WEBVTT

00:00:06.813 --> 00:00:09.283
Moritanya çayırlarında,

00:00:09.283 --> 00:00:13.883
veremden muzdarip olan 
bir ceylan son nefesini veriyor.

00:00:13.883 --> 00:00:16.922
Küçük bir gölün yakınına çöken ceset

00:00:16.922 --> 00:00:20.122
suyu kirletmekle tehdit ediyor.

00:00:20.122 --> 00:00:25.965
Ancak çölün temizlik ekibi için bu
beden bir sorun değil: Bir ziyafet.

NOTE Paragraph

00:00:25.965 --> 00:00:27.807
10 kilo ağırlığına ulaşabilen

00:00:27.807 --> 00:00:31.047
ve neredeyse 3 metre kanatlara sahip

00:00:31.047 --> 00:00:35.895
sarkık suratlı akbaba,
cesedin tartışmasız kralı.

00:00:35.895 --> 00:00:38.975
Bu kuşun güçlü gagası ve kuvvetli boynu

00:00:38.975 --> 00:00:42.475
daha zayıf akbabaların kazabilmesi için

00:00:42.475 --> 00:00:46.793
sert deri ve kas dokuyu kolayca deliyor.

NOTE Paragraph

00:00:46.793 --> 00:00:51.653
Bu devasa rekabet, minik
Mısır akbabası için fazla tehlikeli.

00:00:51.653 --> 00:00:54.503
Yalnızca 180 santimetrelik
kanat genişliği ile bu akbaba,

00:00:54.503 --> 00:00:59.132
alçak basınç alanlarını kullanarak
bazen saatlerce havada kalıp

00:00:59.132 --> 00:01:03.817
Portekiz'deki yuvasından
Afrika'ya göç etti.

00:01:03.817 --> 00:01:08.286
Ama varışının üzerine, kendini
hiyerarşinin neredeyse tabanında buldu.

00:01:08.286 --> 00:01:13.373
Neyse ki boyuttan kaybettiğini
zekasıyla telafi ediyor.

00:01:13.373 --> 00:01:17.695
Biraz uzakta, kocaman 
ama kırılamaz yumurtalarla dolu

00:01:17.695 --> 00:01:21.005
korumasız bir deve kuşu yuvası 
gözüne çarpıyor.

00:01:21.005 --> 00:01:25.829
Büyük bir taş kullanarak, birini kırıp
hak edilmiş bir yemek yiyor --

00:01:25.829 --> 00:01:30.618
büyük kuşlar dağılınca dönüp
dolaşıp ceylana tekrar gidecek.

NOTE Paragraph

00:01:30.618 --> 00:01:34.638
Kargaşadan çok çok yükseklerde
benekli akbabalar dolanıyor.

00:01:34.638 --> 00:01:38.662
11.000 metreden yüksekte süzülen bu kuşlar

00:01:38.662 --> 00:01:43.040
tüm diğer hayvanlardan
daha yüksekte uçuyor.

00:01:43.040 --> 00:01:46.620
Bu yükseklikten tek tek
leşleri seçemezler.

00:01:46.620 --> 00:01:51.102
Ama diğer akbabaların görüntüleri
onları beslenmeye yönlendiriyor.

00:01:51.102 --> 00:01:53.342
Tüysüz kafaları, inişle gerçekleşen

00:01:53.342 --> 00:01:56.452
ani sıcaklık değişimini
ayarlamalarına yardımcı olur --

00:01:56.452 --> 00:02:00.847
ve çürüyen ceylana yumulurken
temiz kalmalarını sağlar.

NOTE Paragraph

00:02:00.847 --> 00:02:04.531
Leş, su kaynağını kirletmeden bayağı önce,

00:02:04.531 --> 00:02:07.111
saatler içinde temizlenir.

00:02:07.111 --> 00:02:12.224
Veremin, akbabalara bulaşma
konusunda en ufak bir şansı yok.

00:02:12.224 --> 00:02:17.072
Bu kuşlar, hayvan krallığındaki
en düşük mide pH'ına sahip.

00:02:17.072 --> 00:02:22.519
Bu da hastalanmadan, hastalıklı leşleri
ve artıkları sindirmelerini sağlıyor.

00:02:22.519 --> 00:02:26.449
Hatta dağları kendilerine mesken edinen
sakallı akbaba gibi türlerin

00:02:26.449 --> 00:02:28.310
midesi o kadar asidiktir ki

00:02:28.310 --> 00:02:33.091
çoğu kemiği yalnızca
24 saatte sindirebilirler.

00:02:33.091 --> 00:02:37.737
Bu adaptasyon, küçük akbabaların
beslenmelerini dışkı ile desteklemesini,

00:02:37.737 --> 00:02:42.868
büyük akbabaların ise 3 gün beklemiş
hastalıklı etleri tüketebilmesini sağlar.

00:02:42.868 --> 00:02:46.468
Asidik mideleri onları 
diğer yaşayan hayvanlardan da korur.

00:02:46.468 --> 00:02:50.767
İğrenç kokan kusmukları
çoğu yırtıcıyı kaçırır.

NOTE Paragraph

00:02:50.767 --> 00:02:55.304
Bu çelikten mideler; kolera,
şarbon ve kuduz patojenlerini

00:02:55.304 --> 00:02:59.304
Afrika ekosisteminden kaldırmakta
kilit konumdadırlar.

00:02:59.304 --> 00:03:02.844
Ancak akbabalar, ne kadar doğal
atıkları kolayca sindirebilseler de

00:03:02.844 --> 00:03:05.974
insan yapımı kimyasallar ayrı bir konu.

00:03:05.974 --> 00:03:10.934
Hindistan'da sığır tedavisinde
yaygın bir ilaç olan diklofenak

00:03:10.934 --> 00:03:12.914
akbabalar için ölümcüldür

00:03:12.914 --> 00:03:16.364
ve yerel dini inançlar sığır eti
yemeyi yasakladığı için

00:03:16.364 --> 00:03:19.954
leşçil hayvanlar sık sık
sığır leşleri tüketir.

00:03:19.954 --> 00:03:21.719
1990'lardan beri,

00:03:21.719 --> 00:03:26.362
elektrik direkleri ve yaşam alanı
kaybıyla beraber bu ilaç

00:03:26.362 --> 00:03:31.759
bölgenin akbaba popülasyonundaki
%95 düşüşe katkıda bulundu.

00:03:31.759 --> 00:03:37.687
Yakın Afrika'da kaçak avcılar, kuşların
yetkililere yerlerini belli etmemesi için

00:03:37.687 --> 00:03:40.611
kasten leşleri zehirliyor.

00:03:40.611 --> 00:03:45.576
Zehirli bir leş 500'den fazla
akbabanın sonu olabilir.

NOTE Paragraph

00:03:45.576 --> 00:03:50.082
Günümüzde, tüm akbaba türlerinin
%50'sinden fazlası tehlikede.

00:03:50.082 --> 00:03:52.662
Akbabaların neslinin tükendiği bölgelerde

00:03:52.662 --> 00:03:56.042
cesetlerin yok olması üç kat zaman alıyor.

00:03:56.042 --> 00:03:58.452
Bu cesetler içme sularını kirletirken

00:03:58.452 --> 00:04:03.496
vahşi köpekler ve fareler, 
hastalıkları insan topluluklarına taşıyor.

00:04:03.496 --> 00:04:09.584
Asya ve Afrika Akbaba Krizi, Hindistan'da
yılda yaklaşık 20.000 insanı öldüren

00:04:09.584 --> 00:04:14.327
bir kuduz salgınına yol açtı.

NOTE Paragraph

00:04:14.327 --> 00:04:19.761
Neyse ki bazı topluluklar akbabaların
ne kadar önemli olduğunu çoktan anladı.

00:04:19.761 --> 00:04:23.809
Çevreciler, diklofenak gibi
ilaçları başarıyla yasaklatırken

00:04:23.809 --> 00:04:26.639
araştırmacılar, çiftleşme programlarıyla

00:04:26.639 --> 00:04:29.479
akbaba popülasyonlarını
canlandırmak üzerinde çalışıyor.

00:04:29.479 --> 00:04:33.749
Hatta bazı bölgeler, çiftçilerin
ilaçsız çiftlik hayvanı sağladığı

00:04:33.749 --> 00:04:36.499
akbaba restoranları açtılar.

00:04:36.499 --> 00:04:39.709
Biraz yardım ile, akbabalar görevlerini
yerine getirmeyi sürdürecek.

00:04:39.709 --> 00:04:45.119
Gezegenimizin sağlığını koruyup
ölüm ve çürümeyi hayata dönüştürecek.