WEBVTT 00:00:00.789 --> 00:00:04.600 '' သဘာဝရဲ့ ဥပဒေသည် ဘုရားသခင်ရဲ့ သင်္ချာအတွေးအခေါ်ပါပဲ '' 00:00:04.862 --> 00:00:07.523 ဒါက Euclid Alexandria ရဲ့ အဆိုဖြစ်တယ် 00:00:07.523 --> 00:00:12.655 သူက ခရစ်တော် မပေါ်ခင် နှစ်ပေါင်း ၃၀ဝ က ဂရိသင်္ချာနဲ့ ဒဿနပညာရှင်ဖြစ်တယ် 00:00:12.655 --> 00:00:19.691 ဒီကုးကားချက်ပြောရခြင်း အကြောင်းရင်းက Euclid သည် Geometry ရဲ့ ဖခင်ဖြစ်လို့ပါပဲ။ 00:00:19.691 --> 00:00:22.663 ခင်ဗျားရဲ့ ဘုရားသခင်ပေါ် အထင်အမြင်ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒီကိုးကားချက် မှန်တယ်။ 00:00:22.663 --> 00:00:25.054 ဘုရားသခင် တကယ်ရှိတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါမှ မဟုတ် လဲ သဘာဝဘုရားပေါ့ 00:00:25.054 --> 00:00:27.516 ဘဘာဝရဲ့ အခြေခံအချက်အလက် အကြောင်းပြောတာဖြစ်တယ် 00:00:27.516 --> 00:00:31.649 '' သဘာဝရဲ့ ဥပဒေသည် ဘုရားသခင်ရဲ့ သင်္ချာအတွေးအခေါ်ပါဘဲ " 00:00:31.649 --> 00:00:35.016 သင်္ချာသည် သဘာဝဥပဒေ အားလုံးကို အထောက်အပံ့ ပေးတယ်။ 00:00:35.016 --> 00:00:37.802 Geometry စာလုံးကိုယ်တိုင်က ဂရိဆီကလာတယ်။ 00:00:37.802 --> 00:00:40.983 Geo သည် ဂရိလို ကမ္ဘာဖြစ်တယ်။ 00:00:40.983 --> 00:00:44.211 Metry သည် ဂရိလို တိုင်းတာချက်ဖြစ်တယ်။ 00:00:44.211 --> 00:00:47.183 ခင်ဗျားတို့က Metric စနစ်တွေကိုသိမှာပေါ့ 00:00:47.183 --> 00:00:50.132 Euclid သည် Geometry ရဲ့ ဖခင်လို့ လူတွေက အသိအမှတ်ပြုတယ်။ 00:00:50.132 --> 00:00:52.802 သူက Geometry ကိုလေ့လာတဲ့ ပထမဦးဆုံးလူတော့ မဟုတ်ဘူး 00:00:52.802 --> 00:00:56.285 အရှေ့ဆုံးလူသားတွေက Geometry ပညာကို လေ့လာခဲ့မယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်လို့ရတယ်။ 00:00:56.562 --> 00:01:00.024 သူတို့က ဒီမှာလို မြေပေါ်မှာ ရှိတဲ့ အကိုင်းနှစ်ခုကို ကြည့်ပြီး၊ 00:01:00.024 --> 00:01:02.462 ပြီးတေ့ နောက်ထပ် ဒီလိုပုံရှိတဲ့ အကိုင်းတွဲ နှစ်ခုကိုလည်းကြည့်ပြီး၊ 00:01:02.462 --> 00:01:05.178 ဒီဟာက ပိုပြီး ဟ နေတယ်၊ ဒီမှာ ဆက်နွယ်ချက်ကဘာလဲ 00:01:05.178 --> 00:01:13.654 ဒါမှမဟုတ် သူတို့က ဒီလို အကိုင်းရှိတဲ့ အပင်တစ်ခုကိုကြည့်ပြီး၊ 00:01:13.654 --> 00:01:18.274 သူတို့က ဆိုမယ် " ဒီလိုအဟနဲ့ ဟိုလိုအဟမှာ တစ်ခုခုသဘောတရားတူရမယ်" 00:01:18.274 --> 00:01:19.737 ဒါမှမဟုတ် သူတို့က ကိုယ့်ကိုယ်ကို မေးကြည့်မယ် 00:01:19.737 --> 00:01:26.123 အချိုးအစားကဘာလဲ၊ ဒါမှမဟုတ် စက်ဝိုင်းရဲ့ အဝန်းနဲ့အကျယ်ရဲ့ ဆက်နွယ်မှုကဘာလဲ 00:01:26.123 --> 00:01:28.352 အဲဒါက စက်ဝိုင်းအားလုံးမှာ အတူတူ သက်ရောက်မလား ? 00:01:28.352 --> 00:01:31.812 ဒါက သေချာပေါက် မှန်တယ်လို့ ဘယ်လိုယူဆလို့ရမလဲ။ 00:01:31.812 --> 00:01:34.412 ရှေးဂရိတွေရဲ့ အကြောင်းကို လေ့လာခဲ့ရင်, 00:01:34.412 --> 00:01:39.010 သူတို့တွေက Geometry ပညာမှာ ပိုပြီးစဉ်းစားခဲ့တာတွေ့ရမယ်။ 00:01:39.010 --> 00:01:43.259 Pythagoras လို ဂရိသင်္ချာပညာရှင်တွေ အကြောင်းပြောရရင်၊ 00:01:43.259 --> 00:01:45.535 (Euclid မတိုင်ခင်က) 00:01:45.535 --> 00:01:54.511 ၃၀ဝ BC ခေတ်က Euclidean Geometry အကြောင်း မကြာခဏ ပြောကြတဲ့ အကြောင်းက 00:01:54.511 --> 00:01:59.832 ဒီမှာက Rapheel ဆွဲထားတဲ့ Euclid ရဲ့ ပန်းချီပေါ့ ၊ ဘယ်သူမှ သူဘယ်လိုရှိတယ်ဆိုတာ မသိဘူး။ 00:01:59.832 --> 00:02:05.793 သူ ဘယ်ချိန်ကမွေးပြီး၊ သေသွားတာတောင် မသိဘူး၊ ဒါက Raphael စိတ်ကူးပြီး ဆွဲတာဖြစ်တယ်။ 00:02:05.793 --> 00:02:08.383 သူက Alexandria မှာ ဆရာလုပ်တုံးကပေါ့။ 00:02:08.383 --> 00:02:14.397 သူက Geometry ရဲ့ ဖခင်လို့ခေါ်တဲ့ အကြောင်းက သူရေးခဲ့တဲ့ `` Euclid ရဲ့ အက္ခရာ `` စာတန်းကြောင့်ဖြစ်တယ်။ 00:02:14.397 --> 00:02:21.263 Euclid ရဲ့ အက္ခရာ သည် ၁၃ တွဲရှိတဲ့ ကျောင်းသို့စာအုပ်ဖြစ်တယ်။ 00:02:21.263 --> 00:02:24.773 အကျော်ကြားဆုံးကျောင်းသုံးစာအုပ်လို့ တောင်းဆိုနိုင်ပါတယ်။ 00:02:24.773 --> 00:02:31.441 သူက ဒီ ၁၃ တွဲကို အားစိုက်ပြီး သေချာစွာစဉ်းစားပြီး ကျိုးကြောင်းဆက်စပ်တဲ့ ခရီးရှည်ဖြတ်ခဲ့တယ်။ 00:02:31.441 --> 00:02:37.524 Geometry , number theory နဲ့ solid Geometry ( ရှု့ထောင့်သုံးခုရှိတဲ့ Geometry) ကိုရေးဖို့ပဲ။ 00:02:37.524 --> 00:02:40.682 ဒီမှာတော့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ထားတဲ့ ``ခေါင်းစဉ်စာမျက်နှာရဲ့ တစ်ဖက်ခြမ်း`` Frontinspiece ပုံဖြစ်တယ်။ 00:02:40.682 --> 00:02:44.955 Euclid ရဲ့ အက္ခရာ ကိုပထမဦးဆုံး အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြနလည်းဖြစ်တယ်။ 00:02:44.955 --> 00:02:47.532 အဲဒါက ၁၅၇၀ နှစ်မှ ပြန်ခဲ့တာဖြစ်တယ်။ 00:02:47.532 --> 00:02:51.851 သေချာတာကတော့ အလယ်ခေတ်မှာ ဂရိလို အရင်ရေးခဲ့တာဖြစ်တယ်။ 00:02:51.851 --> 00:02:55.334 အာရပ်တွေက ဒီအသိပညာကို ထိန်းသိမ်းပြီး အာရပ်ဘာသာဆီပြန်ခဲ့တယ်။ 00:02:55.334 --> 00:03:02.393 အလည်ခေတ်နောက်ပိုင်းမှာတော့ လက်တင်ဘာသာကို ပြန်တယ်၊ နောက်ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ခဲ့တယ်။ 00:03:02.393 --> 00:03:05.806 ``အားစိုက်ခဲ့ရတဲ့ခရီးရှည်`` ဆိုတာ ကျွန်တော်ပြောတာပါ၊ Euclid မဟုတ်ဘူး။ 00:03:05.806 --> 00:03:14.374 ``ဒေါင့်မှန်တြိဂံရဲ့ အနားနှစ်ခုရဲ့ နှစ်ထပ်ကိန်းသည် ဒေါင့်မှန် ခံအရာနှစ်ထပ်နဲ့ညီတယ်။ 00:03:14.374 --> 00:03:18.182 အဲဒါမျိုးတွေပေါ့ `` အသေးစိတ်ကို ကျွန်တော်တို့ နောက်ကျမှ ရှင်းပါမယ်`` 00:03:18.182 --> 00:03:24.475 မှန်ကောင်းမှန်မယ်လောက်ကို မရောင့်ရဲချင်ဘူး၊ မှန်တယ်ဆိုတာကို သက်သေပြချင်တယ် လို့ သူကဆိုတယ် 00:03:24.475 --> 00:03:29.723 အက္ခရာ ကိုရေးခဲ့ရာမှာ ၊ အထူးသဖြင့် Planer Geometry နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အတွဲ ၆ ခုမှာ 00:03:33.215 --> 00:03:37.721 မှန်တယ်လို့ ယူဆချက် တွေနဲ့စခဲ့တယ်။ 00:03:37.721 --> 00:03:43.747 Grometry မှာဆိုရင် အဲ့ဒီ့ယူဆချက်တွေကို Axioms ဒါမှမဟုတ် Postulates တွေလိ့ဆိုတယ်။ 00:03:43.747 --> 00:03:51.549 အဲဒီ့ကနေစပြီး သူက သက်သေပြချက်၊ ကောက်နှုတ်တင်ပြချက်တွေ ရေးခဲ့တယ်။ အဲဒါတွေကို Theorems လို့လဲခေါ်တယ်။ 00:03:51.549 --> 00:03:55.729 ပြီးတော့ `` ဒါနဲ့ဒါနဲ့မှန်ခဲ့ရင် ဒီဟာက မှန်ရမယ် `` လို့သူကပြောခဲ့တယ်။ 00:03:55.729 --> 00:03:58.492 တခြားဟာတွေ မမှန်ဘူးဆိုတာလည်း သူက သက်သေပြနိုင်ခဲ့တယ်။ 00:03:58.492 --> 00:04:01.255 ဒါကအမှန်အကန် မဟုတ်ဘူးလို့ သက်သေပြနိုင်ခဲ့တယ်။ 00:04:01.255 --> 00:04:04.042 `` ငါထိုင်ခဲ့တဲ့ စက်ဝိုင်းတိုင်းမှာ ဒီအရည်အချင်းရှိတယ်`` လို့လဲ မပြောခဲ့ဘူး 00:04:04.042 --> 00:04:06.155 ``ဒါမှန်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် သက်သေပြခဲ့တယ်`` လို့ဆိုတယ်။ 00:04:06.155 --> 00:04:11.402 အဲဒီ့ကနေဆက်ပြီး နောက်ထပ်ကောက်ချက်တွေ Theorems တွေကို ရှာတွေ့ခဲ့တယ်။ 00:04:11.402 --> 00:04:14.096 အရင်က မှန်တယ်လို့ လက်ခံခဲ့တဲ့အဆို Axioms တွေကို သုံးလို့ရပါတယ်။ 00:04:14.096 --> 00:04:17.068 ဒီမှာ ထူးခြားတာက အရင်က ဘယ်သူကမှ မလုပ်ခဲ့ဖူးဘူး။ 00:04:17.068 --> 00:04:23.477 ကျယ်ပြန့်တဲ့အသိပညာတစ်ခုလုံးအပေါ်မှာ သံသယနဲနဲမှ မရှိအောင်ကြိုးစားပြီး သက်သေပြခဲ့တယ်။ 00:04:23.477 --> 00:04:30.095 သူက ဒီမှာတစ်ခု ဟိုမှာတစ်ခုမဟုတ်ပဲ အသိပညာ အားလုံးပေါ်မှာ သက်သေပြခဲ့တယ်။ 00:04:30.884 --> 00:04:39.692 ဒီလိုနဲ့ Axiom, Postulates, Theorems, Propositions တွေကို ကြိုးပမ်းပြီး တစ်ခုပေါ်တစ်ခုဆင့်ပြီး ဆောက်ခဲ့တယ်။ 00:04:39.692 --> 00:04:42.022 Theorems တို့ Proposition တို့ဆိုတာ တကယ်တော့အတူတူပါပဲ။ 00:04:43.069 --> 00:04:47.881 Euclid ရေးပြီး နှစ်ပေါင်းနှစ်ထောင်လောက်( ကျောင်းသုံးစာအုပ်ရဲ့ အံ့မခန်းလောက်တဲ့ သက်တန့်) 00:04:47.881 --> 00:04:55.427 Euclid ရဲ့ အက္ခရာကို နောကျေခဲ့ရင် လူတွေက ခင်ဗျားကို ပညာတက်လို့ မယူဆခဲ့ဘူး၊ 00:04:55.427 --> 00:04:59.862 အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ Euclid ရဲ့ အက္ခရာစာအုပ်သည် ဒုတိယ အရောင်းကောင်းဆုံး ဖြစ်ခဲ့တယ်။ 00:04:59.862 --> 00:05:01.581 ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာပြီးရင်။ 00:05:01.581 --> 00:05:04.344 အဲဒါက ကျမ်းစာပြီးရင် ဒုတိယ လိုက်တာက သင်္ချာစာအုပ်ဖြစ်တယ်။ 00:05:04.344 --> 00:05:07.943 ပုံနှိပ်စက်စထွက်တဲ့အချိန်မှာ သူတို့တွေကဆိုမယ်၊ ကျမ်းစာအုပ်ကို ထုတ်ရအောင် ပြီးတော့ ဘာထုတ်မလဲ 00:05:07.943 --> 00:05:09.940 Euclid ရဲ့အက္ခရာ ကိုထုတ်ရအောင် 00:05:10.525 --> 00:05:16.606 ဒါကတော်တော့ကိုကြာခဲ့တဲ့ အဖြစ်သည် အဲဒီ့အချိန်အထိ အကျုံးဝင်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရမယ်။ 00:05:16.606 --> 00:05:19.416 ၁၅၀-၁၆၀ နှစ် မတိုင်ခင်က 00:05:19.816 --> 00:05:23.779 ဒီဟာက Abraham Lincoln ရဲ့ ကိုးကားချက်ဖြစ်တယ် (ထူးချွန်တဲ့ 00:05:23.779 --> 00:05:26.612 အမေရိကန်သမ္မတ တစ်ယောက်) ဒီ Abraham Lincoln ရဲ့ပုံကို ကျွန်တော်သဘောကျတယ်။ 00:05:26.612 --> 00:05:29.747 ဒါက Lincoln ရဲ့ အသက် ၃၀ နောက်ပိုင်းဓါတ်ပုံပေါ့။ 00:05:29.747 --> 00:05:35.900 သူက Euclid ရဲ့ အက္ခရာ ကို အရမ်းသဘောကျတယ်။ သူ့ရဲ့စိတ်က ဒီစာအုပ်ဖတ်ပြီး လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။ 00:05:35.900 --> 00:05:38.872 သူကမြင်းစီးနေတဲ့အချိန်မှာ Euclid ရဲ့ အက္ခရာကို ဖတ်မယ် ၊ သူက 00:05:38.872 --> 00:05:40.777 သမ္မတရုံးမှာလဲ Euclid ရဲ့ အက္ခရာကိုဖတ်မယ်။ 00:05:41.207 --> 00:05:43.795 ဒါက Lincoln ရဲ့ တိုက်ရိုက် ကိုးကားချက်ဖြစ်တယ်။ 00:05:43.795 --> 00:05:48.415 `` ကျွန်တော်ဥပဒေပညာသင်ချိန်မှာ ၊ Demonstrate ဆိုတာ သက်သေပြတယ်ဆိုတာကို ခဏခဏ တွေ့ခဲ့တယ်။ 00:05:48.415 --> 00:05:53.454 ပထမတော့ အဓိပ္ပါယ်ကိုနားလည်တယ်လို့ထင်ခဲ့တယ်၊ နောက်ပိုင်းကျတော့ နားမလည်ခဲ့ဖူးလို့သိလာတယ်။ 00:05:53.454 --> 00:05:59.375 ကိုယ့်ဟာကိုယ်မေးကြည့်တယ်၊ သက်သေပြနိုင်တာထက်ကို ပိုပြီး ရှင်းပြရရင် ကျွန်တော်ဘာလုပ်ရမလဲ။ 00:05:59.375 --> 00:06:02.580 တခြားသက်သေပြချက်နဲ့ Demonstration က ဘာကွာသလဲ။ 00:06:02.580 --> 00:06:08.454 ဒါနဲ့ Lincoln က Demonstration ရဲ့ အဓိပ္ပါယ်သည် သံသယမရှိ သက်သေပြတာလို့ ဆိုတယ် 00:06:08.454 --> 00:06:13.307 ပိုပြီး ကြိုးပမ်းရတဲ့ ရိုးရိုးကျေနပ်နိုင်တဲ့ အကျိုးအကြောင်းပြချက်ထက်ပိုတယ် 00:06:13.307 --> 00:06:17.998 ``ကျွန်တော် Webster အဘိဓမ္မါ မှာ ရှာကြည့်တယ်`` ( Lincoln ခေတ်က Webster ရှိခဲ့တယ်။) 00:06:17.998 --> 00:06:23.060 `` တစ်ခုခုသက်သေပြနိုင်တယ်၊ သံသယမရှီလောက်အောင်၊ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် 00:06:23.060 --> 00:06:28.005 ဘယ်လိုသက်သေပြရမလဲဆိုတာကို စဉ်းစားလို့မရဘူး ၊ ကြီးကျယ်တဲ့ အရာတွေကို 00:06:28.005 --> 00:06:32.649 သံသယမရှိလောက်အောင်၊ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ဆင်ခြင်သုံးသပ်မှုမပါပဲ 00:06:32.649 --> 00:06:35.668 Demonstration ကို ကျွန်တော်နားလည်တာက 00:06:35.668 --> 00:06:41.241 တခြား အဘိဓမ္မာတွေ၊ အကိုးအကားစာစောင်တွေ ရှာပြီး လေ့လာကြည့်တယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒါထက်ကောင်းတဲ့အဖြေမတွေ့ဘူး။ 00:06:41.241 --> 00:06:45.676 မျက်ကန်းကို အပြာ လို့ သတ်မှတ်သလိုဖြစ်နေတယ်။ 00:06:45.676 --> 00:06:55.150 ကျွန်တော်က ကိုယ့်ကိုယ်ကို `` Demonstrate ရဲ့ အဓိပ္ပါယ်မသိပဲ မင်းဘယ်လိုရှေ့နေလုပ်မလဲ`` လို့ဆိုတယ်။ 00:06:55.150 --> 00:07:00.467 ကျွန်တော်သည် Springfield ကထွက်ပြီး အဖေ့ရဲ့ အိမ်မှာ သွားနေတယ်။ 00:07:00.467 --> 00:07:04.345 Euclid ရဲ့စာအုပ်ခြောက်အုပ်မှာရှိတဲ့ ဘယ်ယူဆချက်မဆို ရွတ်နိုင်တဲ့အထိ 00:07:04.345 --> 00:07:06.806 Planar Geometry နဲ့ဆိုင်တဲ့ စာအုပ်ခြောက်အုပ်ကို ပြောတာ 00:07:06.806 --> 00:07:11.868 အဲဒီ့တော့မှ Demonstrate ရဲ့အဓိပ္ပါယ်ကို နားလည်ပြီးမှ ရှေ့နေပညာကို ပြန်ဆက်သင်တယ် 00:07:11.868 --> 00:07:17.348 ထူးချွန်တဲ့ အမေရိကန်သမ္မတက ရှေ့နေကောင်းတစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့ရာ 00:07:17.348 --> 00:07:24.128 Euclid ရဲ့အက္ခရာ စာအုပ်ခြောက်အုပ်က ဘယ်ယူဆချက်ကို မဆို သက်သေပြနိုင်ရမယ်လို့ဆိုတယ်။ 00:07:24.128 --> 00:07:30.885 သူသမ္မတဖြစ်လာတဲ့အချိန်မှာ သူဆက်ပြီးလေ့ကျင့်ခဲ့လို့ 00:07:30.885 --> 00:07:32.954 သမ္မတကာင်းတစ်ယောက်ဖြစ်ခဲ့တယ် 00:07:33.447 --> 00:07:36.922 ကျွန်တော်တို့ဒီ Geometry သင်တန်းအစီအစဉ်က အဲဒါကိုလေ့လာဒါဘဲ။ 00:07:36.922 --> 00:07:42.806 ကျွန်တော်တို့ လေ့လာရမှာက ဘယ်လိုကြိုးစားပြီး သက်သေပြရမလဲဆိုတာကို 00:07:42.868 --> 00:07:49.624 ကျွန်တော်တို့သည် Euclid နှစ်ထောင်ကျော်က လေ့လာခဲ့သလို ဒီခေတ်ပုံစံနဲ့ပေါ့ 00:07:49.624 --> 00:07:59.812 ကျွန်တော်တို့ ပြောဆိုချက်တွေကို သေချာရအောင် အကွက်လုံအောင် အကျိုးအကြောင်းရှင်းပြရမယ်။ 00:07:59.812 --> 00:08:01.972 ကျွန်တော်တို့ ပြောတာကို သက်သေပြနိုင်ရမယ်။ 00:08:01.972 --> 00:08:06.388 တကယ်အခြေခံကျတဲ့ သင်္ချာကို ခင်ဗျားတို့က လေ့လာရမှာဖြစ်တယ် 00:08:06.388 --> 00:08:08.525 သင်္ချာသည် တကယ်တော့ တွက်ချက်မှု ဒါပါပဲ 00:08:08.525 --> 00:08:12.820 ဒီ Geometry (အခုတော့ Euclidean Geometry ပေါ့) 00:08:12.820 --> 00:08:17.000 ဒါက တကယ်တော့ သင်္ချာဆိုတာပါပဲ 00:08:17.000 --> 00:08:21.388 တစ်ချို့ဟာတွေကို ယူဆမယ် အဲဒီ့ကို မူတည်ပြီးမှာ တခြားဟာတွေကို ကောက်ချက်ချရမယ်။