0:00:06.554,0:00:08.080
Als we 's nachts omhoog kijken,

0:00:08.080,0:00:10.910
verbazen we ons erover[br]hoe oneindig de hemel lijkt,

0:00:10.910,0:00:13.845
maar hoe ziet de hemel[br]er over miljarden jaren uit?

0:00:13.845,0:00:16.622
Een bepaald soort wetenschapper,[br]een kosmoloog genaamd,

0:00:16.622,0:00:19.441
vraagt zich het antwoord daarop af.

0:00:19.701,0:00:23.554
Het einde van het heelal[br]is nauw verbonden aan wat het bevat.

0:00:23.868,0:00:27.880
Meer dan 100 jaar geleden[br]bedacht Einstein de relativiteitstheorie,

0:00:27.880,0:00:31.563
die bestond uit vergelijkingen[br]die ons helpen de relatie te begrijpen

0:00:31.578,0:00:34.312
tussen waar het universum[br]van gemaakt is en zijn vorm.

0:00:34.482,0:00:38.044
Het blijkt dat het heelal[br]gekromd zou kunnen zijn, als een bol.

0:00:38.044,0:00:39.058
Dit noemen we

0:00:39.058,0:00:40.726
een positieve kromming of gesloten.

0:00:40.726,0:00:42.228
Of het heeft een zadelvorm.

0:00:42.228,0:00:42.998
Dat noemen we

0:00:42.998,0:00:44.608
een negatieve kromming of open.

0:00:44.608,0:00:46.033
Of het is vlak.

0:00:46.033,0:00:49.235
Die vorm bepaalt hoe het universum[br]zal leven en sterven.

0:00:49.537,0:00:52.632
We weten nu dat het heelal bijna vlak is,

0:00:52.632,0:00:54.338
maar de componenten ervan

0:00:54.338,0:00:56.454
beïnvloeden nog steeds[br]het uiteindelijke lot.

0:00:56.454,0:00:59.613
We kunnen voorspellen[br]hoe het heelal verandert met de tijd

0:00:59.613,0:01:04.673
door de energiedichtheden te meten[br]van de verschillende componenten ervan.

0:01:05.043,0:01:07.057
Waar is het heelal dan van gemaakt?

0:01:07.057,0:01:09.393
Het heelal bevat alle dingen[br]die we kunnen zien,

0:01:09.393,0:01:11.564
zoals sterren, gas en planeten.

0:01:11.564,0:01:14.613
Deze dingen noemen we[br]gewone of baryonische materie.

0:01:14.923,0:01:16.713
Hoewel we dat[br]overal om ons heen zien,

0:01:16.713,0:01:20.452
is de totale energiedichtheid hiervan[br]eigenlijk heel erg klein:

0:01:20.452,0:01:23.530
ongeveer vijf procent[br]van de totale energie in het heelal.

0:01:23.530,0:01:26.675
Laten we het nu over de andere 95% hebben.

0:01:27.055,0:01:30.921
Iets minder dan 27% van de rest[br]van de energiedichtheid in het heelal

0:01:30.921,0:01:33.825
is gemaakt van zogenaamde donkere materie.

0:01:33.825,0:01:36.928
Donkere materie reageert[br]bijna niet op licht,

0:01:36.928,0:01:39.388
dus het schijnt niet[br]en het reflecteert geen licht,

0:01:39.388,0:01:41.191
zoals sterren en planeten doen.

0:01:41.191,0:01:44.268
Maar verder gedraagt het zich[br]als gewone materie:

0:01:44.268,0:01:46.258
het trekt dingen aan met zwaartekracht.

0:01:46.258,0:01:48.781
De enige manier waarop we[br]donkere materie kunnen zien,

0:01:48.781,0:01:51.052
is via gravitatieinteractie:

0:01:51.052,0:01:52.653
hoe dingen eromheen draaien

0:01:52.653,0:01:55.665
en hoe het licht afbuigt[br]doordat het de ruimte eromheen kromt.

0:01:55.975,0:01:58.343
We hebben nog geen[br]donkere-materiedeeltje ontdekt,

0:01:58.343,0:02:02.955
maar overal zijn wetenschappers op zoek[br]naar dit moeilijk te vinden deeltje

0:02:02.955,0:02:04.855
en de effecten van donkere materie

0:02:04.855,0:02:06.050
op het heelal.

0:02:06.050,0:02:08.346
Maar bij elkaar is dat[br]nog steeds geen 100%.

0:02:08.346,0:02:13.764
De overige 68% van de energiedichtheid[br]is gemaakt van donkere energie,

0:02:13.764,0:02:16.577
wat nog mysterieuzer is[br]dan donkere materie.

0:02:16.827,0:02:20.592
Donkere energie gedraagt zich[br]als geen enkele andere stof die we kennen

0:02:20.592,0:02:23.013
en werkt meer als negatieve zwaartekracht.

0:02:23.013,0:02:25.420
We zeggen dat het[br]een zwaartekrachtsdruk heeft;

0:02:25.420,0:02:28.090
gewone en donkere materie hebben dat niet.

0:02:28.330,0:02:32.003
Het heelal trekt niet in elkaar,[br]zoals je van zwaartekracht zou verwachten,

0:02:32.004,0:02:35.847
maar het lijkt juist uit te dijen[br]in een steeds hoger tempo.

0:02:36.117,0:02:40.138
Aangenomen wordt dat donkere energie[br]een kosmologische constante is.

0:02:40.138,0:02:42.335
Daarmee zou het[br]de vreemde eigenschap bezitten,

0:02:42.335,0:02:45.434
uit te dijen als het volume[br]van de ruimte toeneemt

0:02:45.434,0:02:47.596
om zo zijn energiedichtheid[br]gelijk te houden.

0:02:48.186,0:02:52.741
Als het heelal uitdijt, zoals het nu doet,[br]komt er steeds meer donkere energie.

0:02:52.741,0:02:56.714
Donkere en baryonische materie[br]dijen echter niet uit met het heelal

0:02:56.714,0:02:58.409
en raken steeds verder verspreid.

0:02:58.409,0:03:00.885
Door die eigenschap[br]van de kosmologische constante

0:03:00.885,0:03:04.841
zal het heelal in de toekomst[br]uit steeds meer donkere energie bestaan,

0:03:04.841,0:03:08.650
steeds kouder worden,[br]en steeds sneller uitdijen.

0:03:08.650,0:03:11.846
Uiteindelijk zal het heelal[br]geen gas meer hebben om sterren te maken

0:03:11.846,0:03:15.191
en de sterren zelf zullen geen brandstof[br]meer hebben en branden op

0:03:15.192,0:03:17.812
tot er slechts een heelal[br]met zwarte gaten overblijft.

0:03:18.062,0:03:21.615
Als het maar lang genoeg duurt,[br]verdampen zelfs deze zwarte gaten

0:03:21.615,0:03:24.463
en blijft een koud en leeg heelal over.

0:03:24.743,0:03:27.997
Dit noemen we de warmtedood[br]van het heelal.

0:03:28.287,0:03:29.969
Al klinkt het misschien deprimerend

0:03:29.969,0:03:34.504
om in een heelal te wonen dat zijn leven[br]koud en levenloos zal eindigen,

0:03:34.504,0:03:37.957
het lot van ons heelal[br]heeft eigenlijk een prachtige symmetrie

0:03:37.957,0:03:40.087
met zijn hete, vurige begin.

0:03:40.087,0:03:44.308
We noemen de versnellende eindtoestand[br]van het heelal een de Sitter-fase,

0:03:44.308,0:03:46.262
vernoemd naar de Nederlandse wiskundige

0:03:46.262,0:03:47.677
Willem de Sitter.

0:03:47.927,0:03:52.845
We geloven echter ook dat het heelal[br]al eerder een de Sitter-fase heeft gehad

0:03:52.845,0:03:54.607
in zijn vroegste begin.

0:03:54.607,0:03:57.228
We noemen deze vroege periode inflatie,

0:03:57.228,0:04:02.624
waarin kort na de Big Bang het heelal[br]voor korte tijd extreem snel uitdijde.

0:04:02.874,0:04:07.151
Het heelal eindigt dus[br]op dezelfde manier als het begon:

0:04:07.151,0:04:08.508
in een versnelling.

0:04:08.768,0:04:12.318
We leven in een buitengewone tijd[br]van het leven van het heelal

0:04:12.318,0:04:15.561
waarin we de ontwikkeling van het heelal[br]kunnen beginnen te begrijpen

0:04:15.561,0:04:20.227
en waarin we haar geschiedenis[br]zelf in de sterrenhemel kunnen bekijken.