1
00:00:06,554 --> 00:00:08,080
Als we 's nachts omhoog kijken,

2
00:00:08,080 --> 00:00:10,910
verbazen we ons erover
hoe oneindig de hemel lijkt,

3
00:00:10,910 --> 00:00:13,845
maar hoe ziet de hemel
er over miljarden jaren uit?

4
00:00:13,845 --> 00:00:16,622
Een bepaald soort wetenschapper,
een kosmoloog genaamd,

5
00:00:16,622 --> 00:00:19,441
vraagt zich het antwoord daarop af.

6
00:00:19,701 --> 00:00:23,554
Het einde van het heelal
is nauw verbonden aan wat het bevat.

7
00:00:23,868 --> 00:00:27,880
Meer dan 100 jaar geleden
bedacht Einstein de relativiteitstheorie,

8
00:00:27,880 --> 00:00:31,563
die bestond uit vergelijkingen
die ons helpen de relatie te begrijpen

9
00:00:31,578 --> 00:00:34,312
tussen waar het universum
van gemaakt is en zijn vorm.

10
00:00:34,482 --> 00:00:38,044
Het blijkt dat het heelal
gekromd zou kunnen zijn, als een bol.

11
00:00:38,044 --> 00:00:39,058
Dit noemen we

12
00:00:39,058 --> 00:00:40,726
een positieve kromming of gesloten.

13
00:00:40,726 --> 00:00:42,228
Of het heeft een zadelvorm.

14
00:00:42,228 --> 00:00:42,998
Dat noemen we

15
00:00:42,998 --> 00:00:44,608
een negatieve kromming of open.

16
00:00:44,608 --> 00:00:46,033
Of het is vlak.

17
00:00:46,033 --> 00:00:49,235
Die vorm bepaalt hoe het universum
zal leven en sterven.

18
00:00:49,537 --> 00:00:52,632
We weten nu dat het heelal bijna vlak is,

19
00:00:52,632 --> 00:00:54,338
maar de componenten ervan

20
00:00:54,338 --> 00:00:56,454
beïnvloeden nog steeds
het uiteindelijke lot.

21
00:00:56,454 --> 00:00:59,613
We kunnen voorspellen
hoe het heelal verandert met de tijd

22
00:00:59,613 --> 00:01:04,673
door de energiedichtheden te meten
van de verschillende componenten ervan.

23
00:01:05,043 --> 00:01:07,057
Waar is het heelal dan van gemaakt?

24
00:01:07,057 --> 00:01:09,393
Het heelal bevat alle dingen
die we kunnen zien,

25
00:01:09,393 --> 00:01:11,564
zoals sterren, gas en planeten.

26
00:01:11,564 --> 00:01:14,613
Deze dingen noemen we
gewone of baryonische materie.

27
00:01:14,923 --> 00:01:16,713
Hoewel we dat
overal om ons heen zien,

28
00:01:16,713 --> 00:01:20,452
is de totale energiedichtheid hiervan
eigenlijk heel erg klein:

29
00:01:20,452 --> 00:01:23,530
ongeveer vijf procent
van de totale energie in het heelal.

30
00:01:23,530 --> 00:01:26,675
Laten we het nu over de andere 95% hebben.

31
00:01:27,055 --> 00:01:30,921
Iets minder dan 27% van de rest
van de energiedichtheid in het heelal

32
00:01:30,921 --> 00:01:33,825
is gemaakt van zogenaamde donkere materie.

33
00:01:33,825 --> 00:01:36,928
Donkere materie reageert
bijna niet op licht,

34
00:01:36,928 --> 00:01:39,388
dus het schijnt niet
en het reflecteert geen licht,

35
00:01:39,388 --> 00:01:41,191
zoals sterren en planeten doen.

36
00:01:41,191 --> 00:01:44,268
Maar verder gedraagt het zich
als gewone materie:

37
00:01:44,268 --> 00:01:46,258
het trekt dingen aan met zwaartekracht.

38
00:01:46,258 --> 00:01:48,781
De enige manier waarop we
donkere materie kunnen zien,

39
00:01:48,781 --> 00:01:51,052
is via gravitatieinteractie:

40
00:01:51,052 --> 00:01:52,653
hoe dingen eromheen draaien

41
00:01:52,653 --> 00:01:55,665
en hoe het licht afbuigt
doordat het de ruimte eromheen kromt.

42
00:01:55,975 --> 00:01:58,343
We hebben nog geen
donkere-materiedeeltje ontdekt,

43
00:01:58,343 --> 00:02:02,955
maar overal zijn wetenschappers op zoek
naar dit moeilijk te vinden deeltje

44
00:02:02,955 --> 00:02:04,855
en de effecten van donkere materie

45
00:02:04,855 --> 00:02:06,050
op het heelal.

46
00:02:06,050 --> 00:02:08,346
Maar bij elkaar is dat
nog steeds geen 100%.

47
00:02:08,346 --> 00:02:13,764
De overige 68% van de energiedichtheid
is gemaakt van donkere energie,

48
00:02:13,764 --> 00:02:16,577
wat nog mysterieuzer is
dan donkere materie.

49
00:02:16,827 --> 00:02:20,592
Donkere energie gedraagt zich
als geen enkele andere stof die we kennen

50
00:02:20,592 --> 00:02:23,013
en werkt meer als negatieve zwaartekracht.

51
00:02:23,013 --> 00:02:25,420
We zeggen dat het
een zwaartekrachtsdruk heeft;

52
00:02:25,420 --> 00:02:28,090
gewone en donkere materie hebben dat niet.

53
00:02:28,330 --> 00:02:32,003
Het heelal trekt niet in elkaar,
zoals je van zwaartekracht zou verwachten,

54
00:02:32,004 --> 00:02:35,847
maar het lijkt juist uit te dijen
in een steeds hoger tempo.

55
00:02:36,117 --> 00:02:40,138
Aangenomen wordt dat donkere energie
een kosmologische constante is.

56
00:02:40,138 --> 00:02:42,335
Daarmee zou het
de vreemde eigenschap bezitten,

57
00:02:42,335 --> 00:02:45,434
uit te dijen als het volume
van de ruimte toeneemt

58
00:02:45,434 --> 00:02:47,596
om zo zijn energiedichtheid
gelijk te houden.

59
00:02:48,186 --> 00:02:52,741
Als het heelal uitdijt, zoals het nu doet,
komt er steeds meer donkere energie.

60
00:02:52,741 --> 00:02:56,714
Donkere en baryonische materie
dijen echter niet uit met het heelal

61
00:02:56,714 --> 00:02:58,409
en raken steeds verder verspreid.

62
00:02:58,409 --> 00:03:00,885
Door die eigenschap
van de kosmologische constante

63
00:03:00,885 --> 00:03:04,841
zal het heelal in de toekomst
uit steeds meer donkere energie bestaan,

64
00:03:04,841 --> 00:03:08,650
steeds kouder worden,
en steeds sneller uitdijen.

65
00:03:08,650 --> 00:03:11,846
Uiteindelijk zal het heelal
geen gas meer hebben om sterren te maken

66
00:03:11,846 --> 00:03:15,191
en de sterren zelf zullen geen brandstof
meer hebben en branden op

67
00:03:15,192 --> 00:03:17,812
tot er slechts een heelal
met zwarte gaten overblijft.

68
00:03:18,062 --> 00:03:21,615
Als het maar lang genoeg duurt,
verdampen zelfs deze zwarte gaten

69
00:03:21,615 --> 00:03:24,463
en blijft een koud en leeg heelal over.

70
00:03:24,743 --> 00:03:27,997
Dit noemen we de warmtedood
van het heelal.

71
00:03:28,287 --> 00:03:29,969
Al klinkt het misschien deprimerend

72
00:03:29,969 --> 00:03:34,504
om in een heelal te wonen dat zijn leven
koud en levenloos zal eindigen,

73
00:03:34,504 --> 00:03:37,957
het lot van ons heelal
heeft eigenlijk een prachtige symmetrie

74
00:03:37,957 --> 00:03:40,087
met zijn hete, vurige begin.

75
00:03:40,087 --> 00:03:44,308
We noemen de versnellende eindtoestand
van het heelal een de Sitter-fase,

76
00:03:44,308 --> 00:03:46,262
vernoemd naar de Nederlandse wiskundige

77
00:03:46,262 --> 00:03:47,677
Willem de Sitter.

78
00:03:47,927 --> 00:03:52,845
We geloven echter ook dat het heelal
al eerder een de Sitter-fase heeft gehad

79
00:03:52,845 --> 00:03:54,607
in zijn vroegste begin.

80
00:03:54,607 --> 00:03:57,228
We noemen deze vroege periode inflatie,

81
00:03:57,228 --> 00:04:02,624
waarin kort na de Big Bang het heelal
voor korte tijd extreem snel uitdijde.

82
00:04:02,874 --> 00:04:07,151
Het heelal eindigt dus
op dezelfde manier als het begon:

83
00:04:07,151 --> 00:04:08,508
in een versnelling.

84
00:04:08,768 --> 00:04:12,318
We leven in een buitengewone tijd
van het leven van het heelal

85
00:04:12,318 --> 00:04:15,561
waarin we de ontwikkeling van het heelal
kunnen beginnen te begrijpen

86
00:04:15,561 --> 00:04:20,227
en waarin we haar geschiedenis
zelf in de sterrenhemel kunnen bekijken.