1
00:00:01,458 --> 00:00:03,809
Prijateljica me je pozvala
pre nekoliko nedelja

2
00:00:03,833 --> 00:00:05,768
sa lošim vestima.

3
00:00:05,792 --> 00:00:08,170
Ispustila je svoj mobilni
telefon u WC šolju.

4
00:00:09,083 --> 00:00:10,934
Da li se to još nekome desilo ranije?

5
00:00:10,958 --> 00:00:12,643
(Smeh)

6
00:00:12,667 --> 00:00:14,250
Dakle, bila je to loša situacija.

7
00:00:14,250 --> 00:00:17,601
Znate, bez da ulazim u detalje
kako se to tačno dogodilo

8
00:00:17,625 --> 00:00:19,518
ili kako ga je izvadila,

9
00:00:19,542 --> 00:00:22,018
recimo da je to bila loša situacija.

10
00:00:22,042 --> 00:00:24,768
A ona se uspaničila zato što,
za većinu nas,

11
00:00:24,792 --> 00:00:29,226
njen telefon je jedna od najkorišćenijih
i najpotrebnijih alatki u njenom životu.

12
00:00:29,250 --> 00:00:32,268
Ali, sa druge strane, nije imala pojma
kako bi ga popravila,

13
00:00:32,292 --> 00:00:35,583
zato što je to u potpunosti
misteriozna crna kutija.

14
00:00:36,083 --> 00:00:38,750
Razmislite o tome: šta biste vi uradili?

15
00:00:39,583 --> 00:00:42,809
Šta zapravo znate o tome
kako telefon funkcioniše?

16
00:00:42,833 --> 00:00:46,226
Šta ste voljni da proverite ili popravite?

17
00:00:46,250 --> 00:00:50,059
Za većinu ljudi, odgovor je, ništa.

18
00:00:50,083 --> 00:00:51,893
Zapravo, jedna anketa je otkrila

19
00:00:51,917 --> 00:00:55,101
da skoro 80 procenata korisnika
pametnih telefona u ovoj državi

20
00:00:55,125 --> 00:00:57,643
nikada nije ni zamenilo bateriju
na svom telefonu,

21
00:00:57,667 --> 00:01:01,375
a 25 procenata čak nije ni znalo
da je to moguće.

22
00:01:02,500 --> 00:01:04,643
Ja sam eksperimentalni fizičar,

23
00:01:04,667 --> 00:01:06,292
iz tog razloga ove igračke.

24
00:01:07,458 --> 00:01:12,184
Specijalizujem se u pravljenju nove vrste
elektronskih uređaja nano veličine

25
00:01:12,208 --> 00:01:15,542
radi proučavanja njihovih osnovnih
kvantno mehaničkih osobina.

26
00:01:16,208 --> 00:01:20,830
Ali čak ni ja ne bih znala odakle
da krenem po pitanju provere elemenata

27
00:01:20,830 --> 00:01:23,226
mog telefona ako bi se pokvario.

28
00:01:23,250 --> 00:01:27,226
A telefoni su samo jedan primer
od mnogih uređaja od kojih zavisimo

29
00:01:27,250 --> 00:01:31,351
ali koje ne možemo testirati,
rastaviti ili čak potpuno razumeti.

30
00:01:31,375 --> 00:01:36,309
Automobili, elektronika, čak i igračke
su sada toliko složeni i napredni

31
00:01:36,333 --> 00:01:38,917
da se bojimo da ih otvorimo i popravimo.

32
00:01:40,375 --> 00:01:42,559
Dakle, evo problema:

33
00:01:42,583 --> 00:01:47,375
postoji nedostatak veze između nas
i tehnologije koje koristimo.

34
00:01:48,708 --> 00:01:52,559
Potpuno smo otuđeni od uređaja
od kojih najviše zavisimo,

35
00:01:52,583 --> 00:01:55,417
što može učiniti da se osećamo
bespomoćno i prazno.

36
00:01:56,125 --> 00:01:59,684
Zapravo, onda i nije iznenađujuće
da je jedno istraživanje otkrilo

37
00:01:59,708 --> 00:02:02,893
da se sada više bojimo tehnologije

38
00:02:02,917 --> 00:02:05,518
nego smrti.

39
00:02:05,542 --> 00:02:09,393
(Smeh)

40
00:02:09,417 --> 00:02:14,101
Ali mislim da se možemo ponovo
povezati sa našim uređajima,

41
00:02:14,125 --> 00:02:16,476
rehumanizovati ih na neki način,

42
00:02:16,500 --> 00:02:19,458
time što ćemo raditi više eksperimenata.

43
00:02:20,458 --> 00:02:25,143
Zašto? Pa, zato što je eksperiment
procedura za proveru hipoteze,

44
00:02:25,167 --> 00:02:26,458
za demonstraciju činjenice.

45
00:02:27,417 --> 00:02:30,393
To je način na koji koristimo naša čula,

46
00:02:30,417 --> 00:02:31,726
naše ruke,

47
00:02:31,750 --> 00:02:33,393
da se povežemo sa svetom

48
00:02:33,417 --> 00:02:35,809
i otkrijemo kako funkcioniše.

49
00:02:35,833 --> 00:02:38,809
I to je veza koja nam nedostaje.

50
00:02:38,833 --> 00:02:41,351
Dopustite da vam dam primer.

51
00:02:41,375 --> 00:02:43,351
Evo eksperimenta koji sam skoro radila

52
00:02:43,375 --> 00:02:45,518
da bih shvatila kako ekran na dodir radi.

53
00:02:45,542 --> 00:02:47,434
To su samo dve metalne ploče,

54
00:02:47,458 --> 00:02:51,542
i mogu jednu naelektrisati baterijom.

55
00:02:55,917 --> 00:02:57,184
U redu.

56
00:02:57,208 --> 00:03:00,351
Mogu izmeriti razliku naelektrisanja
ovim voltmetrom ovde.

57
00:03:00,375 --> 00:03:02,143
Sada - da se uverimo da radi.

58
00:03:02,167 --> 00:03:04,434
Kada mahnem rukom blizu ploča,

59
00:03:04,458 --> 00:03:06,684
možete videti da se napon menja

60
00:03:06,708 --> 00:03:09,250
kao što ekran na dodir
odgovara na moju ruku.

61
00:03:09,958 --> 00:03:13,518
Ali kakva je veza sa mojom rukom?
Sada mi treba još eksperimenata.

62
00:03:13,542 --> 00:03:15,851
Mogu, recimo, uzeti komad drveta

63
00:03:15,875 --> 00:03:19,434
i dodirnuti jednu od ploča i videti
da se ništa posebno ne dešava,

64
00:03:19,458 --> 00:03:22,101
ali ako uzmem parče metala
i dodirnem ploču,

65
00:03:22,125 --> 00:03:24,000
onda se napon dramatično menja.

66
00:03:24,958 --> 00:03:28,101
Sada mogu uraditi još eksperimenata
da bih videla koja je razlika

67
00:03:28,125 --> 00:03:29,684
između drveta i metala,

68
00:03:29,708 --> 00:03:32,226
i trebalo bi da otkrijem
da drvo ne provodi

69
00:03:32,250 --> 00:03:34,893
ali metal provodi, kao i moja ruka.

70
00:03:34,917 --> 00:03:37,643
I, vidite, gradim svoje razumevanje.

71
00:03:37,667 --> 00:03:40,768
Sada mogu da vidim zašto ne mogu
da koristim ekran sa rukavicama,

72
00:03:40,792 --> 00:03:42,458
zato što rukavice ne provode.

73
00:03:43,375 --> 00:03:48,476
Ali takođe sam skinula i nešto misterije
koja se krije iza tehnologije

74
00:03:48,500 --> 00:03:50,601
i izgradila svoju delatnost,

75
00:03:50,625 --> 00:03:55,333
moj lični unos i interakciju
sa osnovom mojih uređaja.

76
00:03:56,875 --> 00:04:00,351
Ali, eksperimentisanje je korak izvan
rastavljanja stvari.

77
00:04:00,375 --> 00:04:04,393
To je testiranje i primenjivanje
kritičkog razmišljanja u praksi.

78
00:04:04,417 --> 00:04:07,893
I nije zapravo bitno da li testiram
kako funkcioniše ekran na dodir

79
00:04:07,917 --> 00:04:11,393
ili da li merim koliko su provodni
različiti materijali,

80
00:04:11,417 --> 00:04:14,893
ili čak ako koristim ruke
da vidim koliko je teško slomiti

81
00:04:14,917 --> 00:04:17,351
različite debljine materijala.

82
00:04:17,375 --> 00:04:20,559
U svim slučajevima,
dobijam kontrolu i razumevanje

83
00:04:20,583 --> 00:04:22,792
o osnovama stvari koje koristim.

84
00:04:23,875 --> 00:04:25,601
A iza ovoga stoji istraživanje.

85
00:04:25,625 --> 00:04:27,518
Prvo, koristim svoje ruke,

86
00:04:27,542 --> 00:04:29,583
što izgleda promoviše dobro zdravlje.

87
00:04:30,417 --> 00:04:32,768
Takođe se uključujem u praktično učenje,

88
00:04:32,792 --> 00:04:36,768
za koje je pokazano da poboljšava
razumevanje i zadržavanje znanja,

89
00:04:36,792 --> 00:04:39,333
i čak aktivira više delova mozga.

90
00:04:40,125 --> 00:04:43,518
Dakle, praktično razmišljanje
kroz eksperimente

91
00:04:43,542 --> 00:04:45,768
povezuje naše razumevanje,

92
00:04:45,792 --> 00:04:47,893
čak i naš osećaj vitalnosti,

93
00:04:47,917 --> 00:04:50,833
sa fizičkim svetom
i stvarima koje koristimo.

94
00:04:51,833 --> 00:04:53,559
Traganje za stvarima na internetu

95
00:04:53,583 --> 00:04:55,208
nema isti efekat.

96
00:04:57,500 --> 00:05:00,268
Za mene je ovaj fokus na eksperimente

97
00:05:00,292 --> 00:05:01,976
takođe ličan.

98
00:05:02,000 --> 00:05:04,018
Nisam rasla radeći eksperimente.

99
00:05:04,042 --> 00:05:05,934
Nisam znala čime se fizičar bavi.

100
00:05:05,958 --> 00:05:09,184
Sećam se da je moja sestra imala
hemijski set koji sam uvek želela

101
00:05:09,188 --> 00:05:11,112
i koji mi nikada nije dala da dodirnem.

102
00:05:11,708 --> 00:05:14,351
Osećala sam se umno isključeno od sveta

103
00:05:14,375 --> 00:05:16,393
i nisam znala zašto.

104
00:05:16,417 --> 00:05:18,268
Zapravo, kada sam imala devet godina,

105
00:05:18,292 --> 00:05:20,495
moja baka me je nazvala solipsistom,

106
00:05:20,615 --> 00:05:22,220
što sam morala da saznam šta je.

107
00:05:22,417 --> 00:05:26,292
To znači da mislite
da ste vi jedino što postoji.

108
00:05:27,875 --> 00:05:29,768
U to vreme sam bila jako uvređena,

109
00:05:29,792 --> 00:05:31,893
jer koga njegova baka tako zove?

110
00:05:31,917 --> 00:05:34,601
(Smeh)

111
00:05:34,625 --> 00:05:38,476
Ali mislim da je to tačno.

112
00:05:38,500 --> 00:05:40,601
I tek godinama kasnije,

113
00:05:40,625 --> 00:05:43,559
kada sam bila na koledžu
i učila osnovnu fiziku,

114
00:05:43,583 --> 00:05:44,976
imala sam otkrovenje

115
00:05:45,000 --> 00:05:46,268
da svet,

116
00:05:46,292 --> 00:05:48,143
barem fizički svet,

117
00:05:48,167 --> 00:05:50,601
može biti testiran i shvaćen,

118
00:05:50,625 --> 00:05:53,059
da sam počela da dobijam
potpuno drugačije shvatanje

119
00:05:53,083 --> 00:05:54,393
kako je svet funkcionisao

120
00:05:54,417 --> 00:05:56,393
i koje je moje mesto u njemu.

121
00:05:56,417 --> 00:05:59,601
I tek kasnije, kada sam mogla
da vršim svoje testiranje

122
00:05:59,625 --> 00:06:01,434
i razumevanje kroz istraživanje,

123
00:06:01,458 --> 00:06:04,208
veliki deo moje veze sa svetom
je bio završen.

124
00:06:05,000 --> 00:06:10,309
Znam da nije svačija profesija
eksperimentalni fizičar,

125
00:06:10,333 --> 00:06:13,917
ali mislim da svako može da radi
više praktičnih eksperimenata.

126
00:06:14,792 --> 00:06:16,601
I mislim da mi nekako -

127
00:06:16,625 --> 00:06:18,917
Daću vam još jedan primer.

128
00:06:20,439 --> 00:06:23,059
Nedavno sam radila sa
nekim srednjoškolcima,

129
00:06:23,083 --> 00:06:25,059
pomagala sam im da uče o magnetizmu,

130
00:06:25,083 --> 00:06:29,434
i dala sam im magnetnu tablu
da je rastave.

131
00:06:29,458 --> 00:06:31,542
Sećate se ovih stvari?

132
00:06:34,958 --> 00:06:38,809
Isprva, niko nije želeo da je dodirne.

133
00:06:38,833 --> 00:06:41,601
Toliko dugo im je rečeno da ne lome stvari

134
00:06:41,625 --> 00:06:44,768
da su se privikli na pasivno korišćenje.

135
00:06:44,792 --> 00:06:46,809
Tada sam počela da im postavljam pitanja.

136
00:06:46,833 --> 00:06:49,351
Znate, kako to radi?
Koji delovi su magnetski?

137
00:06:49,375 --> 00:06:51,476
Možete li izneti hipotezu i proveriti je?

138
00:06:51,500 --> 00:06:53,809
Ali i dalje nisu želeli da je otvore.

139
00:06:53,833 --> 00:06:56,059
Želeli su da je odnesu kući, zaista.

140
00:06:56,083 --> 00:07:01,309
Sve dok je jedno dete nije preseklo
i unutra pronašlo stvarno kul stvari.

141
00:07:01,333 --> 00:07:03,684
I to je nešto što možemo ovde
zajedno da uradimo.

142
00:07:03,708 --> 00:07:05,375
Veoma ih je lako rastaviti.

143
00:07:08,958 --> 00:07:14,125
Vidite, magnet je unutra
i jednostavno mogu ovo iseći.

144
00:07:17,833 --> 00:07:19,851
Iseći ću još jednom, prepoloviti.

145
00:07:19,875 --> 00:07:23,393
U redu, kada uradim to -
Ne znam da li možete da vidite ovo,

146
00:07:23,417 --> 00:07:27,226
ali ima - tu je, ova
tečna bela stvar ovde.

147
00:07:27,250 --> 00:07:28,934
Sada je vidite na mom prstu.

148
00:07:28,958 --> 00:07:32,542
I kada povlačim olovkom po njoj,

149
00:07:35,375 --> 00:07:39,393
možete videti da se ovi filamenti
povezuju na nju.

150
00:07:39,417 --> 00:07:40,976
Deca su videla ovo,

151
00:07:41,000 --> 00:07:43,434
i u ovom trenutku su mislili,
ovo je stvarno kul.

152
00:07:43,458 --> 00:07:44,726
Uzbudili su se.

153
00:07:44,750 --> 00:07:47,684
Svi su počeli da ih otvaraju
i da vade stvari iz njih

154
00:07:47,708 --> 00:07:50,559
i da viču šta su pronašli,

155
00:07:50,583 --> 00:07:54,351
kako su se ovi magnetski filamenti
povezali na magnetsku olovku

156
00:07:54,375 --> 00:07:55,684
i da je tako pisala.

157
00:07:55,708 --> 00:07:59,042
Ili,kako je ova tečna bela stvar držala
stvari rasutim da bi se pisalo.

158
00:08:00,167 --> 00:08:01,851
Dok su napuštali sobu,

159
00:08:01,875 --> 00:08:03,893
dvoje njih se okrenulo i reklo mi,

160
00:08:03,917 --> 00:08:05,476
"Svidelo nam se to."

161
00:08:05,500 --> 00:08:08,976
"Ona i ja ćemo ići kući ovog vikenda
da radimo još eksperimenata."

162
00:08:09,000 --> 00:08:11,583
(Smeh)

163
00:08:14,542 --> 00:08:17,226
Da, znam, roditelji se brinu oko toga,

164
00:08:17,250 --> 00:08:19,601
ali to je dobra stvar!

165
00:08:19,625 --> 00:08:23,143
Eksperimentisanje je dobro
i zapravo mislim da je izuzetno zahvalno,

166
00:08:23,167 --> 00:08:28,309
i nadam se da je njima bilo
veoma ispunjujuće.

167
00:08:28,333 --> 00:08:31,059
Zato što, čak i običan magnet

168
00:08:31,083 --> 00:08:33,726
je nešto sa čim možemo
da eksperimentišemo kod kuće.

169
00:08:33,750 --> 00:08:37,559
U isto vreme je i jednostavan i složen.

170
00:08:37,583 --> 00:08:39,268
Na primer, možete se zapitati,

171
00:08:39,292 --> 00:08:42,643
kako isti materijal može u isto vreme
privlačiti i odbijati?

172
00:08:42,667 --> 00:08:46,184
Ako uzmem magnet, da li je korisno
ako uspem da jednog od njih nateram

173
00:08:46,208 --> 00:08:49,393
da rotira drugog, na primer?

174
00:08:49,417 --> 00:08:52,893
Ili, možete uzeti novčanicu ovde,

175
00:08:52,917 --> 00:08:54,518
i mogu uzeti set magneta,

176
00:08:54,542 --> 00:08:58,976
i možete videti da magnet
podiže novčanicu.

177
00:08:59,000 --> 00:09:03,309
Ovde je skriveno magnetno mastilo
koje sprečava falsifikovanje.

178
00:09:03,333 --> 00:09:06,684
Ili, ovde imam izmrvljene
ovsene mekinje. U redu?

179
00:09:06,708 --> 00:09:09,601
To takođe ima magnetska svojstva. Zar ne?

180
00:09:09,625 --> 00:09:12,101
One u sebi sadrže gvožđe.

181
00:09:12,125 --> 00:09:13,476
(Smeh)

182
00:09:13,500 --> 00:09:15,768
I to može biti dobro za vas, zar ne?

183
00:09:15,792 --> 00:09:17,809
U redu, evo nečeg drugog.

184
00:09:17,833 --> 00:09:19,684
Ovo ovde nema magnetska svojstva.

185
00:09:19,708 --> 00:09:22,684
Ne mogu ga podići magnetom.

186
00:09:22,708 --> 00:09:24,476
Ali sada ću ga da ohladim.

187
00:09:24,500 --> 00:09:26,851
Isto i ovo, ohladim,

188
00:09:26,875 --> 00:09:28,417
i kada ga ohladim,

189
00:09:33,000 --> 00:09:34,917
i stavim na vrh magneta,

190
00:09:37,458 --> 00:09:38,851
dakle -

191
00:09:38,875 --> 00:09:40,143
(Aplauz)

192
00:09:40,167 --> 00:09:41,417
Neverovatno je.

193
00:09:45,792 --> 00:09:47,934
Nije magnet,

194
00:09:47,958 --> 00:09:50,768
ali nekako reaguje sa magnetom.

195
00:09:50,792 --> 00:09:54,684
Jasno je da će za razumevanje ovoga
biti potrebno mnogo više eksperimenata.

196
00:09:54,708 --> 00:09:58,018
Zapravo, ovo je nešto za šta sam
većinu svoje karijere provela učeći.

197
00:09:58,042 --> 00:09:59,500
To se zove superprovodnik.

198
00:10:00,083 --> 00:10:03,518
Superprovodnici mogu biti složeni,

199
00:10:03,542 --> 00:10:08,101
ali čak i jednostavni eksperimenti
nas mogu bolje povezati sa svetom.

200
00:10:08,125 --> 00:10:12,976
Kada bih vam sada rekla da fleš memorija
funkcioniše rotirajući male magnete,

201
00:10:13,000 --> 00:10:15,518
možete to da zamislite. Videli ste to.

202
00:10:15,542 --> 00:10:17,768
Ili ako kažem da MRT mašine

203
00:10:17,792 --> 00:10:22,226
koriste magnetizam da rotiraju
magnetske čestice u vašem telu,

204
00:10:22,250 --> 00:10:24,101
to ste već videli ranije.

205
00:10:24,125 --> 00:10:31,250
Imali ste interakciju sa tehnologijom
i shvatili osnove ovih uređaja.

206
00:10:33,958 --> 00:10:39,768
Znam da je teško dodati
više stvari u naše živote,

207
00:10:39,792 --> 00:10:42,143
pogotovo eksperimenata.

208
00:10:42,167 --> 00:10:45,101
Ali mislim da je taj izazov vredan toga.

209
00:10:45,125 --> 00:10:49,226
Razmislite o tome kako nešto radi,
zatim ga rastavite i proverite.

210
00:10:49,250 --> 00:10:53,375
Manipulišite nečim i sebi dokažite
neke fizičke principe.

211
00:10:54,292 --> 00:10:57,333
Vratite ljude nazad u tehnologiju.

212
00:10:58,250 --> 00:11:01,143
Bićete iznenađeni vezama koje napravite.

213
00:11:01,167 --> 00:11:03,143
Hvala.

214
00:11:03,167 --> 00:11:05,333
(Aplauz)