0:00:00.553,0:00:04.853
Vandaag wil ik het hebben over[br]hoe wij over liefde praten.

0:00:05.237,0:00:06.387
En met name,

0:00:06.411,0:00:09.846
over wat er mankeert aan[br]hoe we over liefde praten.

0:00:10.673,0:00:14.080
We worden bijna allemaal[br]wel een paar keer verliefd

0:00:14.104,0:00:15.569
tijdens ons leven

0:00:15.593,0:00:19.803
en in het Engels gebruiken we[br]de metafoor 'vallen'

0:00:19.827,0:00:22.841
als voornaamste manier[br]om die ervaring te beschrijven.

0:00:23.592,0:00:26.703
Ik weet niet hoe jij dat ziet,[br]maar het beeld dat ik daar bij heb

0:00:26.718,0:00:29.596
is zo'n striptekening --

0:00:30.076,0:00:33.112
er loopt een man op de stoep,

0:00:33.137,0:00:36.249
hij ziet de open rioolput niet

0:00:36.273,0:00:39.934
en vervolgens duikelt hij in het riool.

0:00:39.958,0:00:44.038
Ik heb dat beeld erbij, omdat vallen[br]niet hetzelfde is als springen.

0:00:44.769,0:00:46.741
Vallen gebeurt per ongeluk,

0:00:46.825,0:00:48.727
je hebt er geen controle over.

0:00:48.751,0:00:52.276
Het overkomt ons zonder[br]dat we ermee hebben ingestemd.

0:00:52.300,0:00:53.493
En dit --

0:00:53.517,0:00:57.344
dit is hoe we ons meestal uitdrukken[br]als we praten over een nieuwe relatie.

0:00:58.336,0:01:02.013
Ik ben schrijfster en docent Engels,

0:01:02.127,0:01:04.412
dus over woorden nadenken is mijn werk.

0:01:04.436,0:01:08.586
Ik word eigenlijk betaald om aan te tonen[br]dat ons taalgebruik belangrijk is

0:01:08.610,0:01:12.810
en ik ben van mening dat veel[br]van de metaforen die we gebruiken

0:01:12.834,0:01:14.401
om over de liefde te praten,

0:01:14.425,0:01:16.248
misschien zelfs wel de meeste,

0:01:16.272,0:01:17.673
problematisch zijn.

0:01:18.700,0:01:20.593
In de liefde 'vallen we' voor iemand.

0:01:21.766,0:01:23.231
We zijn 'geslagen' (struck).

0:01:23.255,0:01:25.231
We zijn 'verpletterd' (crushed).

0:01:25.331,0:01:27.081
We 'vallen in zwijm' (swoon).

0:01:27.186,0:01:28.983
We zijn door passie verteerd.

0:01:29.738,0:01:31.715
De liefde maakt ons 'gek'

0:01:31.739,0:01:33.303
en maakt ons 'ziek'.

0:01:33.796,0:01:35.156
Ons hart doet pijn

0:01:35.180,0:01:37.186
en breekt vervolgens.

0:01:38.226,0:01:41.370
De Engelse metaforen vergelijken[br]de ervaring van iemand liefhebben

0:01:41.394,0:01:43.987
dus met extreem geweld en ziekte.

0:01:44.071,0:01:46.156
(Gelach)

0:01:47.101,0:01:48.252
Echt waar.

0:01:48.276,0:01:50.259
En ze zetten ons neer als slachtoffers

0:01:50.283,0:01:53.642
van onvoorziene en compleet[br]onvermijdelijke omstandigheden.

0:01:54.547,0:01:57.270
Mijn favoriet is 'getroffen' (smitten),

0:01:57.294,0:02:00.218
de verleden tijd van het[br]werkwoord 'smite' (treffen).

0:02:00.218,0:02:03.240
Zoek je dit woord op in het woordenboek,

0:02:03.264,0:02:04.288
(Gelach)

0:02:04.312,0:02:08.830
dan zie je dat het zowel[br]'smartelijke aandoening'

0:02:08.854,0:02:12.015
als 'heel verliefd zijn' kan betekenen.

0:02:13.716,0:02:17.060
Ik associeer het woord 'smite'[br]met een hele specifieke context,

0:02:17.084,0:02:18.648
namelijk het Oude Testament.

0:02:19.560,0:02:24.218
Alleen al in het boek Exodus[br]komt het zestien keer voor.

0:02:24.332,0:02:28.105
In de Bijbel beschrijft dit woord[br]de wraak van de boze God.

0:02:28.129,0:02:29.710
(Gelach)

0:02:29.874,0:02:32.579
We beschrijven de liefde[br]dus met hetzelfde woord

0:02:32.603,0:02:35.029
als waarmee we over[br]een sprinkhanenplaag praten.

0:02:35.053,0:02:36.081
(Gelach)

0:02:36.105,0:02:37.361
Toch?

0:02:37.385,0:02:39.477
Maar waarom?

0:02:39.501,0:02:43.492
Hoe komt het dat we liefde zijn gaan[br]associëren met hevige pijn en lijden?

0:02:43.516,0:02:47.505
En waarom praten we over[br]deze ogenschijnlijk goede ervaring

0:02:47.529,0:02:49.633
alsof we slachtoffers zijn?

0:02:50.556,0:02:52.247
Dit zijn moeilijke vragen,

0:02:52.271,0:02:53.917
maar ik heb een paar theorieën.

0:02:53.941,0:02:57.830
Ik zal er iets dieper op ingaan[br]aan de hand van één specifieke metafoor,

0:02:57.856,0:03:00.507
namelijk het idee van liefde als waanzin.

0:03:01.088,0:03:03.795
Toen ik begon met mijn onderzoek[br]naar romantische liefde,

0:03:03.819,0:03:06.580
vond ik overal die metafoor van waanzin.

0:03:06.604,0:03:08.707
De westerse cultuurgeschiedenis

0:03:08.731,0:03:12.668
staat bol van taal die de liefde[br]gelijkstelt aan psychische aandoeningen.

0:03:13.440,0:03:15.367
Ik geef een paar voorbeelden.

0:03:15.391,0:03:16.734
William Shakespeare:

0:03:16.758,0:03:18.511
'Liefde is niet meer dan waanzin',

0:03:18.511,0:03:19.992
uit 'Naar het u bevalt'.

0:03:20.092,0:03:21.349
Friedrich Nietzsche:

0:03:21.373,0:03:23.876
'Er zit altijd wat waanzin in de liefde.'

0:03:24.559,0:03:27.425
'Got me looking, got me looking[br]so crazy in love --'

0:03:27.449,0:03:29.518
(Gelach)

0:03:29.542,0:03:32.140
van de beroemde filosoof[br]Beyoncé Knowles.

0:03:32.164,0:03:33.625
(Gelach)

0:03:35.083,0:03:37.917
Ik werd voor het eerst verliefd[br]toen ik twintig was

0:03:37.941,0:03:41.380
en dat was een stormachtige relatie,[br]van het begin af aan.

0:03:41.459,0:03:44.664
De eerste jaren was het[br]een langeafstandsrelatie,

0:03:44.688,0:03:49.284
wat zorgde voor hele hoge pieken[br]en hele diepe dalen.

0:03:49.794,0:03:52.338
Ik herinner me een heel specifiek moment.

0:03:52.580,0:03:55.925
Ik zat op een bed in een jeugdherberg[br]in Zuid-Amerika

0:03:55.949,0:03:59.645
en keek hoe de persoon[br]van wie ik hield de deur uit liep.

0:04:00.151,0:04:01.764
Het was laat,

0:04:01.788,0:04:03.048
bijna middernacht,

0:04:03.072,0:04:05.049
we hadden ruzie gehad tijdens het eten

0:04:05.073,0:04:07.022
en toen we op onze kamer kwamen,

0:04:07.046,0:04:09.771
gooide hij zijn spullen in zijn tas[br]en ging ervandoor.

0:04:11.141,0:04:14.400
Ik weet niet meer waar de ruzie over ging,

0:04:14.424,0:04:18.479
maar ik weet nog precies hoe ik me voelde[br]toen ik hem zag vertrekken.

0:04:19.122,0:04:22.667
Ik was 22, ik was voor het eerst[br]in een ontwikkelingsland

0:04:23.424,0:04:25.679
en ik was helemaal alleen.

0:04:26.412,0:04:29.779
Mijn terugvlucht was pas een week later,

0:04:29.803,0:04:32.171
ik wist de naam van de stad waar ik was

0:04:32.195,0:04:35.778
en de naam van de stad waar ik naartoe[br]moest om naar huis te vliegen,

0:04:35.802,0:04:39.058
maar ik had geen flauw idee[br]hoe ik van A naar B kon komen.

0:04:39.842,0:04:43.019
Ik had geen reisgids en bijna geen geld

0:04:43.043,0:04:44.813
en ik sprak geen Spaans.

0:04:45.547,0:04:47.644
Een avontuurlijkere persoon

0:04:47.668,0:04:50.098
had dit misschien beschouwd[br]als een mooie kans,

0:04:50.122,0:04:51.952
maar ik verstijfde compleet.

0:04:52.406,0:04:54.223
Ik zat daar maar wat.

0:04:54.738,0:04:56.781
En toen barstte ik in tranen uit.

0:04:57.357,0:04:59.728
Maar ondanks die paniek

0:04:59.752,0:05:02.322
zei een klein stemmetje in mijn hoofd:

0:05:02.346,0:05:04.683
"Wauw. Dat was dramatisch.

0:05:04.707,0:05:07.406
Ik geloof dat ik best wel[br]goed ben in liefde."

0:05:07.430,0:05:09.218
(Gelach)

0:05:09.242,0:05:13.762
Een deel van mij wilde zich namelijk[br]ellendig voelen door de liefde.

0:05:14.226,0:05:17.666
Het klinkt nu wel raar,[br]maar toen ik 22 was,

0:05:17.690,0:05:20.739
verlangde ik echt[br]naar dramatische ervaringen

0:05:20.759,0:05:26.057
en op dat moment was ik irrationeel[br]en woedend en helemaal kapot

0:05:26.081,0:05:27.305
en gek genoeg,

0:05:27.329,0:05:32.855
dacht ik dat ik dat dit mijn gevoelens[br]voor die jongen bekrachtigde.

0:05:34.043,0:05:38.526
Op zekere hoogte wilde ik denk ik[br]een beetje gestoord zijn,

0:05:38.550,0:05:42.082
want ik dacht dat dat[br]bij de liefde hoorde.

0:05:43.141,0:05:44.948
Dat is ook niet zo vreemd,

0:05:44.972,0:05:47.426
als je weet dat er volgens Wikipedia

0:05:47.450,0:05:49.723
acht films,

0:05:49.747,0:05:51.744
veertien liedjes,

0:05:51.768,0:05:54.965
twee albums en een roman zijn[br]met de titel 'Crazy Love'.

0:05:55.837,0:05:58.963
Na een half uur[br]kwam hij terug naar onze kamer.

0:05:58.987,0:06:00.138
We maakten het goed.

0:06:00.162,0:06:02.979
We brachten nog één[br]grotendeels fijne week samen door.

0:06:03.003,0:06:09.915
En toen ik thuiskwam dacht ik:[br]dat was zo vreselijk en zo geweldig,

0:06:09.989,0:06:11.704
dat moet wel echte liefde zijn.

0:06:13.006,0:06:15.706
Ik dacht dus dat mijn eerste liefde[br]als waanzin zou zijn

0:06:15.730,0:06:19.510
en die verwachting werd natuurlijk[br]behoorlijk goed ingelost.

0:06:19.941,0:06:21.632
Maar om zo van iemand te houden,

0:06:21.656,0:06:25.751
alsof mijn welzijn volledig afhing van[br]of hij ook van mij hield,

0:06:25.775,0:06:27.868
was niet zo goed voor mij

0:06:27.892,0:06:29.042
en ook niet voor hem.

0:06:29.850,0:06:33.551
Ik denk dat dit soort ervaringen[br]niet ongewoon zijn.

0:06:34.026,0:06:38.237
Bijna iedereen is een beetje gestoord[br]aan het begin van een romantische liefde.

0:06:38.815,0:06:42.631
Er is zelfs onderzoek waaruit blijkt[br]dat dit redelijk normaal is

0:06:43.280,0:06:45.166
want neurochemisch gezien

0:06:45.190,0:06:47.626
zijn romantische liefde en [br]psychische aandoeningen

0:06:47.646,0:06:51.046
moeilijk uit elkaar te houden.

0:06:51.046,0:06:52.197
Echt waar.

0:06:52.221,0:06:56.780
In dit onderzoek uit 1999 werd[br]op basis van bloedonderzoek

0:06:56.804,0:06:59.898
aangetoond dat de hoeveelheid[br]serotonine van verliefde mensen

0:06:59.922,0:07:02.719
vergelijkbaar is met[br]de hoeveelheid serotonine

0:07:02.743,0:07:06.048
van mensen met een dwangstoornis.

0:07:06.072,0:07:07.080
(Gelach)

0:07:07.104,0:07:09.801
En lage hoeveelheden serotonine

0:07:09.825,0:07:13.427
worden ook geassocieerd[br]met winterdepressie

0:07:13.451,0:07:14.731
en depressiviteit.

0:07:15.687,0:07:17.947
Er is dus wel bewijs

0:07:17.971,0:07:22.319
voor een verband tussen verliefdheid[br]en veranderingen in stemming en gedrag.

0:07:22.343,0:07:26.350
En er zijn meer onderzoeken die bevestigen

0:07:26.374,0:07:30.064
dat de meeste relaties[br]op deze manier beginnen.

0:07:30.660,0:07:34.823
Onderzoekers denken[br]dat de lage hoeveelheid serotonine

0:07:34.847,0:07:38.882
te maken heeft met het obsessief denken[br]aan de persoon op wie je verliefd bent;

0:07:38.906,0:07:42.964
een beetje alsof iemand[br]in je hersenen is komen wonen.

0:07:42.988,0:07:45.919
Bijna iedereen voelt zich zo[br]als hij verliefd wordt.

0:07:45.943,0:07:49.069
Gelukkig duurt het meestal niet zo lang --

0:07:49.093,0:07:52.266
meestal rond een paar maanden[br]tot een paar jaar.

0:07:53.352,0:07:56.160
Toen ik terugkwam[br]van mijn reis in Zuid-Amerika

0:07:56.184,0:07:59.761
zat ik vaak alleen op mijn kamer

0:07:59.785,0:08:01.125
mijn e-mail te checken,

0:08:01.149,0:08:03.952
wanhopig wachtend[br]op een bericht van mijn geliefde.

0:08:04.545,0:08:09.893
Ik besloot ook dat als mijn vrienden[br]mijn lijden niet konden begrijpen,

0:08:09.917,0:08:11.866
ik net zo goed zonder hen kon.

0:08:11.890,0:08:13.973
Dus de meesten zag ik niet meer.

0:08:14.387,0:08:18.581
Dat was waarschijnlijk[br]het ergste jaar van mijn leven.

0:08:19.086,0:08:23.200
Maar ik dacht dat het mijn taak was[br]om me ellendig te voelen,

0:08:23.849,0:08:25.641
want als ik me ellendig voelde,

0:08:25.665,0:08:28.332
bewees dat hoeveel ik van hem hield.

0:08:28.356,0:08:30.241
En als ik dat kon bewijzen,

0:08:30.265,0:08:33.219
zouden we uiteindelijk wel[br]weer bij elkaar komen.

0:08:34.050,0:08:36.138
Dit is het echte probleem,

0:08:36.162,0:08:38.557
want er is geen kosmische wet

0:08:38.581,0:08:41.943
die zegt dat hevig lijden[br]leidt tot een grote beloning,

0:08:42.478,0:08:46.382
maar we praten over liefde[br]alsof dat wel zo is.

0:08:47.463,0:08:51.139
Onze ervaringen met liefde[br]zijn zowel biologisch als cultureel.

0:08:51.774,0:08:54.233
De biologie vertelt ons dat liefde goed is

0:08:54.257,0:08:57.411
door het beloningscircuit[br]in onze hersenen te activeren

0:08:57.435,0:09:02.055
en het vertelt ons dat liefde pijn doet[br]als na een ruzie of of als het uit gaat,

0:09:02.079,0:09:04.689
die neurochemische beloning wegvalt.

0:09:05.155,0:09:07.597
Eigenlijk -- misschien wist je dat al --

0:09:07.621,0:09:09.465
neurochemisch gezien,

0:09:09.489,0:09:12.923
is uit elkaar gaan vergelijkbaar[br]met het afkicken van cocaïne,

0:09:13.675,0:09:15.311
wel een geruststellende gedachte.

0:09:15.335,0:09:16.485
(Gelach)

0:09:17.066,0:09:19.898
En in onze cultuur gebruiken we taal

0:09:19.922,0:09:22.703
die deze ideeën over liefde[br]vorm geeft en bevestigt.

0:09:22.727,0:09:25.351
In dit geval hebben we het over[br]metaforen voor pijn

0:09:25.375,0:09:27.220
en verslaving en waanzin.

0:09:27.826,0:09:30.270
Een interessante vicieuze cirkel.

0:09:30.294,0:09:33.811
Liefde is krachtig en soms pijnlijk

0:09:33.835,0:09:36.600
en dat komt tot uiting in onze[br]woorden en verhalen,

0:09:37.182,0:09:40.270
maar vervolgens scheppen onze[br]woorden en verhalen de verwachting

0:09:40.270,0:09:43.166
dat liefde krachtig en pijnlijk is.

0:09:43.955,0:09:47.128
Wat ik ook interessant vind[br]is dat dat allemaal plaatsvindt

0:09:47.152,0:09:49.875
in een cultuur waarin[br]levenslange monogamie de norm is.

0:09:50.658,0:09:52.719
Het lijkt wel alsof we het allebei willen:

0:09:52.743,0:09:55.094
we willen dat liefde voelt als waanzin

0:09:55.718,0:09:58.864
en dat het levenslang in stand blijft.

0:09:59.561,0:10:01.124
Dat klinkt vreselijk.

0:10:01.148,0:10:02.677
(Gelach)

0:10:03.853,0:10:05.449
Om dit op te lossen

0:10:05.473,0:10:10.498
moeten we óf onze cultuur veranderen,[br]óf onze verwachtingen bijstellen.

0:10:11.408,0:10:15.001
Stel je voor dat we allemaal[br]minder passief waren in de liefde.

0:10:15.642,0:10:19.788
Als we nou eens assertiever, ruimdenkender[br]en ruimhartiger zouden zijn

0:10:19.812,0:10:23.113
en in plaats van 'fall in love'[br](in de liefde 'vallen')

0:10:23.137,0:10:25.962
zouden zeggen 'step into love'[br](in de liefde 'stappen').

0:10:26.223,0:10:28.152
Ik weet dat dit heel moeilijk is,

0:10:28.176,0:10:31.650
maar ik ben niet de eerste[br]die met dit voorstel komt.

0:10:33.012,0:10:35.521
In het boek 'Leven in metaforen'

0:10:35.545,0:10:40.659
van Mark Johnson en George Lakoff[br]staat een interessante oplossing

0:10:40.683,0:10:41.901
voor dit dilemma,

0:10:42.491,0:10:44.907
namelijk dat we onze metaforen veranderen.

0:10:45.795,0:10:50.212
Zij zeggen dat metaforen echt[br]bepalend zijn voor hoe we de wereld zien

0:10:51.071,0:10:54.569
en dat ze zelfs invloed hebben[br]op onze keuzes voor de toekomst,

0:10:54.593,0:10:57.161
als een soort zelfvervullende [br]voorspelling.

0:10:57.489,0:11:01.045
Johnson en Lakoff opperen[br]een nieuwe metafoor voor liefde:

0:11:01.977,0:11:04.091
liefde als een gezamenlijk kunstwerk.

0:11:04.872,0:11:07.922
Dat vind ik echt een goede[br]manier om naar de liefde te kijken.

0:11:09.028,0:11:12.550
Taalkundigen zeggen dat metaforen[br]bepaalde gevolgen hebben

0:11:12.574,0:11:16.370
die voortkomen uit de implicaties

0:11:16.394,0:11:19.326
of ideeën die in een bepaalde[br]metafoor besloten liggen.

0:11:19.350,0:11:22.259
Johnson en Lakoff hebben het[br]over alle aspecten

0:11:22.283,0:11:24.435
van het gezamenlijk[br]werken aan een kunstwerk:

0:11:24.976,0:11:29.131
inspanning, compromis,[br]geduld, gezamenlijke doelen.

0:11:29.655,0:11:33.485
Dat zijn dingen die goed passen[br]in onze cultuur

0:11:33.509,0:11:35.582
van langdurige romantische relaties,

0:11:35.606,0:11:39.217
terwijl ze ook goed passen[br]bij andere soorten relaties --

0:11:40.020,0:11:45.676
kortstondige, losse, polyamoreuze,[br]niet-monogame, aseksuele --[br]

0:11:45.700,0:11:52.015
want deze metafoor voegt veel rijkere[br]ideeën toe aan 'van iemand houden'.

0:11:52.670,0:11:57.064
Als liefde een gezamenlijk kunstwerk is,

0:11:57.088,0:12:00.500
dan is liefde een esthetische ervaring.

0:12:01.524,0:12:03.419
Liefde is onberekenbaar,

0:12:04.153,0:12:06.177
liefde is creatief,

0:12:06.898,0:12:11.031
voor liefde heb je communicatie[br]en discipline nodig,

0:12:11.055,0:12:14.244
het is frustrerend en emotioneel zwaar.

0:12:14.677,0:12:18.027
Liefde bestaat uit zowel vreugde als pijn.

0:12:18.742,0:12:22.361
Uiteindelijk is iedere liefde anders.

0:12:23.870,0:12:30.078
Vroeger kwam het niet bij me op[br]dat ik meer van de liefde mocht vragen,

0:12:30.102,0:12:33.795
dat ik niet altijd genoegen[br]hoefde te nemen met wat de liefde gaf.

0:12:34.775,0:12:38.104
Als de 14-jarige Julia voor het eerst --

0:12:38.128,0:12:42.053
als de 14-jarige Julia[br]niet bij haar Romeo kan zijn,

0:12:42.077,0:12:44.714
die ze vier dagen eerder had ontmoet,

0:12:44.738,0:12:48.548
is ze niet teleurgesteld of angstig.

0:12:50.403,0:12:51.697
Ze wil dood.

0:12:52.236,0:12:53.387
Toch?

0:12:53.411,0:12:55.880
En vergeet niet,[br]op dit punt in het toneelstuk,

0:12:55.904,0:12:57.212
akte drie van vijf,

0:12:57.236,0:12:59.057
is Romeo niet dood.

0:12:59.641,0:13:00.981
Hij leeft,

0:13:01.005,0:13:02.393
hij is gezond,

0:13:02.417,0:13:04.611
maar hij is uit de stad verbannen.

0:13:05.853,0:13:11.854
Ik weet dat het 16e-eeuwse Verona[br]niet het hedendaagse Noord-Amerika is,

0:13:11.878,0:13:14.856
maar toen ik dit toneelstuk[br]voor het eerst las

0:13:14.880,0:13:17.273
toen ik zelf 14 was,

0:13:17.297,0:13:19.980
begreep ik het lijden van Julia volledig.

0:13:21.295,0:13:26.652
Liefde herdefiniëren als iets wat ik zelf[br]mag creëren met iemand die ik bewonder,

0:13:26.676,0:13:29.120
in plaats van iets wat me overkomt

0:13:29.144,0:13:31.666
zonder mijn controle of toestemming,

0:13:31.690,0:13:33.295
brengt empowerment.

0:13:33.779,0:13:35.397
Het blijft moeilijk.

0:13:35.421,0:13:40.953
Liefde voelt soms nog steeds[br]compleet gestoord en verpletterend

0:13:40.977,0:13:44.752
en als ik gefrustreerd raak,[br]moet ik mezelf er ook aan herinneren:

0:13:44.995,0:13:48.339
mijn taak in deze relatie[br]is met mijn partner praten

0:13:48.363,0:13:50.414
over wat ik samen wil maken.

0:13:51.923,0:13:54.257
Dat is ook niet eenvoudig.

0:13:54.756,0:13:58.203
Maar het is veel beter[br]dan het alternatief,

0:13:58.672,0:14:01.449
dat slechts bestaat uit waanzin.

0:14:02.839,0:14:04.721
Als je liefde zo beschouwt,

0:14:04.721,0:14:08.761
gaat het niet over[br]het winnen of verliezen van affectie.

0:14:08.761,0:14:12.359
In plaats daarvan vergt het[br]dat je je partner vertrouwt

0:14:12.383,0:14:15.457
en dat je erover praat[br]als dat vertrouwen moeizaam is.

0:14:15.481,0:14:17.927
Het klinkt eenvoudig,

0:14:17.951,0:14:22.447
maar in werkelijkheid is dat[br]behoorlijk revolutionair en radicaal.

0:14:23.062,0:14:26.326
Het zorgt er namelijk voor[br]dat je ophoudt met aan jezelf denken

0:14:27.230,0:14:30.371
en wat jij uit je relatie haalt[br]of er voor op moet geven,

0:14:30.395,0:14:33.792
en dat je begint met nadenken[br]over wat je zelf te bieden hebt.

0:14:34.811,0:14:38.216
Als je liefde zo beschouwt,[br]kan je dingen zeggen als:

0:14:38.240,0:14:43.070
"We werken niet zo goed samen.[br]Misschien is dit niks voor ons."

0:14:43.733,0:14:47.594
Of: "Die relatie duurde korter dan ik wou,

0:14:47.618,0:14:49.790
maar het was wel een mooie tijd."

0:14:50.836,0:14:53.626
Het mooie van een gezamenlijk kunstwerk

0:14:53.650,0:14:56.541
is dat het zichzelf niet schildert,[br]tekent of uithouwt.

0:14:57.098,0:15:01.009
Als je liefde zo beschouwt,[br]bepaal je zelf hoe ze eruit ziet.

0:15:01.033,0:15:02.184
Bedankt.

0:15:02.208,0:15:04.231
(Applaus)