1
00:00:00,825 --> 00:00:05,155
Η σχολή αρχιτεκτονικής όπου σπούδασα
πριν από περίπου 30 χρόνια

2
00:00:05,179 --> 00:00:09,018
έτυχε να βρίσκεται απέναντι
από μια υπέροχη γκαλερί τέχνης

3
00:00:09,042 --> 00:00:12,230
σχεδιασμένη από τον σπουδαίο 
αρχιτέκτονα Λούις Καν.

4
00:00:13,157 --> 00:00:16,550
Μου άρεσε το κτίριο
και το επισκεπτόμουν πολύ συχνά.

5
00:00:16,894 --> 00:00:18,025
Μια μέρα,

6
00:00:18,449 --> 00:00:23,544
είδα τον φύλακα ασφαλείας να ακουμπάει
το χέρι του πάνω στον τσιμεντένιο τοίχο.

7
00:00:25,032 --> 00:00:26,764
Και ήταν ο τρόπος που το έκανε,

8
00:00:26,788 --> 00:00:28,872
η έκφραση στο πρόσωπό του --

9
00:00:29,434 --> 00:00:31,887
κάτι με άγγιξε.

10
00:00:32,081 --> 00:00:36,606
Μπορούσα να δω ότι ο φύλακας
είχε συγκινηθεί από το κτίριο

11
00:00:37,691 --> 00:00:41,829
και ότι η αρχιτεκτονική
έχει την δυνατότητα

12
00:00:41,853 --> 00:00:43,015
να συγκινεί.

13
00:00:43,529 --> 00:00:45,956
Μπορούσα να το δω,
και θυμάμαι ότι σκεφτόμουν,

14
00:00:45,980 --> 00:00:50,205
«Ουαου. Μπορεί να το κάνει αυτό
η αρχιτεκτονική;»

15
00:00:51,355 --> 00:00:55,531
Στη σχολή, μάθαινα να σχεδιάζω,

16
00:00:55,555 --> 00:00:59,047
όμως εδώ -- εδώ βρισκόταν
η αντίδραση της καρδιάς.

17
00:00:59,959 --> 00:01:03,243
Και με επηρέασε βαθιά.

18
00:01:05,529 --> 00:01:09,976
Ξέρετε, επιδιώκουμε την ομορφιά,

19
00:01:11,310 --> 00:01:16,782
τον αισθησιασμό, την ατμόσφαιρα,
την συναισθηματική αντίδραση.

20
00:01:17,730 --> 00:01:20,262
Αυτό είναι το βασίλειο του ανομολόγητου

21
00:01:20,286 --> 00:01:22,057
και του ανυπολόγιστου.

22
00:01:22,081 --> 00:01:24,223
Και γι' αυτό ζούμε:

23
00:01:24,971 --> 00:01:27,037
για μια ευκαιρία να προσπαθήσουμε.

24
00:01:27,858 --> 00:01:31,335
Το 2003, υπήρχε
μια ανοιχτή πρόσκληση για σχέδια

25
00:01:31,359 --> 00:01:33,481
για τον ναό Μπαχάι στη Νότια Αμερική.

26
00:01:33,505 --> 00:01:36,503
Αυτός ήταν ο πρώτος ναός
σε όλη τη Νότια Αμερική.

27
00:01:36,527 --> 00:01:38,411
Είναι ένας ηπειρωτικός ναός,

28
00:01:38,435 --> 00:01:41,614
ένα πολύ σημαντικό ορόσημο
για την κοινότητα Μπαχάι,

29
00:01:41,638 --> 00:01:45,870
επειδή θα ήταν
ο τελευταίος ηπειρωτικός ναός

30
00:01:45,894 --> 00:01:49,450
και θα άνοιγε τον δρόμο για να χτιστούν
εθνικοί και τοπικοί ναοί

31
00:01:49,474 --> 00:01:50,799
σε όλο τον κόσμο.

32
00:01:50,823 --> 00:01:54,373
Η αποκάλυψη ήταν απατήλα απλή

33
00:01:54,397 --> 00:01:58,046
και μοναδική στα χρονικά της θρησκείας:

34
00:01:59,062 --> 00:02:04,344
ένα κυκλικό δωμάτιο, εννέα πλευρές,
εννέα είσοδοι, εννέα μονοπάτια,

35
00:02:06,036 --> 00:02:11,518
επιτρέποντάς σας να μπείτε στο ναό
από όλες τις κατευθύνσεις,

36
00:02:11,542 --> 00:02:14,476
το εννέα συμβολίζει την πληρότητα,

37
00:02:14,500 --> 00:02:15,740
την τελειότητα.

38
00:02:16,526 --> 00:02:20,040
Χωρίς κληρικούς και κηρύγματα,

39
00:02:20,064 --> 00:02:22,400
καθώς δεν υπάρχουν κληρικοί
στην πίστη Μπαχάι.

40
00:02:23,010 --> 00:02:27,115
Σε έναν κόσμο που υψώνει τοίχους,

41
00:02:27,139 --> 00:02:30,587
το σχέδιο έπρεπε να εκφράζει

42
00:02:30,611 --> 00:02:32,266
το ακριβώς αντίθετο.

43
00:02:33,079 --> 00:02:37,027
Έπρεπε να είναι ανοιχτό, φιλόξενο

44
00:02:37,051 --> 00:02:41,595
για τους ανθρώπους όλων των θρησκειών,
μονοπατιών της ζωής, υποβάθρων

45
00:02:41,619 --> 00:02:43,604
ή άθεους,

46
00:02:44,343 --> 00:02:47,632
μια νέα μορφή ιερού χώρου

47
00:02:47,656 --> 00:02:50,110
χωρίς προηγούμενο μοτίβο

48
00:02:50,654 --> 00:02:53,178
ή μοντέλα για να αντιγράψουμε.

49
00:02:54,328 --> 00:02:55,568
Ήταν σαν να σχεδιάζουμε

50
00:02:55,568 --> 00:02:58,210
μια από τις πρώτες εκκλησίες
του Χριστιανισμού

51
00:02:58,210 --> 00:03:00,892
ή ένα από τα πρώτα τζαμιά του Ισλάμ.

52
00:03:02,049 --> 00:03:06,635
Βεβαίως, ζούμε σε έναν κοσμικό κόσμο.

53
00:03:08,579 --> 00:03:13,622
Πώς σχεδιάζεις έναν ιερό χώρο σήμερα;

54
00:03:14,298 --> 00:03:18,839
Και πώς μπορείς ακόμη και να ορίσεις
τι είναι ιερό σήμερα;

55
00:03:21,003 --> 00:03:25,977
Βρήκα τυχαία αυτό το όμορφο απόσπασμα
από τις γραφές του Μπαχάι,

56
00:03:26,001 --> 00:03:28,189
και μιλάει για την προσευχή.

57
00:03:29,432 --> 00:03:31,541
Λέει ότι αν προσευχηθείς,

58
00:03:32,931 --> 00:03:36,355
και εισακουσθεί η προσευχή σου
-- που είναι ήδη πολύ ενδιαφέρον --

59
00:03:36,699 --> 00:03:41,129
οι πυλώνες της καρδιάς σου θα λάμψουν.

60
00:03:42,296 --> 00:03:45,436
Μου άρεσε η ιδέα
του εσωτερικού και του εξωτερικού,

61
00:03:45,948 --> 00:03:51,298
όπως όταν βλέπεις κάποιον και λες,
«Αυτός ακτινοβολεί».

62
00:03:52,179 --> 00:03:53,625
Και σκεφτόμουν,

63
00:03:53,625 --> 00:03:59,298
«Θεέ μου, πώς μπορούμε να κάνουμε
κάτι αρχιτεκτονικό με βάση αυτό,

64
00:03:59,322 --> 00:04:03,527
όπου θα δημιουργούμε ένα κτίριο

65
00:04:03,551 --> 00:04:06,339
και αυτό θα ζωντανεύει με το φως;»

66
00:04:07,522 --> 00:04:11,380
Όπως το αλάβαστρο,
που ζωντανεύει αν το φωτίσεις.

67
00:04:11,564 --> 00:04:13,706
Έτσι σχεδίασα αυτό το σκίτσο,

68
00:04:13,730 --> 00:04:17,091
κάτι με δύο στρώματα, διαφανές,

69
00:04:17,115 --> 00:04:20,022
με κατασκευή που να τονίζεται από το φως.

70
00:04:20,646 --> 00:04:26,607
Ίσως μια καθαρή μορφή,
μια μοναδική δομή προέλευσης,

71
00:04:26,811 --> 00:04:32,012
που όπως φαντάζεστε
θα είναι ένας θόλος,

72
00:04:32,604 --> 00:04:35,895
που ό,τι και αν προσπαθούσαμε να φτιάξουμε
έμοιαζε πάρα πολύ με αυγό.

73
00:04:36,099 --> 00:04:37,709
(Γέλια)

74
00:04:37,733 --> 00:04:39,196
Μια σφαίρα.

75
00:04:39,706 --> 00:04:41,224
Έτσι αναζητήσαμε.

76
00:04:41,529 --> 00:04:46,032
Όλοι ξέρετε αυτή την τρελή αναζήτηση,
όπου σε παρασύρει η διαδικασία,

77
00:04:46,056 --> 00:04:47,680
και ζεις για τις εκπλήξεις.

78
00:04:47,704 --> 00:04:49,930
Θυμάμαι ότι σχεδόν κατά λάθος

79
00:04:49,954 --> 00:04:55,326
είδα ένα μικρό βίντεο με ένα φυτό
που κινείται προς το φως,

80
00:04:55,350 --> 00:04:58,783
και με έκανε να σκεφτώ μια κίνηση,

81
00:04:59,037 --> 00:05:00,209
την επέκταση,

82
00:05:00,233 --> 00:05:02,549
η ιδέα ότι ο ναός θα επεκτεινόταν,

83
00:05:02,573 --> 00:05:04,665
όπως η αναζήτηση για το θεϊκό.

84
00:05:05,407 --> 00:05:07,232
Μπορείτε επίσης να φανταστείτε

85
00:05:07,256 --> 00:05:12,151
ότι η κίνηση μέσα σε έναν κύκλο
μπορεί να σημαίνει κίνηση και ακινησία,

86
00:05:12,175 --> 00:05:14,166
όπως στο σύμπαν,

87
00:05:14,190 --> 00:05:16,834
κάτι που βλέπετε και σε άλλες περιπτώσεις.

88
00:05:17,885 --> 00:05:20,287
(Γέλια)

89
00:05:20,311 --> 00:05:23,626
Όμως η περιστροφή δεν ήταν αρκετή,

90
00:05:24,848 --> 00:05:27,032
επειδή χρειαζόμασταν μια μορφή.

91
00:05:27,056 --> 00:05:29,322
Οι γραφές του Μπαχάι αναφέρουν

92
00:05:29,346 --> 00:05:34,208
ότι οι ναοί πρέπει να είναι
όσο το δυνατόν πιο τέλειοι,

93
00:05:34,232 --> 00:05:36,809
και αναρωτιόμασταν, «Τι είναι τελειότητα;»

94
00:05:36,833 --> 00:05:41,177
Θυμάμαι όταν βρήκα αυτή την εικόνα
ενός Ιαπωνικού καλαθιού

95
00:05:41,201 --> 00:05:45,202
σκεφτόμουν ότι πρέπει να αμφισβητήσουμε
τα Δυτικά πρότυπα της τελειότητας,

96
00:05:45,226 --> 00:05:49,949
ότι αυτή η υπέροχη σιλουέτα του καλαθιού,
αυτή η ασυμμετρία,

97
00:05:49,973 --> 00:05:55,621
έχει ένα βαθούλωμα που θυμίζει ώμο

98
00:05:55,645 --> 00:05:57,152
ή ζυγωματικό

99
00:05:57,176 --> 00:05:59,589
ή παρόμοιες οργανικές μορφές.

100
00:06:00,053 --> 00:06:02,866
Έτσι σχεδιάσαμε και φτιάξαμε μοντέλα,

101
00:06:02,890 --> 00:06:06,105
αυτές οι γραμμές
που ενώνονται στην κορυφή,

102
00:06:06,129 --> 00:06:07,807
απαλές γραμμές,

103
00:06:08,487 --> 00:06:11,428
που μοιάζουν με ύφασμα,

104
00:06:11,452 --> 00:06:14,599
και διαφανή αναδιπλούμενα πέπλα,

105
00:06:14,973 --> 00:06:19,063
με την ιδέα ότι δεν αναδιπλώνονται απλώς
αλλά περιστρέφονται --

106
00:06:19,087 --> 00:06:22,091
θυμάστε το φυτό
και τον τρόπο που επεκτεινόταν.

107
00:06:22,917 --> 00:06:26,556
Άρχισε να αποκτά μια ενδιαφέρουσα μορφή,

108
00:06:26,580 --> 00:06:29,407
όταν σχεδιάσαμε τη βάση
και φτιάξαμε τις εισόδους.

109
00:06:29,976 --> 00:06:32,099
Και τελικά καταλήξαμε με αυτό.

110
00:06:32,123 --> 00:06:35,720
Είναι ένας ναός με δύο στρώματα,

111
00:06:35,744 --> 00:06:38,237
εννέα φωτεινά πέπλα,

112
00:06:38,261 --> 00:06:39,736
ενσωματωμένο φως,

113
00:06:39,760 --> 00:06:41,707
γραμμές με απαλή ροή

114
00:06:41,731 --> 00:06:43,894
σαν φωτεινές κουρτίνες.

115
00:06:43,918 --> 00:06:47,987
Υπήρχαν 180 συμμετοχές από 80 χώρες,

116
00:06:48,011 --> 00:06:50,018
και επιλέχθηκε αυτή.

117
00:06:50,042 --> 00:06:55,229
Έτσι περάσαμε στο επόμενο στάδιο,
στο πώς θα το φτιάξουμε.

118
00:06:56,031 --> 00:06:59,345
Επιλέξαμε το αλάβαστρο.

119
00:07:00,115 --> 00:07:02,645
Όμως το αλάβαστρο είναι πολύ μαλακό,

120
00:07:02,669 --> 00:07:06,145
και πειραματιστήκαμε με διάφορα υλικά,

121
00:07:06,169 --> 00:07:09,535
προσπαθώντας να βρούμε
πώς θα πετύχουμε αυτή τη λάμψη,

122
00:07:10,592 --> 00:07:13,616
και καταλήξαμε στο βοροπυριτικό γυαλί.

123
00:07:13,640 --> 00:07:17,216
Και όπως γνωρίζετε
το βοροπυριτικό γυαλί είναι πολύ δυνατό,

124
00:07:17,240 --> 00:07:20,420
και σπάζοντας τις βοροπυριτικές ράβδους

125
00:07:20,420 --> 00:07:24,794
και λιώνοντάς τες στη σωστή θερμοκρασία,

126
00:07:24,818 --> 00:07:26,586
δημιουργήσαμε ένα νέο υλικό,

127
00:07:26,610 --> 00:07:30,824
ένα νέο χυτό γυαλί, που μας πήρε
δύο χρόνια για να το φτιάξουμε.

128
00:07:31,758 --> 00:07:34,061
Είχε την ποιότητα που θέλαμε,

129
00:07:34,085 --> 00:07:36,404
την ιδέα του ενσωματωμένου φωτός,

130
00:07:37,156 --> 00:07:41,486
όμως εσωτερικά, θέλαμε κάτι με απαλό φως,

131
00:07:41,510 --> 00:07:44,121
σαν την εσωτερική επένδυση ενός μπουφάν.

132
00:07:44,145 --> 00:07:48,263
Εξωτερικά έχουμε προστασία,
όμως εσωτερικά την αγγίζουμε.

133
00:07:48,805 --> 00:07:54,360
Έτσι βρήκαμε αυτή τη μικρή πηγή
μιας πανέμορφης πέτρας,

134
00:07:54,574 --> 00:07:57,857
σε ένα τεράστιο λατομείο στην Πορτογαλία,

135
00:07:57,951 --> 00:08:02,951
που οι ιδιοκτήτες 
κρατούσαν για επτά γενιές,

136
00:08:02,985 --> 00:08:06,086
περιμένοντας το σωστό πρότζεκτ,
αν το πιστεύετε.

137
00:08:07,877 --> 00:08:09,969
Κοιτάξτε αυτό το υλικό, είναι πανέμορφο.

138
00:08:09,993 --> 00:08:13,941
Ο τρόπος που φωτίζεται.
Έχει αυτή τη διάφανη ποιότητα.

139
00:08:14,404 --> 00:08:16,786
Εδώ βλέπετε την κατασκευή.

140
00:08:17,173 --> 00:08:19,083
Αφήνει το φως να περάσει.

141
00:08:19,509 --> 00:08:23,171
Βλέποντας την κάτοψη,

142
00:08:23,195 --> 00:08:25,467
τα εννέα φτερά ενώνονται,

143
00:08:25,491 --> 00:08:29,031
σε ένα δομικά και συμβολικά δυνατό

144
00:08:29,055 --> 00:08:31,800
και σπουδαίο σύμβολο ενότητας:

145
00:08:32,553 --> 00:08:35,626
καθαρή γεωμετρία, ένας τέλειος κύκλος,

146
00:08:35,650 --> 00:08:40,036
30 μέτρα σε τομή και σε κάτοψη,

147
00:08:40,060 --> 00:08:41,840
απόλυτα συμμετρικό,

148
00:08:41,864 --> 00:08:44,841
όπως η ιδέα της ιερότητας
και της γεωμετρίας.

149
00:08:45,992 --> 00:08:49,148
Εδώ βλέπουμε το κτίριο να κατασκευάζεται,

150
00:08:49,172 --> 00:08:51,459
2.000 κόμβοι μεταλλικής κατασκευής,

151
00:08:51,483 --> 00:08:54,506
9.000 μεταλλικά στοιχεία,

152
00:08:55,197 --> 00:08:57,925
7.800 κομμάτια πέτρας,

153
00:08:58,009 --> 00:09:02,541
10.000 κομμάτια χυτού γυαλιού,
όλα με μοναδικό σχήμα,

154
00:09:02,565 --> 00:09:05,598
ολόκληρη η υπερκατασκευή περιγράφηκε,

155
00:09:05,622 --> 00:09:09,983
σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε
με αεροδιαστημική τεχνολογία,

156
00:09:10,137 --> 00:09:13,194
προκατασκευάστηκε από μηχανές,

157
00:09:13,348 --> 00:09:15,002
ρομποτικά,

158
00:09:15,236 --> 00:09:17,523
μια τεράστια ομαδική προσπάθεια,
όπως φαντάζεστε,

159
00:09:17,537 --> 00:09:19,481
εκατοντάδων ανθρώπων,

160
00:09:19,505 --> 00:09:24,233
και περίπου στο 3% του προϋπολογισμού
των 30 εκατομμυρίων δολαρίων

161
00:09:24,257 --> 00:09:26,540
που ορίστηκε το 2006.

162
00:09:26,564 --> 00:09:28,211
(Χειροκρότημα)

163
00:09:30,081 --> 00:09:35,173
Εννέα φτερά ενωμένα μαζί

164
00:09:35,197 --> 00:09:37,688
σχηματίζουν ένα εννιάκτινο αστέρι,

165
00:09:38,940 --> 00:09:42,570
και το σχήμα του αστεριού
κινείται προς το διάστημα,

166
00:09:43,367 --> 00:09:45,165
ακολουθώντας τον ήλιο.

167
00:09:55,762 --> 00:09:57,202
Έτσι φτάσαμε σε αυτό.

168
00:09:57,226 --> 00:09:58,999
Κοινό: Ουάου!

169
00:09:59,801 --> 00:10:05,123
(Χειροκρότημα)

170
00:10:07,986 --> 00:10:12,402
Ας ελπίσουμε, μια καλή απάντηση
στο όμορφο ρητό,

171
00:10:13,386 --> 00:10:15,522
«μια προσευχή εισακούσθηκε»

172
00:10:15,546 --> 00:10:18,206
ανοιχτή προς όλες τις κατευθύνσεις,

173
00:10:18,773 --> 00:10:21,166
που αιχμαλωτίζει το μπλε φως της αυγής,

174
00:10:22,233 --> 00:10:25,706
το λευκό φως της ημέρας,

175
00:10:25,940 --> 00:10:28,858
το χρυσαφένιο απογευματινό φως,

176
00:10:28,882 --> 00:10:32,044
και φυσικά, τη νύχτα, η αναστροφή:

177
00:10:33,482 --> 00:10:35,080
αισθησιακό,

178
00:10:36,371 --> 00:10:39,844
αιχμαλωτίζοντας το φως
με πολλούς μυστηριώδεις τρόπους.

179
00:10:41,583 --> 00:10:47,194
Κι η τοποθεσία - είναι ενδιαφέρον ότι πριν
από 14 χρόνια όταν κάναμε την αίτηση

180
00:10:47,218 --> 00:10:49,328
παρουσιάσαμε τον ναό με φόντο τις Άνδεις.

181
00:10:49,352 --> 00:10:52,572
Δεν ήταν οι Άνδεις η τοποθεσία μας,

182
00:10:53,705 --> 00:10:56,741
όμως μετά από πέντε χρόνια
εκεί ακριβώς καταλήξαμε,

183
00:10:58,527 --> 00:11:01,991
οι γραμμές του ναού 
με φόντο την παρθένα φύση,

184
00:11:02,015 --> 00:11:07,154
και από την άλλη μεριά
κάτω χαμηλά βρίσκεται η πόλη,

185
00:11:07,178 --> 00:11:12,056
ενώ στο εσωτερικό,
έχει θέα προς όλες τις κατευθύνσεις

186
00:11:13,105 --> 00:11:15,736
σε ατελείωτους κήπους

187
00:11:15,760 --> 00:11:17,703
μέσα από σε κάθε εσοχή,

188
00:11:19,457 --> 00:11:21,281
με ατελείωτα μονοπάτια.

189
00:11:24,150 --> 00:11:27,904
Τον περασμένο Οκτώβριο,
στην τελετή εγκαινίων,

190
00:11:28,846 --> 00:11:32,051
μια όμορφη, ιερή τελετή,

191
00:11:32,631 --> 00:11:35,658
5.000 άνθρωποι από 80 χώρες,

192
00:11:35,682 --> 00:11:39,595
μια συνεχόμενη ροή επισκεπτών,

193
00:11:39,619 --> 00:11:43,089
ιθαγενείς άνθρωποι
από όλη τη Νότια Αμερική,

194
00:11:43,113 --> 00:11:46,068
κάποιοι δεν είχαν αφήσει ποτέ
τα χωριά τους.

195
00:11:47,283 --> 00:11:51,781
Φυσικά, αυτός ο ναός
ανήκει στους ανθρώπους,

196
00:11:51,805 --> 00:11:57,240
ένας χώρος συνάντησης πολλών πολιτισμών
και κοινωνικών τάξεων,

197
00:11:57,264 --> 00:11:58,680
πολλών πεποιθήσεων,

198
00:11:58,704 --> 00:12:03,317
και για μένα, το πιο σημαντικό
είναι η αίσθηση του εσωτερικού του,

199
00:12:03,341 --> 00:12:05,837
μοιάζει οικείο,

200
00:12:06,191 --> 00:12:07,566
ιερό,

201
00:12:07,970 --> 00:12:10,220
και όλοι αισθάνονται ευπρόσδεκτοι.

202
00:12:10,374 --> 00:12:14,993
Ακόμη και αν λίγοι από όσους έρθουν

203
00:12:15,017 --> 00:12:18,730
έχουν την ίδια αντίδραση 
με εκείνον τον φύλακα,

204
00:12:19,884 --> 00:12:24,274
τότε πραγματικά αυτός
θα είναι ο ναός τους.

205
00:12:25,242 --> 00:12:26,843
Και θα μου άρεσε αυτό.

206
00:12:26,867 --> 00:12:28,041
Σας ευχαριστώ.

207
00:12:28,065 --> 00:12:33,162
(Χειροκρότημα)