WEBVTT

00:00:06.153 --> 00:00:08.086
Dilin Gizemleri

00:00:08.086 --> 00:00:09.695
X-ışını:

00:00:09.695 --> 00:00:12.207
Katıların içinden geçebilen

00:00:12.207 --> 00:00:15.095
bir elektromanyetik ışınım türü.

00:00:15.295 --> 00:00:16.999
X-ışını sözcüğü,

00:00:16.999 --> 00:00:19.210
17. yüzyılda yaşamış olan

00:00:19.210 --> 00:00:20.703
Fransız felsefeci,

00:00:20.703 --> 00:00:22.488
matematikçi ve yazar

00:00:22.488 --> 00:00:25.464
Rene Descartes’ın çalışmalarına dayanır.

00:00:25.564 --> 00:00:29.426
Descartes’ın sayılar dünyasına
yaptığı sayısız katkılardan biri,

00:00:29.426 --> 00:00:33.251
günümüzde çoğu insan tarafından
kanıksanmış olan

00:00:33.251 --> 00:00:36.157
basit ama parlak bir uzlaşımın icadıydı:

00:00:36.157 --> 00:00:38.596
Denklemlerde, bilinmeyenlerin

00:00:38.596 --> 00:00:42.413
x, y ve z olarak gösterilmesi.

00:00:43.233 --> 00:00:46.147
Alman bilimci Wilhelm Röntgen,

00:00:46.147 --> 00:00:48.583
bugün X-Işınları dediğimiz şeyi

00:00:48.583 --> 00:00:51.254
19.yüzyılın sonlarında keşfettiğinde,

00:00:51.254 --> 00:00:53.740
onlara "X-Strahlen" adını vermişti.

00:00:53.740 --> 00:00:56.334
"Strahlen", Almanca’da
parıltı anlamındadır.

00:00:56.334 --> 00:00:59.806
X ise elbette,
Röntgen'in keşfettiği ışınımın

00:00:59.806 --> 00:01:02.928
bilinmeyen yapısını
temsil ediyordu;

00:01:03.528 --> 00:01:06.138
yani X-etkeni denilebilir.

00:01:06.904 --> 00:01:09.829
İngilizce'ye çevrilirken X korundu;

00:01:09.829 --> 00:01:12.677
ancak Almanca parıltı yerine,

00:01:12.677 --> 00:01:15.724
ışık demeti anlamındaki ışın geldi.

00:01:15.824 --> 00:01:18.528
Ne tesadüf ki,
matematikte ışın sözcüğü,

00:01:18.528 --> 00:01:21.506
bir başlangıç noktasından
sonsuza uzanan,

00:01:21.511 --> 00:01:24.856
yani sonu olmayan
bir çizgiyi ifade eder;

00:01:25.186 --> 00:01:28.226
ki bu da bizi yine
bilinmezliğe getiriverir.

00:01:28.226 --> 00:01:31.794
Bugün X-Işınımının
ne olduğunu biliyoruz

00:01:31.794 --> 00:01:35.321
ve kâşifinin alçakgönüllü
itirazlarına rağmen,

00:01:35.321 --> 00:01:39.145
ona sık sık Röntgen Işınımı da diyerek,

00:01:39.145 --> 00:01:44.310
yapısının temelindeki gizem olan
X'i ortadan kaldırmış bulunuyoruz.