1
00:00:06,774 --> 00:00:10,981
سەرەتای شێرپەنجە بە تاکە گڕێیەک

2
00:00:10,981 --> 00:00:13,559
لە شوێنێکی دیاری کراوی
جەستە دەست پێ دەکات.

3
00:00:13,559 --> 00:00:15,359
ئەگەر ئەم گرێیە لانەبرێت،

4
00:00:15,359 --> 00:00:18,548
شێرپەنجە لە تواناییدا ھەیە بەرەو
ئەندامەکانی تەنیشتی بڵاو بێتەوە،

5
00:00:18,548 --> 00:00:23,271
ھەتا ئەگەر شوێنەکە دوریش بێت لە شوێنە
سەرەکییەکەی گرێکە، بۆ نموونە مێشک.

6
00:00:23,271 --> 00:00:25,606
چۆن شێرپەنجە بەرەو شوێنێکی نوێ دەچێت،

7
00:00:25,606 --> 00:00:29,804
بۆچی ھەندێک لە ئەندامەکان وەک
لەوانیتر زیاتر توشی شێرپەنجە دەبن؟

8
00:00:29,804 --> 00:00:34,218
پرۆسەی بڵاوبوونەوەی شیرپەنجە لە
جەستەدا بە تەشەنەکردن دەناسڕێت.

9
00:00:34,218 --> 00:00:40,351
تەشەنەکردن دەست پێ دەکات کاتێک گرێی
خانەکانی شێرپەنجە شانەکە داگیر دەکەن.

10
00:00:40,351 --> 00:00:41,718
کاتێک خانەکان تەشەنە دەکەن

11
00:00:41,718 --> 00:00:45,797
لەڕێگەی یەکێک لەم سێ جۆری
تەشەنەکردنە بڵاو دەبنەوە:

12
00:00:45,797 --> 00:00:49,660
بڵاوبوونەوە لە ڕێگەی گوێزەرەوەکان،
لە ڕێگەی لیمفەکان، یان لە ڕێگەی خوێنەوە.

13
00:00:49,660 --> 00:00:54,996
بڵاو بوونەوە لە ڕێگەی گوێزەرەوەکان،
خانە زیاندارەکان دەچنە نێو بۆشاییەکانی

14
00:00:54,996 --> 00:00:57,281
چینەکانی سک لە جەستەماندا.

15
00:00:57,281 --> 00:00:59,789
ئەم چینانە بە پەردەی سک ناسراون

16
00:00:59,789 --> 00:01:03,292
وەک دیوارێک خزمەتی
چینەکانی پێستی جەستە دەکەن.

17
00:01:03,292 --> 00:01:06,015
بۆ نموونە، خانە زیاندارەکانی
شێرپەنجەی هێڵکەدان،

18
00:01:06,015 --> 00:01:09,707
لە ڕێگەی ئەو چینانەی دیواری سکەوە کە
هێلکەدانی بە جگەر بەستۆتەوە دەگوازرێنەوە،

19
00:01:09,707 --> 00:01:13,242
لە ئەنجامدا تەشەنەکردن
ڕووی جگەریش دەگرێتەوە.

20
00:01:13,242 --> 00:01:19,002
کاتێک خانەکانی شێرپەنجە لە ڕێگەی خوێنەوە
دەگوازرێنەوە لوولەکانی خوێن داگیر دەکەن.

21
00:01:19,002 --> 00:01:21,845
لەبەر ئەوەی لوولەکانی خوێن
لە زۆربەی بەشەکانی لەش هەن،

22
00:01:21,845 --> 00:01:26,226
بۆیە خانە زیاندارەکان سوود لەمە دەبینن
تاکو بە هەموو بەشەکانی تر بگەن.

23
00:01:26,226 --> 00:01:31,046
دوا قۆناغ، شێرپەنجە لیمفە گڕێکان داگیر
دەکەن کاتێک لە ڕێگەی لیمفە دەگوێزرێتەوە،

24
00:01:31,046 --> 00:01:34,648
و لەڕێگەی دەزگای لیمفایی بەرەو
بەشەکانی تری جەستە دەڕوات.

25
00:01:34,648 --> 00:01:37,658
لەبەر ئەوەی ئەم دەزگایە بە زۆربەی
ئەندامەکانی جەستە تێپەر دەبێت،

26
00:01:37,658 --> 00:01:40,988
هەربۆیە تۆڕێکی گەورە
بۆ شێرپەنجە دابین دەکات.

27
00:01:40,988 --> 00:01:44,894
سەرەرای ئەوەش، لوولە لیمفاوییەکان
لە سووری خوێن بەتاڵ بن،

28
00:01:44,894 --> 00:01:48,704
ڕێگە بە خانە زیاندارەکان بۆ گواستنەوەیان
لە ڕێگەی خوێنەوە دەدەن.

29
00:01:48,704 --> 00:01:52,804
جارێکیتر لە شوێنیکی تر، خانەکان

30
00:01:52,804 --> 00:01:56,708
ئەم گرێیە بچووکان دروست دەبن و
تەشەنەکردنی بچووکی پێ دەوترێت.

31
00:01:56,708 --> 00:01:59,824
ئەم گرێیە بچوکانە بۆ دوو
گرێی دیکە گەشە دەکەن،

32
00:01:59,824 --> 00:02:02,842
پڕۆسەی تەشەنەکردن تەواو دەکەن.

33
00:02:02,842 --> 00:02:06,985
جۆرەکانی شێرپەنجە بەوە ناسراون هەر یەکەو
ڕێگەیەکی تایبەت بۆ تەشەنکردنی هەیە.

34
00:02:06,985 --> 00:02:11,043
بۆ نموونە، شێرپەنجەی پرۆستات بە گشتی
بەرەو ئێسکەکان تەشەنە دەکات،

35
00:02:11,043 --> 00:02:14,427
لە کاتێکدا شێرپەنجە کۆلۆن
بەرەو جگەر تەشەنە دەکات.

36
00:02:14,427 --> 00:02:17,892
بەشێک لە بیرۆکەکان پێشنیاری
ڕوون کردنەوەی شێوەی گواستنەوەی

37
00:02:17,892 --> 00:02:19,733
خانە زیاندارەکان دەکەن.

38
00:02:19,733 --> 00:02:23,068
دوو جۆر لەم بیرۆکانە وەک
یەک بایەخی پێ دەدەن.

39
00:02:23,068 --> 00:02:25,043
پزیشکی نەشتەرگەری ئێنگلیزی، ستیفن پاگێت،

40
00:02:25,043 --> 00:02:28,708
بیردۆزی تۆو خاکی بۆ کرداری
تەشەنە کردن دۆزییەوە.

41
00:02:28,708 --> 00:02:32,458
ئەم بیردۆزە پێ وایە خانەکانی
شێرپەنجە بە ئاسانی

42
00:02:32,458 --> 00:02:34,079
لە ژینگەیەکی نەگونجاو دەمرن،

43
00:02:34,079 --> 00:02:39,043
بۆیە تەشەنەکردنیان تەنها ئەو شوێنانە دەبێت
کە هەمان تایبەتمەندییەتی ئەوانی هەیە.

44
00:02:39,043 --> 00:02:43,837
هەرچەندە، یەکەم پرۆفیسۆری زانستی نەخۆشی،
جەیمس یوین، لە زانکۆی کۆرنێڵ

45
00:02:43,837 --> 00:02:46,072
بەرهەڵستی ئەم بیردۆزە بوویەوە،

46
00:02:46,072 --> 00:02:50,389
و دەسەلمێنیت شوێنی تەشەنەکردنەکە
دیاری دەکرا بە دیاریکردنی

47
00:02:50,389 --> 00:02:55,431
شوێنی لوولەی خوێن و کەناڵەکانی لیمفاوی
کە گڕێیە بنەرەتیەکە پێیان تێپەر دەبێت.

48
00:02:55,431 --> 00:02:59,791
نەخۆشەکان لە قۆناغی یەکەمی شێرپەنجە تووشی
خوێن بەربوون دەبن لە ڕێگەی خوێنهێنەر

49
00:02:59,791 --> 00:03:02,831
بەرەو سیەکان دەچێت و سەرەنجام
سییەکان توشی شێرپەنجە دەبن.

50
00:03:02,831 --> 00:03:06,687
لەم ڕۆژگارە، ئێمە دەزانین هەردوو
بیردۆزەکە ڕاستییەکان لەخۆ دەگرن.

51
00:03:06,687 --> 00:03:10,449
لەگەڵ ئەوەشدا پڕۆسەی تەشەنەکردن
زۆر لەوە ئاڵۆزترە

52
00:03:10,449 --> 00:03:12,810
کە ئەم دوو بیردۆزە سەلماندوویانە.

53
00:03:12,810 --> 00:03:14,880
هۆکارەگەل وەک تایبەتمەندی
خانەکانی شێرپەنجە،

54
00:03:14,880 --> 00:03:18,582
چالاکی سیستەمی بەرگری
لە شوێنی خانەکانی شێرپەنجە،

55
00:03:18,582 --> 00:03:22,831
ڕۆلێکی گرنگیان لە دیاری کردنی
کرداری تەشەنەکردندا هەیە.

56
00:03:22,831 --> 00:03:27,688
بەداخەوە، هەتا ئەمڕۆش زۆربەی پرسیارەکان
سەبارەت بە تەشەنەکردن بێ وەڵام ماونەتەوە.

57
00:03:27,688 --> 00:03:30,727
تێگەیشتن لە چۆنیەتی پەرەسەندن
هەنگاوێکی گرنگ

58
00:03:30,727 --> 00:03:34,211
بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک بۆ پەرەسەندنی
قۆناغەکانی شێرپەنجە بەدەست دەهێنیت.

59
00:03:34,211 --> 00:03:37,092
دەتوانین لە ڕێگەی لێکۆڵینەوە
لە هۆکارەکانی بۆماوەی و ژینگەیی،

60
00:03:37,092 --> 00:03:39,714
کە لە پەرەسەندی تەشەنەکردنەکە هاوکارن،

61
00:03:39,714 --> 00:03:43,140
دەتوانین چەند ڕیگەیەکی کۆتایی
هێنان بەم کردارە بخەینە ڕوو.

62
00:03:43,140 --> 00:03:45,829
بەرهەڵستی لە دژی شێرپەنجه
هەوڵێکی بەردەوامە،

63
00:03:45,829 --> 00:03:50,550
و زاناکان بە جدی کار بۆ بەرەو پێش بردنی
ڕێگەیەکی نوێ دژی تەشەنەکردن دەکەن.

64
00:03:50,550 --> 00:03:53,238
دوا بیرۆکەش چارەسەری بەرگرییە،

65
00:03:53,238 --> 00:03:56,831
ڕێگەیەکە بە هاوبەشی لەگەڵ
توانای سیستەمی بەرگری

66
00:03:56,831 --> 00:03:58,934
خانە زیاندارەکان تێک دەشکێنێت.

67
00:03:58,934 --> 00:04:01,176
ئەمەش دەتوانرێت بە ڕێگەی
جیاواز بکرێت، بۆ نموونە

68
00:04:01,176 --> 00:04:06,767
خانەکانی بەرگری لە کاتی کوتان لە ناسینەوەی
خانەکانی تووشبوو بە شێرپەنجە ڕابهێنرێن.

69
00:04:06,767 --> 00:04:08,824
گەشە و چالاکی خانەکانی بەرگری

70
00:04:08,824 --> 00:04:12,911
دەتوانڕێ لە ڕێگەی کوتان چالاک بکرێن،

71
00:04:12,911 --> 00:04:16,855
مادە کیمیاوییەکان لە ڕێگەی خانە
بەرگرییەکانی لەشەوە دەردەدڕێن.

72
00:04:16,855 --> 00:04:19,718
ئەم دوو ڕێگە چارەسەرە هەنگاوێکی بچوکن.

73
00:04:19,718 --> 00:04:23,740
بە هەوڵی توێژینەوەکان بە هەماهەنگی 
حکومەت، لەگەڵ کومپانیاکان، و زاناکان

74
00:04:23,740 --> 00:04:27,636
لەوانەیە پرۆشەی تەشەنەکردن بە
تەواوەتی کۆتایی پێ بهێنرێت.