0:00:06.674,0:00:08.534
کاتێک نەخۆشیەکی نوێ دەردەکەوێت،

0:00:08.534,0:00:12.204
جەستەمان و سیستەمی چاودێری[br]تەندروستیمان لە مەترسی دایە.

0:00:12.204,0:00:16.144
لەم کاتانەدا، پێویستیەکی[br]بەپەلە بۆ پێکوتە هەیە

0:00:16.144,0:00:19.492
بۆ دروستکردنی پارێزبەندیەکی بەربڵاو[br]لەگەڵ کەمترین لەدەستدانی ژیان.

0:00:19.492,0:00:23.962
کەواتە چۆن دەتوانین بە خێرایی پێکوتەکان [br]پەرە پێ بدەین کاتێک پێویستی زۆرمان پێیانە؟

0:00:23.962,0:00:27.728
گەشەکردنی پێکوتەکان بە گشتی [br]دەکرێت دابەشبکرێت بۆ سێ قۆناغ.

0:00:27.728,0:00:32.071
لە لێکۆڵینەوەی گەڕاندا، زانایان بە چەند [br]ڕێگەیەکی جیاواز تاقیکردنەوە ئەنجام دەدەن

0:00:32.071,0:00:35.371
بۆ دۆزینەوەی شێوازەکانی[br]پێکوتەیەکی سەلامەت و وەڵامدەرەوە .

0:00:35.371,0:00:39.211
کاتێک لە تاقیگەدا پشکنینیان بۆ دەکرێت، [br]دەچنە ناو پشکنینی پزیشکیەوە،

0:00:39.211,0:00:44.291
کە پێکوتەکان بۆ سەلامەتی، کاریگەری، و [br]کاریگەرییە لاوەکیەکان هەڵدەسەنگێندرێن

0:00:44.291,0:00:47.116
لەسەر خەڵکی جۆراوجۆر.

0:00:47.116,0:00:49.556
لە کۆتاییدا، قۆناغی بەرهەمهێنانی دێت،

0:00:49.556,0:00:53.787
کە پێکوتەکان بەرهەم دەهێنرین و [br]دابەش دەکرێن بۆ بەکارهێنانی گشتی.

0:00:53.787,0:00:59.287
لە باردودۆخێکی ئاسایی دا ئەم پرۆسەیە[br]بە تێکڕایی ١٥ بۆ ٢٠ ساڵ دەخایەنێت.

0:00:59.287,0:01:03.287
بەڵام کاتێک کە پەتا هەیە، [br]لێکۆڵەران ستراتیژی زۆر بەکاردێنن

0:01:03.287,0:01:06.027
تا بە خێراترین کات بە [br]هەموو قۆناغەکاندا بڕوات.

0:01:06.027,0:01:09.627
لەوانەیە قۆناغی لێکۆڵینەوەی[br]گەڕانی زۆر نەرم بێت.

0:01:09.627,0:01:12.617
ئامانجی ئەم قۆناغە دۆزینەوەی[br]ڕێگایەکی سەلامەتە

0:01:12.617,0:01:16.932
بۆ ناساندنی سیستمی بەرگریمان [br]بە ڤایرۆسەکە یان بەکتریاکە.

0:01:16.932,0:01:21.392
ئەوە ئەو زانیارە بە جەستەمان دەدات [br]کە پێویستە دژە تەنەکان دروست بکەین

0:01:21.392,0:01:24.062
کە توانای بەرگریان لە [br]تووشبوونی ڕاستەقینە هەیە.

0:01:24.062,0:01:27.762
زۆر ڕێگا هەیە بۆ گواستنەوەی [br]ئەم وەڵامە بەرگریە بە سەلامەتی،

0:01:27.762,0:01:33.192
بەڵام بە گشتی، کاریگەرترین پێکهاتە [br]لە بەرهەمهێنانیدا هێواشترە.

0:01:33.192,0:01:37.342
پێکوتەی نەریتی، زیندوو لە میندا [br]بەرگری درێژخایەن دروست دەکات.

0:01:37.342,0:01:39.912
بەڵام ئەو پێکوتانە پشت بە [br]ڤایرۆسی لاوازکراو دەبەستن

0:01:39.912,0:01:44.553
کە دەبێت لە شانەی نامرۆڤ[br]دا بۆ ماوەیەکی درێژ بچوری.

0:01:44.553,0:01:47.994
پێکوتەی لاواز کراو رێگایەکی[br]زۆر خێراتری هەیە،

0:01:47.994,0:01:53.744
بە بەکارهێنانی گەرمی، ترش، یان تیشک بۆ [br]ئەوەی ڕاستەوخۆ نەخۆشیەکە لاواز بکا.

0:01:53.744,0:01:58.216
کوتانی ژێر یەکەکان، کە تیایدا چەند بەشێکی [br]بێ زیان لە پڕۆتینەکانی ڤایرۆسی لێدەدرێن،

0:01:58.216,0:02:00.466
هەروەها دەتوانرێت بە خێرایی دروست بکریت.

0:02:00.466,0:02:05.001
بەڵام ئەم تەکنیکە خێراترە کەمتر[br]بەرگریەکی بەهێزتر بەرهەم دەهێنێت.

0:02:05.001,0:02:08.121
ئەمانە سێ دانەن لە چەندین شێوازی پێکوتە،

0:02:08.121,0:02:10.651
هەر یەکەیان سوود و زیانی خۆی هەیە.

0:02:10.651,0:02:13.631
هیچ کام لە ڕێگاکان [br]گەرەنتی کارکردنیان نییە،

0:02:13.631,0:02:16.891
و هەمووشیان کاتێکی زۆر[br]دەخایەنن بۆ لێکۆڵینەوە.

0:02:16.891,0:02:20.151
بۆیە باشترین ڕێگا بۆ خێراکردنی[br]شتەکان ئەوەیە کە زۆرێک لە تاقیگەکان

0:02:20.151,0:02:23.381
هاوکات کار لەسەر مۆدێلی جیاواز بکەن.

0:02:23.381,0:02:25.681
ئەم ستراتیژیەتی دژە پێکوتەیە

0:02:25.681,0:02:29.938
لە ماوەی ٧ مانگدا یەکەم پێکوتەی [br]تاقیکراوی بۆ پێکوتەی زیکە بەرهەم هێنا،

0:02:29.938,0:02:34.838
و یەکەم کوتان بۆ کۆڤید-١٩ لە [br]ماوەی تەنیا ٤٢ ڕۆژ دا تاقیکراوە.

0:02:34.838,0:02:38.006
تاقیکردنەوەی پێکوتەکە مانای ئەوە[br]نییە کە پێکوتەکە سەرکەوتووە.

0:02:38.006,0:02:42.478
بەڵام کە ئەنجامی مۆدێلەکان بۆپێکوتەکە [br]سەلامەت دەردەچن دەتوانن بۆ تاقیکردنەوەی

0:02:42.478,0:02:47.387
کلینیکی بڕۆن لە کاتێکدا تاقیگەکانی دیکە [br]بەردەوام دەبن لە دۆزینەوەی جێگرەوەکان.

0:02:47.387,0:02:51.896
ئەگەر پێکوتەی تاقیکراوە لە ماوەی [br]چوار مانگ یان چوار ساڵ بەرهەمم بێت،

0:02:51.896,0:02:56.932
زۆرجار قۆناغی داهاتوو درێژترین و پێشبینی [br]نەکراوترین قۆناغی گەشەسەندن دەبێت.

0:02:56.932,0:03:02.184
تاقیکردنەوە پزیشکیەکان لە سێ قۆناغ پێکدێن،[br]هەر قۆناغێک چەند تاقیکردنەوەیەکی تێدایە.

0:03:02.184,0:03:07.084
قۆناغی یەکەمی تاقیکردنەوەکان جەخت لەسەر[br]توندی وەڵامدانەوەی بەرگری لەش دەکەن،

0:03:07.084,0:03:10.924
هەوڵ دەدەن ئەوە بسەپێنن کە پێکوتەکە[br]سەلامت و کاریگەرە. قۆناغی دووەمی

0:03:10.924,0:03:15.229
تاقیکردنەوەکان جەخت لەسەر بەکارهێنان و [br]کاتی گونجاوی بەکار‌هێنانی دەکات

0:03:15.229,0:03:17.449
بەسەر ژمارەیەکی زۆری دانیشتوان.

0:03:17.449,0:03:20.319
قۆناغی سێییەمی تاقیکردنەوەکان [br]سەلامەتی پێکوتەکە دیاری دەکەن

0:03:20.319,0:03:23.519
بە تاقیکردنەوی لەسەر [br]کۆمەڵێک وەرگری سەرەتایی،

0:03:23.519,0:03:27.837
هاوکات دیاریکردنی کاریگەرییە لاوەکییە [br]دەگمەنەکان و کاردانەوە نەرێنییەکانی لەش.

0:03:27.837,0:03:31.987
بەهۆی ژمارەی گۆڕاوەکان و جەخت [br]خستنە سەر سەلامەتی درێژخایەن ،

0:03:31.987,0:03:35.987
زۆر قورسە تاقیکردنەوە [br]پزیشکیەکان خێرابکرێن.

0:03:35.987,0:03:39.397
لە حاڵەتە کتوپڕەکان، توێژەران [br]چەندین تاقیکردنەوە ئەنجام دەدەن

0:03:39.397,0:03:41.777
لە یەک قۆناغ لە هەمان کاتدا.

0:03:41.777,0:03:46.067
بەڵام پێش ئەوەی بەردەوام بێت هێشتا [br]دەبێت پێوانەی سەلامەتی توندیان هەبێت .

0:03:46.067,0:03:49.917
هەندێک جار تاقیگەکان دەتوانن[br]ئەم پڕۆسەیە خێراتر بکەن

0:03:49.917,0:03:52.577
بە سوود وەرگرتن لە [br]چارەسەرە پەسندکراوەکانی پێشتر .

0:03:52.577,0:03:58.763
لە ساڵی ٢٠٠٩ دا توێژەران پێکوتەی [br]ئەنفلوەنزای وەرزیان بۆ چارەسەرکردنی H1N1―

0:03:58.763,0:04:03.776
گونجاند. تەنها لەماوەی ٦ مانگدا پێکوتەیەکی[br]بەردەست و بەرفراوانیان بەرهەمهێنا.

0:04:03.776,0:04:08.267
لەگەڵ ئەوەشدا، ئەم تەکنیکە کاتێک کاردەکات [br]کە مامەڵە لەگەڵ نەخۆشیە ناسراوەکان بکرێت

0:04:08.267,0:04:11.897
کە شێوەیەی باشی پێکوتەکەی جێگیرکراوە .

0:04:11.897,0:04:16.560
دوای سەرکەوتنی قۆناغی سێی تاقیکردنەوەکان،[br]دەسەڵاتی ڕێکخەری نەتەوەیی

0:04:16.560,0:04:21.102
پێداچوونەوە بە ئەنجامەکاندا دەکات و پێکوتە[br]سەلامەتەکان بۆ دروستکردن پەسەند دەکات.

0:04:21.102,0:04:25.782
هەر پێکوتەیەک تێکەڵەیەکی بێ هاوتای [br]پێکهاتەکانی بایۆلۆجی و کیمیایی هەیە

0:04:25.782,0:04:29.492
کە پێویستی بە ڕێگەیەکی [br]تایبەتمەند هەیە بۆ بەرهەمهێنان.

0:04:29.492,0:04:32.392
هەر کە پێکوتەکە پەسەندکرا بۆ[br]دەستپێکردن بە بەرهەم هێنان،

0:04:32.392,0:04:37.754
پێویستە پلانی دروست کردن بە هاوتەریبی [br]توێژینەوە و تاقیکردنەوەکان دیزاین بکرێت .

0:04:37.754,0:04:42.086
ئەمەش پێویستی بە هەماهەنگییەکی بەردەوام [br]هەیە لە نێوان تاقیگەکان و دروستکەرەکان،

0:04:42.086,0:04:46.905
هەروەها سەرچاوەکانیش بۆ خۆگونجاندنیان [br]لەگەڵ گۆڕانکاریە لەناکاوەکان لە شێوازی

0:04:46.905,0:04:50.815
دروستکردنی پێکوتەکەدا. تەنانەت ئەگەر بە [br]مانای بەهەدەر دانی چەند مانگێکی کارکردن بێ

0:04:50.815,0:04:54.435
بە پێی کات، پێشکەوتن لە [br]لێکۆڵینەوەکان و دروستکردنی پێکوتەکە

0:04:54.435,0:04:56.835
دەبێت ئەم پڕۆسەیە خێراتر بکات.

0:04:56.835,0:04:59.445
لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان [br]ئاماژە بەوە دەکەن کە

0:04:59.445,0:05:03.335
ڕەنگە توێژەران لە داهاتوودا توانای [br]گۆڕینی ماددەی بۆماوەیی نێوان ڤایرۆسە

0:05:03.335,0:05:06.105
جیاوازەکانیان هەبێت لە [br]شێوەی خودی پێکوتەدا.

0:05:06.105,0:05:11.159
ئەو پێکوتانەی کە لە DNA و mRNA [br]دروستکراون بە شێوەیەکی بەرچاو دەتوانن

0:05:11.159,0:05:13.549
هەر سێ قۆناغی بەرهەم [br]هێنانی پێکوتە خێرا بکەن.

0:05:13.549,0:05:15.949
بەڵام تا ئەو کاتەی ئەم [br]جۆرە پێشکەوتنە دەگات،

0:05:15.949,0:05:19.943
باشترین ستراتیژی ئێمە ئەوەیە [br]کە تاقیگەکانی جیهان هاوکاری

0:05:19.943,0:05:22.743
و کاری هاوتەریب لەسەر [br]ڕێگە جیاوازەکان بکەن.

0:05:22.743,0:05:24.983
بە هاوبەشی پێکردنی زانیاری و سەرچاوەکان،

0:05:24.983,0:05:28.785
زانایان دەتوانن بەسەر هەر[br]نەخۆشیەک دا دابەش بکرێن و زاڵ بن.