1
00:00:06,813 --> 00:00:09,283
Tại một vùng đồng cỏ 
ở đất nước Mauritania,

2
00:00:09,283 --> 00:00:13,883
một con linh dương gazelle 
trút hơi thở cuối cùng vì bệnh lao.

3
00:00:13,883 --> 00:00:15,922
Nằm gục gần một hồ nước nhỏ,

4
00:00:15,922 --> 00:00:20,122
xác chết của con vật 
đe dọa gây ô nhiễm nguồn nước.

5
00:00:20,122 --> 00:00:25,965
Nhưng với đội vệ sinh miền sa mạc,
đây là một bữa thịnh soạn.

6
00:00:25,965 --> 00:00:27,807
Với trọng lượng mười kilôgam

7
00:00:27,807 --> 00:00:31,047
và sải cánh gần ba mét,

8
00:00:31,047 --> 00:00:35,895
loài kền kền Nubia nghiễm nhiên 
là vua xác thối.

9
00:00:35,895 --> 00:00:38,975
Cái mỏ khỏe và cái cổ dài 
của loài chim này

10
00:00:38,975 --> 00:00:42,475
dễ dàng xẻ xuyên 
lớp da dày và các thớ cơ,

11
00:00:42,475 --> 00:00:46,785
tạo cơ hội cho những 
loài kền kền yếu hơn đến kiếm ăn.

12
00:00:46,785 --> 00:00:51,653
Cuộc cạnh tranh khốc liệt này 
đầy rủi ro với loài kền kền Ai Cập nhỏ bé.

13
00:00:51,653 --> 00:00:54,503
Với sải cánh chỉ có 180 centimet,

14
00:00:54,503 --> 00:00:59,133
loài này di cư từ tổ của chúng 
ở Bồ Đào Nha đến châu Phi

15
00:00:59,133 --> 00:01:03,822
và lợi dụng luồng khí nóng bốc lên 
để lơ lửng trên không vài giờ liền.

16
00:01:03,822 --> 00:01:08,287
Trước khi đến nơi, con kền kền 
tự thấy mình yếu thế nhất.

17
00:01:08,287 --> 00:01:13,366
Dù vậy, thông minh bù thể xác:

18
00:01:13,366 --> 00:01:17,703
nó thấy một ổ trứng đà điểu trống trải 
cách nó một khoảng không xa

19
00:01:17,703 --> 00:01:21,005
đầy những quả trứng to nhưng cứng chắc,

20
00:01:21,005 --> 00:01:25,825
và nó liệng một hòn đá lớn 
làm vỡ một quả - bữa ăn sẵn sàng,

21
00:01:25,825 --> 00:01:30,619
dù sau đó nó sẽ bay về chỗ xác linh dương 
khi những con chim to đã rời đi.

22
00:01:30,619 --> 00:01:34,638
Tít trên không trung 
là loài kền kền Ruppell’s Griffon.

23
00:01:34,638 --> 00:01:38,658
Lượn lờ ở tầm trên 11 000 mét,

24
00:01:38,658 --> 00:01:43,042
những con chim này bay cao hơn 
bất kì loài vật nào trên Trái Đất.

25
00:01:43,042 --> 00:01:46,620
Ở độ cao này, chúng không thể 
nhìn thấy các xác chết,

26
00:01:46,620 --> 00:01:51,100
nhưng bóng của đám kền kền bay thấp hơn 
sẽ dẫn chúng đến bữa ăn.

27
00:01:51,100 --> 00:01:53,342
Cái đầu trọc sẽ giúp chúng điều hòa

28
00:01:53,342 --> 00:01:56,452
sự tăng nhiệt đột ngột 
khi chúng hạ độ cao,

29
00:01:56,452 --> 00:02:00,852
và đầu cũng sẽ không bị vấy bẩn
khi bươi xác con linh dương.

30
00:02:00,852 --> 00:02:03,497
Chỉ trong vài giờ, 
cái xác được "dọn" sạch sẽ,

31
00:02:03,497 --> 00:02:07,111
trước khi thịt thối 
làm nhiễm khuẩn nguồn nước.

32
00:02:07,111 --> 00:02:12,221
Đến bệnh lao cũng không thể 
đánh gục đám kền kền.

33
00:02:12,221 --> 00:02:17,074
Loài chim này tiến hóa đến mức có
độ pH dạ dày thấp nhất thế giới động vật,

34
00:02:17,074 --> 00:02:22,522
nên chúng có thể tiêu hóa xác thối đầy 
mầm bệnh và chất thải mà không bị bệnh.

35
00:02:22,522 --> 00:02:26,449
Trên thực tế, 
có loài như kền kền râu sống trên núi

36
00:02:26,449 --> 00:02:28,309
với dịch vị đặc tính axit

37
00:02:28,309 --> 00:02:33,090
tiêu hóa hầu hết các loại xương 
chỉ trong 24 giờ.

38
00:02:33,090 --> 00:02:37,741
Sự thích nghi này giúp các loài kền kền 
nhỏ có thể ăn được phân động vật,

39
00:02:37,741 --> 00:02:42,867
trong khi những loài lớn hơn có thể 
ăn thịt động vật chết vì bệnh đã ba ngày.

40
00:02:42,867 --> 00:02:46,468
Dịch vị đặc tính axit còn bảo vệ kền kền 
trước những động vật sống:

41
00:02:46,468 --> 00:02:50,766
Bãi nôn bốc mùi của chúng 
làm hầu hết những kẻ săn mồi khiếp đảm.

42
00:02:50,766 --> 00:02:55,297
Dạ dày kền kền rất hữu ích 
khi loại bỏ mầm bệnh như bệnh tả,

43
00:02:55,297 --> 00:02:59,304
bệnh than, và bệnh dại 
khỏi hệ sinh thái châu Phi.

44
00:02:59,304 --> 00:03:02,844
Dù kền kền có thể dễ dàng 
tiêu hóa chất thải tự nhiên,

45
00:03:02,844 --> 00:03:05,974
chất hóa học nhân tạo 
lại là một vấn đề đối với chúng.

46
00:03:05,974 --> 00:03:10,934
Diclofenac, một loại thuốc thú y 
phổ biến cho gia súc ở Ấn Độ,

47
00:03:10,934 --> 00:03:12,914
lại cực kì gây hại cho kền kền.

48
00:03:12,914 --> 00:03:16,364
Vì tín ngưỡng địa phương cấm ăn thịt bò,

49
00:03:16,364 --> 00:03:19,954
nên kền kền sẽ ăn xác những con bò.

50
00:03:19,954 --> 00:03:22,204
Kể từ thập niên 1990, 
loại thuốc thú y này,

51
00:03:22,204 --> 00:03:26,359
cùng mối họa từ điện cao thế 
và suy giảm môi trường sống,

52
00:03:26,359 --> 00:03:31,762
đã làm giảm đến 95% 
số lượng kền kền tại khu vực này.

53
00:03:31,762 --> 00:03:36,109
Ở châu Phi, những kẻ săn trộm 
cố tình tẩm độc xác thú

54
00:03:36,109 --> 00:03:40,607
để ngăn kền kền xuất hiện 
nhằm tránh làm lộ chỗ ẩn náu của chúng.

55
00:03:40,607 --> 00:03:45,581
Một xác thú tẩm độc có thể 
hạ gục hơn 500 con kền kền.

56
00:03:45,581 --> 00:03:50,076
Hiện tại, hơn một nửa số loài kền kền 
đang gặp nguy hiểm.

57
00:03:50,076 --> 00:03:52,662
Ở những vùng mà kền kền đã tuyệt chủng,

58
00:03:52,662 --> 00:03:56,042
xác thú mất gấp ba lần thời gian 
để phân hủy.

59
00:03:56,042 --> 00:03:58,452
Khi đó cái xác sẽ 
gây ô nhiễm nguồn nước uống,

60
00:03:58,452 --> 00:04:03,502
đồng thời các loài chó và chuột hoang 
sẽ truyền bệnh cho con người.

61
00:04:03,502 --> 00:04:09,576
Khủng hoảng kền kền ở châu Á và châu Phi 
đã dẫn đến dịch bệnh dại ở Ấn Độ,

62
00:04:09,576 --> 00:04:14,334
khiến khoảng 20.000 người 
tử vong mỗi năm.

63
00:04:14,334 --> 00:04:19,757
May thay, một số nơi đã nhận ra 
tầm quan trọng của kền kền.

64
00:04:19,757 --> 00:04:23,811
Các nhà bảo tồn đã vận động thành công 
để cấm các loại thuốc như Diclofenac,

65
00:04:23,811 --> 00:04:27,809
trong khi các nhà nghiên cứu 
đang tìm cách khôi phục số lượng kền kền

66
00:04:27,809 --> 00:04:29,479
qua các chương trình gây giống.

67
00:04:29,479 --> 00:04:32,439
Ở một số vùng, các nhà hàng kền kền 
đã xuất hiện

68
00:04:32,439 --> 00:04:36,499
nơi các nông dân thải bỏ xác thú 
không chứa thuốc gây hại kền kền.

69
00:04:36,499 --> 00:04:39,709
Nhờ những động thái này, 
kền kền sẽ có thể tiếp tục vai trò

70
00:04:39,709 --> 00:04:45,024
góp phần bảo tồn hành tinh chúng ta - 
tận dụng cái chết và thối rữa vào sự sống.