1
00:00:06,793 --> 00:00:11,073
Birinci Dünya Savaşı sırasında,
siper mücadelesinin

2
00:00:11,073 --> 00:00:15,200
en korkunç taraflarından biri, hardal gazı
denen zehirli sarı bulut gazıydı.

3
00:00:15,200 --> 00:00:18,090
Yeterince şanslı olmayanlar
bu gaza maruz kalıyordu,

4
00:00:18,090 --> 00:00:21,982
hava, nefes almayı imkânsız hâle getirip
onların gözlerini yakıyordu

5
00:00:21,982 --> 00:00:26,034
ve bu gaza maruz kalan ciltlerde
kocaman kabarıklıklara sebep oluyordu.

6
00:00:26,034 --> 00:00:31,536
Bilim insanları korkunç savaş silahı için
çaresizce ilaç geliştirmeye çalıştılar.

7
00:00:31,536 --> 00:00:37,201
Bu süreçte, gazın, hasta askerlerin
kemik iliklerine geri döndürülemez biçimde

8
00:00:37,201 --> 00:00:41,651
zarar verip kan hücreleri üretme yetisini
durdurduğunu keşfettiler.

9
00:00:41,651 --> 00:00:46,727
Fena etkilerine rağmen
bu durum bilim insanlarına fikir verdi.

10
00:00:46,727 --> 00:00:52,803
Kanser hücreleri ile kemik iliğinin ortak
bir noktası var: ikisi de hızla çoğalıyor.

11
00:00:52,803 --> 00:00:55,333
Peki savaşın vahşetlerinden biri

12
00:00:55,333 --> 00:00:58,262
kanserle savaşta bir şampiyon olabilir mi?

13
00:00:58,262 --> 00:01:01,541
1930'larda araştırmacılar
bu fikri soruşturdular

14
00:01:01,541 --> 00:01:05,052
ve hardal gazından elde edilen bileşimleri

15
00:01:05,052 --> 00:01:07,664
kanser hastalarının
damarlarına enjekte ettiler.

16
00:01:07,664 --> 00:01:11,169
Zarardan çok yarar sağlayan
tedavileri bulmak için

17
00:01:11,189 --> 00:01:14,999
deneme yanılma yaptılar ve bu zaman aldı.

18
00:01:14,999 --> 00:01:20,135
Ama İkinci Dünya Savaşı'nda ilk kemoterapi
ilaçları olarak tanınanları keşfettiler.

19
00:01:20,135 --> 00:01:22,545
Bugün bu ilaçların sayısı yüzden fazla.

20
00:01:22,545 --> 00:01:26,295
Kemoterapi ilaçları haplarla
ve enjeksiyonlarla uygulanıyor

21
00:01:26,295 --> 00:01:32,765
ve yaşayan hücrelere zararlı olan
"zehirli ajanlar" kullanılıyor.

22
00:01:32,765 --> 00:01:37,813
Esasen, bu ilaçlar vücuttaki tüm hücrelere
belli bir ölçüde zarara sebep oluyor,

23
00:01:37,813 --> 00:01:40,193
bu ilaçlar sağlıklı olan
hücrelere bile zararlı.

24
00:01:40,193 --> 00:01:44,783
Ama bunlar en güçlü etkilerini
çok hızlı bölünen hücrelere saklıyorlar

25
00:01:44,783 --> 00:01:48,353
ki bu da kanserin tamamen
kendine has olan niteliği.

26
00:01:48,353 --> 00:01:51,462
Örneğin ilk kemoterapi
ilaçlarını ele alalım,

27
00:01:51,462 --> 00:01:55,666
bu ilaçlar bugün hâlâ kullanılıyor
ve bunlara alkile edici ajanlar deniyor.

28
00:01:55,666 --> 00:01:57,570
Kana enjekte ediliyorlar

29
00:01:57,570 --> 00:02:00,760
ve tüm vücuda yayılıyorlar.

30
00:02:00,760 --> 00:02:05,565
Bu ilaçların DNA'sını kopyalamak için
hücre onlarla karşı karşıya geldiğinde

31
00:02:05,565 --> 00:02:09,635
ilaçlar DNA'nın çift sarmallı yapısının
yapı taşlarına zarar veriyorlar,

32
00:02:09,635 --> 00:02:13,373
zarar onarılmadıkça bu durum
hücre ölümüne sebep olabiliyor.

33
00:02:13,373 --> 00:02:16,164
Kanser hücreleri çok hızlı çoğaldığından

34
00:02:16,164 --> 00:02:20,111
yüksek konsantreli
alkile edici ajanlar içerirler

35
00:02:20,111 --> 00:02:24,276
ve DNA'ları sıklıkla
deşifre olup nadiren onarılır.

36
00:02:24,276 --> 00:02:27,640
Bu yüzden diğer birçok hücreden
daha sıklıkla teker teker ölürler,

37
00:02:27,640 --> 00:02:30,695
diğer hücrelerin zarar görmüş DNA'yı
onarmak için zamanları olur

38
00:02:30,705 --> 00:02:34,651
ve alkile edici ajanlar gibi
aynı yoğunlukta birikmezler.

39
00:02:34,651 --> 00:02:40,350
Başka tür bir kemoterapi, mikrotübül
stabilizatörü denen bileşimler içerir.

40
00:02:40,350 --> 00:02:43,500
Hücrelerin, birbirleriyle birleşen
küçük tüpleri vardır,

41
00:02:43,500 --> 00:02:46,789
bu tüpler hücre bölünmesine
ve DNA replikasyonuna yardım ederler,

42
00:02:46,789 --> 00:02:47,979
sonra tekrar bölünürler.

43
00:02:48,069 --> 00:02:50,977
Mikrotübül stabilitazörleri
bir hücreye girdiğinde

44
00:02:50,977 --> 00:02:54,315
bu küçük tüplerin birbirlerine
bağlanmalarını engellerler.

45
00:02:54,315 --> 00:02:59,253
Bu da hücrenin çoğalmayı tamamlamasını
engelleyip ölümüne sebep olur.

46
00:02:59,253 --> 00:03:03,343
Bunlar, altı kategoriye sahip
kemoterapi ilaçları arasından

47
00:03:03,353 --> 00:03:06,235
bugün kanseri tedavi ederken
kullandığımız sadece iki örnek.

48
00:03:06,235 --> 00:03:11,112
Muazzam yararlarına rağmen
kemoterapinin büyük bir dezavantajı var:

49
00:03:11,112 --> 00:03:14,529
Doğal şekilde hızlıca
yenilenmek zorunda olan

50
00:03:14,539 --> 00:03:17,052
vücuttaki diğer
sağlıklı hücreleri etkiliyor.

51
00:03:17,052 --> 00:03:21,489
Saç kökleri, ağızdaki hücreler,
gastrointestinal duvar, üreme sistemi

52
00:03:21,489 --> 00:03:27,443
ve kemik iliği neredeyse kanserin vücuda
verdiği hasar kadar çok zarar görüyorlar.

53
00:03:27,443 --> 00:03:31,563
Kanser hücrelerine benzer olarak
bu normal hücrelerin hızlı üretimi,

54
00:03:31,563 --> 00:03:34,803
kaynaklara daha sıklıkla
ulaştıkları anlamına geliyor

55
00:03:34,803 --> 00:03:38,666
ve bu yüzden kemoterapi ilaçlarının
etkilerine daha çok maruz kalıyorlar.

56
00:03:38,676 --> 00:03:42,695
Bu durum saç dökülmesi, yorgunluk,
kısırlık, mide bulantısı ve kusma gibi

57
00:03:42,695 --> 00:03:47,284
kemoterapinin yaygın olan
birçok yan etkisine sebep oluyor.

58
00:03:47,284 --> 00:03:50,234
Doktorlar yan etkilerle baş etmeye
yardım etmek için

59
00:03:50,234 --> 00:03:54,111
bulantı giderici güçlü ilaç tedavileri
gibi yolları sıklıkla tavsiye ediyorlar.

60
00:03:54,131 --> 00:03:56,942
Saç dökülmesini engellemek için
soğuk şapka denen cihazlar

61
00:03:56,942 --> 00:04:00,657
baş çevresindeki sıcaklığın düşmesine
ve kan damarlarının daralmasına

62
00:04:00,657 --> 00:04:01,887
yardımcı olabiliyor,

63
00:04:01,887 --> 00:04:05,665
bu da saç köklerine ulaşan kemoterapi
ilaçlarının miktarını sınırlayabiliyor.

64
00:04:05,665 --> 00:04:08,527
Kemoterapi tedavisi sona erdiğinde

65
00:04:08,527 --> 00:04:12,594
ilaçtan kötü biçimde
zarar gören sağlıklı dokular

66
00:04:12,594 --> 00:04:15,239
iyileşmeye başlayıp
her zamanki gibi yenilenirler.

67
00:04:15,239 --> 00:04:21,643
Sadece 2018'de dünya çapında 17 milyondan
fazla insan kanser tanısı aldı.

68
00:04:21,643 --> 00:04:26,640
Ama kemoterapi ve diğer tedaviler
birçok insanın bakış açısını değiştirdi.

69
00:04:26,640 --> 00:04:31,165
Sadece testis kanseri olan insanların
%95'e varan kısmının

70
00:04:31,185 --> 00:04:34,775
tedavideki gelişmeler sayesinde
hayatta kaldıkları gerçeğini dikkate alın.

71
00:04:34,775 --> 00:04:39,590
Akut Miyeloid Lösemi olanlarda bile
—Saldırgan bir kan kanseri—

72
00:04:39,590 --> 00:04:43,750
kemoterapi sayesinde, 60 yaşından
genç hastaların tahmini %60'ının hastalığı

73
00:04:43,750 --> 00:04:47,797
tedavinin ilk safhasını
bitirmelerinin akabinde geriliyor.

74
00:04:47,797 --> 00:04:51,354
Araştırmacılar hâlâ sadece
kanser hücrelerini hedef alan

75
00:04:51,354 --> 00:04:54,546
daha hassas müdahaleler geliştiriyorlar.

76
00:04:54,546 --> 00:04:57,643
Bu da sağlıklı dokulara
kısıtlı zararlar verip

77
00:04:57,653 --> 00:04:59,367
hayatta kalma oranlarını arttırarak

78
00:04:59,401 --> 00:05:02,084
kansere karşı savaşta sahip olduğumuz

79
00:05:02,144 --> 00:05:04,784
en iyi araçlardan birini
daha da geliştirecek.