1
00:00:06,494 --> 00:00:07,890
Gece gökyüzüne bakarken

2
00:00:07,890 --> 00:00:10,910
uçsuz bucaklığına hayret ederiz.

3
00:00:10,910 --> 00:00:12,395
Peki, gözyüzü milyarlarca yıl

4
00:00:12,395 --> 00:00:13,865
sonra nasıl görünecek?

5
00:00:13,865 --> 00:00:15,372
Kozmolog olarak adlandırılan

6
00:00:15,372 --> 00:00:16,616
bilim adamları zamanlarını

7
00:00:16,616 --> 00:00:19,531
işte bu sorunun cevabını düşünmekle geçirir.

8
00:00:19,531 --> 00:00:21,924
Evrenin sonu içeriği ile yakından

9
00:00:21,924 --> 00:00:23,868
iliişkilidir.

10
00:00:23,868 --> 00:00:25,170
Yüzyıldan uzun bir süre önce,

11
00:00:25,170 --> 00:00:27,879
Einstein evrenin neden oluştuğu ve şekli

12
00:00:27,879 --> 00:00:29,923
arasındaki ilişkiyi

13
00:00:29,923 --> 00:00:31,258
anlamamızı sağlayan

14
00:00:31,258 --> 00:00:33,462
denklemlerden oluşan

15
00:00:33,462 --> 00:00:34,511
Genel Görecelik Teorisini geliştirdi.

16
00:00:34,511 --> 00:00:36,124
Evren bir top veya

17
00:00:36,124 --> 00:00:38,178
küre gibi kavisli olabilirdi.

18
00:00:38,178 --> 00:00:40,676
Biz buna pozitif kavisli veya kapalı diyoruz.

19
00:00:40,676 --> 00:00:42,228
Evren bir eyer şeklinde de olabilirdi.

20
00:00:42,228 --> 00:00:44,488
Biz buna negatif kavisli veya açık diyoruz.

21
00:00:44,488 --> 00:00:46,033
Ya da evren düz olabilirdi.

22
00:00:46,033 --> 00:00:47,155
Şekli evrenin nasıl yaşayacağını

23
00:00:47,155 --> 00:00:49,537
ve sona ereceğini belirliyor.

24
00:00:49,537 --> 00:00:52,632
Evrenin neredeyse düz olduğunu artık biliyoruz.

25
00:00:52,632 --> 00:00:54,338
Buna rağmen, evrenin bileşenleri hala

26
00:00:54,338 --> 00:00:56,454
nihai kaderini etkileyebilir.

27
00:00:56,454 --> 00:00:58,033
Bugün evrendeki çeşitli

28
00:00:58,033 --> 00:00:59,611
bileşenlerinin

29
00:00:59,611 --> 00:01:01,793
enerji yoğunluğunu ölçersek, evrenin zamanla

30
00:01:01,793 --> 00:01:04,588
nasıl değişeceğini tahmin edebiliriz.

31
00:01:04,588 --> 00:01:06,727
Peki evren neden oluşmaktadır?

32
00:01:06,727 --> 00:01:09,393
Evren yıldız, gaz ve gezegenler gibi görebildiğimiz

33
00:01:09,393 --> 00:01:11,564
şeylerin hepsini içerir.

34
00:01:11,564 --> 00:01:14,733
Biz bunlara sıradan veya baryonik madde diyoruz.

35
00:01:14,733 --> 00:01:16,593
Bunları çevremizde görmemize rağmen,

36
00:01:16,593 --> 00:01:18,702
bu bileşenlerin toplam enerji yoğunluğu aslında

37
00:01:18,702 --> 00:01:20,440
oldukça azdır. Bu bileşenler

38
00:01:20,440 --> 00:01:23,530
evrendeki enerjinin yaklaşık olarak %5'ini oluşturular.

39
00:01:23,530 --> 00:01:26,675
O zaman şimdi diğer %95'i konuşalım.

40
00:01:26,675 --> 00:01:29,081
Geri kalan enerji

41
00:01:29,081 --> 00:01:30,913
yoğunluğunun yaklaşık %27'si

42
00:01:30,913 --> 00:01:33,825
karanlık maddeden oluşur.

43
00:01:33,825 --> 00:01:36,928
Karanlık maddenin ışık ile etkileşimi çok zayıftır. Yani,

44
00:01:36,928 --> 00:01:39,208
karanlık madde, yıldız ve gezengenler gibi

45
00:01:39,208 --> 00:01:41,191
parlamaz veya ışığı yansıtmaz; fakat

46
00:01:41,191 --> 00:01:42,288
bunun dışında

47
00:01:42,288 --> 00:01:44,259
sıradan madde gibi davranır --

48
00:01:44,259 --> 00:01:46,128
cisimleri yerçekimsel olarak kendine çeker.

49
00:01:46,128 --> 00:01:48,761
Aslında karanlık maddeyi saptamanın tek yolu

50
00:01:48,761 --> 00:01:51,052
bu yerçekimsel etkileşimdir. Yani cisimlerin

51
00:01:51,052 --> 00:01:52,343
karanlık madde etrafında

52
00:01:52,343 --> 00:01:53,595
nasıl döndüğü, karanlık maddenin

53
00:01:53,595 --> 00:01:56,008
etrafındaki boşluğu döndürürken ışığı nasıl büktüğüdür.

54
00:01:56,008 --> 00:01:58,343
Karanlık madde parçacıklarını henüz saptayamadık;

55
00:01:58,343 --> 00:02:00,815
fakat dünyadaki bilim adamları bu bulunması zor

56
00:02:00,815 --> 00:02:02,950
parça veya parçacıkları ve karanlık

57
00:02:02,950 --> 00:02:05,843
maddenin evren üzerindeki etkilerini araştırıyor.

58
00:02:05,843 --> 00:02:08,256
Fakat yine de toplam %100 olmuyor.

59
00:02:08,256 --> 00:02:09,784
Evrendeki enerji

60
00:02:09,784 --> 00:02:11,680
yoğunluğunun kalan %68'i karanlık

61
00:02:11,680 --> 00:02:13,759
maddeden daha da gizemli

62
00:02:13,759 --> 00:02:16,457
olan karanlık enerjiden oluşur.

63
00:02:16,457 --> 00:02:18,422
Bu karanlık enerji bildiğimiz diğer

64
00:02:18,422 --> 00:02:20,590
maddeler gibi davranmaz ve daha çok

65
00:02:20,590 --> 00:02:23,013
yerçekim karşıtı bir güç olarak davranır.

66
00:02:23,013 --> 00:02:25,420
Biz buna sıradan madde ve karanlık maddede

67
00:02:25,420 --> 00:02:28,330
bulunmayan yerçekimsel basınç diyoruz.

68
00:02:28,330 --> 00:02:30,213
Yerçekiminin yaptığı gibi evreni bir arada

69
00:02:30,213 --> 00:02:32,004
tutmak yerine, evren her zamankinden

70
00:02:32,004 --> 00:02:34,287
daha hızlı bir şekilde

71
00:02:34,287 --> 00:02:36,110
genişliyor.

72
00:02:36,110 --> 00:02:37,938
Karanlık enerjiye ilişkin ana fikir

73
00:02:37,938 --> 00:02:40,148
bu enerjinin kozmolojik sabit olduğudur.

74
00:02:40,148 --> 00:02:42,245
Yani, karanlık enerjinin tuhaf bir özelliği vardır.

75
00:02:42,245 --> 00:02:45,434
Uzayın hacmi genişledikçe, enerji yoğunluğunu sabit

76
00:02:45,434 --> 00:02:47,606
tutmak için karanlık enerji de genişler.

77
00:02:47,606 --> 00:02:49,441
Yani, evren şu anda olduğu

78
00:02:49,441 --> 00:02:50,772
gibi genişledikçe

79
00:02:50,772 --> 00:02:52,742
karanlık enerji daha da artacak.

80
00:02:52,742 --> 00:02:54,574
Buna karşın karanlık madde ve

81
00:02:54,574 --> 00:02:55,277
baryonik madde

82
00:02:55,277 --> 00:02:56,622
evrenle birlikte genişlemez

83
00:02:56,622 --> 00:02:58,409
fakat seyrelir.

84
00:02:58,409 --> 00:02:59,335
Kozmolojik sabitin bu

85
00:02:59,335 --> 00:03:00,694
özelliğinden dolayı

86
00:03:00,694 --> 00:03:03,451
gitgide evrenin geleceğine karanlık enerji

87
00:03:03,451 --> 00:03:04,592
hakim olacak.

88
00:03:04,592 --> 00:03:06,330
Evren daha da soğuyacak ve

89
00:03:06,330 --> 00:03:08,715
daha da hızlı genişleyecek.

90
00:03:08,715 --> 00:03:10,736
Sonunda, evrendeki yıldızları oluşturmak için

91
00:03:10,736 --> 00:03:11,842
gerekli gaz bitecek

92
00:03:11,842 --> 00:03:13,941
ve yıldızların da yakıtı biterek yıldızlar

93
00:03:13,941 --> 00:03:15,192
sönecek.

94
00:03:15,192 --> 00:03:18,062
Evrende sadece kara delikler kalacak.

95
00:03:18,062 --> 00:03:19,255
Zamanla bu kara

96
00:03:19,255 --> 00:03:21,610
delikler de buharlaşacak ve evren

97
00:03:21,610 --> 00:03:24,523
tamamen soğuk ve boş bir yer olacak.

98
00:03:24,523 --> 00:03:28,127
Biz buna evrenini ısısal ölümü diyoruz.

99
00:03:28,127 --> 00:03:29,569
Varlığını soğuk ve hayattan

100
00:03:29,569 --> 00:03:30,694
yoksun olarak sonlandıracak

101
00:03:30,694 --> 00:03:32,735
bir evrende yaşama fikri

102
00:03:32,735 --> 00:03:34,237
kulağa moral bozucu gelse de

103
00:03:34,237 --> 00:03:36,027
aslında evrenin nihai kaderi

104
00:03:36,027 --> 00:03:37,937
sıcak ve kızgın başlangına göre

105
00:03:37,937 --> 00:03:40,087
güzel bir simetri oluşturur.

106
00:03:40,087 --> 00:03:41,998
Biz bu hızlanarak devam eden evrenin

107
00:03:41,998 --> 00:03:44,111
nihai durumuna ''de Sitter evresi'' diyoruz.

108
00:03:44,111 --> 00:03:46,082
Bu evre adını Hollandalı Willem de Sitter'den

109
00:03:46,082 --> 00:03:47,927
almaktadır.

110
00:03:47,927 --> 00:03:49,685
Buna karşın, evren varlığının

111
00:03:49,685 --> 00:03:51,520
en başlarında bir başka

112
00:03:51,520 --> 00:03:52,831
''de Sitter genişlemesi'' daha

113
00:03:52,831 --> 00:03:54,607
yaşadı.

114
00:03:54,607 --> 00:03:57,228
Biz bu erken döneme eflasyon(şişkinlik) diyoruz.

115
00:03:57,228 --> 00:03:58,894
Büyük Patlamanın ardından evren

116
00:03:58,894 --> 00:04:01,219
kısa bir süre içinde oldukça hızlı bir şekilde

117
00:04:01,219 --> 00:04:02,860
genişledi.

118
00:04:02,860 --> 00:04:04,391
Bu yüzden evren

119
00:04:04,391 --> 00:04:06,858
varlığının başlangıcında olduğu gibi

120
00:04:06,858 --> 00:04:08,768
hızlanarak sona erecek.

121
00:04:08,768 --> 00:04:10,778
Evrenin yolcuğunu anlamaya

122
00:04:10,778 --> 00:04:12,350
başladığımız ve gözyüzünde

123
00:04:12,350 --> 00:04:13,861
bizim için oynanan

124
00:04:13,861 --> 00:04:15,153
bir tarihi görebildiğimiz

125
00:04:15,153 --> 00:04:16,437
bir zamanda,

126
00:04:16,437 --> 00:04:18,520
evrenin varlığının olağandışı

127
00:04:18,520 --> 00:04:20,622
bir zamanında yaşıyoruz.