Cuộc chiến chống ma túy đã
gây nên những gì cho thế giới?
Những vụ giết người và
tình trạng lộn xộn ở Mexico,
Trung Mỹ, và nhiều nơi khác
trên hành tinh này,
thị trường chợ đen toàn cầu
trị giá khoảng 300 tỷ đô một năm,
tù nhân tràn ngập tại Mỹ
và các nơi khác,
cảnh sát và quân đội chìm vào
cuộc chiến bất phân thắng bại
vốn vi phạm những quyền cơ bản,
và những thường dân
chỉ hi vọng họ không lọt
vào giữa hai làn đạn,
trong lúc đó, vẫn có nhiều người sử dụng
ma túy hơn bao giờ hết.
Nó bằng lịch sử đất nước tôi,
với rượu cấm
và Al Capone, nhân lên 50.
Đó là lý do tại sao, là một người Mỹ,
tôi thật sự
cảm thấy buồn bực
khi chúng ta là động lực
dẫn đến cuộc chiến ma túy toàn cầu này.
Hãy hỏi tại sao các nước cấm sử dụng
những loại thuốc họ chưa từng nghe tới?
Tại sao các đạo luật của LHQ xem trọng
hình sự hóa vấn đề sức khỏe,
thậm chí hầu hết tiền trên khắp thế giới
chi cho đấu tranh chống ma túy,
không phải dùng để hỗ trợ
mà là để trừng phạt,
và bạn sẽ tìm thấy
cái tốt của nước Mỹ cũ kỹ.
Tại sao chúng ta làm thế?
Một số người, đặc biệt ở Mỹ Latin,
cho rằng vấn đề không phải ở ma túy.
mà chỉ là để ngụy trang cho sự xâm chiếm
của chính sách thực dụng tại Mỹ.
Nhưng thật ra, không phải vậy.
Chúng tôi không muốn những tội phạm
được tài trợ bởi tiền từ ma túy
tiến hành khủng bố và
xâm chiếm các quốc gia khác.
Không, thực tế là, nước Mỹ phát điên
khi nói về ma túy.
Đừng quên, chúng ta từng cho rằng
có thể cấm rượu.
Vậy hãy nghĩ về cuộc chiến ma túy toàn cầu
không phải như một chính sách,
mà là như một dự án quốc tế
nhằm giải quyết những rối loạn nội bộ.
(Vỗ tay)
Nhưng đây là tin tốt.
Hiện nay Nga đang dẫn đầu cuộc chiến
chống ma túy, không phải chúng ta.
Hầu hết các chính trị gia nước tôi
đều muốn chấm dứt cuộc chiến này,
giảm số người bị bắt giam,
không phải tăng thêm,
là một người Mỹ, tôi tự hào nói rằng
hiện nay chúng tôi đang dẫn đầu
trong cải tổ các chính sách về cần sa.
Cần sa hiện hợp pháp cho mục đích y học
ở hầu như một nửa trong số 50 bang,
hàng triệu người có thể mua cần sa,
thuốc, tại nhà thuốc có cấp phép
của chính phủ,
và hơn một nửa bạn bè tôi
nói rằng đã đến lúc
để điều chính và đánh thuế
cần sa một cách hợp pháp
ít nhiều cũng phải như rượu.
Đó là điều Colorado
và Washington đang làm
và Uruquay, và các nơi khác
chắc chắn theo.
Và đó cũng là công việc của tôi:
kêu gọi chấm dứt cuộc chiến ma túy.
Cuộc đời của tôi bắt đầu
trong một gia đình gia giáo
là con trai cả của một giáo sĩ Do Thái
nhập học đại học
nơi tôi hút một ít cần sa
và tôi thấy rất thích. (Cười)
Và tôi cũng thích uống rượu,
vốn nguy hiểm hơn hút cần sa,
thế mà chúng tôi có thể bị bắt
cho dù chỉ hút một ít.
Cho đến giờ, điều vô lý này
vẫn làm tôi suy nghĩ
vì thế luận án tiến sĩ của tôi
là về kiểm soát ma túy quốc tế
Tôi đã kiến nghị đến Bộ Ngoại Giao,
nhưng bị bảo an trục xuất
Tôi phỏng vấn hàng trăm đặc vụ
thi hành luật và chống ma túy
trên khắp châu Âu và châu Mỹ,
và tôi hỏi họ,
"Anh nghĩ câu trả lời là gì?"
Ở Mỹ La-tinh, họ bảo tôi rằng,
"Anh không thể nào
thật sự cắt bỏ nguồn cung được,
câu trả lời phải là từ Mỹ,
phải cắt giảm nguồn cầu."
Thế nên tôi quay lại Mỹ
để nói chuyện với
những người chống ma túy, và họ nói,
"Anh biết không, Ethan, anh không thể
cắt giảm nguồn cầu.
Câu trả lời phải ở phía bên kia.
Anh phải cắt giảm nguồn cung."
Thế là tôi đi nói chuyện với
nhân viên hải quan
nỗ lực ngăn ma túy qua biên giới,
và họ nói, "Anh không thể
giảm ma túy từ đây.
Câu trả lời là ở kia,
anh phải cắt cả nguồn cung và nguồn cầu."
Thế là tôi nhận ra:
Tất cả các bên có liên quan
nghĩ rằng câu trả lời
nằm ở nơi họ ít biết nhất.
Sau đó tôi bắt đầu nghiên cứu
những tài liệu mà tôi có
về thuốc kích thích:
nguồn gốc, khoa học,
chính trị, mọi thứ.
Và càng đọc,
bạn sẽ càng thấy rõ
cách làm của các nhà chính trị
và luật pháp tại nước tôi
không phải là một cách tiếp cận
hoàn chỉnh và khôn ngoan.
Sự bất cân xứng này mang đến
một vấn đề khó giải quyết
cả về mặt trí tuệ lẫn đạo đức.
Có lẽ một xã hội không ma túy
không bao giờ tồn tại.
Gần như mỗi xã hội
đều sử dụng chất kích thích
để giảm đau, tăng lực, xã hội hóa,
thậm chí để giao tiếp với thần.
Chúng ta khao khát thay đổi tư duy
có lẽ cũng như chúng ta khao khát
thức ăn, tình cảm hay tình dục vậy.
Cho nên, vấn đề của chúng ta
là phải học cách sống với thuốc kích thích
làm giảm tác hại đến mức thấp nhất
thậm chí còn đạt lợi ích tốt nhất
trong một số trường hợp.
Một điều nữa là:
nguyên nhân 1 số thuốc kích thích
được xem là hợp pháp,
trong khi số khác lại không
không liên quan gì đến
khoa học hay sức khỏe
hoặc những rủi ro
của thuốc kích thích
mà liên quan đến ai là người sử dụng
và ai được xem là người sử dụng
đối với một số loại thuốc cụ thể.
Cuối thế kỷ 19,
khi hầu hết các loại thuốc
bất hợp pháp hiện nay vẫn còn hợp pháp,
khách hàng mua thuốc phiện
ở nước tôi
và các nước khác là
phụ nữ trung niên da trắng
cho mục đích giảm đau
khi các liệu pháp khác chưa tồn tại.
Và lúc đó không ai nghĩ đến
việc xử phạt
vì không ai muốn đưa
bà nội mình vào tù.
Đến khi hàng trăm trong số
hàng ngàn người Trung Quốc
bắt đầu nhập cư vào nước tôi,
làm việc nặng nhọc
ở trạm xe và hầm mỏ
và trở về nhà vào buổi tối
hút một ít thuốc phiện bằng tẩu
giống như khi họ còn ở quê nhà
thì đạo luật cấm ma túy đầu tiên ra đời
tại California và Nevada,
xuất phát từ nỗi sợ người Trung Quốc
sẽ biến phụ nữ da trắng
thành nô lệ tình dục nghiện thuốc.
Luật cấm cocaine đầu tiên, tương tự,
ra đời từ nỗi sợ người da đen
ở phía Nam
quên mất địa vị của họ
khi hút loại bột trắng này.
Và đạo luật cấm cần sa,
đều là vì dân nhập cư Mexico
ở phía Tây và Tây Nam.
Những điều xảy ra ở nước tôi,
cũng xảy ra ở các nước khác,
đúng với cả nguồn gốc và áp dụng
của các đạo luật này.
Tóm lại như thế này,
và tôi chỉ phóng đại một chút thôi:
Nếu phần lớn những người hút cocaine
là các phụ nữ trung niên da trắng
giàu có
và phần lớn người dùng Viagra
là thanh niên da đen nghèo,
thì cocaine sẽ dễ dàng mua
theo toa bác sĩ
còn người bán Viagra sẽ
vào tù từ 5 đến 10 năm
(Vỗ tay)
Tôi từng là giảng viên
giảng dạy về điều này
Nhưng giờ tôi là nhà hoạt động,
hoạt động vì quyền con người
với động lực chính là sự hổ thẹn của tôi
khi sống ở một quốc gia
lẽ ra thật tuyệt vời
với ít hơn 5% dân số thế giới
nhưng lại chiếm gần 25% số người
bị giam giữ trên thế giới.
Họ là những người
đã mất đi người thân
trong bạo lực và giam giữ
do chất kích thích
do dùng quá liều hay do AIDS
bởi vì các chính sách xem trọng
việc xử phạt hơn là sức khỏe.
Họ là những người tốt mất đi việc làm,
mất nhà, mất tự do,
thậm chí mất con
cho nhà nước, không phải vì
họ đã làm tổn thương ai
mà chỉ vì họ đã chọn
dùng sai loại thuốc mà thôi.
Vậy thì xiết chặt luật pháp có đúng không?
Tôi vẫn luôn day dứt về câu hỏi này:
3 ngày trong tuần tôi nghĩ là đúng,
3 ngày còn lại tôi lại cho rằng sai,
đến Chủ nhật thì
tôi cũng không biết nữa.
Nhưng mà bởi vì hôm nay là Thứ ba,
tôi cho rằng
dùng luật điều chỉnh và đánh thuế
hầu hết thuốc kích thích
đang bị cấm
sẽ giảm đáng kể tình trạng
phạm tội, bạo lực,
tham nhũng và chợ đen,
giải quyết vấn đề dùng thuốc cấm,
khi chưa đủ tuổi
cải thiện an ninh trật tự,
và mang đến nguồn thuế
cho các mục đích tốt hơn.
Ý tôi là, thị trường cần sa, cocaine,
heroin và methamphetamine
là thị trường hàng hóa toàn cầu
cũng như thị trường rượu, thuốc lá,
cà phê, đường, ... toàn cầu.
Khi có cầu,
tất sẽ có cung.
Cắt giảm nguồn này thì nguồn khác
sẽ xuất hiện.
Người ta có xu hướng cho rằng
cấm là hình thức điều chỉnh cơ bản
khi thực tế nó chỉ thể hiện
sự thất bại của luật pháp
khi dùng xử phạt để lấp chỗ trống.
Đó cũng là lý do việc đưa luật hình sự
và cảnh sát ra trong nỗ lực khống chế
một thị trường hàng hóa sôi động toàn cầu
là một bước đi thảm họa.
Điều chúng ta thật sự cần làm là
thanh lọc thị trường thuốc kích thích đen
cho càng trong sạch càng tốt
và điều tiết thị trường
một cách thông minh
để giảm thiểu cả tác hại
của thuốc kích thích
lẫn tác hại của các chính sách cấm đoán.
Như vậy, với cần sa, đó nghĩa là
điều chỉnh hợp pháp và thu thuế
như với rượu.
Lợi ích của điều này rất lớn,
trong khi rủi ro lại thấp.
Liệu sẽ có nhiều người
dùng cần sa hơn không?
Có lẽ, nhưng sẽ không phải
là thiếu niên,
vì đó là không hợp pháp,
và thẳng thắn mà nói, họ đã
có nguồn cần sa rồi.
Có thể sẽ có thêm người già hút cần sa,
những người vào khoảng 40, 60
hay 80 tuổi cần 1 ít cần sa
để dễ ngủ hơn vào đêm
hay là để chữa bệnh viêm khớp hoặc béo phì
hoặc cũng có thể
để tăng cảm hứng hôn nhân. (Cười)
Và đó cũng là lợi ích công cộng.
Đối với các loại thuốc kích thích khác,
có thể học Bồ Đào Nha, nơi
không ai phải vào tù
vì sở hữu ma túy,
và chính phủ cam kết
xem nghiện thuốc là vấn đề sức khỏe.
Hay lấy Thụy Sĩ, Đức, Hà Lan,
Đan Mạch, Anh làm gương,
nơi người nghiện heroin nhiều năm
liên tục tái nghiện
có thể dùng heroin y tế
và dịch vụ hỗ trợ
tại các phòng khám, kết quả là:
Sử dụng thuốc bất hợp pháp, bệnh tật,
dùng quá liều, tội phạm, bắt giữ đều giảm,
sức khỏe và phúc lợi tăng,
lợi ích thuế,
và nhiều người không còn tái nghiện.
Có thể nhìn sang New Zealand,
gần đây ban hành
luật cho phép một số thuốc kích thích
được sử dụng hợp pháp
miễn là phải an toàn.
Gần đây thì có Brazil, và 1 số nước khác,
nơi ayahuasca, chất gây ảo giác mạnh,
được mua bán hợp pháp
miễn là theo đúng quy định tôn giáo.
Còn ở Bolivia và Peru,
nơi các sản phẩm từ lá coca,
nguyên liệu để làm ra cocaine,
được bán hợp pháp qua biên giới
mà không gây hại
đến sức khỏe công cộng.
Đừng quên, Coca-cola chứa cocaine
đến tận thế kỷ 19,
và đến giờ thì chưa có thứ nào gây nghiện
hơn Coca-Cola.
Ngược lại, hãy nghĩ về thuốc lá:
Không có thứ gì vừa quyến rũ
vừa giết người như thuốc lá.
Khi các nhà khoa học
hỏi người nghiện heroin
khó bỏ nhất là cái gì,
hầu hết đều trả lời là thuốc lá.
Thế mà ở nước tôi và rất nhiều nước khác,
một nửa số người nghiện thuốc lá
đã bỏ được
mà không có ai bị bắt hay tống giam
hay đưa đến "trại cai nghiện"
bởi công tố viên hay quan tòa.
Lý do họ bỏ là do thuế tăng,
thời gian, địa điểm
cấm bán và sử dụng
và các chiến dịch chống thuốc lá hiệu quả.
Vậy thì, chúng ta có thể
giảm thuốc lá hơn nữa hay không,
bằng cách cấm hoàn toàn?
Có thể.
Nhưng hãy nghĩ đến
cơn ác mộng
chiến tranh thuốc lá sau đó.
Vậy nên
thách thức hiện tại của chúng ta
có 2 tầng.
Một tầng là thách thức về chính sách
thiết kế và thực hiện
các biện pháp thay thế
cho chính sách cấm không hiệu quả,
thậm chí cả khi chúng ta
cần phải tăng cường
điều chỉnh và sống chung hợp pháp
với thuốc kích thích.
Thử thách thứ hai còn khó khăn hơn,
bởi vì đó là về chính chúng ta.
Chướng ngại của cải cách
không chỉ do
quyền lực phức tạp của
nhà tù công nghiệp
hay những lợi ích
của việc giữ nguyên đường lối cũ,
mà còn ở trong mỗi chúng ta.
Chính sự sợ hãi và thiếu kiến thức
cũng như thiếu tầm nhìn của chúng ta
ngăn cản công cuộc cải cách thực sự.
Và cuối cùng, là do con em của chúng ta,
cùng với khát vọng của các bậc cha mẹ
giữ con trong những bong bóng xà phòng
với nỗi sợ thuốc kích thích sẽ đâm vỡ
những bong bóng này
và làm hại bọn trẻ.
Thật ra, đôi khi có vẻ như
toàn bộ cuộc chiến ma túy
được bào chữa như hoạt động bảo vệ trẻ em,
điều mà mỗi 1 người trẻ
đều phủ định.
Vậy thì đây là cách tôi nói
với thiếu niên vị thành niên.
Thứ nhất, đừng dùng ma túy.
Thứ nhì, đừng dùng ma túy.
Thứ ba, nếu dùng ma túy,
thì cần phải biết một vài điều,
bởi vì cuối cùng thì
bậc cha mẹ nào
cũng muốn con về nhà an toàn,
và lớn lên khỏe mạnh tốt đẹp.
Đó là câu thần chú giáo huấn của tôi:
An toàn là trên hết.
Và tôi đã dành cả đời mình,
để tổ chức và ủng hộ phong trào
phản đối
những cấm đoán sai lầm của quá khứ,
xây dựng chính sách quản lý
chất kích thích trên cơ sở khoa học,
lòng trắc ẩn, sức khỏe và quyền con người,
để cho mọi người với
quan điểm chính trị khác nhau
mọi tổ chức chính trị,
bao gồm người thích thuốc kích thích,
người ghét thuốc kích thích,
cả người không quan tâm,
đều phải tin rằng:
Cuộc chiến ma túy,
cuộc chiến lạc hậu, vô cảm,
thảm họa này,
cần phải chấm dứt.
Xin cảm ơn.
(Vỗ tay)
Xin cảm ơn. Cảm ơn.
Chris Anderson: Ethan,
Xin chúc mừng -
phản ứng thật lớn.
Bài thuyết trình rất mạnh mẽ.
Nhưng không phải mọi người
đều hưởng ứng,
và tôi nghĩ một vài người ở đây,
cùng với một số khác xem qua mạng,
ai đó biết một trẻ vị thành niên
hay một người bạn
hoặc bất cứ ai bệnh tật,
có lẽ chết do dùng thuốc quá liều.
Tôi chắc là
họ đã từng nói chuyện với anh rồi.
Anh đã nói gì với họ?
Ethan Nadelmann: Chris, điều
thú vị nhất gần đây
là tôi càng ngày càng gặp nhiều người
đã từng mất người thân
vì dùng thuốc quá liều,
và 10 năm trước,
họ chỉ muốn
túm cổ bọn bán thuốc phiện và bắn bỏ,
vậy là xong.
Nhưng giờ họ đã hiểu ra
rằng chiến tranh ma túy
sẽ không cứu được bọn trẻ.
Ngược lại, còn làm cho chúng
gặp nhiều nguy hiểm hơn.
Vậy nên giờ đây họ đã hòa nhập vào
chiến dịch cải cách chính sách này.
Cũng có những người có con em,
đứa thì nghiện rượu,
đứa thì nghiện cocaine hay heroin
và họ tự hỏi rằng:
Sao đứa này có thể
cố gắng từng chút một
và trở nên tốt hơn,
trong khi đứa kia ngồi tù
thường xuyên liên quan
tới cảnh sát và tội phạm?
Cuối cùng mọi người đều hiểu,
cuộc chiến ma túy không bảo vệ ai.
CA: Chắc rằng ở Mỹ có nhiều
quan điểm chính trị đối lập
về nhiều vấn đề.
Anh thấy liệu có thể có thay đổi điều gì
trong 5 năm tới hay không?
EN: Khá rõ ràng.
Tôi nhận được nhiều cuộc gọi
từ các phóng viên, nói với tôi rằng,
"Ethan, có vẻ như 2 vấn đề
đang có tiến triển chính trị ở Mỹ hiện nay
là cải cách luật cần sa
và hôn nhân đồng tính
Là điều anh đang làm phải không?"
Và còn hiện tượng hợp tác hai đảng,
khi Đảng Cộng hòa trong Quốc hội
và luật cho phép thuốc lưu hành
được chấp thuận bởi phần đông
Đảng Dân chủ,
và chúng ta phát triển từ
vấn đề đáng lo ngại nhất
trong lịch sử chính trị Mỹ,
thành vấn đề được giải quyết
thành công nhất.
CA: Rất cảm ơn anh đã tham gia TEDGlobal.
EN: Cảm ơn nhiều.
CA: Cảm ơn.
EN: Cảm ơn. (Vỗ tay)