0:00:07.596,0:00:11.845 Balık sürüleri nasıl uyum içinde yüzüyor? 0:00:11.845,0:00:16.409 Beyninizdeki küçücük hücreler[br]sizi siz yapan karışık düşünceleri, 0:00:16.409,0:00:17.470 anıları 0:00:17.470,0:00:20.377 ve bilinci nasıl meydana getirir? 0:00:20.377,0:00:24.006 Şaşırtıcı bir şekilde bu soruların[br]aynı genel cevabı var: 0:00:24.006,0:00:25.481 Belirme 0:00:25.481,0:00:29.770 ya da basit elementlerin[br]geniş gruplarından 0:00:29.770,0:00:33.942 komplike davranışların ve işlevlerin[br]kendiliğinden yaratışı. 0:00:33.942,0:00:37.044 Birçok hayvan gibi balıklar da[br]sürü halinde yaşıyorlar 0:00:37.044,0:00:40.002 ama bunun nedeni birbirlerinin [br]arkadaşlığını sevdikleri için değil. 0:00:40.002,0:00:42.292 Hayatta kalma meselesi. 0:00:42.292,0:00:45.569 Balık sürüleri, aç avcı hayvanlardan [br]sakınmalarına yardımcı olan 0:00:45.569,0:00:48.208 karışık sürü davranışları gösterirken 0:00:48.208,0:00:53.679 yalnız bir balık [br]hızlıca kolay yem olarak seçilir. 0:00:53.679,0:00:57.162 Peki hangi zeki balık lider yetkili? 0:00:57.162,0:00:59.122 Aslında kimse değil 0:00:59.122,0:01:01.243 ve herkes öyle. 0:01:01.243,0:01:02.763 Peki bu ne anlama geliyor? 0:01:02.763,0:01:07.330 Balık sürüleri, planlı koordinasyon gibi [br]görünen hareketlerle görkemli bir şekilde 0:01:07.330,0:01:09.745 kıvrılır, döner[br]ve köpek balıklarından kaçarken 0:01:09.745,0:01:14.799 her balık aslında sadece[br]köpek balıklarıyla hiç alakası olmayan 0:01:14.799,0:01:17.242 iki temel kuralı takip ediyorlar: 0:01:17.242,0:01:21.238 Birincisi, komşunuza yakın[br]ama çok da yakın durmayın 0:01:21.238,0:01:24.460 ve ikincisi de yüzmeye devam edin. 0:01:24.460,0:01:30.054 Canlılar olarak, balıklar bu yerel[br]etkileşimlerin ufak ayrıntılarına odaklı 0:01:30.054,0:01:34.375 ama yeteri kadar balık gruba katılırsa[br]dikkate değer bir şey gerçekleşiyor. 0:01:34.375,0:01:39.908 Tek bir balığın hareketi, tümüyle [br]yeni bir varlık tarafından belirleniyor: 0:01:39.908,0:01:43.905 Kendine özgü bir takım [br]eşsiz davranışları olan bir sürü. 0:01:43.905,0:01:46.861 Sürü, tek bir balık tarafından[br]kontrol edilmiyor. 0:01:46.861,0:01:50.852 Bu durum sadece doğru [br]bir takım yerel kuralları takip eden 0:01:50.852,0:01:53.698 yeteri kadar balığınız varsa [br]ortaya çıkıyor. 0:01:53.698,0:01:56.627 Tekrar tekrar gerçekleşen bir kaza gibi 0:01:56.627,0:01:59.391 tüm okyanustaki balıkların [br]güvenilir bir şekilde 0:01:59.391,0:02:01.694 av olmaktan kaçınmalarını sağlıyor. 0:02:01.694,0:02:03.881 Sadece balıklar için de geçerli değil. 0:02:03.919,0:02:06.498 Belirme, karşılıklı etkileşen elementlerin 0:02:06.498,0:02:09.224 birçok karışık sistemlerinin [br]temel bir özelliği. 0:02:10.084,0:02:15.827 Örneğin, milyonlarca kum tanesinin[br]birbirine çarpması ve karışma şekli 0:02:15.827,0:02:21.747 neredeyse her zaman dalgalanmanın[br]aynı temel desenini üretiyor. 0:02:22.018,0:02:24.133 Atmosferde nem donduğunda 0:02:24.133,0:02:27.511 su moleküllerinin [br]belli bağlama özellikleri 0:02:27.511,0:02:32.951 eksiksiz biçimde çok güzel kar taneleri[br]oluşturan yayılan örgüler oluşturuyor. 0:02:33.453,0:02:36.526 Belirmeyi bu kadar karışık yapan şey ise 0:02:36.526,0:02:41.362 bir arabanın motoru gibi basit bir şekilde[br]parçalara ayırarak anlayamamanız. 0:02:41.362,0:02:46.068 Bir şeyleri parçalarına ayırmak karışık [br]bir sistemi anlamanın ilk iyi adımıdır. 0:02:46.068,0:02:49.437 Ama eğer bir balık sürüsünü[br]tek bir balığa indirgerseniz 0:02:49.437,0:02:51.598 avcı hayvanlardan[br]sakınma becerisini kaybeder 0:02:51.598,0:02:53.909 ve geriye üzerine çalışılacak[br]hiçbir şey kalmaz. 0:02:53.909,0:02:57.226 Eğer beyni tekil nöronlarla indirgerseniz 0:02:57.391,0:03:00.606 adı çıkmış güvenilmez [br]bir şeyle baş başa kalırsınız 0:03:00.606,0:03:04.109 ve düşündüğümüz ve davrandığımız gibi[br]bir şeyle alakası olmaz, 0:03:04.109,0:03:05.364 en azından çoğu zaman. 0:03:05.504,0:03:08.663 Yine de şu anda düşündüğünüz her neyse 0:03:08.663,0:03:12.847 beyninizin köşesinde bulunan[br]tek bir nörona bağlı değil. 0:03:12.847,0:03:19.184 Aksine akıl birçok nöronun[br]toplu faaliyetlerinden doğar. 0:03:22.694,0:03:25.100 İnsan beyninde milyarlarca nöron 0:03:25.100,0:03:28.517 ve tüm bu nöronlar arasında[br]trilyonlarca bağlantı bulunuyor. 0:03:28.517,0:03:32.149 Bunun gibi oldukça [br]komplike bir sistemi başlattığınızda 0:03:32.149,0:03:36.304 her tür garip şekilde davranabilir[br]ama öyle olmuyor. 0:03:36.304,0:03:40.847 Beynimizdeki nöronlar tıpkı balıklar gibi [br]basit kuralları takip ediyorlar 0:03:40.847,0:03:45.428 böylelikle bir grup olarak [br]faaliyetleri; simaları tanıma, 0:03:45.428,0:03:48.697 aynı işi başarılı bir şekilde [br]sürekli tekrarlamana 0:03:48.697,0:03:52.531 ve herkesin sende sevdiği [br]tüm o saçma sapan alışkanlıklara 0:03:52.531,0:03:58.319 sahip olman gibi şeyleri yapmanı sağlayan [br]güvenilir modellere kendini örgütlüyor. 0:03:58.319,0:04:01.896 O halde mesele beyin olduğunda[br]basit kurallar neler? 0:04:01.896,0:04:05.241 Beyindeki her nöronun temel işlevi 0:04:05.241,0:04:09.073 diğer nöronları ya uyarmak [br]ya da durdurmak. 0:04:09.073,0:04:12.195 Eğer birkaç nöronu basit bir devre[br]içinde birbirine bağlarsanız 0:04:12.195,0:04:15.029 ritmik faaliyet modelleri oluşturabilir, 0:04:15.029,0:04:18.465 bir sinyali arttıran [br]veya durduran döngüleri, 0:04:18.465,0:04:20.276 çakışan dedektörleri 0:04:20.276,0:04:22.564 ve engelleyici frenleri kaldırarak 0:04:22.564,0:04:26.877 iki engelleyici nöronun [br]başka bir nöronu etkinleştirebildiği 0:04:26.877,0:04:29.480 disinhibisyonu geri bildirebilirsiniz. 0:04:29.480,0:04:32.086 Gitgide daha fazla nöron bağlandıkça 0:04:32.086,0:04:36.333 ağdan giderek daha çok[br]ritmik faaliyet modelleri ortaya çıkar. 0:04:36.333,0:04:41.555 Kısa süre içinde aynı anda [br]o kadar çok nöron 0:04:41.555,0:04:43.737 birçok farklı şekilde [br]etkileşmeye başlar ki 0:04:43.737,0:04:46.184 sistem kaotik bir hale gelir. 0:04:46.184,0:04:49.806 Ağ faaliyetinin yörüngesi, daha evvel [br]açıklanan basit yerel devrelerle 0:04:49.806,0:04:51.870 kolay bir şekilde açıklanamaz. 0:04:51.870,0:04:54.837 Yine de bu kaostan[br]modeller ortaya çıkabilir 0:04:54.837,0:04:57.232 ve daha sonrasında [br]tekrarlanabilir bir şekilde 0:04:57.232,0:04:59.155 defalarca ortaya çıkmaya devam eder. 0:04:59.155,0:05:02.243 Bir noktada bu faaliyet [br]modellerinin ortaya çıkışı 0:05:02.243,0:05:04.529 yeterince karışık 0:05:04.529,0:05:09.099 ve kendi biyolojik kökenlerini araştırmaya[br]başlayacak kadar meraklı hale gelirler 0:05:09.099,0:05:10.729 ki belirmeyi saymıyorum bile. 0:05:11.643,0:05:15.605 Çok farklı ölçeklerde belirme olgusunda[br]bulduğumuz şey ise 0:05:15.605,0:05:19.335 balıkların sergilediği [br]aynı göze çarpan özelliğin olması. 0:05:19.335,0:05:24.112 Bu belirme başka birinin veya bir şeyin[br]başta olmasını gerektirmiyor. 0:05:24.682,0:05:26.502 Eğer doğru kurallar geçerliyse 0:05:26.502,0:05:28.798 ve bazı temel şartlar karşılanırsa 0:05:28.798,0:05:33.116 karışık sistem sürekli [br]aynı alışkanlıklara geri dönecek, 0:05:33.116,0:05:35.687 kaosu düzene dönüştürecektir. 0:05:35.687,0:05:40.064 Bu, hücrelerinizin çalışmasına [br]izin veren moleküler kargaşa, 0:05:40.064,0:05:43.940 düşüncelerinizi ve kimliğinizi [br]oluşturan karışık nöronlar, 0:05:43.940,0:05:46.070 aile ve arkadaş ağınız, 0:05:46.070,0:05:50.890 gezegenimizdeki şehirlerimizin[br]ekonomisi ve yapıları açısından çok doğru.