WEBVTT

00:00:06.674 --> 00:00:08.534
Kiedy pojawia się nowy patogen,

00:00:08.534 --> 00:00:12.204
ludzki organizm i system
opieki zdrowotnej stają się bezsilne.

00:00:12.204 --> 00:00:16.144
W takich sytuacjach pojawia się
pilna potrzeba szczepionki,

00:00:16.144 --> 00:00:19.492
która zapewni powszechną odporność
przy minimalnej utracie życia.

00:00:19.492 --> 00:00:23.962
Ile czasu zajmuje opracowanie szczepionki,
kiedy jest nam najbardziej potrzebna?

NOTE Paragraph

00:00:23.962 --> 00:00:27.728
Proces opracowywania szczepionki
można podzielić na trzy etapy.

00:00:27.728 --> 00:00:32.071
W trakcie badań wstępnych 
naukowcy eksperymentują,

00:00:32.071 --> 00:00:35.371
tak by znaleźć bezpieczny 
i powtarzalny model szczepionki.

00:00:35.371 --> 00:00:39.211
Po sprawdzeniu go w laboratorium 
poddawany jest testom klinicznym,

00:00:39.211 --> 00:00:44.291
gdzie ocenia się jego bezpieczeństwo, 
skuteczność i skutki uboczne stosowania

00:00:44.291 --> 00:00:47.116
u różnych populacji ludzi.

00:00:47.116 --> 00:00:49.556
Wreszcie następuje proces produkcji,

00:00:49.556 --> 00:00:53.787
w którym szczepionki są wytwarzane
i udostępniane do sprzedaży.

NOTE Paragraph

00:00:53.787 --> 00:00:59.287
Normalnie taki proces zajmuje
średnio od 15 do 20 lat.

00:00:59.287 --> 00:01:03.287
Jednakże w trakcie pandemii 
naukowcy stosują liczne strategie,

00:01:03.287 --> 00:01:06.027
aby każdy etap trwał 
możliwie jak najkrócej.

NOTE Paragraph

00:01:06.027 --> 00:01:09.627
Badania wstępne to chyba
najbardziej elastyczna faza.

00:01:09.627 --> 00:01:12.617
Celem tego etapu jest
znalezienie bezpiecznego sposobu

00:01:12.617 --> 00:01:16.932
wprowadzenia wirusa lub bakterii
do naszego systemu odpornościowego.

00:01:16.932 --> 00:01:21.392
W wyniku tego nasz organizm dostaje 
wzór do wytwarzania przeciwciał

00:01:21.392 --> 00:01:24.062
zdolnych do zwalczania 
prawdziwej infekcji.

00:01:24.062 --> 00:01:27.762
Jest wiele sposobów, by bezpiecznie 
wywołać reakcję układu odpornościowego,

00:01:27.762 --> 00:01:33.192
ale najbardziej wydajne z nich
opracowuje się najdłużej.

NOTE Paragraph

00:01:33.192 --> 00:01:37.342
Tradycyjne żywe szczepionki 
zapewniają długotrwałą odporność.

00:01:37.342 --> 00:01:39.912
Bazują one na osłabionych 
szczepach wirusa,

00:01:39.912 --> 00:01:44.553
które muszą być długo hodowane 
na tkankach niepochodzących od człowieka.

00:01:44.553 --> 00:01:47.994
Szczepionki inaktywowane 
tworzy się o wiele szybciej,

00:01:47.994 --> 00:01:53.744
bezpośrednio stosując ciepło, kwas 
lub promieniowanie, by osłabić patogeny.

00:01:53.744 --> 00:01:58.216
Szczepionki podjednostkowe, 
zawierające nieszkodliwe białka wirusa,

00:01:58.216 --> 00:02:00.466
także można szybko opracować.

00:02:00.466 --> 00:02:05.001
Jednakże szybsze sposoby produkcji
wiążą się ze słabszą odpornością.

NOTE Paragraph

00:02:05.001 --> 00:02:08.121
To zaledwie trzy z wielu 
projektów szczepionek,

00:02:08.121 --> 00:02:10.651
przy czym każdy z nich
ma swoje wady i zalety .

00:02:10.651 --> 00:02:13.631
Żaden nie ma gwarancji skuteczności,

00:02:13.631 --> 00:02:16.891
a wszystkie wymagają czasochłonnych badań.

00:02:16.891 --> 00:02:20.151
Dlatego też najlepszym sposobem 
na przyspieszenie całego procesu

00:02:20.151 --> 00:02:23.381
jest równoczesna praca nad
różnymi modelami szczepionek.

00:02:23.381 --> 00:02:25.681
Dzięki takiej strategii "wyścigu",

00:02:25.681 --> 00:02:29.938
testy szczepionki na wirusa Zika
były gotowe po siedmiu miesiącach,

00:02:29.938 --> 00:02:35.088
a szczepionki na COVID-19
już po 42 dniach.

00:02:35.088 --> 00:02:39.088
Testy nie oznaczają, 
że szczepionki będą skuteczne.

00:02:39.088 --> 00:02:42.528
Jednakże modele, które zdają się być 
bezpieczne i łatwe do powielania,

00:02:42.528 --> 00:02:47.627
mogą przejść do fazy testów klinicznych,
a inne laboratoria szukają alternatyw.

NOTE Paragraph

00:02:47.627 --> 00:02:51.896
Bez względu na to, ile potrwa
opracowanie szczepionki testowej,

00:02:51.896 --> 00:02:56.932
kolejny etap jest często najdłuższy
i najbardziej nieprzewidywalny.

00:02:56.932 --> 00:03:02.184
Na testy kliniczne składają się trzy fazy,
a na każdą z nich przypada wiele badań.

00:03:02.184 --> 00:03:07.084
Testy fazy I koncentrują się na nasileniu
reakcji systemu immunologicznego

00:03:07.084 --> 00:03:10.924
oraz uzyskaniu szczepionki,
która jest bezpieczna i skuteczna.

00:03:10.924 --> 00:03:15.229
Faza II skupia się na określeniu 
stosownej dawki i planu dystrybucji

00:03:15.229 --> 00:03:17.449
większej populacji.

00:03:17.449 --> 00:03:20.009
Faza III określa
bezpieczeństwo szczepionki

00:03:20.009 --> 00:03:23.519
wśród pierwszej grupy pacjentów,

00:03:23.519 --> 00:03:27.837
jednocześnie identyfikując 
rzadkie skutki uboczne i powikłania.

NOTE Paragraph

00:03:27.837 --> 00:03:31.987
Zważając na liczne zmienne
i długoterminowe bezpieczeństwo,

00:03:31.987 --> 00:03:35.987
jest niezwykle trudno
przyspieszyć testy kliniczne.

00:03:35.987 --> 00:03:39.397
W ekstremalnych okolicznościach,
naukowcy prowadzą kilka badań na raz

00:03:39.397 --> 00:03:41.777
w ramach jednej fazy.

00:03:41.777 --> 00:03:46.067
Jednak wciąż trzeba spełnić
surowe kryteria bezpieczeństwa.

00:03:46.067 --> 00:03:49.917
Czasami laboratoria mogą
przyspieszyć ten proces

00:03:49.917 --> 00:03:52.577
wykorzystując uprzednie,
zatwierdzone już leczenia.

00:03:52.577 --> 00:03:58.763
W 2009 roku naukowcy przystosowali
szczepionkę na grypę do leczenia H1N1,

00:03:58.763 --> 00:04:03.776
produkując powszechnie dostępną
szczepionkę w zaledwie sześć miesięcy.

00:04:03.776 --> 00:04:08.267
Niestety ten sposób działa jedynie
w przypadku znanych nam patogenów,

00:04:08.267 --> 00:04:11.897
których modele szczepionek już mamy.

NOTE Paragraph

00:04:11.897 --> 00:04:16.560
Po udanych badaniach fazy III, 
odpowiednie organy narodowe

00:04:16.560 --> 00:04:21.102
oceniają wyniki i zatwierdzają
bezpieczną szczepionkę do produkcji.

00:04:21.102 --> 00:04:25.782
Każda szczepionka ma unikalną mieszankę
biologicznych i chemicznych składników,

00:04:25.782 --> 00:04:29.492
które wymagają dedykowanych 
linii produkcyjnych.

00:04:29.492 --> 00:04:32.792
W celu rozpoczęcia produkcji 
zaraz po zatwierdzeniu szczepionki,

00:04:32.792 --> 00:04:37.754
plany produkcyjne muszą być projektowane
równolegle z badaniami i testami.

00:04:37.754 --> 00:04:42.086
To wymaga ciągłej koordynacji prac
między laboratoriami i producentami,

00:04:42.086 --> 00:04:46.905
jak i również dostosowywania zasobów
do nagłych zmian w modelach szczepionki,

00:04:46.905 --> 00:04:50.605
nawet jeśli oznacza to 
zaprzepaszczenie miesięcy pracy.

NOTE Paragraph

00:04:50.605 --> 00:04:54.435
Z czasem postępy w badaniach 
wstępnych i produkcji

00:04:54.435 --> 00:04:56.835
powinny przyspieszyć cały proces.

00:04:56.835 --> 00:04:59.445
Badania wstępne sugerują, 
że przyszli naukowcy

00:04:59.445 --> 00:05:03.335
mogą być w stanie przenosić 
kody genetyczne różnych wirusów

00:05:03.335 --> 00:05:06.105
do jednego, tego samego 
modelu szczepionki.

00:05:06.105 --> 00:05:11.159
Szczepionki oparte na kodach DNA
i mRNA mogą znacząco usprawnić

00:05:11.159 --> 00:05:13.819
wszystkie trzy etapy 
opracowywania szczepionki.

00:05:13.819 --> 00:05:15.949
Chociaż nim nastąpi ten przełom,

00:05:15.949 --> 00:05:19.943
naszą najlepszą strategią jest
współpraca laboratoriów na całym świecie

00:05:19.943 --> 00:05:22.743
i równoległa praca nad różnymi modelami.

00:05:22.743 --> 00:05:24.983
Poprzez dzielenie się wiedzą i zasobami,

00:05:24.983 --> 00:05:28.785
naukowcy mogą zwalczyć
i okiełznać każdy patogen.