1
00:00:06,817 --> 00:00:09,617
Yakın zamanda, yerleşik 
dört Mars üssünden birinde

2
00:00:09,617 --> 00:00:13,200
yeni bir uzay limanı 
inşa etmek istediğimizi

3
00:00:13,200 --> 00:00:16,650
ve yerini belirlemek için 
oy kullandığımızı düşünün.

4
00:00:16,650 --> 00:00:23,482
Mars'taki 100 sömürgecinin 42'si Batı
üssünde, 26'sı Kuzey üssünde,

5
00:00:23,482 --> 00:00:28,252
15'i Güney ve 17'si Doğu üssünde yaşıyor.

6
00:00:28,252 --> 00:00:32,342
Amaçlarımız için herkesin 
uzay limanının üslerine

7
00:00:32,342 --> 00:00:34,615
olabildiğince yakın
olmasını tercih ettiğini

8
00:00:34,615 --> 00:00:37,155
ve buna göre oy vereceğini varsayalım.

9
00:00:37,155 --> 00:00:40,445
Bu oylamayı yapmanın en adil yolu ne?

10
00:00:40,445 --> 00:00:44,400
En basit çözüm, her bireyin tek bir 
oylama yapmasına izin vermek

11
00:00:44,400 --> 00:00:48,750
ve en çok oyu alan yeri seçmek olacak.

12
00:00:48,750 --> 00:00:54,119
Bu, "oy çokluğu sistemi" 
veya çoğul oylama olarak bilinir.

13
00:00:54,119 --> 00:00:57,179
Bu durumda, Batı üssü kolayca kazanır

14
00:00:57,179 --> 00:00:59,791
çünkü diğerlerinden daha fazla sakini var.

15
00:00:59,791 --> 00:01:04,031
Yine de, çoğu sömürgeci, diğer herkesten 
ne kadar uzakta olursa olsun,

16
00:01:04,031 --> 00:01:07,045
bunu en kötü sonuç olarak kabul eder.

17
00:01:07,045 --> 00:01:12,099
Peki çoğulluk oyu 
gerçekten en adil yöntem mi?

18
00:01:12,099 --> 00:01:15,939
Ya anlık akış oylama gibi,

19
00:01:15,939 --> 00:01:17,755
sadece en iyi seçimleri yerine,

20
00:01:17,755 --> 00:01:21,591
tüm insanların tercihlerini
açıklayan bir sistem denediysek?

21
00:01:21,591 --> 00:01:23,131
Şu şekilde olur:

22
00:01:23,131 --> 00:01:27,001
ilk olarak, seçmenler seçeneklerin 
her birini 1'den 4'e kadar sıralar

23
00:01:27,001 --> 00:01:29,651
ve ilk seçimlerini karşılaştırırız.

24
00:01:29,651 --> 00:01:34,348
Güney, birincilik için en az oyu aldı, 
bu yüzden elendi.

25
00:01:34,348 --> 00:01:39,716
15 oy bu seçmenlerin ikinci tercihi olan 
Doğu üssüne dağıtılıyor

26
00:01:39,716 --> 00:01:43,666
ve toplamda 32 puan veriliyor.

27
00:01:43,666 --> 00:01:49,177
Sonra en çok oy alanları karşılaştırır 
ve en az alanı tekrar eleriz.

28
00:01:49,177 --> 00:01:51,357
Bu sefer Kuzey üssü elendi.

29
00:01:51,357 --> 00:01:54,926
Sakinlerin ikinci tercihi 
Güney üssü olacaktı

30
00:01:54,926 --> 00:01:59,190
ancak zaten elendiğinden dolayı, 
oylar üçüncü tercihlerine gidiyor.

31
00:01:59,190 --> 00:02:05,390
Bu, Batı'nın 42 oyuna karşılık 
Doğu'ya 58 oy vererek onu kazanan yapar.

32
00:02:05,390 --> 00:02:08,090
Ancak bu da adil görünmüyor.

33
00:02:08,090 --> 00:02:11,806
Doğu, sondan ikinci olarak
başlamakla kalmadı,

34
00:02:11,806 --> 00:02:16,280
ayrıca çoğunluk onu en az tercih
ettikleri iki seçenek arasında sıraladı.

35
00:02:16,280 --> 00:02:20,867
Sıralamaları kullanmak yerine,

36
00:02:20,867 --> 00:02:25,057
birden fazla turda 
oy kullanmayı deneyebiliriz.

37
00:02:25,057 --> 00:02:28,350
Normalde bu, Batı ve Kuzey'in ilk turu

38
00:02:28,350 --> 00:02:30,848
ve Kuzey'in ikinci turu 
kazanması anlamına gelir.

39
00:02:30,848 --> 00:02:33,509
Ancak Doğu üssü sakinleri,

40
00:02:33,509 --> 00:02:36,029
kazanacak oyları olmasa da,

41
00:02:36,029 --> 00:02:39,369
sonuçları yine de 
lehine çevirebileceklerini fark ediyorlar.

42
00:02:39,369 --> 00:02:43,289
İlk turda, kendi yerine 
Güney Üsse oy vererek

43
00:02:43,289 --> 00:02:46,299
Kuzey'i başarılı bir şekilde 
ilerlemekten alıkoyuyorlar.

44
00:02:46,299 --> 00:02:50,059
Doğu Üssü sakinlerinin 
bu "taktiksel oylaması" sayesinde

45
00:02:50,059 --> 00:02:55,177
Güney, en az nüfuslu olmasına rağmen 
kolayca ikinci raundu kazandı.

46
00:02:55,177 --> 00:02:59,762
Bir sistem, tercihleriniz hakkında 
sizi yalan söylemeye teşvik ederse

47
00:02:59,762 --> 00:03:01,712
adil ve iyi olarak adlandırılabilir mi?

48
00:03:01,712 --> 00:03:05,511
Belki de yapmamız gereken, 
seçmenlerin olası olan

49
00:03:05,511 --> 00:03:08,676
her kafa kafaya eşleşmede 
bir tercih ifade etmelerine izin vermek.

50
00:03:08,676 --> 00:03:11,671
Bu, Condorcet yöntemi olarak bilinir.

51
00:03:11,671 --> 00:03:15,203
Bir eşleşmeyi düşünün: Batı ve Kuzey.

52
00:03:15,203 --> 00:03:18,713
100 sömürgecinin tümü, 
ikisi arasındaki tercihlerine oy veriyor.

53
00:03:18,713 --> 00:03:20,946
Batı'nın 42'sine karşı

54
00:03:20,946 --> 00:03:25,731
Kuzey, Güney ve Doğu'dan,
Kuzey'i tercih eden sayısı 58.

55
00:03:25,731 --> 00:03:29,066
Diğer beş eşleştirme 
için de aynısını yapın.

56
00:03:29,066 --> 00:03:32,661
Zafer en çok kez kazanan üssün olacak.

57
00:03:32,661 --> 00:03:36,622
Burada Kuzey üç, Güney iki kere kazanıyor.

58
00:03:36,622 --> 00:03:40,082
Bunlar aslında en merkezi iki konum

59
00:03:40,082 --> 00:03:45,659
ve Kuzey, kimsenin en az tercih edilen
seçeneği olmama avantajına sahip.

60
00:03:45,659 --> 00:03:50,846
Peki bu, Condorcet yöntemini genel olarak 
ideal oylama sistemi haline getiriyor mu?

61
00:03:50,846 --> 00:03:53,176
Bu şart değil.

62
00:03:53,176 --> 00:03:55,877
Üç adayla bir seçim yapmayı düşünün.

63
00:03:55,877 --> 00:04:01,541
Seçmenler A'yı B'ye, B'yi C'ye 
ancak C'yi de A'ya tercih ederlerse

64
00:04:01,541 --> 00:04:04,151
bu yöntem bir kazanan seçemez.

65
00:04:04,151 --> 00:04:08,027
On yıllar boyunca, araştırmacılar 
ve istatistikçiler oylama yapmak

66
00:04:08,027 --> 00:04:12,057
ve oy saymak için 
düzinelerce karmaşık yol buldular

67
00:04:12,057 --> 00:04:14,840
ve hatta bazıları uygulamaya da konuldu.

68
00:04:14,840 --> 00:04:16,737
Hangisini seçerseniz seçin,

69
00:04:16,737 --> 00:04:21,508
haksız bir sonuç verdiğini 
düşünmek mümkün.

70
00:04:21,508 --> 00:04:25,128
Sezgisel adalet kavramımızın 
aslında birbiriyle çelişebilecek

71
00:04:25,128 --> 00:04:29,590
birtakım varsayımlar 
içerdiği ortaya çıkıyor.

72
00:04:29,590 --> 00:04:33,910
Bazı seçmenlerin diğerlerinden 
daha fazla etkisi olması adil görünmüyor.

73
00:04:33,910 --> 00:04:38,253
Ancak azınlık tercihlerini 
görmezden gelmek

74
00:04:38,253 --> 00:04:41,419
ya da insanları sistemi oynamaya 
teşvik etmek de adil görünmüyor.

75
00:04:41,419 --> 00:04:43,153
Aslında, matematiksel kanıtlar,

76
00:04:43,153 --> 00:04:47,243
ikiden fazla seçeneğe sahip olan
herhangi bir seçim için

77
00:04:47,243 --> 00:04:51,023
en azından teorik olarak istenen 
bazı kriterleri ihlal etmeyen

78
00:04:51,023 --> 00:04:55,513
bir oylama sistemi tasarlamanın 
imkansız olduğunu göstermiştir.

79
00:04:55,513 --> 00:05:00,030
Dolayısıyla, demokrasiyi oyları saymanın 
basit bir konusu olarak düşünürken,

80
00:05:00,030 --> 00:05:05,463
onları saymanın farklı yollarından 
kimin yararlandığını da düşünmek gerekir.