WEBVTT

00:00:06.608 --> 00:00:08.670
Su yaşam sıvısıdır.

00:00:08.670 --> 00:00:09.392
suyu içeriz,

00:00:09.392 --> 00:00:10.165
yıkanırız,

00:00:10.165 --> 00:00:12.465
tarım, yemek yaparız
ve temizlik için kullanırız.

00:00:12.465 --> 00:00:14.747
Vücudumuzda en çok bulunan moleküldür.

00:00:14.747 --> 00:00:16.651
Aslında, bildiğimiz bütün yaşam formları

00:00:16.651 --> 00:00:18.281
su olmadan ölürdü.

00:00:18.281 --> 00:00:21.977
Fakat en önemlisi, su olmadan

00:00:22.370 --> 00:00:23.426
soğuk çay olmazdı.

00:00:23.426 --> 00:00:26.073
Mmmm, soğuk çay.

00:00:27.749 --> 00:00:29.791
Neden bu buz küpleri yüzüyor?

00:00:29.991 --> 00:00:32.170
Eğer bunlar bir kap sıvı 
argonun içinde olan

00:00:32.170 --> 00:00:33.824
katı argon küpler olsalardı,

00:00:33.824 --> 00:00:34.985
batarlardı.

00:00:34.985 --> 00:00:37.637
Ve aynı şey çoğu madde için de olurdu.

00:00:37.637 --> 00:00:40.484
Fakat katı su, yani buz,

00:00:40.484 --> 00:00:43.394
bir şekilde sıvı sudan az yoğundur.

00:00:43.394 --> 00:00:45.222
Bu nasıl mümkün olabilir?

00:00:45.222 --> 00:00:46.927
Bildiğiniz gibi her su molekülü

00:00:46.927 --> 00:00:48.560
iki hidrojen atomunun

00:00:48.560 --> 00:00:51.314
bir oksijen molekülüne 
bağlanmasıyla oluşur.

00:00:51.314 --> 00:00:52.682
Hadi su damlası içindeki

00:00:52.682 --> 00:00:54.173
birkaç moleküle bakalım

00:00:54.173 --> 00:00:57.774
ve diyelim ki sıcaklık 25 derece olsun.

00:00:57.774 --> 00:00:59.371
Moleküller bükülüyorlar,

00:00:59.371 --> 00:01:00.699
eğiliyorlar, dönüyorlar

00:01:00.699 --> 00:01:02.536
ve boşlukta hareket ediyorlar.

00:01:02.536 --> 00:01:04.742
Şimdi, dereceyi düşürelim,

00:01:04.742 --> 00:01:06.614
bu da her bir moleküldeki

00:01:06.614 --> 00:01:08.432
kinetik enerji miktarını azaltacaktır

00:01:08.432 --> 00:01:11.735
böylece daha az bükülecek, eğilecek, 
dönecek ve hareket edeceklerdir.

00:01:11.735 --> 00:01:13.300
Ve bu ortalama olarak,

00:01:13.300 --> 00:01:15.461
daha az yer kaplayacakları anlamına gelir.

00:01:15.461 --> 00:01:17.092
Şimdi, sıvı suyun

00:01:17.092 --> 00:01:18.533
donmaya başlayacağını,

00:01:18.533 --> 00:01:20.143
moleküllerinin daha sıkı şekilde

00:01:20.143 --> 00:01:21.882
bir araya geleceğini düşünecektiniz,

00:01:21.882 --> 00:01:23.743
fakat öyle olmuyor.

00:01:23.743 --> 00:01:25.087
Su, molekülleri arasında

00:01:25.087 --> 00:01:26.605
diğer çoğu maddede olmayan

00:01:26.605 --> 00:01:29.019
özel bir etkileşime sahiptir

00:01:29.019 --> 00:01:30.983
ve bu hidrojen bağı olarak adlandırılır.

00:01:30.983 --> 00:01:32.934
Şimdi, kovalent bağda

00:01:32.934 --> 00:01:34.487
atomlar arasında iki elektronun

00:01:34.487 --> 00:01:37.609
genellikle eşit olmayan bir biçimde 
paylaşıldığını hatırlayın.

00:01:37.609 --> 00:01:38.776
Bir hidrojen bağda

00:01:38.776 --> 00:01:41.434
atomlar arasında bir hidrojen atomu

00:01:41.434 --> 00:01:43.390
yine eşit olmayan bir biçimde paylaşılır.

00:01:43.390 --> 00:01:46.124
Bir hidrojen bağı böyle görünür.

00:01:46.124 --> 00:01:47.878
İki hidrojen bağı ise böyle.

00:01:47.878 --> 00:01:48.784
Bu üç,

00:01:48.784 --> 00:01:49.725
dört,

00:01:49.725 --> 00:01:50.715
beş,

00:01:50.715 --> 00:01:51.420
altı,

00:01:51.420 --> 00:01:53.086
yedi, sekiz, dokuz,

00:01:53.086 --> 00:01:54.586
10, 11, 12.

00:01:54.586 --> 00:01:56.391
Devam edebilirim.

00:01:56.391 --> 00:01:57.776
Suyun bir damlasında

00:01:57.776 --> 00:02:00.146
hidrojen bağları yüzlerce,
binlerce,milyonlarca

00:02:00.146 --> 00:02:02.274
milyarlarca, trilyonlarca 
molekülden oluşan

00:02:02.274 --> 00:02:04.201
uzun ağ örgüleri oluştururlar

00:02:04.201 --> 00:02:07.613
ve bu bağlar sürekli kırılır 
ve tekrar kurulur.

00:02:07.613 --> 00:02:09.816
Şimdi, soğumakta olan suya geri dönelim.

00:02:09.816 --> 00:02:11.873
4 derecenin üstünde

00:02:11.873 --> 00:02:13.524
su moleküllerinin kinetik enerjisi

00:02:13.524 --> 00:02:16.529
birbirleriyle olan etkileşimlerini 
kısa tutar.

00:02:16.529 --> 00:02:18.450
Hidrojen bağları

00:02:18.450 --> 00:02:20.275
tıpkı lise ilişkileri gibi

00:02:20.275 --> 00:02:22.588
hızlı bir şekilde oluşur ve kırılır.

00:02:22.588 --> 00:02:23.782
Ancak 4 derecenin altında

00:02:23.782 --> 00:02:25.713
su moleküllerinin kinetik enerjisi

00:02:25.713 --> 00:02:27.776
hidrojen bağlarının enerjsinin

00:02:27.776 --> 00:02:29.671
altına düşmeye başlar.

00:02:29.671 --> 00:02:31.892
Yani, hidrojen bağları

00:02:31.892 --> 00:02:33.627
kırıldıklarından daha sık oluşurlar

00:02:33.627 --> 00:02:35.479
ve bu güzel yapılar kaostan

00:02:35.479 --> 00:02:37.113
ortaya çıkmaya başlar.

00:02:37.113 --> 00:02:39.452
Katı su, yani buz,

00:02:39.452 --> 00:02:41.946
moleküler seviyede böyle görünür.

00:02:41.946 --> 00:02:44.303
Sıralı altıgen yapının

00:02:44.303 --> 00:02:47.003
sıvı suyun düzensiz yapısından

00:02:47.003 --> 00:02:48.739
daha az yoğun olduğuna dikkat edin.

00:02:48.739 --> 00:02:50.941
Bildiğiniz gibi eğer bir cisim

00:02:50.941 --> 00:02:53.646
içinde bulunduğu sıvıdan
daha az yoğunsa yüzer.

00:02:53.646 --> 00:02:55.529
Buz suda yüzer,

00:02:55.529 --> 00:02:56.727
ne olmuş yani?

00:02:56.727 --> 00:02:59.640
Buzun yüzmediği bir dünya düşünelim.

00:02:59.640 --> 00:03:00.999
Okyanusun en soğuk kısmı

00:03:00.999 --> 00:03:03.157
okyanusun kapkaranlık tabanı olurdu

00:03:03.157 --> 00:03:05.162
bir kez donan şey, 
sonsuza dek öyle kalır.

00:03:05.162 --> 00:03:07.269
Kabuklular yaşam alanlarını 
kaybedeceğinden

00:03:07.269 --> 00:03:08.712
ıstakoz rulolarını unutun,

00:03:08.712 --> 00:03:11.144
ya da yosun ormanları 
büyüyemeyeceği için suşiyi.

00:03:11.144 --> 00:03:13.261
Kanadalı çocuklar kışın gölet hokeyi

00:03:13.261 --> 00:03:15.348
ya da buz balıkçılığı olmadan ne yapardı?

00:03:15.348 --> 00:03:17.134
Ve James Cameron'ın Oscar'ını unutun

00:03:17.134 --> 00:03:20.262
çünkü Titanik batmamış olurdu.

00:03:20.262 --> 00:03:23.162
Güneş ışığını yansıtan beyaz 
kutup buzullarına elveda deyin

00:03:23.162 --> 00:03:25.099
ki bu da gezegenin
ısınmasına neden olur.

00:03:25.099 --> 00:03:27.442
Ve Dünya yüzeyinin %70'inden fazlasını 
kaplayan,

00:03:27.442 --> 00:03:29.692
tüm gezegenin atmosferini düzenleyen

00:03:29.692 --> 00:03:32.110
bildiğimiz okyanusları unutun.

00:03:32.704 --> 00:03:33.862
Ama en kötüsü de,

00:03:34.332 --> 00:03:37.246
hiç soğuk çay olmazdı.

00:03:37.246 --> 00:03:40.384
Mmmmm, soğuk çay.