0:00:06.793,0:00:11.073
ပထမကမ္ဘာစစ်တုန်းက ကြောက်စရာ[br]ကောင်းတဲ့ အရာတွေထဲက တစ်ခုဟာ

0:00:11.073,0:00:15.200
mustard gas လို့ခေါ်တဲ့[br]အဝါရောင်အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ ဖြစ်ပါတယ်။

0:00:15.200,0:00:18.090
ကံဆိုးစွာနဲ့ အဆိပ်ထိခဲ့တဲ့သူတွေဟာ

0:00:18.090,0:00:21.982
အသက်ရှူလို့ မရတော့တာတွေ[br]မျက်လုံးစပ်တာ၊ လောင်တာတွေ

0:00:21.982,0:00:26.034
ထိမိတဲ့ အရေပြားမှာ မီးလောင်ဖုကြီးတွေ[br]ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။

0:00:26.034,0:00:31.536
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဒီအဆိပ်လက်နက်ဆိုးအတွက်[br]အဆိပ်ဖြေဆေးကို အပူတပြင်း ရှာဖွေခဲ့ပါတယ်။

0:00:31.536,0:00:37.201
ဒီအဆိပ်ဟာ ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ကုလို့မရအောင်[br]ထိခိုက်စေတယ်ဆိုတာ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

0:00:37.201,0:00:41.651
ထိခိုက်မိတဲ့ စစ်သားတွေမှာ[br]သွေးဆဲလ်အသစ်တွေ မထွက်တော့ပါဘူး။

0:00:41.651,0:00:46.727
ဒီလိုစိတ်ပျက်စရာတွေထဲကမှ[br]သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ အကြံတစ်ခု ရခဲ့ပါတယ်။

0:00:46.727,0:00:52.803
ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာ ရိုးတွင်းခြင်ဆီလိုပဲ[br]လျှင်လျှင်မြန်မြန်ပွားတဲ့ အစွမ်းရှိပါတယ်။

0:00:52.803,0:00:55.333
ဒါကြောင့် စစ်ကြီးရဲ့ရက်စက်ယုတ်မာမှု[br]တွေထဲက တစ်ခုဟာ

0:00:55.333,0:00:58.262
ကင်ဆာကိုတိုက်ဖို့ ရပ်တည်ကာကွယ်ပေးမှု[br]တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

0:00:58.262,0:01:01.541
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ[br]လေ့လာသူပညာရှင်တွေဟာ

0:01:01.541,0:01:05.052
ကင်ဆာလူနာရဲ့ သွေးပြန်ကြောထဲကို[br]ဒီအဆိပ်ဓာတ်ပေါင်း ထိုးသွင်းပြီး

0:01:05.052,0:01:07.664
လေ့လာစူးစမ်းမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။

0:01:07.664,0:01:12.909
ဘေးဖြစ်စေတာထက် ပိုကောင်းတဲ့ ကုသမှုတွေကို [br]အချိန်ယူ စမ်းသပ်ပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်ခဲ့ပေမဲ့

0:01:12.909,0:01:14.999
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးပြီးချိန်မှာတော့

0:01:14.999,0:01:20.135
ပထမဆုံးကင်ဆာခီမိုဆေးကို[br]ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

0:01:20.135,0:01:22.545
ယနေ့မှာတော့ ခီမိုဆေး[br]အမျိုးပေါင်းတစ်ရာကျော်နေပါပြီ။

0:01:22.545,0:01:26.295
ခီမိုဆေးကို သောက်ဆေးအနေနဲ့ရော[br]ထိုးဆေးအနေနဲ့ပါ ပေးပါတယ်။

0:01:26.295,0:01:32.765
ဆဲလ်တွေကို ထိခိုက်စေတဲ့ ကွန်ပေါင်းတွေမို့[br]ဆဲလ်အဆိပ်သင့်ပစ္စည်းတွေ လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်

0:01:32.765,0:01:38.183
ဒီဆေးတွေဟာ ခန္ဓာကိုယ်ရှိဆဲလ်တွေကို[br]အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထိခိုက်စေပါတယ်။

0:01:38.183,0:01:39.873
ပုံမှန်ကျန်းမာနေတဲ့ ဆဲလ်တွေတောင်ပါ။

0:01:39.873,0:01:44.783
သို့သော် သူတို့ရဲ့အဖျက်စွမ်းအားဟာ[br]အမြန်ပွားနေတဲ့ဆဲလ်တွေမှာ ပိုသက်ရောက်ပါတယ်။

0:01:44.783,0:01:48.353
ဒါဟာ ကင်ဆာဆဲလ်ရဲ့ လက္ခဏာ အတိအကျပါပဲ။

0:01:48.353,0:01:51.462
ဥပမာပြရရင်[br]ပထမဆုံးခီမိုဆေးမျိုးဆက်ထဲက

0:01:51.462,0:01:55.666
ယနေ့ထိအသုံးပြုနေတဲ့ ဆေးဖြစ်တဲ့[br]alkylating agents ပါ

0:01:55.666,0:01:57.570
သွေးကြောထဲကို ထိုးထည့်လိုက်တဲ့အခါ

0:01:57.570,0:02:00.760
သူတို့ဟာ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့က ဆဲလ်တွေဆီ[br]ရောက်သွားပါတယ်။

0:02:00.760,0:02:05.565
အတွင်းရောက်တာနဲ့ ဆဲလ်ဟာ ပွားဖို့အတွက်[br]DNA ကို အပြင်ထုတ်လိုက်တဲ့အခါ

0:02:05.565,0:02:09.635
ခီမိုဆေးဟာ DNA နှစ်ပင်လိမ်ပုံစံရဲ့[br]အခြေခံအုတ်မြစ်တွေကို ဝင်ဖျက်ပါတယ်။

0:02:09.635,0:02:13.373
ဒါကို အချိန်မှီ မပြင်နိုင်ရင်တော့[br]ဆဲလ်က သေသွားပါလိမ့်မယ်။

0:02:13.373,0:02:16.164
ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာ အရမ်းပွားတာကြောင့်

0:02:16.164,0:02:20.111
ခီမိုဆေး ပမာဏအများစုဟာ[br]သူတို့အတွက် ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။

0:02:20.111,0:02:24.276
ပွားလေလေ၊ ခီမိုတွေက ဝင်ဖျက်လေလေ၊[br]ပြန်ပြင်ဖို့ခက်လေလေ ဖြစ်လာတော့

0:02:24.276,0:02:27.830
ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာ[br]သာမန်ဆဲလ်တွေထက် ပိုသေကုန်ပါတယ်။

0:02:27.830,0:02:30.175
သာမန်ဆဲလ်က ပွားတာနှေးလို့[br]DNA ပြန်ပြင်ချိန် ရှိတယ်

0:02:30.175,0:02:34.651
ပွားတာနှေးလို့လည်း[br]ခီမိုဆေးတွေကို သုံးစွဲတဲ့ပမာဏ နည်းပါတယ်။

0:02:34.651,0:02:40.610
နောက်ထပ်ခီမိုဆေးတစ်မျိုးကတော့[br]microtubule stabilizers ကွန်ပေါင်းပါ

0:02:40.610,0:02:44.440
ဆဲလ်တွေမှာ ဆဲလ်ပွားဖို့အတွက်၊[br]DNA ကူးပွားဖို့၊ ဖြန့်ခွဲပွားဖို့

0:02:44.440,0:02:47.789
စီထားတဲ့[br]ပိုက်ငယ်လေးတွေ ရှိပါတယ်။

0:02:47.789,0:02:50.977
ဒီ microtubule stabilizers ခီမိုဆေးတွေ[br]ဆဲလ်အတွင်းကို ဝင်တာနဲ့

0:02:50.977,0:02:54.315
ဒီပိုက်ငယ်လေးတွေကို[br]ကွဲမထွက်အောင် ထိန်းသိမ်းလိုက်ပါတယ်။

0:02:54.315,0:02:59.253
ဒါကြောင့် ဆဲလ်ဟာ ပြီးအောင်မပွားနိုင်တော့ပဲ[br]သေသွားပါတော့တယ်။

0:02:59.253,0:03:03.693
ဒီဟာတွေကတော့ ယနေ့ခေတ်မှာသုံးနေတဲ့[br]ခီမိုဆေး ခြောက်မျိုးထဲက

0:03:03.693,0:03:06.235
ဥပမာနှစ်မျိုးပါ။

0:03:06.235,0:03:11.112
ဒီလိုကောင်းကျိုးတွေရှိနေပေမဲ့[br]ဆိုးကျိုးအကြီးကြီးတစ်ခု ရှိနေပါတယ်။

0:03:11.112,0:03:16.769
ခီမိုဟာ သဘာဝအရ မြန်မြန်ပွားဖို့လိုတဲ့[br]ဆဲလ်တွေကိုလည်း ထိခိုက်ပါတယ်။

0:03:16.769,0:03:21.489
ဥပမာ - ဆံပင်အိတ်တွေ၊ အာခံတွင်းကဆဲလ်တွေ၊[br]အူလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်ဆဲလ်တွေ၊

0:03:21.489,0:03:27.443
မျိုးပွားအင်္ဂါတွေ၊ ရိုးတွင်းခြင်ဆီတွေဟာ[br]ပွားတာမြန်လို့ ခီမိုဆေးဒဏ် ခံရပါတယ်။

0:03:27.443,0:03:31.563
ကင်ဆာဆဲလ်တွေလို မြန်မြန်ပွားတဲ့[br]သဘာဝကြောင့်

0:03:31.563,0:03:34.803
ဒီဆဲလ်တွေဟာ[br]ခီမိုဆေးတွေနဲ့ များများထိပြီး

0:03:34.803,0:03:38.896
ဆေးဒဏ်ကို ကင်ဆာဆဲလ်တွေနီးပါး[br]ခံကြရပါတယ်။

0:03:38.896,0:03:42.225
ဒါကြောင့် ဆေးတွေရဲ့ ဘေးထွက်[br]ဆိုးကျိုးများစွာဖြစ်တဲ့

0:03:42.225,0:03:47.284
ဆံပင်ကျွတ်တာ၊ မောပန်းတာ၊ မြုံတာ၊ [br]ပျို့အန်တာတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။

0:03:47.284,0:03:51.214
ဒါ့ကြောင့် ဆရာဝန်တွေဟာ [br]ဒီဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေရန်က ကာကွယ်ဖို့

0:03:51.214,0:03:54.001
ပျို့အန်ပျောက်ဆေး အပြင်းစားတွေ ပေးပါတယ်။

0:03:54.001,0:03:58.562
ဆံပင်ကျွတ်တာကိုကာကွယ်ဖို့၊ အပူချိန်ချတဲ့[br]အအေးခေါင်းဆောင်းတွေကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

0:03:58.562,0:04:01.807
အပူချိန်ကျတာဟာ ခေါင်းနားတဝှိက်က[br]သွေးကြောတွေကို ကျဥ်းသွားစေပြီး

0:04:01.807,0:04:05.665
ဆံပင်အိတ်တွေဆီရောက်မယ့် ဆေးပမာဏကို[br]လျှော့ချပေးပါတယ်။

0:04:05.665,0:04:08.527
ခီမိုဆေးသွင်းကုသမှု ပြီးသွားတဲ့အခါ

0:04:08.527,0:04:12.594
ခီမိုထိထားတဲ့ဆဲလ်ကောင်းတွေဟာ[br]ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာပြီး

0:04:12.594,0:04:15.239
မူလတာဝန်များ ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ပါတယ်။

0:04:15.239,0:04:21.643
၂၀၁၈ တစ်နှစ်တည်းမှာပဲ လူ ၁၇ သန်းမှာ[br]ကင်ဆာရောဂါ ရှာဖွေသိရှိခဲ့ပါတယ်။

0:04:21.643,0:04:26.640
ဒါပေမယ့် ခီမိုဆေးနဲ့ အခြားကုထုံးတွေဟာ[br]အများကြီးပြောင်းလဲပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

0:04:26.640,0:04:31.475
ဝှေးစေ့ကင်ဆာဖြစ်တဲ့လူနာထဲက[br]၉၅ ရာနှုန်းလောက်ဟာ

0:04:31.475,0:04:34.775
တိုးတက်လာတဲ့ ကုသမှုတွေကြောင့်[br]အသက်ဆက်ရှင်သန်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

0:04:34.775,0:04:39.590
သွေးကင်ဆာဆိုးတစ်ခုဖြစ်တဲ့[br]acute myeloid leukemia မှာဆို

0:04:39.590,0:04:43.750
အသက် ၆၀ အောက်လူနာထဲက ၆၀ ရာနှုန်း[br]ကျော်ဟာ ခီမိုကုထုံး ပထမအဆင့်မှာပဲ

0:04:43.750,0:04:47.797
ရောဂါပျောက်ကင်းတဲ့အဆင့်ကို[br]ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။

0:04:47.797,0:04:51.354
လေ့လာသူပညာရှင်တွေဟာ[br]ကင်ဆာဆဲလ်ကိုသာ ဦးတည်တိုက်ခိုက်မယ့်

0:04:51.354,0:04:54.546
ပိုမိုအစွမ်းထက်တဲ့ ဆေးဝါးများကို[br]လေ့လာရှာဖွေနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။

0:04:54.546,0:04:58.093
ဒီရှာဖွေမှုတွေကြောင့်[br]သာမန်ဆဲလ်တွေ အထိအခိုက်နည်းပြီး

0:04:58.093,0:04:59.367
ပိုကောင်းလာသလို

0:04:59.367,0:05:03.869
ကင်ဆာကိုတိုက်မယ့် အကောင်းဆုံး[br]လက်နက်တစ်ခု ရရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။