1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Ուրախ եմ գտնվել այստեղ

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
և խոսել ձեզ հետ մի թեմայի` գեղեցկության շուրջ,

3
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
որը շատ հոգեհարազատ է ինձ:

4
00:00:08,000 --> 00:00:11,000
Իրականում ես զբաղվում եմ արվեստի, գեղագիտության փիլիսոփայությամբ

5
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
դրամ վաստակելու համար:

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
Ես փորձում եմ բանականորեն,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
փիլիսոփայորեն, հոգեբանորեն պարզել`

8
00:00:17,000 --> 00:00:20,000
որն է գեղեցկության էությունը,

9
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
ինչ խելամիտ բան կարելի է ասել դրա վերաբերյալ

10
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
և ինչպես են մարդիկ դառնում անկառավարելի` փորձելով հասկանալ դրա էությունը:

11
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
Հիմա դա ծայրահեղ բարդ թեմա է համարվում,

12
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
մասնավորապես այն պատճառով, որ այն բաները, ինչ մենք գեղեցիկ ենք անվանում

13
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
շատ տարբեր են:

14
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
Ես ի նկատի ունեմ պատկերացրեք ակնհայտ զանազանությունը`

15
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
մի երեխայի դեմք,

16
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
Բերլիոզի <<Հարոլդն Իտալիայում>> սիմֆոնիան,

17
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
այնպիսի ֆիլմեր, ինչպիսին են, օրինակ, <<Կախարդը Օզից>>

18
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
կամ Չեխովի պիեսները,

19
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
կենտրոնական Կալիֆորնիայի բնապատկերը,

20
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
Հոկուսայի` Ֆյուջի սարի տեսարանը,

21
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
<<Վարդերի ասպետը>>,

22
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
աշխարհի ֆուտբոլի առաջնության

23
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
ցնցող հաղթական գոլը,

24
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Վան Գոգի <<Աստղազարդ գիշեր>>-ը

25
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
Ջեյն Օսթինի վեպերից մեկը,

26
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
էկրանին պարող Ֆրեդ Ասթերին:

27
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
Այս համառոտ ցանկը ներառում է մարդկանց,

28
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
լանդշաֆտներ,

29
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
արվեստի գործեր և հմուտ մարդկանց ստեղծագործություններ:

30
00:01:10,000 --> 00:01:13,000
Այն հիմնավորումը, որը պարզաբանում է գեղեցկության առկայությունը

31
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
այս ցուցակում թվարկվածների մեջ

32
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
այքան էլ հեշտ չի լինելու անել:

33
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Այնուամենայնիվ, ես կարող եմ ձեզ տալ գեղեցկության տեսության առնվազն մեկ նմուշ,

34
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
որն իմ կարծիքով

35
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
մինչ օրս եղած

36
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
ամենահզոր տեսություններից է:

37
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
Եվ դա մեզ է հասել ոչ թե արվեստի փիլիսոփայից,

38
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
հետմոդեռնիստական շրջանի արվեստի տեսաբանից

39
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
կամ արվեստի ազդեցիկ քննադատից:

40
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Ոչ, այս տեսությունը

41
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
մեզ է հասել

42
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
խեցգետնակերպերի, որդերի ու աղավնիների ուսումնասիրությամբ զբաղվող փորձագետից,

43
00:01:42,000 --> 00:01:45,000
և դուք գիտեք` ես ում նկատի ունեմ`

44
00:01:45,000 --> 00:01:47,000
Չարլզ Դարվինին:

45
00:01:47,000 --> 00:01:50,000
Անշուշտ, շատ մարդիկ կարծում են, թե արդեն գիտեն

46
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
<<Ի՞նչ է գեղեցկությունը>> հարցի

47
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
ճշգրիտ պատասխանը:

48
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
Պատասխանն ականատեսի աչքերում է:

49
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
Դա այն է, ինչ ազդում է անձամբ ձեզ վրա:

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Կամ, ինչպես որոշ մարդիկ,

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
հատկապես գիտնականներն են նախընտրում,

52
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
մշակութային առումով

53
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
գեղեցկությունը գտնվում է ականատեսի աչքերում:

54
00:02:09,000 --> 00:02:12,000
Մարդիկ համաձայնվում են այն բանի հետ, որ նկարները, ֆիլմերը կամ երաժշտությունը

55
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
գեղեցիկ են,

56
00:02:14,000 --> 00:02:18,000
որովհետև նրանց մշակույթները սահմանում են գեղագիտական ճաշակի միօրինակությունը:

57
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Բնական գեղեցկության և արվեստի բոլոր ճյուղերի նկատմամբ ճաշակը

58
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
մշակույթից մշակույթ է անցնում

59
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
անասելի հեշտությամբ:

60
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
Բեթհովենին երկրպագում են Ճապոնիայում:

61
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
Պերուացիները սիրում են ճապոնական բատիկան:

62
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
Ինկա քանդակագործությունները բրիտանական թանգարաններում

63
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
գանձ են համարվում,

64
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
մինչդեռ Շեքսպիրը թարգմանվում է

65
00:02:36,000 --> 00:02:39,000
աշխարհի ամենատարածված լեզուներով:

66
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
Կամ պարզապես պատկերացրեք ամերիկյան ջազը

67
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
կամ ամերիկյան ֆիլմերը.

68
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
դրանք լսվում և դիտվում են ամենուր:

69
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Արվեստների միջև բազմաթիվ տարբերություններ կան,

70
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
բայց կան նաև համընդհանուր,

71
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
միջմշակութային գեղագիտական հաճույքներ

72
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
և արժեքներ:

73
00:02:54,000 --> 00:02:57,000
Ինչպե՞ս կարող ենք բացատրել

74
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
այդ համընդհանրությունը:

75
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Լավագույն պատասխանը կայանում է

76
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
մեր գեղարվեստական և գեղագիտական ճաշակների

77
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
դարվինյան էվոլյուցիոն պատմությունը վերանայել փորձելու մեջ:

78
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Մենք պետք է վերանայենք

79
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
մեր ներկա գեղարվեստական ճաշակները և նախասիրությունները

80
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
և բացատրենք՝ ինպես են դրանք մնացել

81
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
մեր ուղեղներում

82
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
մեր նախապատմական

83
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
և հիմնականում քարե դարի

84
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
(երբ մենք կատարյալ մարդ դարձանք) գործունեության,

85
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
ինչպես նաև այն հասարակական իրավիճակների միջոցով,

86
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
որտեղ մենք զարգացել ենք:

87
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Այս վերանայմանը

88
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
կարող են նաև նպաստել

89
00:03:34,000 --> 00:03:36,000
մարդկային արձանագրությունները,

90
00:03:36,000 --> 00:03:38,000
որոնք պահպանվել են նախապատմական ժամանակաշրջաններից:

91
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
Ես ի նկատի ունեմ բրածոները, քանդակները և այլն:

92
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Նաև պետք է հաշվի առնել այն,

93
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
ինչ մենք գիտենք

94
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
19-րդ և 20-րդ դարեր հասած

95
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
որսորդ-հավաքողների խմբերի գեղագիտական հետաքրքրությունների մասին:

96
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
Հիմա ես

97
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
ոչ մի կասկած չունեմ,

98
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
որ գեղեցկության էությունը

99
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
իր զգացմունքային ուժգնությամբ և հաճելիությամբ

100
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
պատկանում է մեր զարգացած մարդկային հոգեբանությանը:

101
00:04:05,000 --> 00:04:08,000
Գեղեցկության էությունը

102
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
դարվինյան ադապտացիաների ամբողջ շարքերի մի բաղադրիչն է:

103
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Գեղեցկությունը ադապտիվ ազդեցություն է,

104
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
որը մենք տարածում

105
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
և ուժեղացնում ենք

106
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
արվեստի գործերի, ժամանցի

107
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
ստեղծման և դրանցով հիանալու ժամանակ:

108
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Ինչպես ձեզանից շատերը գիտեն,

109
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
էվոլյուցիան գործում է երկու հիմնական մեխանիզմների միջոցով:

110
00:04:29,000 --> 00:04:32,000
Առաջինը բնական ընտրությունն է,

111
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
այսինքն` պատահական մուտացիան և ընտրովի պահպանումը

112
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
հիմնական անատոմիայի և հոգեբանության հետ՝

113
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
ենթաստամոքսային գեղձի, աչքի կամ եղունգների զարգացումը:

114
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
Բնական ընտրությունը ևս պարզաբանում է

115
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
բազմաթիվ հիմնական զազրելի բաներ,

116
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
ինչպիսիք են օրինակ` փտած մսի սարսափելի հոտը,

117
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
կամ վախերը, ինչպես օրինակ վախը օձերից

118
00:04:51,000 --> 00:04:54,000
կամ ժայռի ծայրին մոտ կանգնելու վախը:

119
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Բնական ընտրությունը նաև պարզաբանում է հաճելի բաներ`

120
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
սեռական հաճույքը,

121
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
մեր սերը քաղցրի, ճարպի և սպիտակուցների նկատմամբ,

122
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
ինչը իր հերթին բացատրում է, թե ինչու են կոնկրետ սննդատեսակներ այդքան հանրահայտ՝

123
00:05:05,000 --> 00:05:08,000
սկսած հասած մրգերից մինչև շոկոլադե օշարակ

124
00:05:08,000 --> 00:05:11,000
և խորոված կողոսկրեր:

125
00:05:11,000 --> 00:05:13,000
Զարգացման հաջորդ սկզբունքը

126
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
սեռական ընտրությունն է

127
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
և այն գործում է շատ տարբեր ձևերով:

128
00:05:17,000 --> 00:05:20,000
Սիրամարգի հրաշագեղ պոչը

129
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
դրա վառ օրինակն է:

130
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Այն չի զարգացել բնական գոյատևման համար:

131
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
Իրականում այն դեմ է բնական գոյատևմանը:

132
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Ոչ, սիրամարգի պոչը

133
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
էգ սիրամարգերի

134
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
զույգի ընտրության արդյունք է:

135
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
Դա միանգամայն ծանոթ պատմություն է:

136
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
Բնականաբար, պատմությունն առաջ տանողները կանայք են:

137
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
Ի միջի այլոց, Դարվինն ինքն էլ

138
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
որ սիրամարգի պոչը

139
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
գեղեցիկ է էգ սիրամարգի աչքերով:

140
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
Նա սովորաբար օգտագործում էր այդ բառը:

141
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Հիմա, այս գաղափարները մտքում պահելով`

142
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
մենք կարող ենք ասել, որ գեղեցկության էության բացահայտումը

143
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
այն միջոցներից մեկն է,որի նկատմամբ էվոլյուցիան ունի

144
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
աճող ու հաստատուն

145
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
հետաքրքրություն կամ թովչություն,

146
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
նույնիսկ կախվածություն,

147
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
որպեսզի քաջալերի մեզ

148
00:06:07,000 --> 00:06:10,000
գոյատևման և վերարտադրման համար

149
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
ամենաադապտիվ որոշումները կայացնել:

150
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Այսպես ասած`

151
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
գեղեցկությունը բնության`

152
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
հեռավորության վրա գործելու, միջոցն է:

153
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Ի նկատի ունեմ` դուք չեք կարող ակնկալել, որ կուտեք

154
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
ադապտիվ առումով օգտակար բնապատկեր:

155
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Հազիվ թե ուտեք ձեր երեխային

156
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
կամ սիրելիին:

157
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Այսպես, էվոլյուցիայի հնարքն է

158
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
դրանք գեղեցիկ դարձնել,

159
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
զինել նրանց կախարդականությամբ,

160
00:06:36,000 --> 00:06:39,000
որպեսզի դուք հաճույք ստանաք զուտ դրանց նայելով:

161
00:06:40,000 --> 00:06:43,000
Հակիրճ դիտարկենք գեղագիտական հաճույքի մի կարևոր աղբյուր`

162
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
գեղեցիկ բնապատկերների

163
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
մագնիսական ձգողականություն:

164
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Ամբողջ աշխարհի

165
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
տարբեր մշակույթների կրողները

166
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
հակված են հավանելու բնապատկերի մի որոշակի տեսակ,

167
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
մի բնապատկեր, որը նման է

168
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
քարեդարյան ժամանակաշրջանի սավանաներին, որտեղ մենք զարգացել ենք:

169
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
Այսօր այս բնապատկերը կարելի է տեսնել

170
00:07:02,000 --> 00:07:05,000
օրացույցների, բացիկների վրա,

171
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
գոլֆի դաշտի ձևավորման աշխատանքներում, հասարակական զբոսայգիներում

172
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
և ոսկեջրած շրջանակներով նկարներում`

173
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
կախված բոլոր հյուրասենյակներում՝

174
00:07:12,000 --> 00:07:15,000
սկսած Նյու-Յորքից, վերջացրած Նոր Զելանդիայով:

175
00:07:15,000 --> 00:07:18,000
Դա կարծես Հուդզոն գետի ափին գտնվող դպրոցի բնապատկերը լինի,

176
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
որը պատկերում է

177
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
ցածր խոտերով բացատներ,

178
00:07:22,000 --> 00:07:25,000
որոնք խառնվում են ծառերի սաղարթի հետ:

179
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
Ի միջի այլոց, ծառերը հաճախ գերադասելի են,

180
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
եթե ճյուղավորվում են գետնին մոտ,

181
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
այսինքն` եթե ծառեր կան, դուք կարող եք մագլցել,

182
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
եթե դժվար կացության մեջ եք:

183
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
Բնապատկերը ցույց է տալիս

184
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
տեսարանում ջրի առկայությունը,

185
00:07:39,000 --> 00:07:42,000
կամ ջրի նշույլը կապուտակ հեռվում,

186
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
կենդանիների նշանները կամ թռչունների կյանքը,

187
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
ինչպես նաև բազմազան խոտեր

188
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
և վերջապես ստանում ենք

189
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
մի արահետ

190
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
կամ ճանապարհ,

191
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
գուցե գետափ կամ ջրափնյա գիծ,

192
00:07:58,000 --> 00:08:01,000
որ տարածվում է հեռվում՝

193
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
գրեթե տանելով ձեզ իր հետևից:

194
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
Բնապատկերի այս տեսակը

195
00:08:08,000 --> 00:08:10,000
գեղեցիկ են համարում նույնիսկ այն մարդիկ,

196
00:08:10,000 --> 00:08:12,000
ովքեր իրենց երկրներում չունեն այդպիսի բնապատկեր:

197
00:08:12,000 --> 00:08:14,000
Սավանայի երևակայական բնապատկերը

198
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
ամենապարզ օրինակներից է,

199
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
որտեղ մարդիկ ամենուրեք

200
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
գտնում են գեղեցկություն`

201
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
նմանատիպ տեսողական զգացողությամբ:

202
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Բայց ինչ-որ մեկը կարող է սակարկել այն փաստը,

203
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
որ դա բնական գեղեցկություն է:

204
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
Ի՞նչ կասեք գեղարվեստական գեղեցկության մասին:

205
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
Արդյոք այն մշակութային չէ՞:

206
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
Ոչ, ես այդպես չեմ կարծում:

207
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
Եվ կրկին ես կուզենայի հետ նայել նախապատմությանը

208
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
և ինչ-որ բան ասել դրա մասին:

209
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
Լայնորեն ընդունված է,

210
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
որ մարդկային ամենավաղ արվեստի գործերը

211
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
ապշեցուցիչ հմուտ ժայռաքանդակներն են,

212
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
որոնք մեզ բոլորիս հայտնի են Լասկոյից

213
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
և Շովեյից:

214
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
Շովեյի քանդակները

215
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
գրեթե 32.000 տարեկան են,

216
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
ինչպես նույն ժամանակաշրջանի կանանց և կենդանիների

217
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
մի քանի փոքր, իրական քանդակներ:

218
00:09:05,000 --> 00:09:07,000
Բայց գեղարվեստական և դեկորատիվ հմտությունները

219
00:09:07,000 --> 00:09:10,000
շատ ավելի հին են, քան վերոնշյալ քանդակները:

220
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Մոտ 100.000 տարի առաջ

221
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
գտնվել են գեղեցիկ խեցեպատ վզնոցներ,

222
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
ինչպես նաև կավաքարից պատրաստված մարմնի քսուք,

223
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
որոնք նման էին ինչ-որ բանի,

224
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
և որոնք կարող եք տեսնել արվեստի ու ձեռագործի տոնավաճառում:

225
00:09:22,000 --> 00:09:25,000
Բայց ամենահետաքրքրական նախապատմական ձեռագործները

226
00:09:25,000 --> 00:09:27,000
նույնիսկ ավելի հին են, քան սրանք:

227
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Սա ասելով՝ նկատի ունեմ

228
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
այսպես կոչված աշոլյան կացինները:

229
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Ամենահին քարե գործիքները մեծ դանակներն են՝

230
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
հայտնաբերված Արևելյան Աֆրիկայի Օլդուվայ կիրճում:

231
00:09:38,000 --> 00:09:41,000
Դրանք երկուս ու կես միլիոն տարվա պատմություն ունեն:

232
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
Այս դաժան գործիքները

233
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
կիրառվել են հազարավոր դարերով,

234
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
մինչև գրեթե 1.4 միլիոն տարի առաջ,

235
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
երբ ուղիղ քայլվածքով մարդը

236
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
սկսեց սարքել

237
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
մեկտեղանոց բարակ քարե շեղբեր,

238
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
երբեմն ձվաձև,

239
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
բայց ավելի հաճախ հանդիպում ենք

240
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
համաչափ, տերևի

241
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
կամ արցունքի կաթիլի ձև ունեցող շեղբերի:

242
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Այս աշոլյան կացինները,

243
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
դրանք այդպես են կոչվել Սբ. Աշոլի պատվին Ֆրանսիայում,

244
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
որտեղ առաջին գյուտերը արվել են 19-րդ դարում,

245
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
բացահայտվել են հազարարներով

246
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
տարածվել են Ասիայում, Եվրոպայում և Աֆրիկայում,

247
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
գրեթե ամենուր, որտեղ թափառել են ուղիղ քայլվածքով և

248
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
աշխատող մարդիկ:

249
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Եվ միայն այս կացինների քանակությունը

250
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
ցույց է տալիս, որ դրանք չէին կարող պատրաստված լինել

251
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
կենդանիներ մորթելու համար:

252
00:10:31,000 --> 00:10:34,000
Եվ իսկապես տեսարանն աղավաղվում է, երբ գիտակցում ես,

253
00:10:34,000 --> 00:10:37,000
որ ի տարբերություն քարեդարյան ժամանակաշրջանի այլ գործիքների`

254
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
այս կացինները հաճախ չեն ցուցադրում

255
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
օգտագործված լինելու ոչ մի նշան

256
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
իրենց նուրբ ածելիների վրա:

257
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Եվ որոշները, ամեն դեպքում, շատ մեծ են

258
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
մորթելու համար:

259
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
Դրանց համաչափությունը, գրավիչ նյութերը

260
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
և ամենից վեր

261
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
դրանց մանրակրկիտ մշակվածությունը

262
00:10:54,000 --> 00:10:57,000
իսկապես միանգամայն գեղեցիկ են թվում

263
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
մեր աչքին նույնիսկ այսօր:

264
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Այսպիսով, ի՞նչ էին իրենցից ներկայացնում այս հնագույն գործիքները,

265
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
ես նկատի ունեմ դրանք հնագույն են,որովհետև անծանոթ են,

266
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
բայց միևնույն ժամանակ

267
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
դրանք ինչ-որ կերպ ծանոթ են:

268
00:11:10,000 --> 00:11:13,000
Ինչի՞ համար են այս ձեռագործերը:

269
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
Լավագույն պատասխանն այն է,

270
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
որ դրանք բառացիորեն

271
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
ամենավաղ հայտնի արվեստի գործերն են`

272
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
պրակտիկ գործիքները, որոնք ձևափոխվել էին

273
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
գրավիչ գեղագիտական առարկաների,

274
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
որոնք աչքի էին զարնում և՛ իրենց էլեգանտ տեսքի,

275
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
և՛ վիրտուոզ հմտության համար:

276
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
Կացինները

277
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
էվոլյուցիոն առաջընթաց են գրանցել մարդկության պատմության մեջ.

278
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
գործիքներ, որոնք ձևավորվել էին գործելու

279
00:11:36,000 --> 00:11:39,000
որպես <<ֆիթնես-ազդանշաններ>>, ինչպես դրանց անվանել են Դարվինի հետնորդները

280
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
այսինքն` դրսևորումներ,

281
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
որոնք ունեն այնպիսի հատկություններ

282
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
ինչպես սիրամարգի պոչը,

283
00:11:45,000 --> 00:11:48,000
բացի այդ, ի տարբերություն մազերի և փետուրների՝

284
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
կացինները գիտակցաբար

285
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
խելամտորեն են ստեղծված:

286
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
Գրագետ պատրաստված կացինները

287
00:11:54,000 --> 00:11:57,000
պահանջում են ցանկալի մարդկային որակավորումներ`

288
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
բանականություն, լավ շարժիչ կառավարում,

289
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
ծրագրելու կարողություն,

290
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
գիտակցություն,

291
00:12:05,000 --> 00:12:08,000
և երբեմն հազվադեպ նյութերի հասանելիություն:

292
00:12:08,000 --> 00:12:11,000
Ավելի քան տասնյակ հազարավոր սերունդների հետ

293
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
այսպիսի հմտությունները բարձրացրել են նրանց կարգավիճակը,

294
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
ովքեր ցուցադրել են դրանք

295
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
և ստացել են վերարտադրողական առավելություն

296
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
ավելի քիչ կարողություններ ունեցողների համեմատ:

297
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
Գիտեք, սա մի քիչ հին կատակ է,

298
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
բայց պարզվում է, որ այն գործում է.

299
00:12:23,000 --> 00:12:26,000
.<< Ինչու՞ չես մտնում իմ քարանձավը, որ քեզ ցույց տամ իմ կացինները>>:

300
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
(Ծիծաղ)

301
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
Բացի այդ, անշուշտ սրանում հետաքրքրականն այն է,

302
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
որ մենք չենք կարող համոզված լինել, թե ինչպես է այդ գաղափարը փոխանցվել,

303
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
որովհետև ուղիղ քայլվածքով մարդիկ,

304
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
ովքեր պատրաստել են այդ առարկաները,

305
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
լեզու չեն ունեցել:

306
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Դժվար է հասկանալ,

307
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
բայց դա անհավատալի փաստ է:

308
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Այդ առարկան պատրաստվել էր

309
00:12:48,000 --> 00:12:51,000
կա՛մ ուղիղ քայլվածքով,

310
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
կա՛մ աշխատող մարդ նախահոր կողմից

311
00:12:55,000 --> 00:12:58,000
լեզվի ստեղծումից

312
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
50.000-100.000 տարի առաջ:

313
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Ձգվելով ավելի քան միլիոնավոր տարիներ՝

314
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
կացնի ավանդույթը

315
00:13:05,000 --> 00:13:08,000
ամենաերկար գեղարվեստական ավանդույթն է

316
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
մարդկության և նախամարդկության պատմության մեջ:

317
00:13:11,000 --> 00:13:14,000
Կացինների դարաշրջանին մոտ, բանական մարդիկ,

318
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
ինչպես նրանց կոչում էին այդ ժամանակ,

319
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
վերջապես, անկասկած գտնում էին

320
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
իրար զվարճացնելու և զարմացնելու միջոցներ,

321
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
ով գիտե ինչերով`կատակներ անելով,

322
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
պատմություններ պատմելով, պարելով կամ վարսավիրությամբ:

323
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Այո, վարսավիրությամբ, նորից եմ կրկնում:

324
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
Մեր` ժամանակակիցներիս համար,

325
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
վիրտուոզ տեխնոլոգիան

326
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
օգտագործվում է գեղարվեստական գրականության մեջ և ֆիլմերում

327
00:13:35,000 --> 00:13:37,000
երևակայական աշխարհներ ստեղծելու,

328
00:13:37,000 --> 00:13:39,000
երաժշտության, նկարչության և պարի միջոցով

329
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
ուժգին զգացմունքներն արտահայտելու համար:

330
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Բայց դեռևս,

331
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
հնադարյան անհատականության

332
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
մեկ հիմնարար հատկությունը պահպանվում է

333
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
մեր գեղագիտական ձգտումներում.

334
00:13:51,000 --> 00:13:53,000
գեղեցկությունը, որ մենք գտնում ենք

335
00:13:53,000 --> 00:13:55,000
հմուտ ներկայացումներում:

336
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
Լասկոյից մինչև Լուվր

337
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
ու Կարնեգի համերգասրահ ,

338
00:13:59,000 --> 00:14:01,000
մարդիկ

339
00:14:01,000 --> 00:14:03,000
ունեն մշտական ներքին ճաշակ

340
00:14:03,000 --> 00:14:06,000
արվեստի վիրտուոզ դրսևորումների համար:

341
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
Մենք գեղեցկություն ենք գտնում

342
00:14:09,000 --> 00:14:11,000
լավ արված ինչ-որ բանի մեջ:

343
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Այսպես, եթե հաջորդ անգամ դուք անցնեք արդուզարդի խանութի պատուհանի մոտով,

344
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
որտեղ ցուցադրված կլինի գեղեցիկ ,

345
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
արցունքի կաթիլի տեսք ունեցող քար,

346
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
այնքան վստահ մի եղեք,

347
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
որ ձեր մշակույթն է ձեզ հուշում,

348
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
որ շողարձակող զարդը գեղեցիկ է:

349
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
Ձեր հեռավոր նախնիներն են սիրել այդ ձևը

350
00:14:28,000 --> 00:14:31,000
և գեղեցկություն գտել այն հմտության մեջ, որն անհրաժեշտ է այդ զարդը պատրաստելու համար,

351
00:14:31,000 --> 00:14:33,000
նույնիսկ նախքան

352
00:14:33,000 --> 00:14:35,000
նրանք կկարողանային իրենց սերն արտահայտել խոսքերով:

353
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
Գեղեցկությունը ականատեսի աչքերու՞մ է:

354
00:14:38,000 --> 00:14:41,000
Ո՛չ, այն մեր ուղեղի խորքում է:

355
00:14:41,000 --> 00:14:44,000
Դա մեր ամենահնադարյան նախնիների բանական հմտություններից

356
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
և հարուստ զգացմունքային կյանքերից

357
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
ստացած շնորհն է:

358
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Մեր հզոր արձագանքը պատկերներին,

359
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
արվեստում զգացմունքի արտահայտմանը,

360
00:14:54,000 --> 00:14:57,000
երաժշտության գեղեցկությանը, գիշերային երկնքին

361
00:14:57,000 --> 00:15:00,000
մեզ և մեր հետնորդների հետ կլինեն

362
00:15:00,000 --> 00:15:03,000
այնքան ժամանակ, որքան գոյություն ունի մարդկային ռասան:

363
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
Շնորհակալություն:

364
00:15:05,000 --> 00:15:12,000
(Ծափահարություն)