WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
και που σας μιλώ για ένα θέμα με ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου,

00:00:05.000 --> 00:00:08.000
που είναι η ομορφιά.

00:00:08.000 --> 00:00:11.000
Ασχολούμαι με τη φιλοσοφία της τέχνης, την αισθητική,

00:00:11.000 --> 00:00:13.000
στην πραγματικότητα, επαγγελματικά.

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
Προσπαθώ να καταλάβω πνευματικά,

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
φιλοσοφικά, ψυχολογικά,

00:00:17.000 --> 00:00:20.000
τι είναι η εμπειρία της ομορφιάς,

00:00:20.000 --> 00:00:23.000
τι μπορεί να ειπωθεί για αυτή λογικά

00:00:23.000 --> 00:00:26.000
και πώς οι άνθρωποι τα χάνουν προσπαθώντας να την καταλάβουν.

00:00:26.000 --> 00:00:29.000
Τώρα αυτό είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο θέμα,

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
κατά ένα μέρος επειδή τα πράγματα που αποκαλούμε όμορφα

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
είναι τόσο διαφορετικά.

00:00:34.000 --> 00:00:36.000
Εννοώ απλά σκεφτείτε την απόλυτη ποικιλία --

00:00:36.000 --> 00:00:38.000
το πρόσωπο ενός μωρού,

00:00:38.000 --> 00:00:40.000
"Ο Χάρολντ στην Ιταλία" του Μπερλιόζ,

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
ταινίες όπως "Ο Μάγος του Οζ"

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
ή τα έργα του Τσέχωφ,

00:00:44.000 --> 00:00:46.000
ένα τοπίο της κεντρικής Καλιφόρνιας,

00:00:46.000 --> 00:00:49.000
μια άποψη του βουνού Φούτζι από τον Χοκουσάι,

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
"Ο Ιππότης του Ρόδου",

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
ένα εκπληκτικό νικητήριο γκολ

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
σε ένα παιχνίδι στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου,

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
η "Έναστρη Νύχτα" του Βαν Γκογκ,

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
ένα μυθιστόρημα της Τζέιν Ώστιν,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
ο Φρεντ Ασταίρ να χορεύει στην οθόνη.

00:01:02.000 --> 00:01:05.000
Αυτή η σύντομη λίστα περιλαμβάνει ανθρώπινα όντα,

00:01:05.000 --> 00:01:07.000
φυσικές γεωμορφές,

00:01:07.000 --> 00:01:10.000
έργα τέχνης και δεξιοτεχνικές ανθρώπινες δραστηριότητες.

00:01:10.000 --> 00:01:13.000
Μια αιτιολογία που εξηγεί την παρουσία της ομορφιάς

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
σε όλα σε αυτή τη λίστα

00:01:15.000 --> 00:01:17.000
δεν πρόκειται να είναι εύκολη.

NOTE Paragraph

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
Μπορώ, πάντως, να σας δώσω τουλάχιστον μια γεύση

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
αυτού που θεωρώ

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
ως την πιο ισχυρή θεωρία της ομορφιάς

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
που έχουμε μέχρι τώρα.

00:01:26.000 --> 00:01:28.000
Και την παίρνουμε, όχι από ένα φιλόσοφο της τέχνης,

00:01:28.000 --> 00:01:30.000
όχι από ένα θεωρητικό της μεταμοντέρνας τέχνης

00:01:30.000 --> 00:01:32.000
ή από έναν σπουδαίο κριτικό τέχνης.

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Όχι, αυτή η θεωρία

00:01:34.000 --> 00:01:36.000
προέρχεται από έναν ειδικό

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
στα θυσανόποδα και στα σκουλήκια και στην εκτροφή περιστεριών.

00:01:42.000 --> 00:01:45.000
Και ξέρετε ποιον εννοώ --

00:01:45.000 --> 00:01:47.000
τον Κάρολο Δαρβίνο.

00:01:47.000 --> 00:01:50.000
Φυσικά, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήδη γνωρίζουν

00:01:50.000 --> 00:01:53.000
τη σωστή απάντηση στην ερώτηση,

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
τι είναι ομορφιά;

00:01:56.000 --> 00:01:58.000
Εξαρτάται από τη ματιά του θεατή.

00:01:58.000 --> 00:02:00.000
Είναι οτιδήποτε σας συγκιινεί σε προσωπικό επίπεδο.

00:02:00.000 --> 00:02:02.000
Ή, όπως μερικοί άνθρωποι --

00:02:02.000 --> 00:02:04.000
ειδικά οι ακαδημαϊκοί -- προτιμούν,

00:02:04.000 --> 00:02:07.000
η ομορφιά εξαρτάται από την πολιτισμικά καθορισμένη

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
ματιά του θεατή.

00:02:09.000 --> 00:02:12.000
Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι οι πίνακες ή οι ταινίες ή η μουσική

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
είναι όμορφα,

00:02:14.000 --> 00:02:18.000
επειδή οι κουλτούρες τους καθορίζουν μια ομοιομορφία του αισθητικού γούστου.

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
Το γούστο και για τη φυσική ομορφιά και για τις τέχνες

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
ταξιδεύει δια μέσου των πολιτισμών

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
με μεγάλη ευκολία.

00:02:25.000 --> 00:02:27.000
Ο Μπετόβεν λατρεύεται στην Ιαπωνία.

00:02:27.000 --> 00:02:30.000
Οι Περουβιανοί αγαπούν τις γιαπωνέζικες ξυλογραφίες.

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
Τα γλυπτά των Ίνκας θεωρούνται θησαυροί

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
στα Βρετανικά μουσεία,

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
ενώ ο Σαίξπηρ έχει μεταφραστεί

00:02:36.000 --> 00:02:39.000
σε κάθε κύρια γλώσσα της Γης.

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
Ή απλά σκεφτείτε την αμερικάνικη τζαζ

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
ή τις αμερικάνικες ταινίες --

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
πάνε παντού.

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των τεχνών,

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
αλλά υπάρχουν επίσης παγκόσμιες,

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
διαπολιτισμικές αισθητικές απολαύσεις

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
και αξίες.

NOTE Paragraph

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
αυτή την παγκοσμιότητα;

00:03:00.000 --> 00:03:02.000
Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια ανακατασκευής

00:03:02.000 --> 00:03:05.000
μιας Δαρβινικής εξελικτικής ιστορίας

00:03:05.000 --> 00:03:08.000
των καλλιτεχνικών και αισθητικών μας προτιμήσεων.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Χρειάζεται να εφαρμόσουμε αντίστροφη μηχανική

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
στα τωρινά καλλιτεχνικά μας γούστα και προτιμήσεις

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
και να εξηγήσουμε πώς ήρθαν

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
και εντυπώθηκαν στο μυαλό μας.

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
Από τις επιδράσεις και των προϊστορικών μας περιβαλλόντων,

00:03:21.000 --> 00:03:23.000
κυρίως στο πλειστόκαινο,

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
όπου γίναμε ολότελα ανθρώπινοι,

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
αλλά επίσης και από τις κοινωνικές συνθήκες

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
μέσα στις οποίες εξελιχθήκαμε.

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
Αυτή η αντίστροφη μηχανική

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
μπορεί επίσης να επιστρατεύσει τη βοήθεια

00:03:34.000 --> 00:03:36.000
του ανθρώπινου αρχείου

00:03:36.000 --> 00:03:38.000
που διατηρήθηκε στην προϊστορία.

00:03:38.000 --> 00:03:41.000
Εννοώ τα απολιθώματα, τις ζωγραφιές των σπηλαίων κ.ο.κ.

00:03:41.000 --> 00:03:43.000
Και θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη

00:03:43.000 --> 00:03:45.000
αυτά που γνωρίζουμε για τα αισθητικά ενδιαφέροντα

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
των απομονωμένων ομάδων κυνηγών - συλλεκτών

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
που επιβίωσαν τον 19ο και τον 20ο αιώνα.

NOTE Paragraph

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
Λοιπόν, εγώ προσωπικά

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
ότι η εμπειρία της ομορφιάς,

00:03:58.000 --> 00:04:01.000
με τη συναισθηματική της ένταση και απόλαυση,

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
αποτελεί μέρος της εξελιγμένης ανθρώπινης ψυχολογίας μας.

00:04:05.000 --> 00:04:08.000
Η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένα μέρος

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
σε μια ολόκληρη σειρά Δαρβινικών προσαρμογών.

00:04:12.000 --> 00:04:14.000
Η ομορφιά είναι ένα προσαρμοστικό φαινόμενο

00:04:14.000 --> 00:04:16.000
που επεκτείνουμε

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
και εντείνουμε

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
στη δημιουργία και την απόλαυση

00:04:20.000 --> 00:04:23.000
των έργων τέχνης και στην ψυχαγωγία.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
Και όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε,

00:04:26.000 --> 00:04:29.000
η εξέλιξη λειτουργεί με δυο κύριους πρωταρχικούς μηχανισμούς.

00:04:29.000 --> 00:04:32.000
Ο πρώτος από αυτούς είναι η φυσική επιλογή --

00:04:32.000 --> 00:04:35.000
αυτό είναι η τυχαία μεταλλαγή και η επιλεκτική διατήρηση --

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
μαζί με τη βασική μας ανατομία και φυσιολογία --

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
η εξέλιξη του παγκρέατος ή του ματιού ή των νυχιών.

00:04:41.000 --> 00:04:44.000
Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
πολλές βασικές απέχθειες,

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
όπως η φρικτή μυρωδιά του σαπισμένου κρέατος,

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
ή οι φόβοι, όπως ο φόβος για τα φίδια

00:04:51.000 --> 00:04:54.000
ή του να στεκόμαστε κοντά στην άκρη ενός γκρεμού.

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί τις απολαύσεις --

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
την σεξουαλική απόλαυση,

00:04:59.000 --> 00:05:02.000
ή το ότι μας αρέσουν τα γλυκά, τα λίπη και οι πρωτεΐνες,

00:05:02.000 --> 00:05:05.000
που με τη σειρά του εξηγεί πολλά δημοφιλή φαγητά,

00:05:05.000 --> 00:05:08.000
από τα ώριμα φρούτα στη βύνη σοκολάτας

00:05:08.000 --> 00:05:11.000
και τα παϊδάκια στα κάρβουνα.

NOTE Paragraph

00:05:11.000 --> 00:05:13.000
Η άλλη σπουδαία αρχή της εξέλιξης

00:05:13.000 --> 00:05:15.000
είναι η φυλετική επιλογή,

00:05:15.000 --> 00:05:17.000
και αυτή λειτουργεί πολύ διαφορετικά.

00:05:17.000 --> 00:05:20.000
Η εκπληκτική ουρά του παγωνιού

00:05:20.000 --> 00:05:23.000
είναι το διασημότερο παράδειγμά της.

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
Δεν εξελίχθηκε για τη φυσική επιβίωση.

00:05:26.000 --> 00:05:29.000
Στην πραγματικότητα, πάει ενάντια στη φυσική επιβίωση.

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
Όχι, η ουρά του παγωνιού

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
προκύπτει από τις επιλογές ζευγαρώματος

00:05:33.000 --> 00:05:35.000
που γίνονται από τα θηλυκά παγώνια.

00:05:35.000 --> 00:05:37.000
Είναι μια αρκετά γνωστή ιστορία.

00:05:37.000 --> 00:05:40.000
Είναι οι γυναίκες αυτές που πραγματικά κινούν την ιστορία προς τα εμπρός.

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
Ο ίδιος ο Δαρβίνος, παραμπιπτόντως,

00:05:43.000 --> 00:05:45.000
δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η ουρά του παγωνιού

00:05:45.000 --> 00:05:47.000
ήταν όμορφη στα μάτια των θηλυκών παγωνιών.

00:05:47.000 --> 00:05:50.000
Όντως χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Λοιπόν, κρατώντας αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας,

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
μπορούμε να πούμε ότι η εμπειρία της ομορφιάς

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
είναι ένας από τους τρόπους που έχει η εξέλιξη

00:05:59.000 --> 00:06:01.000
να προκαλεί και να διατηρεί

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
το ενδιαφέρον ή τον εντυπωσιαμό,

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
ακόμα και την εμμονή,

00:06:05.000 --> 00:06:07.000
ώστε να μας ενθαρρύνει

00:06:07.000 --> 00:06:10.000
να παίρνουμε τις πιο προσαρμοστικές αποφάσεις

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
για την επιβίωση και την αναπαραγωγή.

00:06:14.000 --> 00:06:16.000
Η ομορφιά είναι ο τρόπος της φύσης

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
να δρα σε απόσταση,

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
να το πω έτσι.

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
Εννοώ, δε μπορείτε να απαιτείτε να φάτε (καταστρέψετε)

00:06:23.000 --> 00:06:25.000
ένα προσαρμοστικά ωφέλιμο τοπίο.

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
Ούτε βέβαια το μωρό σας

00:06:27.000 --> 00:06:29.000
ή τον αγαπημένο σας.

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
Έτσι το κόλπο της εξέλιξης

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
είναι να τα κάνει όμορφα,

00:06:33.000 --> 00:06:36.000
να τα κάνει να ασκούν ένα είδος μαγνητισμού

00:06:36.000 --> 00:06:39.000
να σας δίνουν την ευχαρίστηση απλώς του να τα κοιτάζετε.

NOTE Paragraph

00:06:40.000 --> 00:06:43.000
Σκεφτείτε για λίγο μια σημαντική πηγή αισθητικής απόλαυσης,

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
τη μαγνητική έλξη

00:06:45.000 --> 00:06:47.000
των όμορφων τοπίων.

00:06:47.000 --> 00:06:49.000
Άνθρωποι σε πολύ διαφορετικές κουλτούρες

00:06:49.000 --> 00:06:51.000
σε όλο τον κόσμο

00:06:51.000 --> 00:06:54.000
έχουν την τάση να τους αρέσει ένα συγκεκριμένο είδος τοπίου,

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
ένα τοπίο που απλά τυχαίνει να μοιάζει

00:06:57.000 --> 00:07:00.000
με τις σαβάνες του πλειστόκαινου όπου εξελιχθήκαμε.

00:07:00.000 --> 00:07:02.000
Αυτό το τοπίο κάνει την εμφάνισή του σήμερα

00:07:02.000 --> 00:07:05.000
σε ημερολόγια, σε κάρτες,

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
στο σχέδιο των γηπέδων του γκολφ και των δημοσίων πάρκων

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
και σε πίνακες με χρυσές κορνίζες

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
που κρέμονται στα καθιστικά

00:07:12.000 --> 00:07:15.000
από τη Νέα Υόρκη ως τη Νέα Ζηλανδία.

00:07:15.000 --> 00:07:18.000
Είναι ένα είδος τοπίου της σχολής του Hudson River [αμερικάνικο καλλιτεχνικό κίνημα του 19ου αιώνα]

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
που προβάλλει ανοιχτούς χώρους

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
με χαμηλή βλάστηση

00:07:22.000 --> 00:07:25.000
με διάσπαρτες συστάδες δέντρων.

00:07:25.000 --> 00:07:27.000
Τα δέντρα, παρεμπιπτόντως, συχνά προτιμούνται

00:07:27.000 --> 00:07:29.000
αν διακλαδίζονται κοντά στο έδαφος,

00:07:29.000 --> 00:07:32.000
με άλλα λόγια, αν είναι δέντρα πάνω στα οποία θα μπορούσατε να σκαρφαλώσετε

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
αν είχατε μπλέξει άσχημα.

00:07:35.000 --> 00:07:37.000
Το τοπίο έχει την παρουσία

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
του νερού σε άμεση θέα,

00:07:39.000 --> 00:07:42.000
ή ίχνη νερού σε μια γαλαζωπή απόσταση,

00:07:43.000 --> 00:07:46.000
ενδείξεις για ύπαρξη ζώων ή πτηνών

00:07:46.000 --> 00:07:48.000
όπως επίσης ποικίλη βλάστηση

00:07:48.000 --> 00:07:51.000
και τελικά -- προσέξτε--

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
ένα μονοπάτι

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
ή ένα δρόμο,

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
ίσως μια όχθη ποταμού ή μια ακτή,

00:07:58.000 --> 00:08:01.000
που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση,

00:08:01.000 --> 00:08:04.000
σχεδόν προσκαλώντας να το ακολουθήσεις.

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
Αυτό το είδος τοπίου θεωρείται όμορφο,

00:08:08.000 --> 00:08:10.000
ακόμα και από ανθρώπους σε χώρες

00:08:10.000 --> 00:08:12.000
που δεν το έχουν.

00:08:12.000 --> 00:08:14.000
Το ιδανικό τοπίο σαβάνας

00:08:14.000 --> 00:08:16.000
είναι ένα από τα σαφέστερα παραδείγματα

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
όπου άνθρωποι σε κάθε μέρος

00:08:18.000 --> 00:08:20.000
ανακαλύπτουν την ομορφιά

00:08:20.000 --> 00:08:22.000
σε μια παρόμοια οπτική εμπειρία.

NOTE Paragraph

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
Αλλά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει,

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
αυτή είναι φυσική ομορφιά.

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
Τι γίνεται με την καλλιτεχνική ομορφιά;

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
Δεν είναι πέρα για πέρα πολιτιστική;

00:08:32.000 --> 00:08:34.000
Όχι, δεν το νομίζω.

00:08:34.000 --> 00:08:37.000
Και για ακόμα μια φορά, θα ήθελα να κοιτάξω πίσω στην προϊστορία

00:08:37.000 --> 00:08:39.000
για να πω κάτι γι' αυτό.

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
Οι περισσότεροι θεωρούν

00:08:41.000 --> 00:08:43.000
ότι τα παλιότερα ανθρώπινα καλλιτεχνήματα

00:08:43.000 --> 00:08:46.000
είναι οι εκπληκτικά δεξιοτεχνικές ζωγραφιές των σπηλαίων

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
που όλοι γνωρίζουμε από το Λασκό

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
και το Σοβέ.

00:08:51.000 --> 00:08:53.000
Τα σπήλαια του Σοβέ

00:08:53.000 --> 00:08:55.000
είναι σχεδόν 32.000 ετών,

00:08:55.000 --> 00:08:58.000
μαζί με λίγα μικρά, ρεαλιστικά γλυπτά

00:08:58.000 --> 00:09:01.000
γυναικών και ζώων από την ίδια περίοδο.

00:09:05.000 --> 00:09:07.000
Αλλά οι καλλιτεχνικές και διακοσμητικές ικανότητες

00:09:07.000 --> 00:09:10.000
είναι στην πραγματικότητα πολύ παλιότερες από αυτό.

00:09:11.000 --> 00:09:13.000
Όμορφα κολιέ οστράκων

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
που μοιάζουν με κάτι που θα βλέπατε σε ένα παζάρι χειροτεχνημάτων,

00:09:16.000 --> 00:09:18.000
όπως επίσης και ώχρα βαφή σώματος,

00:09:18.000 --> 00:09:20.000
έχουν βρεθεί

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
με ηλικία περίπου 100.000 ετών.

NOTE Paragraph

00:09:22.000 --> 00:09:25.000
Αλλά τα πιο ενδιαφέροντα προϊστορικά τεχνουργήματα

00:09:25.000 --> 00:09:27.000
είναι παλιότερα ακόμα κι από αυτό.

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
Έχω στο μυαλό

00:09:29.000 --> 00:09:32.000
τους επονομαζόμενους Αχελαίους χειροπελέκεις.

00:09:33.000 --> 00:09:36.000
Τα παλιότερα λίθινα εργαλεία είναι λιανιστές

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
από το φαράγγι Ολντουβάι στην Ανατολική Αφρική.

00:09:38.000 --> 00:09:41.000
Ανάγονται περίπου στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια.

00:09:41.000 --> 00:09:43.000
Αυτά τα αδρά εργαλεία

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
κυκλοφορούσαν για χιλιάδες αιώνες,

00:09:46.000 --> 00:09:49.000
μέχρι περίπου πριν από 1,4 εκατομμύρια χρόνια

00:09:49.000 --> 00:09:51.000
όταν ο Homo erectus

00:09:51.000 --> 00:09:53.000
άρχισε να δίνει μορφή

00:09:53.000 --> 00:09:55.000
σε ενιαίες, λεπτές λίθινες λεπίδες,

00:09:55.000 --> 00:09:58.000
μερικές φορές με στρογγυλεμένο οβάλ σχήμα,

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
αλλά συχνά με, αυτό που μας φαίνεται σαν,

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
ένα εντυπωσιακό, συμμετρικό αιχμηρό φύλλο

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
ή σαν δάκρυ.

00:10:05.000 --> 00:10:07.000
Αυτοί οι Αχέλαιοι χειροπελέκεις --

00:10:07.000 --> 00:10:09.000
ονομάστηκαν από το Σαιντ Ασέλ (St. Acheul) στη Γαλλία,

00:10:09.000 --> 00:10:12.000
όπου βρέθηκαν το 19ο αιώνα --

00:10:12.000 --> 00:10:15.000
έχουν ανακαλυφθεί σε χιλιάδες,

00:10:15.000 --> 00:10:18.000
διασκορπισμένοι σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική,

00:10:18.000 --> 00:10:21.000
σχεδόν οπουδήποτε περιφερόταν ο Homo erectus

00:10:21.000 --> 00:10:24.000
και ο Homo ergaster.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Λοιπόν, οι καθαροί αριθμοί αυτών των χειροπελέκεων

00:10:27.000 --> 00:10:29.000
δείχνουν ότι δεν μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί

00:10:29.000 --> 00:10:31.000
για τη σφαγή των ζώων.

00:10:31.000 --> 00:10:34.000
Και το μυστήριο πραγματικά πυκνώνει όταν συνειδητοποιείς

00:10:34.000 --> 00:10:37.000
ότι, αντίθετα με άλλα εργαλεία του πλειστόκαινου,

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
οι χειροπελέκεις συχνά δεν παρουσιάζουν

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
κανένα στοιχείο χρήσης

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
πάνω στις ντελικάτες άκρες τους.

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
Και μερικοί, σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ μεγάλοι

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
για να χρησιμοποιηθούν για σφαγή.

00:10:48.000 --> 00:10:50.000
Η συμμετρία τους, τα ελκυστικά τους υλικά

00:10:50.000 --> 00:10:52.000
και, πάνω απ' όλα,

00:10:52.000 --> 00:10:54.000
η επιμελημένη μαστοριά τους

00:10:54.000 --> 00:10:57.000
είναι απλά αρκετά όμορφα

00:10:57.000 --> 00:11:00.000
στα μάτια μας, ακόμα και σήμερα.

NOTE Paragraph

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
Επομένως τι ήταν αυτά τα αρχαία --

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
εννοώ, είναι αρχαία, είναι ξένα,

00:11:06.000 --> 00:11:08.000
αλλά είναι ταυτόχρονα

00:11:08.000 --> 00:11:10.000
οικεία κατά κάποιον τρόπο.

00:11:10.000 --> 00:11:13.000
Για ποιο σκοπό υπήρχαν αυτά τα χειροτεχνήματα;

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
Η καλύτερη διαθέσιμη απάντηση

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
είναι ότι ήταν κυριολεκτικά

00:11:17.000 --> 00:11:19.000
τα παλιότερα γνωστά έργα τέχνης,

00:11:19.000 --> 00:11:21.000
πρακτικά εργαλεία που μεταμορφώθηκαν

00:11:21.000 --> 00:11:24.000
σε ελκυστικά αισθητικά αντικείμενα,

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
που τα ατενίζουμε και για το κομψό τους σχήμα

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
και για τη βιρτουόζική τους μαστοριά.

00:11:30.000 --> 00:11:32.000
Οι χειροπελέκεις σηματοδοτούν

00:11:32.000 --> 00:11:34.000
μια εξελικτική πρόοδο στην ανθρώπινη ιστορία --

00:11:34.000 --> 00:11:36.000
εργαλεία διαμορφωμένα να λειτουργούν

00:11:36.000 --> 00:11:39.000
όπως αυτό που οι δαρβινιστές ονομάζουν σημάδια προσαρμογής --

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
με άλλα λόγια, αυτό φανερώνει

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
ότι είναι συμπεριφορές

00:11:43.000 --> 00:11:45.000
όπως η ουρά του παγωνιού,

00:11:45.000 --> 00:11:48.000
εκτός από το ότι, αντίθετα με τις τρίχες και τα φτερά,

00:11:48.000 --> 00:11:50.000
οι χειροπελέκεις είναι συνειδητά

00:11:50.000 --> 00:11:52.000
έξυπνα κατασκευασμένοι.

00:11:52.000 --> 00:11:54.000
Άξια κατασκευασμένοι χειροπελέκεις

00:11:54.000 --> 00:11:57.000
υποδείκνυαν επιθυμητές προσωπικές ικανότητες --

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
ευφυΐα, καλό έλεγχο κίνησης,

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
ικανότητα σχεδιασμού,

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
ευσυνειδησία

00:12:05.000 --> 00:12:08.000
και μερικές φορές πρόσβαση σε σπάνια υλικά.

00:12:08.000 --> 00:12:11.000
Για δεκάδες χιλιάδες γενεές,

00:12:11.000 --> 00:12:13.000
τέτοιες ικανότητες αύξαναν το κύρος

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
αυτών που τις επιδείκνυαν

00:12:15.000 --> 00:12:17.000
και κέρδιζαν ένα αναπαραγωγικό πλεονέκτημα

00:12:17.000 --> 00:12:19.000
έναντι των λιγότερο ικανών.

00:12:19.000 --> 00:12:21.000
Ξέρετε, είναι παλιομοδίτικο,

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
αλλά φαίνεται ότι πετυχαίνει --

00:12:23.000 --> 00:12:26.000
"Γιατί δεν ανεβαίνεις στη σπηλιά μου, ώστε να μπορέσω να σου δείξω τους χειροπελέκεις μου."

NOTE Paragraph

00:12:26.000 --> 00:12:28.000
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
Μόνο που, φυσικά, αυτό που έχει ενδιαφέρον σχετικά με αυτό

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς εξωτερικεύτηκε αυτή η ιδέα,

00:12:34.000 --> 00:12:36.000
επειδή ο Homo erectus

00:12:36.000 --> 00:12:39.000
που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
δεν είχε γλώσσα.

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
Είναι δύσκολο να το συλλάβεις,

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
αλλά είναι ένα απίστευτο γεγονός.

00:12:46.000 --> 00:12:48.000
Αυτό το αντικείμενο φτιάχτηκε

00:12:48.000 --> 00:12:51.000
από έναν ανθρωπίδη πρόγονο --

00:12:51.000 --> 00:12:54.000
Homo erectus ή Ηοmo ergaster --

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
μεταξύ 50 και 100.000 ετών

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
πριν τη γλώσσα.

00:13:01.000 --> 00:13:03.000
Διαρκώντας περισσότερο από 1 εκατομμύριο χρόνια,

00:13:03.000 --> 00:13:05.000
η παράδοση του χειροπέλεκυ

00:13:05.000 --> 00:13:08.000
είναι η πιο μακροχρόνια καλλιτεχνική παράδοση

00:13:08.000 --> 00:13:11.000
στην ανθρώπινη και πρωτο-ανθρώπινη ιστορία.

00:13:11.000 --> 00:13:14.000
Με το τέλος του έπους του χειροπέλεκυ, οι Homo sapiens --

00:13:14.000 --> 00:13:16.000
όπως αποκαλούνταν τότε, τελικά --

00:13:16.000 --> 00:13:18.000
έβρισκαν χωρίς αμφιβολία νέους τρόπους

00:13:18.000 --> 00:13:21.000
να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν ο ένας τον άλλον

00:13:21.000 --> 00:13:23.000
με το, ποιος ξέρει, να λένε αστεία,

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
ιστορίες, να χορεύουν ή να φτιάχνουν τα μαλλιά τους.

00:13:26.000 --> 00:13:29.000
Ναι, φτιάχνοντας τα μαλλιά τους -- επιμένω σε αυτό.

NOTE Paragraph

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
Για μας τους σύγχρονους,

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
η βιρτουόζικη τεχνική

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
χρησιμοποιείται για να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους

00:13:35.000 --> 00:13:37.000
στα μυθιστορήματα και στις ταινίες,

00:13:37.000 --> 00:13:39.000
για να εκφράζει έντονα συναισθήματα

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
με τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό.

00:13:42.000 --> 00:13:44.000
Αλλά ακόμα,

00:13:44.000 --> 00:13:46.000
ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό

00:13:46.000 --> 00:13:48.000
της προσωπικότητας των προγόνων μας παραμένει

00:13:48.000 --> 00:13:51.000
στους αισθητικούς μας πόθους:

00:13:51.000 --> 00:13:53.000
η ομορφιά που βρίσκουμε

00:13:53.000 --> 00:13:55.000
στις επιδέξειες εκτελέσεις.

00:13:55.000 --> 00:13:57.000
Από το Λασκό στο Λούβρο

00:13:57.000 --> 00:13:59.000
στο Κάρνεγκι Χόλ,

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
τα ανθρώπινα όντα

00:14:01.000 --> 00:14:03.000
έχουν ένα μόνιμο έμφυτο γούστο

00:14:03.000 --> 00:14:06.000
για βιρτουόζικες παρουσιάσεις στις τέχνες.

00:14:07.000 --> 00:14:09.000
Βρίσκουμε την ομορφιά

00:14:09.000 --> 00:14:11.000
σε κάτι που γίνεται καλά.

NOTE Paragraph

00:14:13.000 --> 00:14:15.000
Έτσι την επόμενη φορά που θα προσπεράσετε μια βιτρίνα κοσμηματοπωλείου

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
που επιδεικνύει μια όμορφα κομμένη

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
δακρυόσχημη πέτρα,

00:14:19.000 --> 00:14:21.000
μην είστε τόσο σίγουροι

00:14:21.000 --> 00:14:23.000
είναι μόνο η κουλτούρα σας που σας λέει

00:14:23.000 --> 00:14:25.000
ότι αυτό το αστραφτερό κόσμημα είναι όμορφο.

00:14:25.000 --> 00:14:28.000
Οι μακρινοί σας πρόγονοι αγαπούσαν αυτό το σχήμα

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
και έβρισκαν την ομορφιά στην ικανότητα που απαιτείτο για να φτιαχτεί,

00:14:31.000 --> 00:14:33.000
πριν ακόμα

00:14:33.000 --> 00:14:35.000
μπορέσουν να βάλουν την αγάπη τους σε λέξεις.

00:14:35.000 --> 00:14:38.000
Εξαρτάται η ομορφιά από τη ματιά του θεατή;

00:14:38.000 --> 00:14:41.000
Όχι, είναι βαθιά στο μυαλό μας.

00:14:41.000 --> 00:14:44.000
Είναι ένα δώρο, που μεταβιβάστηκε από τις ευφυείς ικανότητες

00:14:44.000 --> 00:14:46.000
και τις πλούσιες συναισθηματικές ζωές

00:14:46.000 --> 00:14:49.000
των πιο αρχαίων προγόνων μας.

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
Η ισχυρή μας αντίδραση σε εικόνες

00:14:51.000 --> 00:14:54.000
στην έκφραση του συναισθήματος στην τέχνη

00:14:54.000 --> 00:14:57.000
στην ομορφιά της μουσικής στο νυχτερικό ουρανό

00:14:57.000 --> 00:15:00.000
θα συνοδεύει εμάς και τους απογόνους μας

00:15:00.000 --> 00:15:03.000
για όσο υπάρχει το ανθρώπινο γένος.

NOTE Paragraph

00:15:03.000 --> 00:15:05.000
Σας ευχαριστώ.

NOTE Paragraph

00:15:05.000 --> 00:15:12.000
(Χειροκρότημα)