WEBVTT

00:00:06.793 --> 00:00:11.073
Birinci Dünya Savaşı sırasında,
siper mücadelesinin

00:00:11.073 --> 00:00:15.200
en korkunç taraflarından biri, hardal gazı
denen zehirli sarı bulut gazıydı.

00:00:15.200 --> 00:00:18.090
Yeterince şanslı olmayanlar
bu gaza maruz kalıyordu,

00:00:18.090 --> 00:00:21.982
hava, nefes almayı imkânsız hâle getirip
onların gözlerini yakıyordu

00:00:21.982 --> 00:00:26.034
ve bu gaza maruz kalan ciltlerde
kocaman kabarıklıklara sebep oluyordu.

NOTE Paragraph

00:00:26.034 --> 00:00:31.536
Bilim insanları korkunç savaş silahı için
çaresizce ilaç geliştirmeye çalıştılar.

00:00:31.536 --> 00:00:37.201
Bu süreçte, gazın, hasta askerlerin
kemik iliklerine geri döndürülemez biçimde

00:00:37.201 --> 00:00:41.651
zarar verip kan hücreleri üretme yetisini
durdurduğunu keşfettiler.

00:00:41.651 --> 00:00:46.727
Fena etkilerine rağmen
bu durum bilim insanlarına fikir verdi.

00:00:46.727 --> 00:00:52.803
Kanser hücreleri ile kemik iliğinin ortak
bir noktası var: ikisi de hızla çoğalıyor.

00:00:52.803 --> 00:00:55.333
Peki savaşın vahşetlerinden biri

00:00:55.333 --> 00:00:58.262
kanserle savaşta bir şampiyon olabilir mi?

00:00:58.262 --> 00:01:01.541
1930'larda araştırmacılar
bu fikri soruşturdular

00:01:01.541 --> 00:01:05.052
ve hardal gazından elde edilen bileşimleri

00:01:05.052 --> 00:01:07.664
kanser hastalarının
damarlarına enjekte ettiler.

00:01:07.664 --> 00:01:11.169
Zarardan çok yarar sağlayan
tedavileri bulmak için

00:01:11.189 --> 00:01:14.999
deneme yanılma yaptılar ve bu zaman aldı.

00:01:14.999 --> 00:01:20.135
Ama İkinci Dünya Savaşı'nda ilk kemoterapi
ilaçları olarak tanınanları keşfettiler.

NOTE Paragraph

00:01:20.135 --> 00:01:22.545
Bugün bu ilaçların sayısı yüzden fazla.

00:01:22.545 --> 00:01:26.295
Kemoterapi ilaçları haplarla
ve enjeksiyonlarla uygulanıyor

00:01:26.295 --> 00:01:32.765
ve yaşayan hücrelere zararlı olan
"zehirli ajanlar" kullanılıyor.

00:01:32.765 --> 00:01:37.813
Esasen, bu ilaçlar vücuttaki tüm hücrelere
belli bir ölçüde zarara sebep oluyor,

00:01:37.813 --> 00:01:40.193
bu ilaçlar sağlıklı olan
hücrelere bile zararlı.

00:01:40.193 --> 00:01:44.783
Ama bunlar en güçlü etkilerini
çok hızlı bölünen hücrelere saklıyorlar

00:01:44.783 --> 00:01:48.353
ki bu da kanserin tamamen
kendine has olan niteliği.

NOTE Paragraph

00:01:48.353 --> 00:01:51.462
Örneğin ilk kemoterapi
ilaçlarını ele alalım,

00:01:51.462 --> 00:01:55.666
bu ilaçlar bugün hâlâ kullanılıyor
ve bunlara alkile edici ajanlar deniyor.

00:01:55.666 --> 00:01:57.570
Kana enjekte ediliyorlar

00:01:57.570 --> 00:02:00.760
ve tüm vücuda yayılıyorlar.

00:02:00.760 --> 00:02:05.565
Bu ilaçların DNA'sını kopyalamak için
hücre onlarla karşı karşıya geldiğinde

00:02:05.565 --> 00:02:09.635
ilaçlar DNA'nın çift sarmallı yapısının
yapı taşlarına zarar veriyorlar,

00:02:09.635 --> 00:02:13.373
zarar onarılmadıkça bu durum
hücre ölümüne sebep olabiliyor.

00:02:13.373 --> 00:02:16.164
Kanser hücreleri çok hızlı çoğaldığından

00:02:16.164 --> 00:02:20.111
yüksek konsantreli
alkile edici ajanlar içerirler

00:02:20.111 --> 00:02:24.276
ve DNA'ları sıklıkla
deşifre olup nadiren onarılır.

00:02:24.276 --> 00:02:27.640
Bu yüzden diğer birçok hücreden
daha sıklıkla teker teker ölürler,

00:02:27.640 --> 00:02:30.695
diğer hücrelerin zarar görmüş DNA'yı
onarmak için zamanları olur

00:02:30.705 --> 00:02:34.651
ve alkile edici ajanlar gibi
aynı yoğunlukta birikmezler.

NOTE Paragraph

00:02:34.651 --> 00:02:40.350
Başka tür bir kemoterapi, mikrotübül
stabilizatörü denen bileşimler içerir.

00:02:40.350 --> 00:02:43.500
Hücrelerin, birbirleriyle birleşen
küçük tüpleri vardır,

00:02:43.500 --> 00:02:46.789
bu tüpler hücre bölünmesine
ve DNA replikasyonuna yardım ederler,

00:02:46.789 --> 00:02:47.979
sonra tekrar bölünürler.

00:02:48.069 --> 00:02:50.977
Mikrotübül stabilitazörleri
bir hücreye girdiğinde

00:02:50.977 --> 00:02:54.315
bu küçük tüplerin birbirlerine
bağlanmalarını engellerler.

00:02:54.315 --> 00:02:59.253
Bu da hücrenin çoğalmayı tamamlamasını
engelleyip ölümüne sebep olur.

NOTE Paragraph

00:02:59.253 --> 00:03:03.343
Bunlar, altı kategoriye sahip
kemoterapi ilaçları arasından

00:03:03.353 --> 00:03:06.235
bugün kanseri tedavi ederken
kullandığımız sadece iki örnek.

00:03:06.235 --> 00:03:11.112
Muazzam yararlarına rağmen
kemoterapinin büyük bir dezavantajı var:

00:03:11.112 --> 00:03:14.529
Doğal şekilde hızlıca
yenilenmek zorunda olan

00:03:14.539 --> 00:03:17.052
vücuttaki diğer
sağlıklı hücreleri etkiliyor.

00:03:17.052 --> 00:03:21.489
Saç kökleri, ağızdaki hücreler,
gastrointestinal duvar, üreme sistemi

00:03:21.489 --> 00:03:27.443
ve kemik iliği neredeyse kanserin vücuda
verdiği hasar kadar çok zarar görüyorlar.

NOTE Paragraph

00:03:27.443 --> 00:03:31.563
Kanser hücrelerine benzer olarak
bu normal hücrelerin hızlı üretimi,

00:03:31.563 --> 00:03:34.803
kaynaklara daha sıklıkla
ulaştıkları anlamına geliyor

00:03:34.803 --> 00:03:38.666
ve bu yüzden kemoterapi ilaçlarının
etkilerine daha çok maruz kalıyorlar.

00:03:38.676 --> 00:03:42.695
Bu durum saç dökülmesi, yorgunluk,
kısırlık, mide bulantısı ve kusma gibi

00:03:42.695 --> 00:03:47.284
kemoterapinin yaygın olan
birçok yan etkisine sebep oluyor.

00:03:47.284 --> 00:03:50.234
Doktorlar yan etkilerle baş etmeye
yardım etmek için

00:03:50.234 --> 00:03:54.111
bulantı giderici güçlü ilaç tedavileri
gibi yolları sıklıkla tavsiye ediyorlar.

00:03:54.131 --> 00:03:56.942
Saç dökülmesini engellemek için
soğuk şapka denen cihazlar

00:03:56.942 --> 00:04:00.657
baş çevresindeki sıcaklığın düşmesine
ve kan damarlarının daralmasına

00:04:00.657 --> 00:04:01.887
yardımcı olabiliyor,

00:04:01.887 --> 00:04:05.665
bu da saç köklerine ulaşan kemoterapi
ilaçlarının miktarını sınırlayabiliyor.

00:04:05.665 --> 00:04:08.527
Kemoterapi tedavisi sona erdiğinde

00:04:08.527 --> 00:04:12.594
ilaçtan kötü biçimde
zarar gören sağlıklı dokular

00:04:12.594 --> 00:04:15.239
iyileşmeye başlayıp
her zamanki gibi yenilenirler.

NOTE Paragraph

00:04:15.239 --> 00:04:21.643
Sadece 2018'de dünya çapında 17 milyondan
fazla insan kanser tanısı aldı.

00:04:21.643 --> 00:04:26.640
Ama kemoterapi ve diğer tedaviler
birçok insanın bakış açısını değiştirdi.

00:04:26.640 --> 00:04:31.165
Sadece testis kanseri olan insanların
%95'e varan kısmının

00:04:31.185 --> 00:04:34.775
tedavideki gelişmeler sayesinde
hayatta kaldıkları gerçeğini dikkate alın.

00:04:34.775 --> 00:04:39.590
Akut Miyeloid Lösemi olanlarda bile
—Saldırgan bir kan kanseri—

00:04:39.590 --> 00:04:43.750
kemoterapi sayesinde, 60 yaşından
genç hastaların tahmini %60'ının hastalığı

00:04:43.750 --> 00:04:47.797
tedavinin ilk safhasını
bitirmelerinin akabinde geriliyor.

NOTE Paragraph

00:04:47.797 --> 00:04:51.354
Araştırmacılar hâlâ sadece
kanser hücrelerini hedef alan

00:04:51.354 --> 00:04:54.546
daha hassas müdahaleler geliştiriyorlar.

00:04:54.546 --> 00:04:57.643
Bu da sağlıklı dokulara
kısıtlı zararlar verip

00:04:57.653 --> 00:04:59.367
hayatta kalma oranlarını arttırarak

00:04:59.401 --> 00:05:02.084
kansere karşı savaşta sahip olduğumuz

00:05:02.144 --> 00:05:04.784
en iyi araçlardan birini
daha da geliştirecek.