WEBVTT

00:00:00.300 --> 00:00:05.300
ᴛüʀᴋçᴇ çᴇᴠiʀi:
@yigithan.kilinc

00:00:05.900 --> 00:00:10.300
Her şeyin bir mucizesi vardır,
karanlığın ve sessizliğin bile...

00:00:10.300 --> 00:00:14.300
Her şeyin bir mucizesi vardır,
karanlığın ve sessizliğin bile...
ʜᴇʟᴇɴ ᴋᴇʟʟᴇʀ

00:00:14.600 --> 00:00:18.300
Gelecek nasıl görünecek?

00:00:18.600 --> 00:00:22.400
Evren nasıl sona erecek?

00:00:22.600 --> 00:00:25.900
Bunu asla kesin olarak bilemeyebiliriz.

00:00:26.300 --> 00:00:30.500
Lâkin bilim, evrenin sonunun nasıl geleceğine
dair büyüleyici bir tablo çizmeye başladı bile.

00:00:31.460 --> 00:00:34.500
Gelin birlikte zamanın sonuna
doğru bir yolculuğa çıkalım.

00:00:34.700 --> 00:00:38.600
Her 5 saniyede bir, hızımızı ikiye katlayıp
zamanda gitgide hızlanarak ilerleyeceğiz.

00:00:38.700 --> 00:00:44.600
Geleceğe dair bu öngörümüz, biz daha fazla ipucunu
irdeledikçe muhakkak değişecektir. Fakat şu kesin ki:

00:00:44.680 --> 00:00:46.500
Evren daha yeni başladı.

00:00:47.000 --> 00:00:48.860
(ᴀɴᴛʀᴏᴘᴏsᴇɴ çᴀğı)

00:00:48.860 --> 00:00:51.400
Holosen sona erdi.
(ᴀɴᴛʀᴏᴘᴏsᴇɴ çᴀğı)

00:00:51.400 --> 00:00:52.280
(ᴀɴᴛʀᴏᴘᴏsᴇɴ çᴀğı)

00:00:52.280 --> 00:00:53.800
Şu anda yaptıklarımız...

00:00:54.180 --> 00:00:56.200
...ve sonraki birkaç yılda yapacaklarımız...

00:00:56.480 --> 00:01:01.700
...gelecek binlerce yılı derinden etkileyecek.

00:01:04.100 --> 00:01:08.200
Modern insanların şimdiye
kadarki bildiği tek koşullar...

00:01:08.700 --> 00:01:09.900
...değişmekte.

00:01:10.300 --> 00:01:11.800
Hem de çok hızlı bir şekilde.

00:01:13.300 --> 00:01:17.700
Bu gezegendeki hiçbir şey
aynı kalmaz, her şey değişir.

00:01:18.180 --> 00:01:22.200
Dünya sıçrayışlarından birini yapıyor ve biz
bu sıçrayışların nereye ineceğini bilemeyiz.

00:01:22.200 --> 00:01:23.600
(ᴅüɴʏᴀ'ɴıɴ ᴍᴀɴʏᴇᴛiᴋ ᴀʟᴀɴı ᴛᴇʀsiɴᴇ ᴅöɴüʏᴏʀ)
Dünya sıçrayışlarından birini yapıyor ve biz
bu sıçrayışların nereye ineceğini bilemeyiz.

00:01:23.600 --> 00:01:24.400
(ᴅüɴʏᴀ'ɴıɴ ᴍᴀɴʏᴇᴛiᴋ ᴀʟᴀɴı ᴛᴇʀsiɴᴇ ᴅöɴüʏᴏʀ)

00:01:24.400 --> 00:01:26.350
Dünya daima bu sıçrayışları yapmakta.

00:01:26.600 --> 00:01:29.000
(ʜᴀʟᴇ-ʙᴏᴘᴘ ᴋᴜʏʀᴜᴋʟᴜ ʏıʟᴅıᴢı ɢᴇʀi ᴅöɴüʏᴏʀ)

00:01:32.800 --> 00:01:34.800
(ᴅᴇɴiᴢ sᴇᴠiʏᴇsi şiᴅᴅᴇᴛʟᴇ ʏüᴋsᴇʟiʏᴏʀ)
Bu gezegendeki her şey hareket hâlindedir.

00:01:34.800 --> 00:01:35.480
(ᴅᴇɴiᴢ sᴇᴠiʏᴇsi şiᴅᴅᴇᴛʟᴇ ʏüᴋsᴇʟiʏᴏʀ)

00:01:35.480 --> 00:01:36.200
Hiçbir şey sabit kalmaz, her şey bozulur.

00:01:36.200 --> 00:01:39.200
(30 ᴍᴇᴛʀᴇʟiᴋ ᴀsᴛᴇʀᴏiᴛ ᴅüɴʏᴀ'ʏᴀ çᴀʀᴘıʏᴏʀ)
Hiçbir şey sabit kalmaz, her şey bozulur.

00:01:39.500 --> 00:01:42.700
(ᴀɴᴛᴀʀᴇs süᴘᴇʀɴᴏᴠᴀ ᴏʟᴜʏᴏʀ)

00:01:42.700 --> 00:01:46.700
(sᴀʜʀᴀ çöʟü ᴛʀᴏᴘiᴋᴀʟ iᴋʟiᴍᴇ ɢiʀiʏᴏʀ)

00:01:46.700 --> 00:01:50.800
(ᴛᴀᴋıᴍ ʏıʟᴅıᴢʟᴀʀ ʙᴏᴢᴜʟᴍᴀʏᴀ ʙᴀşʟıʏᴏʀ)

00:01:50.800 --> 00:01:53.900
(ᴠᴏʏᴀɢᴇʀ ɪ ᴋᴏᴍşᴜ ʏıʟᴅıᴢıɴ ʏᴀɴıɴᴅᴀɴ ɢᴇçiʏᴏʀ)

00:01:53.900 --> 00:01:56.900
(ʙᴜᴢᴜʟ ᴀʀᴀsı ᴅᴇᴠiʀ sᴏɴᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:01:56.900 --> 00:02:05.500
(süᴘᴇʀᴠᴏʟᴋᴀɴ ᴘᴀᴛʟᴀᴍᴀsı)

00:02:05.500 --> 00:02:08.200
(ʏᴇɴi ʜᴀᴠᴀi ᴀᴅᴀsı ᴏʀᴛᴀʏᴀ çıᴋıʏᴏʀ)

00:02:08.200 --> 00:02:14.000
(ʏᴇɴi ᴀᴅᴀʟᴀʀ ᴢiɴᴄiʀi ᴏʟᴜşᴜʏᴏʀ)

00:02:14.000 --> 00:02:17.500
(ᴀʏ'ᴅᴀᴋi ᴀʏᴀᴋ iᴢʟᴇʀi ᴋᴀʏʙᴏʟᴜʏᴏʀ)

00:02:17.500 --> 00:02:21.500
(ʙᴇᴛᴇʟɢᴇᴜsᴇ süᴘᴇʀɴᴏᴠᴀ ᴏʟᴜʏᴏʀ)

00:02:21.500 --> 00:02:29.700
(ᴛᴀşᴛᴀɴ ᴀʙiᴅᴇʟᴇʀ ᴇʀᴏᴢʏᴏɴᴀ ᴜğʀᴜʏᴏʀ)

00:02:29.700 --> 00:02:32.700
(öʟüᴍᴄüʟ ɢᴀᴍᴀ ışıɴı ᴘᴀᴛʟᴀᴍᴀsı)

00:02:32.700 --> 00:02:38.000
(ᴍᴀʀs'ıɴ ᴜʏᴅᴜsᴜ ʜᴀʟᴋᴀ ʜᴀʟiɴᴇ ɢᴇʟiʏᴏʀ)

00:02:38.000 --> 00:02:41.700
(sᴀᴛüʀɴ'üɴ ʜᴀʟᴋᴀʟᴀʀı ʏᴏᴋ ᴏʟᴜʏᴏʀ)

00:02:41.700 --> 00:02:44.900
(ᴀɴᴛᴀʀᴋᴛiᴋᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:02:44.900 --> 00:02:50.900
(ʙüʏüᴋ ʙiʀ ᴀsᴛᴇʀᴏiᴛ ᴅüɴʏᴀ'ʏᴀ çᴀʀᴘıʏᴏʀ)

00:02:50.900 --> 00:02:57.900
(ʏᴇɴi süᴘᴇʀ ᴋıᴛᴀ ᴏʟᴜşuʏᴏʀ)

00:02:57.900 --> 00:02:58.880
(ɢüɴᴇş'iɴ ᴘᴀʀʟᴀᴋʟığı ᴀʀᴛıʏᴏʀ)

00:02:58.880 --> 00:02:59.900
Yakıtı tükenince...
(ɢüɴᴇş'iɴ ᴘᴀʀʟᴀᴋʟığı ᴀʀᴛıʏᴏʀ)

00:02:59.900 --> 00:03:00.900
Yakıtı tükenince...
(ғᴏᴛᴏsᴇɴᴛᴇᴢ ᴅᴜʀᴍᴀʏᴀ ʙᴀşʟıʏᴏʀ)

00:03:00.900 --> 00:03:01.380
(ғᴏᴛᴏsᴇɴᴛᴇᴢ ᴅᴜʀᴍᴀʏᴀ ʙᴀşʟıʏᴏʀ)

00:03:01.380 --> 00:03:02.700
...Güneş gösterişsiz bir şekilde solmayacak.
(ғᴏᴛᴏsᴇɴᴛᴇᴢ ᴅᴜʀᴍᴀʏᴀ ʙᴀşʟıʏᴏʀ)

00:03:02.700 --> 00:03:04.400
...Güneş gösterişsiz bir şekilde solmayacak.
(ʙiᴛᴋi ʏᴀşᴀᴍı sᴏɴᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:03:04.400 --> 00:03:05.500
(ʙiᴛᴋi ʏᴀşᴀᴍı sᴏɴᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:03:05.500 --> 00:03:06.080
(ᴏᴋʏᴀɴᴜsʟᴀʀ ʙᴜʜᴀʀʟᴀşıʏᴏʀ)

00:03:06.080 --> 00:03:08.080
Çekirdeği çökecek...
(ᴏᴋʏᴀɴᴜsʟᴀʀ ʙᴜʜᴀʀʟᴀşıʏᴏʀ)

00:03:08.080 --> 00:03:12.000
...ve çökmesiyle oluşan fazladan ısı dış
katmanlarının şişmesine sebep olacak.
(ᴏᴋʏᴀɴᴜsʟᴀʀ ʙᴜʜᴀʀʟᴀşıʏᴏʀ)

00:03:12.000 --> 00:03:12.760
...ve çökmesiyle oluşan fazladan ısı dış
katmanlarının şişmesine sebep olacak.
(ᴅüɴʏᴀ üᴢᴇʀiɴᴅᴇᴋi ᴛüᴍ ʏᴀşᴀᴍ sᴏɴᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:03:12.760 --> 00:03:13.760
(ᴅüɴʏᴀ üᴢᴇʀiɴᴅᴇᴋi ᴛüᴍ ʏᴀşᴀᴍ sᴏɴᴀ ᴇʀiʏᴏʀ)

00:03:13.760 --> 00:03:16.800
(ɢüɴᴇş ɢᴇɴişʟiʏᴏʀ)

00:03:16.800 --> 00:03:18.800
(ɢüɴᴇş ᴋıᴢıʟ ᴅᴇᴠᴇ ᴅöɴüşüʏᴏʀ)

00:03:18.800 --> 00:03:21.100
(öʟᴍᴇᴋᴛᴇ ᴏʟᴀɴ ɢüɴᴇş ᴅüɴʏᴀ'ʏı ʏᴏᴋ ᴇᴅiʏᴏʀ)

00:03:21.100 --> 00:03:22.380
(ɢüɴᴇş ʙᴇʏᴀᴢ ᴄüᴄᴇʏᴇ ᴅöɴüşüʏᴏʀ)

00:03:22.380 --> 00:03:24.300
Güneşimiz artık ölü.
(ɢüɴᴇş ʙᴇʏᴀᴢ ᴄüᴄᴇʏᴇ ᴅöɴüşüʏᴏʀ)

00:03:24.800 --> 00:03:30.150
Kalıntıları, derin uzayın dondurucu
sıcaklığında yavaşça soğumakta.

00:03:40.200 --> 00:03:44.200
Güneş'in kaderi, diğer tüm
yıldızlar için de geçerlidir.

00:03:44.600 --> 00:03:51.800
Bir gün hepsi ölecek ve kâinat
ebedi karanlığa gömülecek.

00:03:54.100 --> 00:03:54.380
(ᴛüᴍ ʏıʟᴅıᴢʟᴀʀ ʙiʀᴇʀ ʙiʀᴇʀ öʟüʏᴏʀ)

00:03:54.380 --> 00:03:58.380
Tüm yıldızların nihayetinde yakıtı bitecek...
(ᴛüᴍ ʏıʟᴅıᴢʟᴀʀ ʙiʀᴇʀ ʙiʀᴇʀ öʟüʏᴏʀ)

00:03:58.380 --> 00:04:00.850
...evrenin sıcaklığı düşecek...

00:04:00.850 --> 00:04:06.100
...ve tüm yıldızlar tek tek ölüp
gökyüzünün ışığı sönecek.

00:04:08.300 --> 00:04:10.400
Sonrasında hiç yeni yıldız...

00:04:10.400 --> 00:04:11.200
...oluşmayacak.

00:04:13.140 --> 00:04:16.680
Yani evrenin sonu bir patlamayla değil de...

00:04:16.680 --> 00:04:18.500
...ağır bir süreç ile gelecek.

00:04:19.900 --> 00:04:21.580
(sᴏɴ ᴋızıʟ ᴄüᴄᴇ ʏıʟᴅıᴢʟᴀʀ öʟüʏᴏʀ)

00:04:21.580 --> 00:04:22.700
Bu son ateşli değil...

00:04:23.700 --> 00:04:24.700
...buzlu olacak.

00:04:29.500 --> 00:04:38.000
Son yıldızın da ölümüyle yıldız
ışığı dönemi artık sona erdi.

00:04:38.000 --> 00:04:39.900
(ᴅᴇᴊᴇɴᴇʀᴇ çᴀğ)

00:04:39.900 --> 00:04:48.000
Evren, ölü yıldızların etrafa saçılmış olduğu
bir mezarlık hâline gelmiş bulunmakta.

00:04:50.300 --> 00:04:56.700
Güneşimiz bir beyaz cüceye dönüşüyor -
sıcak, yoğun, çökmüş bir yıldız cesedine.

00:05:01.680 --> 00:05:03.850
Yakacak yakıtı kalmayınca...

00:05:03.980 --> 00:05:11.000
...bir beyaz cücenin soluk parıltısı, sönmüş olan
fırınından geriye kalan son ısıdan kaynaklanır.

00:05:15.750 --> 00:05:18.280
Dünya'nın şimdiki bulunduğu
konumdan bakıldığında...

00:05:18.280 --> 00:05:24.220
...bulutsuz bir gece göğünde parlayan
dolunay kadar parlak olacak ancak.

00:05:29.180 --> 00:05:31.880
Beyaz cücelerin soluk parıltısı...

00:05:31.880 --> 00:05:41.400
...ölü yıldızlar ve kara deliklerle dolu olan bu
karanlık boşluktaki tek ışık kaynağı olacak.

00:05:50.870 --> 00:05:56.700
Bir bakıma, cesetler ve zombi yıldızlarla dolu bir
“hayalet evren” karşılayacak bizi gelecekte.

00:06:06.500 --> 00:06:13.100
Bir süre sonra kütle çekimi, ölü yıldızları ve gezegenleri
galaksilerinden kopararak dondurucu boşluğa yolluyor.

00:06:17.950 --> 00:06:23.700
Bazı kahverengi cüceler şans eseri
çarpışıp yeni yıldızlar oluşturuyor.

00:06:27.500 --> 00:06:33.300
Çarpışan nötron yıldızları aşırı parlak
süpernovalarla karanlığı aydınlatıyor.

00:06:33.300 --> 00:06:35.300
(ɴöᴛʀᴏɴ ʏıʟᴅıᴢı çᴀʀᴘışᴍᴀsı)

00:06:51.080 --> 00:06:54.600
Ölmekte olan evrenden sağ
kurtulabilmiş olan canlılar...

00:06:54.600 --> 00:06:57.900
...yaşlanan beyaz cücelerin
etrafında konaklayabilir.

00:07:05.600 --> 00:07:11.600
Fakat en nihayetinde,
beyaz cüceler de sönüp ölecek.

00:07:13.480 --> 00:07:17.700
Kara cüceler, son yıldızların nihai kaderi olacak.

00:07:17.700 --> 00:07:23.900
Bunlar, sadece azıcık ısı ya da ışık
yayan soğumuş beyaz cücelerdir.

00:07:27.580 --> 00:07:33.400
Kara cüceler koyu, yoğun ve bozunmakta
olan maddelerden oluşan gök cisimleridir.

00:07:34.570 --> 00:07:37.100
Yıldızlardan arta kalan küllerdir esasında.

00:07:38.480 --> 00:07:42.120
Bunları meydana getiren atomlar
öyle sert bir şekilde sıkışmıştır ki...

00:07:42.120 --> 00:07:46.380
...Güneşimizden bir milyon
kat daha yoğundurlar.

00:07:54.500 --> 00:07:57.200
Yıldızların bu hâle gelmesi aşırı uzun sürer.

00:07:57.850 --> 00:08:02.400
Dolayısıyla, bildiğimiz kadarıyla şu anda
evrende hiç kara cüce bulunmamakta.

00:08:10.780 --> 00:08:13.400
Bulunduğu galaksiden kaçamayan cisimler...

00:08:13.400 --> 00:08:17.000
...merkezde yer alan süper kütleli
kara delik tarafından yutuluyor.

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋʟᴇʀ ʙᴀşıʙᴏş ᴍᴀᴅᴅᴇʟᴇʀi ʏᴜᴛᴜʏᴏʀ)

00:08:26.350 --> 00:08:31.380
Uzun süredir uykuda olan kara delikler
görkemli bir şekilde aniden parlıyor.

00:08:48.400 --> 00:08:51.700
(ᴅᴇᴊᴇɴᴇʀᴇ çᴀğ)

00:08:51.700 --> 00:08:59.400
Gelecekteki uygarlıkların tek güvenilir güç
kaynağı kara deliklerin dönme enerjisi oluyor.

00:09:05.280 --> 00:09:09.600
Yaşama hızımız, elimizde
bulunan enerjiye bağlıdır.

00:09:10.780 --> 00:09:13.900
Bizden epey farklı bir biyolojiye sahip olan...

00:09:13.900 --> 00:09:20.100
...dolayısıyla da çok ama çok uzun yaşam sürelerine
sahip olan bilinçli yaşayan sistemler düşünülebilir.

00:09:21.600 --> 00:09:28.000
10 trilyon yılda bir düşünen, ama bu sanki onlara
normalmiş gibi gelen yaşayan sistemler olabilir.

00:09:31.000 --> 00:09:33.400
Bizim soyumuz tükense bile...

00:09:33.400 --> 00:09:35.490
...çok ama çok uzak bir gelecekte...

00:09:35.490 --> 00:09:40.680
...bir süreliğine daha tekrardan zeki yaşam
formlarının oluşmasına imkan verebilecek...

00:09:40.680 --> 00:09:43.100
...bir dalgalanma meydana gelebilir.

00:09:44.600 --> 00:09:47.700
Zeki yaşam zaman adacıkları olabilir yani.

00:09:54.200 --> 00:09:56.100
(ᴜᴢᴀʏ-ᴢᴀᴍᴀɴıɴ ɢᴇɴişʟᴇᴍᴇsi)

00:09:56.100 --> 00:10:04.300
Evrenin genişleme hızı arttıkça, maddelerin
birbirinden uzaklaşma hızı ışık hızını geçiyor.

00:10:05.500 --> 00:10:13.500
Bu noktada, uzak galaksiler ve yıldızlar öyle hızlı
uzaklaşıyor ki ışıkları tespit edilemez hâle geliyor.

00:10:14.400 --> 00:10:21.800
Kâinatın gizemleri sonsuza
değin kilitli şekilde kalacak.

00:10:25.150 --> 00:10:33.100
En yeni teoriler, atomların da zamanla bozunarak
diğer tüm maddeleri yok edeceğini öngörmekte.

00:10:33.100 --> 00:10:34.700
(ᴘʀᴏᴛᴏɴ ʙᴏᴢᴜɴᴍᴀsı)

00:10:34.700 --> 00:10:40.180
Bizi oluşturan atomun temel yapı
taşlarından biri olan protonlar...

00:10:40.180 --> 00:10:42.200
...kendiliğinden dağılabilir.

00:10:44.400 --> 00:10:47.550
Kara deliğin çekiminden
kurtulabilen maddeler...

00:10:47.550 --> 00:10:52.200
...onu oluşturan protonlar nihayetinde
bozunacağından yok olup gidecek.

00:10:58.300 --> 00:11:01.700
Proton bozunması henüz kanıtlanmış değil.

00:11:01.700 --> 00:11:07.050
Dolayısıyla geleceğin bu kısmı, yeni
keşiflerin ışığında daha farklı olabilir.

00:11:18.290 --> 00:11:20.510
Kara cücelerin içindeki maddeler...

00:11:20.510 --> 00:11:26.190
...yani kâinatta kalan en son
maddeler, bir zaman sonra...

00:11:26.190 --> 00:11:34.000
...arkalarında hiçbir şey bırakmayarak uzay
boşluğuna radyasyon hâlinde buharlaşacak.

00:11:34.550 --> 00:11:37.550
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋ çᴀğı)

00:11:42.420 --> 00:11:43.930
Kara cücelerin de yok olmasıyla...

00:11:44.680 --> 00:11:47.800
...kâinatta tek bir atom dahi kalmayacak.

00:11:52.050 --> 00:11:55.650
Bir zamanlar içinde bolca şey bulunan
kozmostan geriye kalan tek şeyler...

00:11:55.650 --> 00:11:59.300
...ışık parçacıkları ve kara delikler olacak.

00:12:07.000 --> 00:12:09.700
Kara Delik Çağı başlıyor.

00:12:12.000 --> 00:12:18.100
Yaşamın sığınabileceği hiçbir gezegen, yıldız
veyahut kalıntı bulunmayacak bu dönemde.

00:12:20.480 --> 00:12:26.700
Fakat, zamanın akışı daha şimdi başladı.

00:12:28.400 --> 00:12:32.350
İnsan ömrü ile kıyaslandığında,
evren daha yeni gözlerini açtı.

00:12:36.000 --> 00:12:43.500
Soğuk, karanlık ve boş - işte evren ömrünün
büyük bir kısmını aynen bu şekilde geçirecek.

00:12:46.900 --> 00:12:52.080
Evrenimiz, yaşama kendini göstermesi
için çok kısa bir zaman dilimi veriyor.

00:12:52.080 --> 00:12:57.080
Ateşli doğumu ve soğuk ölümünden
korunan fevkalade bir zaman dilimi.

00:12:57.090 --> 00:12:58.570
Zamanın doğrusal ilerleyişi...

00:12:58.590 --> 00:13:04.100
...yaşamın mümkün olduğu evrenin gelişim
çağında parlak bir pencere meydana getirir.

00:13:08.370 --> 00:13:11.500
Lâkin bu, çok da uzun açık
kalmayan bir penceredir.

00:13:15.210 --> 00:13:17.000
Bildiğimiz şekliyle yaşam...

00:13:17.000 --> 00:13:24.100
...evrenin doğumundan son kara deliğin
buharlaşmasına kadar olan sürenin...

00:13:24.100 --> 00:13:27.390
...yüzdelik olarak yalnızca...

00:13:27.400 --> 00:13:29.190
%0.000

00:13:29.190 --> 00:13:29.680
%0.000000000000

00:13:29.680 --> 00:13:30.180
%0.000000000000000000000

00:13:30.180 --> 00:13:30.980
%0.000000000000000000000000000000

00:13:30.980 --> 00:13:31.480
%0.000000000000000000000000000000000000000

00:13:31.480 --> 00:13:31.900
%0.000000000000000000000000000000000000000000000000

00:13:31.900 --> 00:13:32.500
%0.000000000000000000000000000000000000000000000000000000000

00:13:32.500 --> 00:13:32.980
%0.000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000

00:13:32.980 --> 00:13:33.580
%0.00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000

00:13:33.580 --> 00:13:34.900
%0.00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000

00:13:34.900 --> 00:13:37.900
%0.00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000001'inde mümkündür.

00:13:45.200 --> 00:13:48.400
Kara delikler evrenin temel
yapı taşları hâline geliyor.

00:13:52.850 --> 00:13:57.700
Galaksiler, etraflarında ufak kara delikler dönen
merkezi süper kütleli kara delikler hâline gelecek.

00:14:01.900 --> 00:14:06.700
Kara deliklerle dolu zombi galaksiler
yavaş yavaş gelişmeye devam ediyor.

00:14:10.320 --> 00:14:12.080
Birbirlerini yutarak büyüyecekler...

00:14:12.080 --> 00:14:15.190
...ardından da, belki süper kütleli kara
deliğe çekilerek onu büyütecekler.

00:14:15.190 --> 00:14:18.400
Evren, hâlâ ilginç ve dinamik
bir yer olmaya devam edecek.

00:14:18.400 --> 00:14:20.400
Sadece bahsettiğimiz zaman ölçekleri...

00:14:20.400 --> 00:14:24.800
...artık 'binlerce' veya 'milyonlarca'
yıl yerine 'trilyonlarca' yıl olacak.

00:14:29.500 --> 00:14:31.500
Bu çok uzak olan gelecekte...

00:14:31.500 --> 00:14:35.900
...kara delik birleşmeleri, evrende
gerçekleşen ana olaylar olacak.

00:14:35.900 --> 00:14:38.550
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋ ʙiʀʟᴇşᴍᴇʟᴇʀi)

00:14:38.600 --> 00:14:45.600
Bazıları muazzam büyüklüklere ulaşacak,
Güneşimizin trilyonlarca katı kütlelere.

00:14:49.180 --> 00:14:55.500
Birleştikleri vakit, kâinatta yankılanacak çok
kuvvetli kütle çekimsel dalgalar yayacaklar.

00:14:56.270 --> 00:15:00.900
Kara delikler, davula vuran tokmak misali
evreni kütle çekimsel dalgalarla dövecek.

00:15:09.120 --> 00:15:12.000
Ve bunların çok karakteristik bir şarkısı olacak.

00:15:18.120 --> 00:15:21.400
Beraberce çok uzun bir ömür
sürmüş iki kara delik düşünün.

00:15:22.280 --> 00:15:24.880
Ömürlerinin sonunda birbirlerinin etrafında...

00:15:24.880 --> 00:15:28.600
...bir saniyeden çok daha kısa bir sürede
binlerce km yol alacak şekilde dönüyorlar.

00:15:32.430 --> 00:15:36.790
Bunu yaparken, arkalarında bir uzay çınlaması...

00:15:36.790 --> 00:15:39.200
...uzay-zamanda gerçek bir dalga bırakıyorlar.

00:15:53.580 --> 00:15:59.100
Uzay, bu kara deliklerin evrene
vuruşu sebebiyle ezilip büzülür.

00:16:03.230 --> 00:16:07.850
Bunlar “kütle çekimsel dalgalar”, diğer
bir deyişle evrenin çınlama sesleridir.

00:16:07.850 --> 00:16:16.300
Ve bunlar, kara delikten ışık hızında çıkarak
dönen sakin bir kara delikte birleşecektir.

00:16:21.300 --> 00:16:23.380
Yeterince yakında bulunsaydınız eğer...

00:16:23.380 --> 00:16:27.680
...uzayın ezilip büzülmesinden
dolayı kulaklarınız çınlardı.

00:16:27.680 --> 00:16:29.800
Tam anlamıyla o sesi işitebilirdiniz.

00:16:39.280 --> 00:16:43.300
Çok ağır bir kara deliğe doğru çekilen
daha hafif bir kara delik düşünün.

00:16:43.480 --> 00:16:45.000
İşittiğiniz ses...

00:16:45.000 --> 00:16:49.900
...hafif olan kara deliğin, ağır olana her
yaklaştığında uzayı dövmesinin sesidir.

00:16:58.520 --> 00:17:01.900
Çekildikçe daha da hızlanır ve
daha gürültülü bir hâle gelir.

00:17:23.180 --> 00:17:25.980
Bilim insanları kara deliklerin
ölümsüz olduğunu düşünüyordu.

00:17:25.980 --> 00:17:27.940
Ancak bunlar bile nihayetinde ölür.

00:17:29.480 --> 00:17:33.200
Şimdi de, hayal dahi edilemeyecek
kadar uzun zaman ölçeklerinden...

00:17:33.200 --> 00:17:35.400
...katrilyonlarca yıl gelecekten bahsediyoruz.

00:17:36.120 --> 00:17:40.600
Bahsettiğimiz bu zaman ölçeklerinde,
kara delikler bile buharlaşmaya başlar.

00:17:43.150 --> 00:17:46.150
(ʜᴀᴡᴋıɴɢ ʀᴀᴅʏᴀsʏᴏɴᴜ)

00:17:52.390 --> 00:17:54.600
Kuantum mekaniğine göre...

00:17:54.700 --> 00:17:59.500
...uzay, 'sanal' ve 'karşıt'
parçacıklar ile doludur.

00:17:59.500 --> 00:18:04.350
Bunlar çiftler hâlinde oluşmakta,
birbirlerinden ayrılmakta...

00:18:04.350 --> 00:18:08.300
...tekrardan bir araya gelmekte ve
sonra da birbirlerini yok etmektedir.

00:18:13.400 --> 00:18:15.600
Bir kara deliğin yanında...

00:18:16.100 --> 00:18:20.650
...sanal parçacıklardan
biri kara deliğe düşebilir.

00:18:21.180 --> 00:18:25.700
Bunun sonucunda diğer parçacık, kendisini
yok edecek olan partnerinden mahrum kalır.

00:18:27.580 --> 00:18:29.400
Terkedilmiş olan parçacık...

00:18:29.480 --> 00:18:33.400
...kara delik tarafından yayılan
radyasyonmuş gibi görünür.

00:18:36.800 --> 00:18:37.630
Bu yüzden de işte...

00:18:38.700 --> 00:18:41.400
...kara delikler ölümsüz değildir.

00:18:41.500 --> 00:18:43.580
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋ ʙᴜʜᴀʀʟᴀşᴍᴀsı)

00:18:43.590 --> 00:18:46.800
Sürekli artan bir oranda buharlaşırlar...

00:18:47.480 --> 00:18:51.500
...ta ki en sonunda muazzam
bir patlamayla yok olana dek.

00:18:51.800 --> 00:18:54.800
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋʟᴇʀ öʟᴍᴇʏᴇ ʙᴀşʟıʏᴏʀ)

00:18:57.870 --> 00:18:59.300
Kuantum mekaniği...

00:18:59.380 --> 00:19:04.800
...parçacıkların ve radyasyonun nihai bir
zindandan kurtulmasına imkan vermiştir:

00:19:05.380 --> 00:19:06.800
Bir kara delikten.

00:19:06.800 --> 00:19:13.200
Kara delikler, evrende son kalan büyük ölçekli
yapıları silerek buharlaşmaya başlıyorlar.

00:19:14.600 --> 00:19:18.800
Ölürlerken karanlığı birer birer aydınlatıyorlar.

00:20:00.200 --> 00:20:02.900
Kara delikler aheste aheste ölürken...

00:20:02.900 --> 00:20:09.700
...evren, henüz sırrını çözememiş olduğumuz
bir güç nedeniyle genişlemeye devam ediyor.

00:20:09.700 --> 00:20:11.700
(ᴋᴀʀᴀɴʟıᴋ ᴇɴᴇʀᴊi ᴇᴠʀᴇɴi ɢᴇɴişʟᴇᴛiʏᴏʀ)

00:20:11.700 --> 00:20:17.700
İşte bu, insanoğlunun bilgi birikiminin sınırıdır -
araştırmalar ve keşifler için doğmuş bir sınır.

00:20:17.780 --> 00:20:19.990
Düşünürler ve şairler seneler boyunca...

00:20:19.990 --> 00:20:23.150
...“Dünya'nın sonunu ateş mi yoksa buz
mu getirecek?” diye sorup durmuştur.

00:20:23.500 --> 00:20:26.500
Bugün buna bir cevap verebiliriz.

00:20:28.580 --> 00:20:32.000
En yeni bulgular gösteriyor ki,
evren yavaşlamıyor...

00:20:32.000 --> 00:20:34.900
...aksine kontrolden çıkmış
bir şekilde hızlanıyor.

00:20:35.400 --> 00:20:38.800
Ve biz, evrenin donarak yaşamını
noktalayacağını düşünmekteyiz.

00:20:39.300 --> 00:20:41.900
Günümüzden trilyon kere
trilyonlarca sene sonra.

00:20:45.430 --> 00:20:47.800
Uzay boşluğunun ta kendisinde enerji vardır.

00:20:47.800 --> 00:20:50.000
Uzayın her bir cm³ alanında...

00:20:50.000 --> 00:20:54.150
...içerisinde parçacık, madde, radyasyon
yahut herhangi bir şeyler olsun olmasın...

00:20:54.150 --> 00:20:57.600
...yine de enerji vardır.

00:21:00.820 --> 00:21:04.580
Einstein'a göre de, bu enerji evreni itmektedir.

00:21:07.380 --> 00:21:09.900
Evrenin genişlemesini hızlandıran tuhaf şey nedir?

00:21:10.700 --> 00:21:12.600
Ona "karanlık enerji" diyoruz.

00:21:15.080 --> 00:21:18.300
Ve bu şey, evrendeki en baskın güçtür.

00:21:18.300 --> 00:21:23.600
Evrendeki madde-enerji içeriğinin neredeyse
3/4'ü bu karanlık enerji dediğimiz şeydir.

00:21:23.680 --> 00:21:25.800
Ve bizim, onun ne olduğuna dair
hiçbir fikrimiz bulunmuyor.

00:21:30.000 --> 00:21:32.490
Karanlık enerji, madde veya radyasyonun aksine...

00:21:32.490 --> 00:21:35.600
...evren genişledikçe etkisini azaltmaz.

00:21:36.690 --> 00:21:41.800
İşte bu, evrene gelecekte ne olacağına
dair çok önemli şeyler söyler bize.

00:21:43.720 --> 00:21:45.900
Öyleyse evrenin geleceği ne olacak?

00:21:47.790 --> 00:21:50.900
Eğer ki karanlık enerji baskın ve itici
güç olarak kalmaya devam ederse...

00:21:52.580 --> 00:21:54.150
...evren sonsuza değin genişleyecektir.

00:22:00.500 --> 00:22:04.200
Zaman geçtikçe gitgide hızını
artırarak genişleyecektir hem de.

00:22:04.300 --> 00:22:06.400
Kaçak bir evren hâline gelecektir.

00:22:08.340 --> 00:22:11.200
Evrenin enerjisinin %70'i...

00:22:11.200 --> 00:22:12.993
...boş uzayda bulunmaktadır...

00:22:12.993 --> 00:22:16.400
...ve biz niye bunun böyle
olduğunu anlamış değiliz.

00:22:17.600 --> 00:22:19.600
Ancak ne olacağını biliyoruz.

00:22:21.190 --> 00:22:24.320
Bu enerji orada durmaya
devam ederse şayet...

00:22:24.320 --> 00:22:27.400
...evren karanlık, soğuk ve
bomboş bir hâle gelecektir.

00:22:30.180 --> 00:22:32.100
İşte gelecek böyle gözüküyor.

00:22:33.380 --> 00:22:37.410
Bilmiyoruz, çünkü karanlık enerjinin
doğasını kavrayabilmiş değiliz henüz.

00:22:37.440 --> 00:22:39.680
Kavrayana dek, geleceği bilemeyeceğiz...

00:22:39.680 --> 00:22:41.900
...kendi kökenlerimizi dahi bilemeyeceğiz.

00:22:41.920 --> 00:22:45.200
İşte bu sebeple de, bu konuyu
bilmek ve araştırmak istiyoruz.

00:22:46.980 --> 00:22:49.400
Karanlık enerjinin mahiyetini keşfetmek...

00:22:49.400 --> 00:22:54.100
...geleceğe dairki öngörümüzü
çarpıcı bir şekilde değiştirebilir.

00:22:55.600 --> 00:22:58.600
Olur da karanlık enerji, etkisini
zamanla bir şekilde azaltırsa...

00:22:58.600 --> 00:23:02.800
...evren, kütle çekiminin etkisi altında
çökebilir – İşte bu “Büyük Çöküş'tür”.

00:23:04.100 --> 00:23:10.200
Destek verilirse, evreni paramparça
edebilir – Bu da “Büyük Yırtılma'dır”.

00:23:10.300 --> 00:23:12.280
(ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋ çᴀğı)

00:23:12.300 --> 00:23:17.000
Fizikçiler her geçen gün, hepsinin
kendine mahsus fizik yasaları olan...

00:23:17.000 --> 00:23:21.800
...bizimkisinin dışında başka birçok evren
daha olabileceğini düşünmeye başlıyor.

00:23:24.750 --> 00:23:33.500
Bazıları, yaşam için uygun koşulları sağlayabilir.
Diğerleri ise çökebilir veya da parçalanabilir.

00:23:35.400 --> 00:23:42.400
Bazıları ise, aklımızın alabileceği
her şeyden çok daha acayip olabilir.

00:23:45.950 --> 00:23:52.760
Bu yapbozun eksik parçaları orada bir
yerlerde olup bulunmayı beklemekte.

00:23:52.780 --> 00:23:58.300
Gelecekte bizi, gitgide soğuyup boş hâle
gelen bir evren bekliyor gibi görünüyor.

00:24:03.280 --> 00:24:05.080
Öte yandan şunu da sormalıyız tabii:

00:24:05.080 --> 00:24:08.000
“Bu son, yeni bir başlangıcı
beraberinde getirebilir mi?”.

00:24:10.780 --> 00:24:14.590
Ayrıca da, kâinatın sonunun
gerçekte nasıl geleceğine...

00:24:14.590 --> 00:24:17.500
...ve yeni bir evrenin doğuşuna neden
olup olmayacağına dair fikirler de var.

00:24:23.230 --> 00:24:30.100
Bazıları, entropi her şeyi yok etmeden önce evrenden
kaçıp kurtulmanın bir yolu olabileceğini düşünmekte.

00:24:32.300 --> 00:24:38.500
Simüle edilmiş sanal evrenler yaratabilir, hatta yeterli
enerjiyle tıpkı bizimkisi gibi bir evren yaratabiliriz.

00:24:43.550 --> 00:24:46.000
Yaptığımız hesaplamalar bizlere şunu söylüyor:

00:24:46.000 --> 00:24:51.300
Eğer muazzam miktarda enerjiyi tek bir
noktaya sıkıştırabilecek kapasitede...

00:24:51.300 --> 00:24:53.190
...bir parçacık hızlandırıcınız varsa...

00:24:53.190 --> 00:24:55.630
...bir ihtimal bir geçit açabilirsiniz:

00:24:55.630 --> 00:24:57.300
Bebek bir evren.

00:25:03.170 --> 00:25:06.300
“Var olan her şeyin ölümüyle yüzleşmek.”.

00:25:06.390 --> 00:25:10.300
Belki de, (gelecekteki uygarlıkların)
tek kurtulma olasılığı işte budur.

00:25:11.900 --> 00:25:14.980
Ve bu, çok ilginç bir olasılığı
daha gündeme getirmekte.

00:25:14.980 --> 00:25:16.900
Tamamiyle spekülasyon ama...

00:25:16.900 --> 00:25:21.300
...belki de bünyesinde akıllı
yaşam barındıran evrenler...

00:25:21.300 --> 00:25:24.600
...bebek evrenler, diğer bir deyişle
“cankurtaran botları” oluşturup...

00:25:24.600 --> 00:25:26.400
...onları çoğaltacaklardır.

00:25:26.400 --> 00:25:29.800
(sᴏɴ ᴋᴀʀᴀ ᴅᴇʟiᴋ ᴅᴇ ʙᴜʜᴀʀʟᴀşıʏᴏʀ)

00:25:30.000 --> 00:25:34.680
Yani, çoklu evrenler arasında
bir nevi “evrim” vuku bulabilir.

00:25:34.800 --> 00:25:37.400
Kozmik bir “doğal seleksiyon” gerçekleşebilir.

00:25:38.700 --> 00:25:43.900
Bünyesinde zeki yaşam bulundurmayan
evrenler 'kısırdır', hiç çocukları olmaz.

00:25:44.080 --> 00:25:48.000
Ancak, uygun sıcaklıklara ve bizimkisi
gibi yıldızlara sahip olan evrenler...

00:25:48.000 --> 00:25:52.900
...bebek evrenler yapıp sonra da onları
çoğaltacak uygarlıklar oluşturabilir.

00:25:59.200 --> 00:26:02.500
Evrenden kaçıp kurtulabilmenin
herhangi bir yolu bulunmuyorsa...

00:26:02.500 --> 00:26:06.550
...o zaman entropi, ilerleyişine devam ederek evrende
kalan son süper kütleli kara delikleri de yok edecektir.

00:26:08.700 --> 00:26:17.350
Son kara delik, patlayıp ölürken
son bir defa kâinatı aydınlatıyor.

00:27:24.780 --> 00:27:28.180
Akıl almaz bir sürenin sonunda...

00:27:28.180 --> 00:27:31.180
...kara delikler bile buharlaşacaktır.

00:27:31.180 --> 00:27:36.200
Ve kâinat, içinde sadece fotonların
bulunduğu bir denize dönüşecektir.

00:27:36.200 --> 00:27:42.000
Ve bu fotonlar da, evrenin genişlemesi
sebebiyle yavaş yavaş aynı sıcaklığa...

00:27:42.000 --> 00:27:44.000
...mutlak sıfıra doğru soğuyacaktır.

00:27:57.670 --> 00:28:03.700
Son yıldızların son kalıntıları da
sonunda bozunup yok olunca...

00:28:04.000 --> 00:28:06.800
...ve her şey aynı sıcaklığa ulaştığında...

00:28:07.300 --> 00:28:09.150
...kâinatın öyküsü...

00:28:09.200 --> 00:28:11.800
...nihayet sona ermiş bulunmakta.

00:28:12.300 --> 00:28:14.990
ᴢᴀᴍᴀɴ ᴍᴀɴᴀsıᴢ ʜᴀʟᴇ ɢᴇʟiʏᴏʀ

00:28:14.990 --> 00:28:17.100
Ömrü boyunca ilk defa...

00:28:17.380 --> 00:28:21.000
...evren kalıcı ve değişmez olacaktır.

00:28:21.590 --> 00:28:24.300
Entropi nihayet artmayı durdurdu...

00:28:24.580 --> 00:28:28.150
...zira kozmos, artık daha da
fazla düzensiz hâle gelemez.

00:28:28.720 --> 00:28:30.400
Hiçbir şey olmuyor...

00:28:30.500 --> 00:28:34.000
...ilelebet de olmamaya devam edecek.

00:28:37.300 --> 00:28:46.100
Her şeyin bir mucizesi vardır, karanlığın ve sessizliğin bile...
...ve ben, ne hâlde olursam olayım mutlu olmayı öğrendim.
ʜᴇʟᴇɴ ᴋᴇʟʟᴇʀ

00:28:47.800 --> 00:28:53.000
ᴍᴇʟᴏᴅʏsʜᴇᴇᴘ ᴛᴀʀᴀғıɴᴅᴀɴ ʜᴀᴢıʀʟᴀɴᴍışᴛıʀ
ᴛüʀᴋçᴇ çᴇᴠiʀi: @yigithan.kilinc

00:28:59.800 --> 00:29:05.000
ᴋᴏɴᴜşᴍᴀᴄıʟᴀʀ:
David Attenborough, Craig Childs, Brian Cox,
Neil deGrasse Tyson, Michelle Thaller,
Lawrence Krauss, Michio Kaku, Mike Rowe,
Phil Plait, Janna Levin, Stephen Hawking,
Sean Carrol, Alex Filippenko, Martin Rees

00:29:05.600 --> 00:29:10.800
Juan Benet ve Patreon'daki destekçilerime teşekkürler:
patreon.com/melodysheep

00:29:14.900 --> 00:29:17.400
ᴀsʜ'iɴ şᴇʀᴇғiɴᴇ