WEBVTT

00:00:06.494 --> 00:00:07.890
Dok gledamo u noćno nebo,

00:00:07.890 --> 00:00:10.910
zapanjeni smo time kako izgleda
da je večno.

00:00:10.910 --> 00:00:12.395
Ali kako će nebo izgledati

00:00:12.395 --> 00:00:13.865
za milijardu godina?

00:00:13.865 --> 00:00:15.372
Posebna vrsta naučnika

00:00:15.372 --> 00:00:16.616
koji se zove kosmolog

00:00:16.616 --> 00:00:19.531
provodi vreme razmišljajući
baš o tom pitanju.

00:00:19.531 --> 00:00:21.924
Kraj svemira je blisko povezan

00:00:21.924 --> 00:00:23.868
sa onim što se u njemu nalazi.

00:00:23.868 --> 00:00:25.170
Pre više od 100 godina

00:00:25.170 --> 00:00:27.879
Ajnštajn je razvio teoriju opšte relativnosti,

00:00:27.879 --> 00:00:29.923
sastavljenu od jednačina
koje nam pomažu

00:00:29.923 --> 00:00:31.258
da razumemo odnos

00:00:31.258 --> 00:00:33.462
između onoga
od čega je svemir sačinjen

00:00:33.462 --> 00:00:34.511
i njegovog oblika.

00:00:34.511 --> 00:00:36.124
Izgleda da svemir

00:00:36.124 --> 00:00:38.178
može da se zakrivi kao lopta ili sfera.

00:00:38.178 --> 00:00:40.676
Ovo nazivamo
pozitivno zakrivljen ili zatvoren.

00:00:40.676 --> 00:00:42.228
Ili može biti u obliku sedla.

00:00:42.228 --> 00:00:44.488
Ovo nazivamo
negativno zakrivljen ili otvoren

00:00:44.488 --> 00:00:46.033
Ili može biti ravan.

00:00:46.033 --> 00:00:47.155
I taj oblik određuje

00:00:47.155 --> 00:00:49.537
kako će svemir živeti i umreti.

00:00:49.537 --> 00:00:52.632
Sada znamo da je svemir skoro ravan.

00:00:52.632 --> 00:00:54.338
Ipak, komponente svemira

00:00:54.338 --> 00:00:56.454
mogu da utiču
na njegovu konačnu sudbinu.

00:00:56.454 --> 00:00:58.033
Možemo da predvidimo
kako će se svemir

00:00:58.033 --> 00:00:59.611
menjati s vremenom

00:00:59.611 --> 00:01:01.793
ako izmerimo količine
ili gustine energije

00:01:01.793 --> 00:01:04.587
različitih komponenti
svemira danas.

00:01:04.587 --> 00:01:07.209
Od čega je, dakle,
svemir sastavljen?

00:01:07.210 --> 00:01:09.393
Svemir sadrži sve one stvari
koje možemo da vidimo,

00:01:09.393 --> 00:01:11.564
kao što su zvezde, gas i planete.

00:01:11.564 --> 00:01:14.733
Ove stvari zovemo
obična ili barionična materija.

00:01:14.733 --> 00:01:16.593
Iako ih vidimo svuda oko nas,

00:01:16.593 --> 00:01:18.702
ukupna gustina energije
ovih komponenti

00:01:18.702 --> 00:01:20.440
je u stvari vrlo mala,

00:01:20.440 --> 00:01:23.530
oko 5% ukupne energije svemira.

00:01:23.530 --> 00:01:26.675
Hajde sada da pričamo o tome
šta je tih preostalih 95%.

00:01:26.675 --> 00:01:29.081
Malo manje od
27% od preostalog dela

00:01:29.081 --> 00:01:30.913
gustine energije u svemiru

00:01:30.913 --> 00:01:33.825
je sačinjeno od onoga
što nazivamo tamna materija.

00:01:33.825 --> 00:01:36.928
Tamna materija vrlo malo
dolazi u kontakt sa svetlošću,

00:01:36.928 --> 00:01:39.208
što znači da ne sija
i ne reflektuje svetlost

00:01:39.208 --> 00:01:41.191
kao što to rade zvezde i planete,

00:01:41.191 --> 00:01:42.288
ali u svakom drugom smislu

00:01:42.288 --> 00:01:44.259
ponaša se kao obična materija -

00:01:44.259 --> 00:01:46.128
privlači stvari gravitacijom.

00:01:46.128 --> 00:01:48.761
U stvari, jedini način kako
možemo otkriti ovu tamnu materiju

00:01:48.761 --> 00:01:51.052
je kroz ovo gravitaciono delovanje,

00:01:51.052 --> 00:01:52.343
kako tela kruže oko nje

00:01:52.343 --> 00:01:53.595
i kako savija svetlost

00:01:53.595 --> 00:01:56.008
dok zakrivljuje prostor oko sebe.

00:01:56.008 --> 00:01:58.343
Tek treba da otkrijemo
česticu tamne materije,

00:01:58.343 --> 00:02:00.815
ali naučnici širom sveta tragaju

00:02:00.815 --> 00:02:02.950
za ovom neuhvatljivom
česticom ili česticama

00:02:02.950 --> 00:02:05.843
i uticajima tamne materije na svemir.

00:02:05.843 --> 00:02:08.256
Ali to još uvek nije 100%.

00:02:08.256 --> 00:02:09.783
Preostalih 68%

00:02:09.783 --> 00:02:11.680
gustine energije u svemiru

00:02:11.680 --> 00:02:13.759
je sačinjeno od tamne energije,

00:02:13.759 --> 00:02:16.457
koja je još misterioznija
od tamne materije.

00:02:16.457 --> 00:02:18.422
Ova tamna energija se
uopšte ne ponaša

00:02:18.422 --> 00:02:20.590
kao ostale materije koje poznajemo,

00:02:20.590 --> 00:02:23.013
već deluje više kao
antigravitaciona sila.

00:02:23.013 --> 00:02:25.420
Kažemo da ima gravitacioni pritisak

00:02:25.420 --> 00:02:28.330
koji obična i tamna materija nemaju.

00:02:28.330 --> 00:02:30.213
Umesto da utiče na
skupljanje svemira,

00:02:30.213 --> 00:02:32.004
kao što bismo očekivali
da gravitacija radi,

00:02:32.004 --> 00:02:34.287
svemir se, izgleda, širi

00:02:34.287 --> 00:02:36.110
sve bržim tempom.

00:02:36.110 --> 00:02:37.938
Najzastupljenija ideja
o tamnoj materiji je

00:02:37.938 --> 00:02:40.148
da je to kosmološka konstanta.

00:02:40.148 --> 00:02:42.245
To znači da ima neobičnu osobinu

00:02:42.245 --> 00:02:45.434
da se širi kako se prostor povećava,

00:02:45.434 --> 00:02:47.606
da bi sačuvala gustinu energije
konstantnom.

00:02:47.606 --> 00:02:49.441
Tako da, kako se svemir širi,

00:02:49.441 --> 00:02:50.772
kao što čini sada,

00:02:50.772 --> 00:02:52.742
biće sve više tamne energije.

00:02:52.742 --> 00:02:54.574
Tamna materija i barionična materija,

00:02:54.574 --> 00:02:55.277
sa druge strane,

00:02:55.277 --> 00:02:56.622
ne šire se sa svemirom

00:02:56.622 --> 00:02:58.409
i postaju razređenije.

00:02:58.409 --> 00:02:59.335
Zbog ove osobine

00:02:59.335 --> 00:03:00.694
kosmološke konstante,

00:03:00.694 --> 00:03:03.451
budućim svemirom
će sve više dominirati

00:03:03.451 --> 00:03:04.592
tamna energija,

00:03:04.592 --> 00:03:06.330
a on će postajati sve hladniji

00:03:06.330 --> 00:03:08.715
i širiće se sve brže.

00:03:08.715 --> 00:03:10.736
Na kraju,
svemir će ostati bez gasa

00:03:10.736 --> 00:03:11.842
za pravljenje zvezda

00:03:11.842 --> 00:03:13.941
i same zvezde će ostati bez goriva

00:03:13.941 --> 00:03:15.192
i ugasiće se

00:03:15.192 --> 00:03:18.062
ostavljajući samo crne rupe u svemiru.

00:03:18.062 --> 00:03:19.255
Uz dovoljno vremena

00:03:19.255 --> 00:03:21.610
čak i ove crne rupe će ispariti

00:03:21.610 --> 00:03:24.523
i ostaviti potpuno hladan
i prazan svemir.

00:03:24.523 --> 00:03:28.127
To je ono što zovemo
toplotna smrt svemira.

00:03:28.127 --> 00:03:29.569
Iako možda zvuči depresivno

00:03:29.569 --> 00:03:30.694
živeti u svemiru

00:03:30.694 --> 00:03:32.735
koji će okončati svoj život
u hladnoći

00:03:32.735 --> 00:03:34.237
i bez života u njemu,

00:03:34.237 --> 00:03:36.027
krajnja sudbina našeg svemira

00:03:36.027 --> 00:03:37.937
je u stvari prelepa simetrija

00:03:37.937 --> 00:03:40.087
njegovom vrelom,
vatrenom početku.

00:03:40.087 --> 00:03:41.998
Ovo krajnje stanje
ubrzavanja svemira,

00:03:41.998 --> 00:03:44.111
nazivamo De Siterova faza,

00:03:44.111 --> 00:03:46.082
po holandskom matematičaru

00:03:46.082 --> 00:03:47.927
Vilemu de Siteru.

00:03:47.927 --> 00:03:49.685
Ali, takođe verujemo

00:03:49.685 --> 00:03:51.520
da je svemir imao i drugu fazu

00:03:51.520 --> 00:03:52.831
De Siterovog širenja

00:03:52.831 --> 00:03:54.607
u najranijim vremenima
svog života.

00:03:54.607 --> 00:03:57.228
Ovaj rani period
nazivamo inflacijom

00:03:57.228 --> 00:03:58.894
gde se, ubrzo posle
Velikog praska,

00:03:58.894 --> 00:04:01.219
svemir širio ekstremno brzo

00:04:01.219 --> 00:04:02.860
u kratkom vremenskom periodu.

00:04:02.860 --> 00:04:04.391
Tako da će se svemir završiti

00:04:04.391 --> 00:04:06.858
otprilike isto kako je i počeo -

00:04:06.858 --> 00:04:08.768
ubrzavajući.

00:04:08.768 --> 00:04:10.778
Živimo u izuzetnom vremenu

00:04:10.778 --> 00:04:12.350
u životu svemira

00:04:12.350 --> 00:04:13.861
gde možemo da počnemo
da razumevamo

00:04:13.861 --> 00:04:15.153
putovanje svemira

00:04:15.153 --> 00:04:16.437
i vidimo istoriju

00:04:16.437 --> 00:04:18.519
koja se odigrava na nebu

00:04:18.519 --> 00:04:20.622
pred svima nama.