0:00:00.348,0:00:03.808
Kisa mwen pral seye fè nan regard de vidéos se vwèman inikman bay yon kourikoulòm

0:00:03.808,0:00:08.333
tou sa ki te pase sou latè depi ke li te kreye.

0:00:08.333,0:00:13.468
Nou ap kòmanse ale vrèman nan fòmasyon ki sou latè oswa sistèm solè nou òdone fòmasyon ou òdone fòmasyon

0:00:13.468,0:00:17.000
Solèy la, e nou santi sa aktyèlman qui se sa

0:00:17.000,0:00:20.733
te gen yon supernova nan nou à galaksi an,

0:00:20.733,0:00:23.475
isit-menm se yon foto yon koupon gen supernova,

0:00:23.475,0:00:25.960
aktyèlman, la koupon pou Kepler a supernova.

0:00:25.960,0:00:30.557
A supernova nan foto sa a aktyèlman te rive katsan (400) ane de sa nan 1604,

0:00:30.557,0:00:34.133
te pou regle nan mitan yon zetwal esansyèlman eksploze

0:00:34.133,0:00:37.867
pou kèk semèn te gen la plus objet nan syèl lannwit la,

0:00:37.867,0:00:41.133
e li te bay pou obsève pa Kepler ak lòt moun nan 1604,

0:00:41.133,0:00:42.733
Apre sa, se sa li sanble tankou koulye a.

0:00:42.733,0:00:46.045
Sa nou wè se yon jan shockwave ke li te vwayaje

0:00:46.045,0:00:49.876
soti pou 400 ane ki sot pase yo, koulye a li dwe anpil

0:00:49.876,0:00:52.547
limyè ans dans. Se pa, li evidan, pwoblèm pa t

0:00:52.547,0:00:55.133
vwayaje nan gwo vitès nan limyè, men, li dwe te vwayaje

0:00:55.133,0:01:00.209
assez, assez rapide, omwen relativiste deplasman, yon rezonab

0:01:00.209,0:01:02.206
fraksyon de gwo vitès limyè.

0:01:02.206,0:01:04.133
Sa te vwayaje yon bon ti soti koulye a, men, sa ou kapab

0:01:04.133,0:01:07.600
kwè se lè ou gen a shockwave vwayaje de

0:01:07.600,0:01:12.667
yon supernova, an n ap di ou pa gen yon gwo nwaj de molécules,

0:01:12.667,0:01:16.600
yon gwo nwaj de gaz ki devan shockwave a te vin pou pa jis

0:01:16.600,0:01:20.933
pa t dans ase pou gravite pou pwan,

0:01:20.933,0:01:24.400
epi pou l' accrete, esansyèlman, nan yon sistèm solè.

0:01:24.400,0:01:30.467
Lè shockwave a rann li compresses tout sa a gaz

0:01:30.467,0:01:32.933
Et, tout materyèl sa yo ak tout de molécules sa yo, se konsa

0:01:32.933,0:01:36.667
li kounye a gen sa dansite kritik pou fòm pou accrete

0:01:36.667,0:01:39.533
nan yon zetwal yo ak yon sistèm solè.

0:01:39.533,0:01:41.634
Nou panse sa se sa a te pase, Et la raison Poukisa nou

0:01:41.634,0:01:46.467
santi très fortement ke li dwe te koze yon supernova

0:01:46.467,0:01:49.714
se sèl mwayen ki vrèman lou eleman yo tande sa jan yo ka fòme

0:01:49.714,0:01:52.600
ou sèl fason nou konnen ke yo ka fòme nan ti jan de

0:01:52.600,0:01:58.867
chalè a de yon supernova, Et Iranyòm nou, Iranyòm sa semble

0:01:58.867,0:02:02.067
pou li nan sistèm solè nou sou latè a, sanble pou fòme

0:02:02.067,0:02:05.467
environ lè a yo te òdone fòmasyon sou latè, nan osijè de

0:02:05.467,0:02:07.547
kat pous bilyon ane de sa, e nou ap pale

0:02:07.547,0:02:10.400
nan yon ti kras plis pwofondè nan pwochen vidéos sou exactement jan

0:02:10.400,0:02:13.600
figi moun sa soti, men, depi Iranyòm a semble osijè de

0:02:13.600,0:02:16.626
te menm laj kòm nou sistèm solè an, li dwe te fòme

0:02:16.626,0:02:21.133
nan alantou an menm tan an, e li dwe te fòme pa yon supernova,

0:02:21.133,0:02:23.801
e li dwe vini nan yon supernova, se konsa yon supernova

0:02:23.801,0:02:27.267
shockwave dwe te pase atravè nou pati nan Linivè,

0:02:27.267,0:02:31.333
e se yon rezon pou gaz pou jwenn compressés Et kòmanse pou accrete.

0:02:31.333,0:02:34.600
Se konsa nou rapide kèk milyon ane.

0:02:34.600,0:02:36.867
Gaz sa ta te accreted nan yon bagay konsa.

0:02:36.867,0:02:39.933
Li ta gen atteint kritik tanperati a, kritik dansite

0:02:39.933,0:02:43.867
Et pwesyon sou nan sant pou D' pou se pou pou fon

0:02:43.867,0:02:46.882
pou kòmanse pou sa pase pou Idwojèn pou yo kòmanse fondman nan Elyòm,

0:02:46.882,0:02:52.267
Et droit isit la se sa nou byen bonè solèy.

0:02:52.267,0:02:56.400
Nan solèy la ou gen tout de gaz la ak matyè

0:02:56.400,0:03:00.467
Et molécules sa a vitès angilè ase pou nou pa tonbe nan solèy la,

0:03:00.467,0:03:02.333
antre nan òbit ozanviwon solèy la.

0:03:02.333,0:03:04.533
Yo te aktyèlman sipòte pa yon ti van, tou,

0:03:04.533,0:03:07.667
Paske, ou kapab yon jan wè sa tankou jan de yon gwo nwaj gaz,

0:03:07.667,0:03:10.467
Se konsa yo ap toujou ainsi ak lòt, men pou pati ki plis

0:03:10.467,0:03:14.400
li te genyen vitès angilè yo, ak sou pwochen de dizèn de milyon ane

0:03:14.400,0:03:18.200
yo pral dousman tonbe sou lòt, clump ak lòt yo.

0:03:18.200,0:03:21.733
Matyè menm ti ont gravite, Et yo pwal bay pi dousman

0:03:21.733,0:03:26.533
devenir wòch Et astéroïdes Et, evantyèlman, sa nou ta rele

0:03:26.533,0:03:30.267
"planetesimals,", yon jan wè yo tankou grenn

0:03:30.267,0:03:35.203
Des planètes ou byen bonè planètes, ak lè sa a moun yo ta gen yon montan rezonab

0:03:35.203,0:03:37.836
gravite ak lòt bagay ta a yo

0:03:37.836,0:03:39.736
Et dousman clump nan men yo.

0:03:39.736,0:03:42.772
Sa pa t tankou yon senp pwosè, ou konnen, ou te kapab imajine

0:03:42.772,0:03:46.600
ou te ka jwenn yon fòm planetesimal, epi lè sa a se yon lòt

0:03:46.600,0:03:49.800
planetesimal te fòme, Et olye ke yo gen yon bèl, douce

0:03:49.800,0:03:52.733
yo tout de accreting ak lòt, yo ta dwe

0:03:52.733,0:03:56.733
yon gwo vitesses relatif Et ram nan ak lòt, ak sèlman lè sa a,

0:03:56.733,0:04:01.733
ou konnen, se, pou sa pa t jis yon bon, san lògèy pwosesis de accumulation toutan.

0:04:01.733,0:04:04.533
Aktyèlman te gen yon pwosè sitèlman cho,

0:04:04.533,0:04:08.467
aktyèlman te pase byen bonè nan istwa sou latè a, e nou aktyèlman panse

0:04:08.467,0:04:10.733
Se poutèt sa, lalin lan fòme, sa nan kèk pwen sa

0:04:10.733,0:04:15.067
ou yon ti jan rapide de sa, sou latè ta te fòme,

0:04:15.067,0:04:20.400
Mwen ta dwe di: mès la ki vin pou nou sou latè a la mòd

0:04:20.400,0:04:24.133
ta ont te kreye. Pou m' fè l' pase isit la.

0:04:24.133,0:04:28.800
Se poutèt sa, ann di ke sa se nou sou latè a la mòd, e kisa nou panse

0:04:28.800,0:04:31.762
qui se sa yon lòt proto-planèt ou nan yon lòt,

0:04:31.762,0:04:34.677
se te aktyèlman yon planèt, paske li te environ la taille de Mars,

0:04:34.677,0:04:39.800
la te nan nou, li evantyèlman sak pou nou sou latè.

0:04:39.800,0:04:41.800
Sa se aktyèlman yon foto sa a.

0:04:41.800,0:04:46.867
Sa se représentation yon atis de kolizyon sa, ki kote planèt sa a

0:04:46.867,0:04:50.800
droit isit la se la taille de Mars, e li te kouri nan sa ta evantyèlman rive sou latè.

0:04:50.800,0:04:54.600
Sa nou rele Theia. Se sa rele Theia,

0:04:54.600,0:04:58.933
Kisa nou kwè est, Et si ou gade

0:04:58.933,0:05:01.600
Si ou ale sou entènèt la, ou ap wè kèk simulations

0:05:01.600,0:05:04.267
ki pale sou sa, se pou nou panse ke se te yon souflèt glancing.

0:05:04.267,0:05:06.933
Se pa yon chòk dirèk ki ta te gen sèlman yon jan pou kraze

0:05:06.933,0:05:10.600
chak nan nan yon sèl gwo boul en ak yo.

0:05:10.600,0:05:13.467
Nou panse ke se te yon kou glancing, yon bagay tankou sa a.

0:05:13.467,0:05:16.933
Sa te esansyèlman sou latè. Evidamman, latè a chanje

0:05:16.933,0:05:20.933
dramatikman une Theia la te nan men l, men, se nan Theia

0:05:20.933,0:05:23.133
droit sou isit la, e nou panse li te genyen yon glancing soufle.

0:05:23.133,0:05:27.733
L' epi li a te fwape nan ti jan yon ang. Apre sa li

0:05:27.733,0:05:31.267
Evidamman konbine énergies de entèraksyon sa

0:05:31.267,0:05:35.067
ta te fè tou de peyi yo en, Et kare

0:05:35.067,0:05:36.887
pwobableman deja yo en paske ou te gen

0:05:36.887,0:05:40.267
yon pakèt moun collisions plus Et evènman accumulation Et

0:05:40.267,0:05:43.200
ti bagay Sur sifas la, se konsa pwobableman Les yo

0:05:43.200,0:05:47.800
pandan sa a tout tan, men, sa ta te gen yon

0:05:47.800,0:05:50.898
glancing frape sou latè ak yon pakèt ki pou realize esansyèlman

0:05:50.898,0:05:53.667
de en materyèl soti sou òbit.

0:05:53.667,0:05:57.067
Li ta ka sèlman vini, te gen yon souflèt glancing sou latè,

0:05:57.067,0:05:59.733
epi lè sa a ki pou realize yon pakèt moun en materyèl sa,

0:05:59.733,0:06:02.800
gen kèk moun li ta te kaptire pa sou latè, se poutèt sa

0:06:02.800,0:06:08.133
a devan Et la apre sa, ou ka konprann, sou latè se

0:06:08.133,0:06:12.800
jan de sa a boul en, super cho, ak kèk de l

0:06:12.800,0:06:17.800
pou jis obtient realize sou òbit de kolizyon an.

0:06:17.800,0:06:19.400
Fè m' annik wè si mwen kapab trase Theia isit la, se konsa

0:06:19.400,0:06:26.400
Theia a, e li tou en kounye a paske li

0:06:26.400,0:06:28.800
yon gwo énergies, Et sa toute san an sou òbit.

0:06:28.800,0:06:31.733
Si nou rapide yon ti kras, bagay sa a sa a ki pou realize

0:06:31.733,0:06:37.800
sou òbit, li pwal nan sa dirèksyon, sa est

0:06:37.800,0:06:41.600
Lalin nou. Lè sa a tout rès twal sa evantyèlman

0:06:41.600,0:06:46.000
ti jan condenses nan yon fòm "Et sa a

0:06:46.000,0:06:50.933
nou kounye a rele nou sou latè.

0:06:50.933,0:06:53.133
Se poutèt sa se jan nou aktyèlman panse kounye a ke lalin lan

0:06:53.133,0:06:54.733
aktyèlman fòme.

0:06:54.733,0:06:58.000
Menm si apre sa rive, tè a toujou te gen anpil ankò, se

0:06:58.000,0:07:00.467
Mwen devine, vyolans pou expérience.

0:07:00.467,0:07:04.533
Sèlman pou jwenn yon sans de kote ke nou kap nan istwa sou latè,

0:07:04.533,0:07:09.000
nou pwal fè referans a lè tan sa a anpil sou kèk vidéos kap vini yo,

0:07:09.000,0:07:12.867
Lè sa a, lè a commence isit nan sistèm solè nou an, òdone fòmasyon

0:07:12.867,0:07:16.600
4.6 bilyon ane de sa, pwobableman qui ak

0:07:16.600,0:07:18.200
de supernova,

0:07:18.200,0:07:21.800
menm jan n' ap wotasyon egui yon mont dyagram sa a,

0:07:21.800,0:07:24.067
nou ap fè pi devan nan tan, e nou pral ale

0:07:24.067,0:07:26.800
tout wout pou peryòd la a, pou

0:07:26.800,0:07:29.267
Et jis pou ou konprann gen kèk de terminologie a,

0:07:29.267,0:07:32.267
"Ga" vle di "milliards de ane de sa"

0:07:32.267,0:07:33.133
'G' pou "Giga-"

0:07:33.133,0:07:35.733
"Gran" vle di "anpil milyon ane de sa"

0:07:35.733,0:07:37.467
Je ' pou "Mega-"

0:07:37.467,0:07:40.733
Se konsa kote nou ye kounye a, lalin lan te fòme,

0:07:40.733,0:07:42.533
Et nan sa nou rele peryòd Hadean a

0:07:42.533,0:07:44.000
ou, mwen pa ta dwe di ke "peryòd."

0:07:44.000,0:07:45.733
Li se eon Hadean ki sou latè.

0:07:45.733,0:07:48.200
"Peryòd" se aktyèlman yon lòt lè peryòd

0:07:48.200,0:07:50.533
se pou m' fè sa trè klè. Se Hadean la,

0:07:50.533,0:07:57.133
nou nan Hadean a, eon a, e eon yon ti jan

0:07:57.133,0:07:59.800
a pi gwo peryòd de tan sa nou pale sou, sitou sa k

0:07:59.800,0:08:03.800
paran sou latè, e li gen environ 500 milyon dola pou yon milyon dola an

0:08:03.800,0:08:09.133
se yon eon, ak kisa ki fè eon Hadean a distinctive,

0:08:09.133,0:08:12.200
Men, nan yon géologique pwen de vi Kisa k fè li

0:08:12.200,0:08:14.467
distinctive se vrèman nou pa gen okenn wòch de la

0:08:14.467,0:08:17.733
Peryòd hadean. Nou pa gen nenpòt kalite macroscopiques échelle

0:08:17.733,0:08:19.800
wòch nan règ Hadean a, e se pou sa paske

0:08:19.800,0:08:24.000
Lè sa a, nou kwè l ', tè a te jis sa a en

0:08:24.000,0:08:29.267
boul de jan de magma Et lave, Et sa li te genyen en

0:08:29.267,0:08:31.733
paske li te gen yon pwodwi tout evènman accumulation sa yo

0:08:31.733,0:08:35.600
Et, tout collisions sa yo ak tout sa a cinétique enèji vire nan chalè.

0:08:35.600,0:08:38.133
Si nou te gade sifas ki sou latè.

0:08:38.133,0:08:40.133
Si nou te gen sou sifas tè a pandan

0:08:40.133,0:08:43.800
eon Hadean la, ki ou pwobableman pa vle pou yo

0:08:43.800,0:08:45.333
paske ou te ka jwenn fwape pa yon meteyorit ke tonbe

0:08:45.333,0:08:48.133
ou kapab byen boule nèt ak kèk magma, que,

0:08:48.133,0:08:50.333
li ta ka sanble tankou sila a, epi ou pa ka respire de tout fason,

0:08:50.333,0:08:53.067
se sa sifas tè a ta ka sanble tankou.

0:08:53.067,0:08:55.933
Li ta ka sanble yon pakèt gwo magma, Et se poutèt sa nou

0:08:55.933,0:08:57.800
pa gen okenn wòch kote yo te paske wòch yo

0:08:57.800,0:09:03.733
jis kèk en être recyclée, te ki te kraze Et churned

0:09:03.733,0:09:07.467
andedan sa a gwo boul en, Et kare

0:09:07.467,0:09:10.533
Tè a toujou se yon gwo boul en, li se jis

0:09:10.533,0:09:14.600
nou viv sou super-Fine, par kwout de sa en boul.

0:09:14.600,0:09:17.202
Si ou ale droit pi ba pase kwout sa, epi n a pale yon ti jan plis

0:09:17.202,0:09:18.025
osijè de sa nan pwochen vidéos,

0:09:18.025,0:09:21.533
ou pral resevwa magma, Et si ou fouye pi fon an,

0:09:21.533,0:09:23.067
ou vle likid fèt an fè.

0:09:23.067,0:09:26.133
Mwen vle di, li toujou se yon boul en.

0:09:26.133,0:09:27.800
Tout tan sa a, se jis yon vyolan,

0:09:27.800,0:09:31.400
non sèlman te sou latè se yon vòlkan, en boul, la

0:09:31.400,0:09:34.933
li te kòmanse fè di jan ou jwenn nan ta Hadean eon,

0:09:34.933,0:09:39.959
Men, nou tou fè bagay ki tonbe soti nan syèl la Et en

0:09:39.959,0:09:42.723
pyese avèk sou latè, Et se vwèman inikman kontinye pou ajoute

0:09:42.723,0:09:45.800
pou chalè a boul en sa a.

0:09:45.800,0:09:47.600
De tout fason, m ap kite ou la a,

0:09:47.600,0:09:48.733
Et, jan ou ka konprann,

0:09:48.733,0:09:50.200
nan pwen sa te gen non, sa ke nou kapab di,

0:09:50.200,0:09:51.733
te gen lavi pa gen sou latè.

0:09:51.733,0:09:54.533
Gen kèk moun kwè ke gen dwa viv kèk te kapab te fòme

0:09:54.533,0:09:57.667
nan eon Hadean an reta, men pou pati ki plis,

0:09:57.667,0:10:01.267
sa te jis complètement inhospitalières pou tout lavi qui.

0:10:01.267,0:10:04.000
M ap kite ou la, yo kote nou pote a videyo kap vini,

0:10:04.000,0:10:07.369
n a pale yon ti jan sou eon Archean an.