọng bằng
những gì bạn không nhìn thấy.
Bề ngoài của một vật
chỉ cho chúng ta biết
về bản thân vật đó mà thôi.
Chỉ khi vật chuyển động
chúng ta mới hiểu được bản chất
thật sự của nó.