1
00:00:00,429 --> 00:00:01,929
Bu videoda danışmaq istədiyim,

2
00:00:01,929 --> 00:00:05,717
elektromənfilikdir,

3
00:00:05,717 --> 00:00:13,071
elektro mənfilik,

4
00:00:13,071 --> 00:00:15,692
və demək olar ki, elektrona

5
00:00:15,692 --> 00:00:22,003
hərisliklə yaxındır.

6
00:00:22,003 --> 00:00:24,405
Onlar yaxındılar və demək olar ki, əgər

7
00:00:24,405 --> 00:00:27,328
bir şeyin yüksək elektromənfiliyi varsa,

8
00:00:27,328 --> 00:00:29,719
yüksək elektrona hərisdir,

9
00:00:29,719 --> 00:00:31,228
bu nə deməkdir?

10
00:00:31,228 --> 00:00:34,351
Deməli, elektrona hərislik bir atomun nə 
qədər elektron cəzb

11
00:00:34,351 --> 00:00:37,705
etməsidir, elektronları nə qədər sevir?

12
00:00:37,705 --> 00:00:41,667
Bəlkə daha çox elektron istəyir?

13
00:00:41,667 --> 00:00:45,283
Elektromənfilik biraz daha spesifikdir.

14
00:00:45,283 --> 00:00:49,085
Bu elektron kovalent rabitənin bir növü
olduqda olur,

15
00:00:49,085 --> 00:00:53,333
başqa bir atomla elektron bölüşəndə,

16
00:00:53,333 --> 00:00:55,891
bu kovalent rabitədə nə qədər

17
00:00:55,891 --> 00:00:58,873
elektronları götürmək istəyir?

18
00:00:58,873 --> 00:01:01,844
Elektron götürməklə nə demək istəyirəm?

19
00:01:01,844 --> 00:01:03,820
Gəlin bunu yazaq.

20
00:01:03,820 --> 00:01:13,871
Elektronları nə qədər çox istəyir,

21
00:01:13,871 --> 00:01:15,815
bu əslində qeyri-rəsmi izahdır,

22
00:01:15,815 --> 00:01:18,803
elektronları istəmək, elektronları
saxlamaq,

23
00:01:18,803 --> 00:01:20,973
vaxtını onlarla daha çox xərcləmək,

24
00:01:20,973 --> 00:01:23,572
kovalent rabitənin bir hissəsi olmaq.

25
00:01:23,572 --> 00:01:28,258
Bu da elektronları nə qədər istədikləridir,

26
00:01:28,258 --> 00:01:32,732
ya da elektronlara qarşı nə qədər
hərislikləri var.

27
00:01:32,732 --> 00:01:39,674
Elektronları nə qədər istəyirlər.

28
00:01:39,674 --> 00:01:41,043
Bilirsiniz ki, bunlar çox

29
00:01:41,043 --> 00:01:43,569
yaxın anlayışlardır.

30
00:01:43,569 --> 00:01:45,510
Bu kovalent rabitənin kontekstindədir,

31
00:01:45,510 --> 00:01:47,732
nə qədər elektrona hərislik var?

32
00:01:47,732 --> 00:01:50,104
Deməli, bunu biraz geniş bir
anlayış kimi

33
00:01:50,104 --> 00:01:54,052
düşünürük, ancaq bu iki anlayış 
eyni oxda irəliləyirlər.

34
00:01:54,052 --> 00:01:55,883
Elektronegativlik barədə

35
00:01:55,883 --> 00:01:58,075
düşünmək, bunu biraz daha başa düşülən
edir.

36
00:01:58,075 --> 00:01:59,833
Gəlin ən məşhur olan kovalent

37
00:01:59,833 --> 00:02:00,855
rabitəli quruluşları nəzərdən keçirək

38
00:02:00,855 --> 00:02:03,292
məsələn su molekulunda.

39
00:02:03,292 --> 00:02:07,983
Su, bildiyiniz kimi, H iki O-dur,

40
00:02:07,983 --> 00:02:11,166
bir oksigen atomu və

41
00:02:11,166 --> 00:02:13,934
iki hidrogen atomumuz var.

42
00:02:13,934 --> 00:02:17,074
Hər bir hidrogenin bir valent elektronu
var

43
00:02:17,074 --> 00:02:21,095
və gördüyümüz kimi, oksigenin xarici 
təbəqəsində

44
00:02:21,095 --> 00:02:25,596
1,2,3,4,5,6 valent elektronu var.

45
00:02:25,596 --> 00:02:31,184
1,2,3,4,5,6 valent elektronu.

46
00:02:31,184 --> 00:02:33,106
Əgər hidrogen iki

47
00:02:33,106 --> 00:02:35,398
elektronu var imiş kimi davrana bilsə

48
00:02:35,398 --> 00:02:37,788
xoşbəxt olardı, çünki sabit elektron
konfiqurasiyası olardı,

49
00:02:37,788 --> 00:02:41,218
Birinci təbəqə ancaq iki elektron
tələb edir,

50
00:02:41,218 --> 00:02:42,621
qalanları 8 tələb edir.

51
00:02:42,621 --> 00:02:45,214
Hidrogen düşünə bilər ki,
1 dənə elektron ala bilsə idim,

52
00:02:45,214 --> 00:02:46,787
helium kimi dayanıqlı olardım.

53
00:02:46,787 --> 00:02:49,288
Oksigen də düşünər ki, əgər iki elektron
alsam,

54
00:02:49,288 --> 00:02:51,159
neon kimi dayanıqlı olaram.

55
00:02:51,159 --> 00:02:53,759
Beləliklə, nəticədə elektronlarını birlikdə
istifadə edirlər.

56
00:02:53,759 --> 00:02:57,642
Bu elektron ilə bu elektron hidrogen üçün

57
00:02:57,642 --> 00:02:59,206
birlikdə paylaşılırlar.

58
00:02:59,206 --> 00:03:01,800
Hidrogen hiss edər ki, ikisini də işlədir
və daha

59
00:03:01,800 --> 00:03:03,125
dayanıqlı olur,

60
00:03:03,125 --> 00:03:04,676
bu , xarici təbəqəni dayanıqlı edir.

61
00:03:04,676 --> 00:03:06,301
ya da hidrogeni stabilləşdirir.

62
00:03:06,301 --> 00:03:08,027
Beləliklə, bu elektron hidrogenlə

63
00:03:08,027 --> 00:03:10,494
paylaşıla bilər və nəticədə

64
00:03:10,494 --> 00:03:13,027
hidrogen özünü Helium kimi aparar.

65
00:03:13,027 --> 00:03:14,465
Bu oksigen

66
00:03:14,465 --> 00:03:16,487
isə

67
00:03:16,487 --> 00:03:18,467
bu mübadilə prosesində nəsə əldə edir.

68
00:03:18,467 --> 00:03:20,236
O, elektron alır, bir elektron.

69
00:03:20,236 --> 00:03:22,856
Bu hidrogenlərin hər
birindən bir elektron götürür

70
00:03:22,856 --> 00:03:26,646
və sonra da özünü

71
00:03:26,646 --> 00:03:30,261
neon kimi stabil hiss edər.

72
00:03:30,261 --> 00:03:32,447
Ancaq bu kovalent rabitələr

73
00:03:32,447 --> 00:03:34,193
ancaq eyni dərəcədə
elektroməfi

74
00:03:34,193 --> 00:03:35,882
olduqda elektronları

75
00:03:35,882 --> 00:03:37,203
bölüşməklə olur .

76
00:03:37,203 --> 00:03:38,482
Molekulun geri qalan
hissəsində baş verəcəklər

77
00:03:38,482 --> 00:03:40,361
vacib ola bilər,

78
00:03:40,361 --> 00:03:42,323
amma belə halda,

79
00:03:42,323 --> 00:03:43,507
oksigen və hidrogen nümunəsində

80
00:03:43,507 --> 00:03:45,515
onların eyni elektromənfiliyi yoxdur.

81
00:03:45,515 --> 00:03:49,756
Oksigen elektron almağı
Hidrogendən daha çox sevir.

82
00:03:49,756 --> 00:03:51,416
Bu elektronlar birlikdə elə də

83
00:03:51,416 --> 00:03:52,617
çox vaxt keçirməyəcəklər.

84
00:03:52,617 --> 00:03:54,639
Burada onları çəkməyə çalışdım,

85
00:03:54,639 --> 00:03:57,941
bilirsiniz, bu valent elektronlar
bu nöqtələr kimidir.

86
00:03:57,941 --> 00:03:59,490
Ancaq bildiyimiz kimi, bu

87
00:03:59,490 --> 00:04:03,575
elektronlar nüvənin ətrafında,

88
00:04:03,575 --> 00:04:06,665
belə bir bulanıqlıqdadırlar,

89
00:04:06,665 --> 00:04:09,507
atomları yaradırlar.

90
00:04:09,507 --> 00:04:11,971
Deməli, belə tip kovalent rabitədə,

91
00:04:11,971 --> 00:04:15,459
bu elektronlar,bu rabitəyə aid elektronlar,

92
00:04:15,459 --> 00:04:18,316
hidrogenin ətrafından çox oksigenin 
ətrafında

93
00:04:18,316 --> 00:04:20,829
toplaşırlar.

94
00:04:20,829 --> 00:04:23,564
Bu iki elektron oksigenin ətrafında

95
00:04:23,564 --> 00:04:25,144
daha çox vaxt keçirəcək,

96
00:04:25,144 --> 00:04:27,425
nəinki hidrogenin ətrafında.

97
00:04:27,425 --> 00:04:30,360
Bu,oksigen daha elektromənfi 
olduğu üçün baş verir,

98
00:04:30,360 --> 00:04:31,773
bunu barədə indi danışacağıq.

99
00:04:31,773 --> 00:04:34,656
Bu kimyada doğrudan da vacib məsələdir,

100
00:04:34,656 --> 00:04:36,915
əsasən də üzki kimyanı öyrəndikdə.

101
00:04:36,915 --> 00:04:39,091
Çünki, bilirik ki, oksigen daha

102
00:04:39,091 --> 00:04:40,407
elektronmənfidir

103
00:04:40,407 --> 00:04:41,761
və elektronlar hidrogenə

104
00:04:41,761 --> 00:04:44,377
nisbətən oksigenin ətrafında daha çox
vaxt keçirir,

105
00:04:44,377 --> 00:04:47,135
bu tərəfdə yarım mənfi yük yaradır,

106
00:04:47,135 --> 00:04:50,517
bu tərəfdə isə yarım müsbət yük,

107
00:04:50,517 --> 00:04:55,712
suyun bu xüsusiyətlərə sahib olmasının
səbəbi budur,

108
00:04:55,712 --> 00:04:59,292
başqa videolarda bu barədə
daha dərinə gedəcəyik.

109
00:04:59,292 --> 00:05:00,984
Həm də, üzvi kimyanı öyrədikdə

110
00:05:00,984 --> 00:05:02,830
bu tipli bir neçə reaksiya

111
00:05:02,830 --> 00:05:04,745
proqnozlaşdırıla bilər

112
00:05:04,745 --> 00:05:06,525
ya da elektromənfiliyə görə

113
00:05:06,525 --> 00:05:09,833
yaranacaq rabitələr tapıla bilər.

114
00:05:09,833 --> 00:05:10,872
Əsasən də, oksidləşmə

115
00:05:10,872 --> 00:05:12,404
dərəcəsinə baxdıqda
və bu tip nümunələrdə

116
00:05:12,404 --> 00:05:15,436
elektromənfilik bunlar barədə çox 
şey deyəcək.

117
00:05:15,436 --> 00:05:19,037
Elektromənfiliyin nə olduğunu
bildiyimizə görə,

118
00:05:19,037 --> 00:05:21,435
gəlin biraz düşünək,

119
00:05:21,435 --> 00:05:24,062
dövri sistemə

120
00:05:24,062 --> 00:05:27,880
baxanda, dövri sistem boyunca,

121
00:05:27,880 --> 00:05:29,687
deyək ki, 1-ci qrupdan başlayırıq

122
00:05:29,687 --> 00:05:35,177
bu qrupdan gedək qrup

123
00:05:35,177 --> 00:05:38,464
gəlin deyək ki, halogenlərə,

124
00:05:38,464 --> 00:05:42,700
buradakı sarı sütun boyunca,

125
00:05:42,700 --> 00:05:44,131
elektromənfiliyin necə olacağını

126
00:05:44,131 --> 00:05:47,848
düşünürsünüz?

127
00:05:47,848 --> 00:05:49,232
Bunu müəyyənləşdirməyin yolu

128
00:05:49,232 --> 00:05:50,629
ekstrim nöqtələrini təyin etməkdir.

129
00:05:50,629 --> 00:05:53,965
Natriuma və
Xlora baxaq.

130
00:05:53,965 --> 00:05:54,935
Tövsiyə edirəm ki,

131
00:05:54,935 --> 00:05:56,930
videonu dayandırın və düşünün.

132
00:05:56,930 --> 00:05:58,624
Düşünürəm ki, bildiniz,

133
00:05:58,624 --> 00:06:01,293
bu da oxşar bir ideyadır,

134
00:06:01,293 --> 00:06:03,537
ionlaşma enerjisi ilə oxşar ideyadır.

135
00:06:03,537 --> 00:06:06,451
Natirumun xarici təbəqəsində 1

136
00:06:06,451 --> 00:06:07,785
elektronu var.

137
00:06:07,785 --> 00:06:09,855
Bu təbəqəni tamamlamaq
çətin olardı və

138
00:06:09,855 --> 00:06:12,036
daha dayanıqlı hala getmək üçün
sahib olduğu

139
00:06:12,036 --> 00:06:15,706
1 elektronu vermək ona daha asandır,

140
00:06:15,706 --> 00:06:18,688
beləliklə, onun Neon kimi dayanıqlı
konfiqurasiyası ola bilər.

141
00:06:18,688 --> 00:06:22,625
Bu da əslində elektron vermək istəyir.

142
00:06:22,625 --> 00:06:24,668
İonlaşma enerjisi videosunda gördük ki,

143
00:06:24,668 --> 00:06:26,783
az ionlaşma enerjisinin olmasının
səbəbi

144
00:06:26,783 --> 00:06:29,590
budur ki, qaz halında natirumdan bir elektron

145
00:06:29,590 --> 00:06:32,196
qoparmaq üçün çox enerji tələb 
edilmir,

146
00:06:32,196 --> 00:06:33,620
Ancaq Xlorda tam əksidir.

147
00:06:33,620 --> 00:06:35,708
Təbəqəni tamamlamaq üçün bir elektron
çatmır.

148
00:06:35,708 --> 00:06:37,580
Etmək istəyəcəyi son şey elektron
vermək

149
00:06:37,580 --> 00:06:40,682
olardı, doğrudan da bir elektron
almağı çox istəyir,

150
00:06:40,682 --> 00:06:42,937
nəticədə, Arqon kimi elektron 
konifqurasiyasına

151
00:06:42,937 --> 00:06:45,984
sahib olacaq, 3-cü təbəqəsini tamamlaya biləcək.

152
00:06:45,984 --> 00:06:49,118
Burada məntiq odur ki, Natrium 
elektron

153
00:06:49,118 --> 00:06:50,578
verir,

154
00:06:50,578 --> 00:06:52,880
Xlor isə elektron almaq 
istəyir.

155
00:06:52,880 --> 00:06:55,471
Xlor elektronları daha çox almaq
istəyir,

156
00:06:55,471 --> 00:06:59,727
ancaq Natirum elektron almaq istəməz,

157
00:06:59,727 --> 00:07:00,953
Buradakı qanunauyğunluğa görə

158
00:07:00,953 --> 00:07:02,505
soldan sağa getdikcə,

159
00:07:02,505 --> 00:07:04,815
elektromənfilik, gəlin bunu
yazım,

160
00:07:04,815 --> 00:07:07,089
elektromənfilik daha da artır.

161
00:07:07,089 --> 00:07:13,811
Sağa doğru getdikcə

162
00:07:13,811 --> 00:07:16,623
elektromənfilik artır.

163
00:07:16,623 --> 00:07:18,237
Qrup boyunca aşağı düşdükcə,

164
00:07:18,237 --> 00:07:22,403
elektromənfilik necə dəyişər?

165
00:07:22,403 --> 00:07:25,774
Aşağı getdikcə nə baş verəcək?

166
00:07:25,774 --> 00:07:27,250
Bir ipucu verəcəm.

167
00:07:27,250 --> 00:07:31,246
Atom radiusu barədə düşünün,

168
00:07:31,246 --> 00:07:31,973
videonu dayandırın və

169
00:07:31,973 --> 00:07:32,896
düşünün.

170
00:07:32,896 --> 00:07:34,747
Aşağı getdikcə elektromənfilik çox

171
00:07:34,747 --> 00:07:36,871
olacaq yoxsa az?

172
00:07:36,871 --> 00:07:39,267
Düşünürəm ki, öhdəsindən gəldiniz,

173
00:07:39,267 --> 00:07:41,810
atom radiusu videosundan
bilirik ki,

174
00:07:41,810 --> 00:07:44,093
daha çox təbəqə əlavə etdikcə,

175
00:07:44,093 --> 00:07:46,191
atom daha da böyüyür.

176
00:07:46,191 --> 00:07:50,838
Seziumun xarici təbəqəsində
1 elektron var,

177
00:07:50,838 --> 00:07:52,150
6-cı təbəqəsində yerləşir,

178
00:07:52,150 --> 00:07:55,854
Litiumun da 1 elektronu var.

179
00:07:55,854 --> 00:07:57,620
Bütün birinci qrup

180
00:07:57,620 --> 00:07:59,471
elementlərinin son təbəqəsində
1 elektronu

181
00:07:59,471 --> 00:08:01,746
var, ancaq bu 55-ci elektron,

182
00:08:01,746 --> 00:08:03,282
yəni Seziumun son təbəqəsindəki

183
00:08:03,282 --> 00:08:05,810
elektron, Litiumda ya da Hidrogendə olan

184
00:08:05,810 --> 00:08:08,334
xarici təbəqə elektronlarından daha çox
uzaqdadır.

185
00:08:08,334 --> 00:08:12,156
Buna görə də, deməli,

186
00:08:12,156 --> 00:08:14,460
bu elektron və nüvə arasından daha çox
müdaxilə

187
00:08:14,460 --> 00:08:16,792
var, aralarında olan digər bütün
elektronlara

188
00:08:16,792 --> 00:08:18,403
nəzərən bu da çox uzaqdır,

189
00:08:18,403 --> 00:08:20,513
buna görə də onu almaq asan olur.

190
00:08:20,513 --> 00:08:24,780
Sezium elektronu verəcəkdir,

191
00:08:24,780 --> 00:08:27,698
elektron verməyə daha meyillidir.

192
00:08:27,698 --> 00:08:30,752
Hidrogenə nisbətən elektron verməyi
daha çox istəyir.

193
00:08:30,752 --> 00:08:33,159
Verilmiş qrupda aşağı getdikcə,

194
00:08:33,159 --> 00:08:39,045
elementlər daha az elektromənfi olur.

195
00:08:39,045 --> 00:08:41,115
Bunlara əsaslanaraq

196
00:08:41,115 --> 00:08:44,586
ən elektromənfi

197
00:08:44,586 --> 00:08:46,016
atom hansıdır?

198
00:08:46,016 --> 00:08:47,467
Onlar ən üst və ən sağda

199
00:08:47,467 --> 00:08:50,447
olanlar olacaq,

200
00:08:50,447 --> 00:08:52,478
buradakılar.

201
00:08:52,478 --> 00:08:54,634
Bunlar ən elektromənfilər olacaq.

202
00:08:54,634 --> 00:08:56,837
Bəzən təsirsiz qazlara heç baxmırıq

203
00:08:56,837 --> 00:08:59,092
çünki, onlar reaktiv deyil,

204
00:08:59,092 --> 00:09:01,133
hətta kovalent rabitə belə yaratmırlar,

205
00:09:01,133 --> 00:09:02,597
çünki onlar xoşbəxtdirlər.

206
00:09:02,597 --> 00:09:03,896
Buradakı simvollar,

207
00:09:03,896 --> 00:09:06,119
onlar bəzən kovalent rabitələr yaradacaq,

208
00:09:06,119 --> 00:09:09,855
yaradanda da, bu elektronları almaq
istəyəcək.

209
00:09:09,855 --> 00:09:11,524
Ən az elektromənfilər hansıdır? Bəzən onları

210
00:09:11,524 --> 00:09:13,620
elektromüsbət adlandırırlar.

211
00:09:13,620 --> 00:09:15,570
Ən aşağıda solda olanlar.

212
00:09:15,570 --> 00:09:18,328
Buradakılar.

213
00:09:18,328 --> 00:09:19,569
Sezium kimi,

214
00:09:19,569 --> 00:09:21,835
onların verəcək sadəcə bir elektronu var,

215
00:09:21,835 --> 00:09:25,333
nəticədə onları, Ksenon kimi stabil hala gətirir,

216
00:09:25,333 --> 00:09:27,510
ancaq qrup 2 elementləri nümunəsində

217
00:09:27,510 --> 00:09:28,525
onlar iki elektron verə

218
00:09:28,525 --> 00:09:29,547
bilərlər, onlar üçün iki

219
00:09:29,547 --> 00:09:31,813
elektron vermək almaqdan asandır.

220
00:09:31,813 --> 00:09:34,145
Onlar böyük atomlardır.

221
00:09:34,145 --> 00:09:35,925
Bu xarici təbəqədəki elektronlar

222
00:09:35,925 --> 00:09:39,448
nüvəyə daha az cəlb olunur.

223
00:09:39,448 --> 00:09:40,718
Dövri sistemdə,

224
00:09:40,718 --> 00:09:42,562
aşağı sol küncdən

225
00:09:42,562 --> 00:09:44,787
yuxarı sağ küncə getdikcə,

226
00:09:44,787 --> 00:09:48,787
elektromənfilik artır.