1
00:00:14,157 --> 00:00:18,791
İntihal Araştırmaları Merkezi (İ.A.M)'a hoşgeldiniz.

2
00:00:18,791 --> 00:00:21,653
İ.A.M. pek çok karmaşık vakada

3
00:00:21,653 --> 00:00:24,010
intihal yapanları açığa çıkarmak

4
00:00:24,010 --> 00:00:26,348
ve çalınmış metinleri kurtarmak için çaba sarf etmektedir.

5
00:00:26,348 --> 00:00:27,942
İ.A.M.'nde sıklıkla karşılaşılan

6
00:00:27,942 --> 00:00:30,187
aşırma türlerinden ilki,

7
00:00:30,187 --> 00:00:32,314
"parlak fikir çalınması"dır,

8
00:00:32,314 --> 00:00:34,399
Latince "plagiarius" kelimesinden gelir

9
00:00:34,399 --> 00:00:36,400
ve intihal kelimesinin kökenidir.

10
00:00:36,400 --> 00:00:39,082
Fikir çalanlar, masum makalelere gizlice yanaşır

11
00:00:39,082 --> 00:00:40,237
ve onları kopyalayıp yapıştırır

12
00:00:40,237 --> 00:00:41,989
ama kaynak göstermez,

13
00:00:41,989 --> 00:00:44,176
direkt alıntılara tırnak işareti koymaz

14
00:00:44,176 --> 00:00:45,867
veya bir kelimeyi değiştirir.

15
00:00:45,867 --> 00:00:47,787
Fikir çalıcılar özellikle etkili ve dokunaklı makaleleri

16
00:00:47,787 --> 00:00:51,025
çalmalarıyla bilinirler.

17
00:00:51,025 --> 00:00:53,208
Fikir çalıcılar bir araya geldiğinde

18
00:00:53,208 --> 00:00:54,957
bir "soygun ağı" oluştururlar,

19
00:00:54,957 --> 00:00:56,461
Bu ağ birden çok kaynaktan fikir çalar

20
00:00:56,461 --> 00:00:58,296
ve bu ağ fikir çalıntılarından oluşur.

21
00:00:58,296 --> 00:01:00,215
Bazı suçluların kendilerinden de

22
00:01:00,215 --> 00:01:01,967
intihal yaptıkları bilinmektedir,

23
00:01:01,967 --> 00:01:05,388
bu İ.A.M. tarihinde görülen en tembel suçlardan biridir.

24
00:01:05,388 --> 00:01:07,704
"Tek-taraflı işbirlikçi" olarak da bilinen

25
00:01:07,704 --> 00:01:09,809
bu acayip kimseler daha önce yazdıkları

26
00:01:09,809 --> 00:01:12,306
metinlerin tamamını veya bunların parçaları alır

27
00:01:12,306 --> 00:01:14,854
ve yepyeni bir malzeme gibi sunar.

28
00:01:14,854 --> 00:01:16,674
Fikir çalıcılar ve soygun ağları

29
00:01:16,674 --> 00:01:18,718
İ.A.M. tarafından kolaylıkla yakalanır.

30
00:01:18,734 --> 00:01:21,157
Bir arama motoruna birkaç metni sadece yapıştırın

31
00:01:21,157 --> 00:01:21,825
ve GÜM!

32
00:01:21,825 --> 00:01:23,633
Suçüstü yakalanırlar!

33
00:01:23,633 --> 00:01:25,269
Daha gizli saklı intihal türlerinden biri olan

34
00:01:25,269 --> 00:01:27,640
"boşa kürek çekme"de ise

35
00:01:27,640 --> 00:01:29,971
intihal yapanlar sahte yazarlar,

36
00:01:29,971 --> 00:01:30,757
kitap adları,

37
00:01:30,757 --> 00:01:31,566
sayfa numaraları

38
00:01:31,566 --> 00:01:32,736
ya da bilgiler yaratarak

39
00:01:32,736 --> 00:01:34,674
intihallerini örtbas etmeye çalışırlar.

40
00:01:34,674 --> 00:01:36,668
"Anlam değiştirici"lerse,

41
00:01:36,668 --> 00:01:38,602
eşanlamlılar sözlüğünü esas silah

42
00:01:38,602 --> 00:01:39,874
olarak kullanır.

43
00:01:39,874 --> 00:01:41,143
Eşanlamlı kelimeleri yerine koyup

44
00:01:41,143 --> 00:01:42,913
bütün metni,

45
00:01:42,913 --> 00:01:44,331
cümle yapısını,

46
00:01:44,331 --> 00:01:46,495
benzer fikirlerin sırasını

47
00:01:46,495 --> 00:01:48,211
aynı bırakanlar ise düzgün şekilde yapılmış

48
00:01:48,211 --> 00:01:49,666
"kendi-kelimelerinle-anlat"a haksızlık eder.

49
00:01:49,666 --> 00:01:51,668
Baştan savma yapılan kendi-kelimelerinle-anlat,

50
00:01:51,668 --> 00:01:53,796
bir sis perdesi (aşırmanın püf noktası) olarak kullanılır,

51
00:01:53,796 --> 00:01:55,504
birden fazla metin

52
00:01:55,504 --> 00:01:56,512
kişinin kendi kelimeleriyle yazılır

53
00:01:56,512 --> 00:02:00,266
ve tek bir metin haline getirilir.

54
00:02:00,266 --> 00:02:02,588
İ.A.M.'ın karşılaştığı en belalı mesele,

55
00:02:02,588 --> 00:02:03,850
eğer tırnak işareti kullanıp,

56
00:02:03,850 --> 00:02:05,842
kaynaklarını gösterirsen,

57
00:02:05,842 --> 00:02:08,229
intihalle asla suçlanmazsın, yanlış kanısıdır.

58
00:02:08,229 --> 00:02:10,552
Bu kesinlikle geçerli bir durum değil,

59
00:02:10,552 --> 00:02:11,942
çünkü hep başka insanların fikirlerinin

60
00:02:11,942 --> 00:02:14,707
olduğu metinlerden oluşan bir makale

61
00:02:14,707 --> 00:02:16,998
"büsbütün aktarılmış" bir metin olarak bilinir.

62
00:02:16,998 --> 00:02:18,164
Bu intihal olarak kabul edilir,

63
00:02:18,164 --> 00:02:21,398
çünkü çalışmada özgün düşünce yoktur.

64
00:02:21,398 --> 00:02:23,294
Benzer şekilde, metinler hep farklı kaynaklardan

65
00:02:23,294 --> 00:02:26,623
alınıp yazarın kendi kelimeleriyle anlatılırsa,

66
00:02:26,623 --> 00:02:30,078
bu da yaygın bir şekilde intihal sayılır,

67
00:02:30,078 --> 00:02:33,545
çünkü anlattığınız fikirler halen sizin değildir.

68
00:02:33,545 --> 00:02:36,818
Son olarak, gösterirken açığa vurma yöntemi de

69
00:02:36,818 --> 00:02:39,499
intihal sayılır, çünkü seçimli bellek kaybıyla, kişinin

70
00:02:39,499 --> 00:02:40,962
kullandığı kaynaklar tamamı alıntı olan

71
00:02:40,962 --> 00:02:43,104
metni saklamak için

72
00:02:43,104 --> 00:02:46,067
yazarın kendi kelimeleriyle metin içine gizlenir.

73
00:02:46,067 --> 00:02:48,485
Bazı kısımlar titizlikle belgelenir,

74
00:02:48,485 --> 00:02:49,109
alıntılanır

75
00:02:49,109 --> 00:02:50,129
veya yorumlanır,

76
00:02:50,129 --> 00:02:53,862
diğerleriyse tamamen kendisininmiş gibi sunulur.

77
00:02:53,862 --> 00:02:56,495
Gördüğünüz üzere; İ.A.M.'in elleri,

78
00:02:56,495 --> 00:02:59,372
her tür ufak tefek ya da aşırı ölçekte

79
00:02:59,372 --> 00:03:02,375
akademik yaramazlık ve kargaşayla dolu.

80
00:03:02,375 --> 00:03:04,515
Bu ihlallerin ciddiyetini göz önüne alındığında,

81
00:03:04,515 --> 00:03:06,431
neden İntihal Araştırma Merkezi'nin başarılarını

82
00:03:06,431 --> 00:03:09,610
hiç duymadığınızı merak ediyor olabilirsiniz.

83
00:03:09,610 --> 00:03:12,132
Bunun sebebi, teknik olarak İ.A.M.'nin var olmamasıdır.

84
00:03:12,132 --> 00:03:15,467
Ama sizin ve benim gibi insanlar kendi ajanları olabilirler,

85
00:03:15,467 --> 00:03:16,629
intihalle mücadelede

86
00:03:16,629 --> 00:03:19,306
ve özgün düşünce değerlerinin korunmasında.

87
00:03:19,306 --> 00:03:21,951
İntihale karşı savunmada en iyi silahımızın,

88
00:03:21,951 --> 00:03:23,774
kendi kendilerinin alıntılama işlerini yaparak

89
00:03:23,774 --> 00:03:25,381
zamandan, endişeden ve çabadan tasarruf eden

90
00:03:25,381 --> 00:03:27,020
ve böylece daha kolay yolu seçen yazarların var olduğunu

91
00:03:27,020 --> 00:03:29,524
biliyoruz.