1
00:00:06,774 --> 00:00:10,981
Nowotwór zwykle zaczyna się
od pojedynczego guza


2
00:00:10,981 --> 00:00:13,559
w określonym miejscu w ciele.

3
00:00:13,559 --> 00:00:15,419
Jeżeli guz nie zostanie usunięty,

4
00:00:15,419 --> 00:00:18,528
nowotwór może się rozprzestrzenić
na pobliskie narządy

5
00:00:18,528 --> 00:00:23,271
i do miejsc położonych dalej,
na przykład mózgu.

6
00:00:23,271 --> 00:00:25,606
Jak nowotwór się przemieszcza?

7
00:00:25,606 --> 00:00:29,804
Dlaczego niektóre organy atakuje częściej?

8
00:00:29,804 --> 00:00:34,538
Rozprzestrzenianie się raka
nazywamy przerzutami.

9
00:00:34,538 --> 00:00:37,561
Najpierw komórki rakowe z pierwotnego guza

10
00:00:37,561 --> 00:00:40,151
atakują pobliskie tkanki.

11
00:00:40,151 --> 00:00:41,718
Wtedy komórki mnożą się

12
00:00:41,718 --> 00:00:45,797
i mogą się rozprzestrzeniać
na trzy następujące sposoby:

13
00:00:45,797 --> 00:00:49,660
miejscowo, węzłowo lub odlegle.

14
00:00:49,660 --> 00:00:54,996
Miejscowo, złośliwe komórki 
wnikają w błony

15
00:00:54,996 --> 00:00:57,281
pokrywające jamy ciała.

16
00:00:57,281 --> 00:00:59,789
Te ściany to otrzewna,

17
00:00:59,789 --> 00:01:03,292
która rozdziela segmenty jamy.

18
00:01:03,292 --> 00:01:06,015
Przykładowo, złośliwe komórki raka jajnika

19
00:01:06,015 --> 00:01:09,707
rozsiewają się przez otrzewną,
która łączy jajnik z wątrobą,

20
00:01:09,707 --> 00:01:13,242
czego rezultatem jest rak wątroby.

21
00:01:13,242 --> 00:01:19,002
Podczas przerzutu odległego
komórki rakowe przenoszą się przez krew.

22
00:01:19,002 --> 00:01:21,845
Ponieważ naczynia krwionośne
wypełniają prawie całe ciało,

23
00:01:21,845 --> 00:01:26,476
złośliwe komórki mogą dotrzeć
do odległych miejsc.

24
00:01:26,476 --> 00:01:30,946
Przerzut węzłowy jest wtedy,
gdy rak atakuje węzły limfatyczne

25
00:01:30,946 --> 00:01:35,258
i przemieszcza się nimi
do innych części ciała.

26
00:01:35,258 --> 00:01:37,588
Naczynia limfatyczne
otaczają wiele części ciała

27
00:01:37,588 --> 00:01:40,988
i są świetną drogą transportu nowotworu.

28
00:01:40,988 --> 00:01:44,894
Naczynia limfatyczne są połączone
z układem krwionośnym,

29
00:01:44,894 --> 00:01:48,704
więc złośliwe komórki mogą
rozprzestrzeniać przez krew.

30
00:01:48,704 --> 00:01:52,804
Gdy komórki raka są w nowym miejscu,
zaczynają się namnażać

31
00:01:52,804 --> 00:01:56,708
formując małe guzy, czyli mikroprzerzuty.

32
00:01:56,708 --> 00:01:59,824
Dalej kształtują się z nich dojrzałe guzy,

33
00:01:59,824 --> 00:02:02,842
co zwieńcza proces przerzutu.

34
00:02:02,842 --> 00:02:06,985
Różne nowotwory przerzucają się
do konkretnych miejsc.

35
00:02:06,985 --> 00:02:11,043
Przykładowo rak prostaty
często przerzuca się do kości,

36
00:02:11,043 --> 00:02:14,427
a rak okrężnicy przerzuca się na wątrobę.

37
00:02:14,427 --> 00:02:17,892
Jest wiele teorii na temat migracji

38
00:02:17,892 --> 00:02:19,733
złośliwych komórek.

39
00:02:19,733 --> 00:02:23,068
Najbardziej znane są dwie,
sprzeczne ze sobą.

40
00:02:23,068 --> 00:02:25,043
Stephen Paget, angielski chirurg,

41
00:02:25,043 --> 00:02:28,708
opracował "teorię ziarna i ziemi".

42
00:02:28,708 --> 00:02:32,458
Według niej komórki nowotworowe łatwo giną

43
00:02:32,458 --> 00:02:34,379
w niesprzyjającym mikrośrodowisku,

44
00:02:34,379 --> 00:02:39,043
przerzucają więc tylko
do miejsc o podobnych cechach.

45
00:02:39,043 --> 00:02:43,837
Profesor James Ewing, patolog
z Cornell University,

46
00:02:43,837 --> 00:02:46,072
podważył tę teorię.

47
00:02:46,072 --> 00:02:50,389
Według niego miejsce przerzutu
zależy od położenia

48
00:02:50,389 --> 00:02:55,551
naczyń limfatycznych i krwionośnych
oplatających pierwotny guz.

49
00:02:55,551 --> 00:02:59,841
Pacjentom z guzem połączonym
naczyniami prowadzącymi do płuc

50
00:02:59,841 --> 00:03:02,831
groziły przerzuty do płuc.

51
00:03:02,831 --> 00:03:06,687
Dziś wiemy, że wiele
w tym wszystkim prawdy.

52
00:03:06,687 --> 00:03:10,449
Jednak mechanizm przerzutu jest
znacznie bardziej skomplikowany

53
00:03:10,449 --> 00:03:12,810
niż obie teorie.

54
00:03:12,810 --> 00:03:15,070
Czynniki takie jak właściwości
komórek rakowych,

55
00:03:15,070 --> 00:03:18,582
czy efektywność systemu
odpornościowego w ich zwalczaniu

56
00:03:18,582 --> 00:03:22,831
też grają rolę podczas przerzutów.

57
00:03:22,831 --> 00:03:28,098
Niestety nie znamy odpowiedzi
na wszystkie pytania na ich temat.

58
00:03:28,098 --> 00:03:30,877
Zrozumienie mechanizmu przerzutu

59
00:03:30,877 --> 00:03:34,211
jest kluczem do znalezienia
lekarstwa na raka.

60
00:03:34,211 --> 00:03:37,092
Badając czynniki genetyczne
i środowiskowe

61
00:03:37,092 --> 00:03:39,714
przyczyniające się do tego procesu,

62
00:03:39,714 --> 00:03:43,140
możemy określić, jak go powstrzymać.

63
00:03:43,140 --> 00:03:45,829
Wojna z rakiem to ciągłe zmagania.

64
00:03:45,829 --> 00:03:50,550
Naukowcy ciężko pracują
nad metodami zapobiegania przerzutom.

65
00:03:50,550 --> 00:03:53,238
Ostatnio zainteresowaniem
cieszy się immunoterapia,

66
00:03:53,238 --> 00:03:56,831
która wykorzystuje system immunologiczny

67
00:03:56,831 --> 00:03:59,514
do niszczenia migrujących komórek.

68
00:03:59,514 --> 00:04:01,226
Robi się to na różne sposoby,

69
00:04:01,226 --> 00:04:06,767
przykładowo ucząc komórki odpornościowe
rozpoznawać komórki rakowe zastrzykami.

70
00:04:06,767 --> 00:04:08,824
Wzrost i aktywność komórek odpornościowych

71
00:04:08,824 --> 00:04:12,911
można stymulować wstrzykiwaniem
sztucznych interleukin,

72
00:04:12,911 --> 00:04:16,855
substancji naturalnie wydzielanych
przez komórki odpornościowe.

73
00:04:16,855 --> 00:04:19,718
Obie kuracje to jedynie
wierzchołek góry lodowej.

74
00:04:19,718 --> 00:04:23,740
Być może gdy rządy,
korporacje i naukowcy połączą siły,

75
00:04:23,740 --> 00:04:27,636
uda się na zawsze pokonać przerzuty.