Chào mừng bạn đến với
Ban Điều tra Đạo văn (D.P.I.).
D.P.I đã xử lý
rất nhiều trường hợp phức tạp
trong nỗ lực đưa kẻ đạo văn ra công lý
và cứu các văn bản bị đạo.
Hình thức đạo văn đầu tiên
D.P.I. thường bắt gặp
được gọi là “đạo văn non tay”,
nhằm tôn vinh từ gốc Latin, “plagiarius”,
nguồn gốc của từ đạo văn.
Những kẻ đạo văn non tay
tiếp cận các bài luận ngây thơ,
copy và đưa chúng vào
mà không hề trích nguồn,
đưa trích dẫn trực tiếp vào dấu ngoặc kép
hoặc thay đổi từ nào.
Họ cũng có tiếng là đánh cắp và giữ
các bài luận rất hùng hồn để tống tiền.
Khi những kẻ đạo văn non tay kết hợp lại,
họ lập thành một băng cướp,
thực hiện cướp chất xám
từ nhiều nguồn khác nhau.
Vài kẻ còn được biết đến
là “tự đạo văn”,
một trong các tội lười nhất
trong biên niên sử D.P.I.
Còn được gọi là "đạo văn một chiều",
những kẻ kỳ quặc này lấy toàn bộ văn bản
hay đoạn văn nhỏ mà trước kia họ đã viết
và đem nộp như thể chúng mới tinh.
Những kẻ đạo non tay
và băng cướp này
rất dễ bị D.P.I. tóm.
Chỉ cần dán vài đoạn vào công cụ tìm kiếm,
và ĐÙNG!
Họ bị bắt quả tang.
Các hình thức đạo văn bí mật hơn
gồm kỹ thuật “đạo văn ngụy tạo”,
trong đó kẻ đạo ngụy tạo tác giả,
đầu sách,
số trang,
hoặc các thông tin khác
để che đậy việc đạo văn.
Và kỹ thuật đạo xa xưa
là “thay da đổi thịt”,
trong đó kẻ đạo văn dùng
từ điển đồng nghĩa
làm vũ khí chính.
Bằng cách dùng từ đồng nghĩa thay thế
gần như mỗi từ trong văn bản
và giữ nguyên cấu trúc câu
và thứ tự các ý tưởng,
kẻ đạo văn gây cho
việc diễn giải chính đáng
một tiếng xấu.
“Diễn giải xào nấu” cũng là
một phần then chốt
trong các biến thể mang tính bình phong,
kỹ thuật mà trong đó nhiều đoạn
được diễn giải lại,
sau đó hợp lại với nhau thành một.
Vấn đề gai góc nhất mà D.P.I. gặp phải
là quan niệm sai lầm
rằng bạn không bao giờ bị buộc tội đạo văn
nếu dùng dấu ngoặc kép và trích dẫn nguồn.
Điều này chắc chắn không đúng
vì một bài luận gồm
hết đoạn này sang đoạn khác
là ý tưởng người khác
được gọi là văn bản
được trích dẫn toàn bộ.
Nó được xem là đạo văn
vì không có ý tưởng nào mới trong bài.
Tương tự, hết đoạn này sang đoạn khác
được diễn giải sít sao
từ nhiều nguồn có trích dẫn
cũng là đạo văn
loại diễn giải trên diện rộng
vì các ý tưởng vẫn không phải
của chính người đó.
Và cuối cùng, kỹ thuật “vừa khoe vừa che”
cũng là đạo văn vì nó là
sự quên trích nguồn
có chọn lọc
nhằm để che đậy việc trích dẫn toàn bộ
và diễn giải trên diện rộng
trong bài luận.
Một số đoạn được dẫn chứng,
trích dẫn,
hoặc diễn giải tỉ mỉ,
trong khi các đoạn khác đựợc đưa vào
như hoàn toàn là của họ.
Như bạn thấy, D.P.I. vô cùng bận rộn
giải quyết mọi hành vi sai phạm
và cắt xén trong học thuật,
từ nhỏ nhặt đến thái quá.
Xét đến sự nghiêm trọng
của các vi phạm này,
có lẽ bạn tự hỏi sao mình chưa biết đến
chiến thắng của Ban Điều tra Đạo văn.
Đó là vì suy cho cùng nó không hề tồn tại.
Nhưng mọi người, như bạn và tôi,
có thể là mật vụ D.P.I. của chính mình
để chống đạo văn
và phát huy các giá trị
của tư duy sáng tạo.
Ta biết rằng phòng tuyến vững nhất
để chống đạo văn
gồm các cây bút tự tiết kiệm
thời gian, nỗi lo, và công sức
bằng cách chọn con đường dễ hơn
là tự lực mà làm.