0:00:01.045,0:00:05.000
Ponieważ mówiliśmy już o tworzeniu się i ewolucji gwiazd

0:00:05.000,0:00:08.638
myślę, że to czas, abyśmy pooglądali super zdjęcia

0:00:08.638,0:00:12.214
formujących się gwiazd, gwiazd samych czy ich ewolucji.

0:00:12.214,0:00:23.600
Tutaj mamy Mgławicę Orła.

0:00:23.600,0:00:30.883
Wystarczy, abyście wiedzieli, że słowo "mgławica" jest bardzo ogólnym określeniem używanym dla wszelkich międzygalaktycznych chmur gazu lub pyłu,

0:00:30.883,0:00:34.133
więc kiedy rozmawiamy o Mgławicy Orła, faktycznie mówimy o ogromnej chmurze,

0:00:34.133,0:00:36.733
która w dodatku się rozszerza.

0:00:36.733,0:00:44.400
Tutaj mamy tylko jeden z filarów tzw "Filarów tworzenia".

0:00:44.400,0:00:48.133
To jest tylko niewielka część rzeczywistej Mgławicy Orła,

0:00:48.133,0:00:52.467
właśnie ten filar, ten tutaj.

0:00:52.467,0:01:01.400
Żebyście wiedzieli jak wielka jest ta chmura, to tylko ten jeden filar ma 7 lat świetlnych.

0:01:01.400,0:01:04.551
Ma 7 lat świetlnych długości.

0:01:04.551,0:01:06.467
To jest ogromna odległość.

0:01:06.467,0:01:11.425
Należy pamiętać, że odległość od Ziemi do najbliższej gwiazdy wynosi około 4 lata świetlne.

0:01:11.425,0:01:13.839
Jeśli skierowalibyśmy podróżnika w odpowiednim kierunku

0:01:13.839,0:01:17.333
i nadali mu prędkość 60 tysięcy kilometrów na godzinę,

0:01:17.333,0:01:21.333
potrzebował by 80 tysięcy lat, by przebyć tę odległość 4 lat świetlnych.

0:01:21.333,0:01:24.822
A tylko ten pojedynczy filar ma 7 lat świetlnych.

0:01:24.822,0:01:29.333
Ale chciałem pokazać to, ponieważ tego typu mgławice ("nebulae", liczba mnoga od "nebula")

0:01:29.333,0:01:32.160
są miejscami, gdzie tworzą się gwiazdy.

0:01:32.160,0:01:37.400
Jest to miejsce narodzin nowych gwiazd.

0:01:37.400,0:01:41.933
Gaz kondensuje się, rozmawialiśmy o tym kilka filmów temu. Kondensuje się, aż dojdzie do krytycznej

0:01:41.933,0:01:45.333
temperatury, potem gęstnieje, i faktycznie można uzyskać

0:01:45.333,0:01:49.267
syntezę jądrową wodoru.

0:01:49.267,0:01:53.933
Więc jest to ogromna międzygwiezdna chmura gazu wodorowego,

0:01:53.933,0:01:59.200
a to, co tutaj widzicie jest właśnie miejscem narodzenia gwiazd.

0:01:59.200,0:02:03.159
I w zasadzie uważamy, że ta struktura już nie istnieje,

0:02:03.159,0:02:06.400
ponieważ należy pamiętać, że to jest bardzo daleko od nas.

0:02:06.400,0:02:11.267
W rzeczywistości, to jest 7000 lat świetlnych od nas.

0:02:11.267,0:02:17.416
7000 lat świetlnych.

0:02:17.416,0:02:23.867
Oznacza to, że te fotony, które widzimy, te dostępne dla naszych oczu lub teleskopów teraz

0:02:23.867,0:02:28.492
opuściły swoje miejsce w przestrzeni 7000 lat temu.

0:02:28.492,0:02:31.133
Widzimy tę mgławicę taką, jaka była 7000 lat temu.

0:02:31.133,0:02:36.533
Ogromne ilości wodoru prawdopodobnie skondensowały się w wiele więcej gwiazd, niż widzimy.

0:02:36.533,0:02:39.800
Więc ta struktura może być zupełnie inna, niż teraz ją oglądamy.

0:02:39.800,0:02:41.267
I rzeczywiście była inna

0:02:41.267,0:02:45.867
supernowa, która prawdopodobnie eksplodowała i wypchnęła wiele materii w przestrzeń,

0:02:45.867,0:02:49.000
a my nie będziemy mogli zobaczyć skutków tego wybuchu

0:02:49.000,0:02:51.085
jeszcze przez tysiące lat.

0:02:51.085,0:02:53.600
Mimo to uważam, że to naprawdę niesamowite zdjęcie

0:02:53.600,0:02:56.600
i piękne w każdej skali.

0:02:56.600,0:02:59.067
Jeszcze bardziej nie do pojęcia jest, gdy myślisz o siedmiu, że to jest materia,

0:02:59.067,0:03:02.200
która jest długa na 7 lat świetlnych,

0:03:02.200,0:03:04.667
i to jest naprawdę tylko część Mgławicy Orła.

0:03:04.667,0:03:06.921
jeden z "Filarów tworzenia".

0:03:06.921,0:03:13.236
Tu widzimy gwiezdne pole znajdujące się w kierunku centrum naszej galaktyki,

0:03:13.236,0:03:13.933
Drogi Mlecznej.

0:03:13.933,0:03:16.162
To jest gwiezdne pole Strzelca

0:03:16.162,0:03:20.267
Można tu zobaczyć ogromne zróżnicowanie w gwiazdach.

0:03:20.267,0:03:24.916
Każda pojedyncza gwiazda jest z naszej galaktyki

0:03:24.916,0:03:27.933
i ciągle patrzymy w centrum Drogi Mlecznej.

0:03:27.933,0:03:32.333
Wcale nie patrzymy poza naszą galaktykę,

0:03:32.333,0:03:34.000
to są gwiazdy "tutaj".

0:03:34.000,0:03:37.153
Widać ogromna różnorodność: niektóre gwiazdy są

0:03:37.153,0:03:40.467
lśniąco czerwone, tutaj,

0:03:40.467,0:03:42.819
i oczywiście nie można określić wielkości tych gwiazd,

0:03:42.819,0:03:46.933
ponieważ różne gwiazdy są w różnej odległości od Ziemi oraz mają różną moc światła.

0:03:46.933,0:03:52.933
Ale te czerwone gwiazdy są czerwonymi olbrzymami.

0:03:52.933,0:03:55.400
lub prawdopodobnie są czerwonymi olbrzymami.

0:03:55.400,0:03:57.333
Nie przeprowadzono jeszcze szczegółowych badań,

0:03:57.333,0:03:58.957
ale będziemy podejrzewać,

0:03:58.957,0:04:00.467
że znajdują się w swojej fazie czerwonego olbrzyma.

0:04:00.467,0:04:04.933
Te, które mają żółtawą i białą część widma światła

0:04:04.933,0:04:07.133
są gwiazdami w głównej fazie swojego życia

0:04:07.133,0:04:10.892
i prawdopodobnie są bardzo podobne do naszego Słońca.

0:04:10.892,0:04:16.348
Te, które są bliżej pomarańczowego widma

0:04:16.348,0:04:22.641
i te bardziej niebieskawe lub trochę zielonkawe

0:04:22.641,0:04:24.986
wypalają się bardzo szybko.

0:04:24.986,0:04:27.867
Ta jedna wygląda mi na niebieską,

0:04:27.867,0:04:34.800
i spala się bardzo szybko.

0:04:34.800,0:04:40.218
Gwiazdy o ogromnej masie spalają się niczym Szybcy i wściekli, a potem po prostu umierają.

0:04:41.609,0:04:43.000
Ale mniejsze gwiazdy, te o mniejszej masie,

0:04:43.000,0:04:48.020
palą się wolniej i o wiele dłużej.

0:04:48.020,0:04:50.017
Dlatego te palące się szybciej

0:04:50.017,0:04:56.101
emitują dużo więcej energii na mniejszej długości fali światła,

0:04:56.101,0:05:00.267
więc wyglądają na bardziej niebieskie lub zielone. Będą miały o wiele większą masę

0:05:00.267,0:05:03.438
niż te, które wyglądają na białe,

0:05:03.438,0:05:04.933
podczas, gdy czerwone...

0:05:04.933,0:05:09.800
Czerwone są mniej masywnymi gwiazdami, które są w fazie nadolbrzyma

0:05:09.800,0:05:14.000
i na tym etapie są chłodniejsze niż gwiazdy w głównej fazie.

0:05:14.000,0:05:18.333
Tu, po prawo mamy Mgławicę Kocie Oko.

0:05:18.333,0:05:20.933
Słowo "mgławica" tutaj oznacza mgławicę planetarną.

0:05:20.933,0:05:27.680
Właśnie tu mamy mgławicę planetarną.

0:05:27.680,0:05:34.019
Nazywa się mgławicą, ponieważ mamy tutaj gaz unoszący się w przestrzeni.

0:05:34.019,0:05:38.067
Jest tu zupełnie inna skala niż w Mgławicy Orła.

0:05:38.067,0:05:41.200
Wróćmy tutaj.

0:05:41.200,0:05:43.200
Kiedy ludzie mówią o mgławicach, mają na myśli coś takiego jak Mgławica Orła,

0:05:43.200,0:05:46.467
te wielkie masy międzygwiezdnego gazu.

0:05:46.467,0:05:51.318
Gdy mówimy o mgławicach planetarnych, mamy rzeczywiście nadal ogromny promień;

0:05:51.318,0:05:53.267
ale wciąż daleko mu do 7 lat świetlnych.

0:05:53.267,0:05:59.538
Ale to podwójny produkt gwiazd rozsiewających dookoła całą materię zewnętrzną.

0:05:59.538,0:06:03.400
Pośrodku widzimy dojrzałą gwiazdę,

0:06:03.400,0:06:07.133
która rozsiewa swoje zewnętrzne warstwy

0:06:07.133,0:06:09.174
i jest w swojej fazie czerwonego olbrzyma.

0:06:09.174,0:06:12.733
Więc rdzeń będzie trzymał "pochodnię", wciąż eksplodując

0:06:12.733,0:06:18.485
i przy każdej z tych eksplozji coraz więcej i więcej zewnętrznej materii będzie

0:06:18.485,0:06:21.156
wypychanej, wypychanej w przestrzeń

0:06:21.156,0:06:23.467
tworząc mgławicę planetarną,

0:06:23.467,0:06:25.267
zupełnie tak, jak widzimy tutaj.

0:06:25.267,0:06:29.467
Wciąż to nie jest biały karzeł, to nadal jest aktywna gwiazda,

0:06:29.467,0:06:35.867
ciągle występuje synteza jądrowa, ale na swój sposób gwieździe coraz bliżej do białego karła.

0:06:35.867,0:06:37.502
Kiedy skończy się całe paliwo,

0:06:37.502,0:06:42.200
po fazie czerwonego olbrzyma, gwiazda wyrzuci całą swoją materię w przestrzeń i będzie już na drodze do stania się

0:06:42.200,0:06:43.333
białym karłem.

0:06:43.333,0:06:44.600
Mam nadzieję, że Wam się podobało.

0:06:44.600,0:06:49.267
Uważam te fotografie za niesamowicie urzekające,

0:06:49.267,0:06:50.800
szczególnie tę z gwiezdnym polem,

0:06:50.800,0:06:52.502
ponieważ jest z wnętrza naszej Galaktyki.

0:06:52.502,0:06:55.933
Pozwala to uznać jak wiele gwiazd mamy.

0:06:55.933,0:06:59.933
To tylko niewielka część (od 200 do 400 miliardów) gwiazd znajdujących się w Drodze Mlecznej.