0:00:06.817,0:00:09.617
Powiedzmy, że chcemy[br]zbudować nowy port kosmiczny

0:00:09.617,0:00:13.200
w jednej z czterech niedawno[br]zasiedlonych baz marsjańskich

0:00:13.200,0:00:16.650
i przeprowadzamy głosowanie[br]w celu ustalenia jego lokalizacji.

0:00:16.650,0:00:23.482
Ze stu kolonistów na Marsie 42 mieszka[br]w Bazie Zachodniej, 26 w Bazie Północnej,

0:00:23.482,0:00:28.252
15 w Bazie Południowej,[br]a 17 w Bazie Wschodniej.

0:00:28.252,0:00:32.342
Załóżmy, że wszyscy chcą,[br]żeby port kosmiczny

0:00:32.342,0:00:37.155
był jak najbliżej ich bazy[br]i tak będą głosować.

0:00:37.155,0:00:40.445
Jaki jest najbardziej uczciwy sposób[br]przeprowadzenia głosowania?

0:00:40.445,0:00:44.400
Najprościej byłoby pozwolić każdemu

0:00:44.400,0:00:48.750
oddać jeden głos i wybrać lokalizację[br]z największą liczbą głosów.

0:00:48.750,0:00:54.119
To głosowanie większościowe.

0:00:54.119,0:00:57.179
W tym przypadku z łatwością[br]wygrywa Baza Zachodnia,

0:00:57.179,0:00:59.791
bo ma najwięcej mieszkańców.

0:00:59.791,0:01:04.031
Jednak większość uznałaby[br]to za najgorszy wynik,

0:01:04.031,0:01:07.045
biorąc pod uwagę,[br]jak daleko leży od innych baz.

0:01:07.045,0:01:12.099
Czy głosowanie większościowe[br]faktycznie jest najbardziej sprawiedliwe?

0:01:12.099,0:01:15.939
A gdybyśmy wypróbowali[br]głosowanie jednoturowe

0:01:15.939,0:01:19.265
uwzględniające pełen zakres preferencji,

0:01:19.265,0:01:21.591
a nie tylko pierwszy wybór?

0:01:21.591,0:01:23.131
Wyglądałoby to tak.

0:01:23.131,0:01:27.001
Wyborcy oceniają każdą z opcji od 1 do 4

0:01:27.001,0:01:29.651
i porównujemy ich preferencje.

0:01:29.651,0:01:34.348
Baza Południowa z najmniejszą[br]ilością głosów zostaje wyeliminowana.

0:01:34.348,0:01:39.716
Jej 15 głosów przechodzi[br]na drugą opcję tych wyborców,

0:01:39.716,0:01:43.666
Bazy Wschodniej, co w sumie daje 32.

0:01:43.666,0:01:49.177
Potem porównujemy najlepsze preferencje[br]i znów eliminujemy ostatnie miejsce.

0:01:49.177,0:01:51.357
Tym razem wyeliminowana[br]zostaje Baza Północna.

0:01:51.357,0:01:54.926
Drugi wybór jej mieszkańców[br]to Baza Południowa,

0:01:54.926,0:01:59.190
ale ponieważ ta już odpadła,[br]głosy przechodzą na trzeci wybór.

0:01:59.190,0:02:05.390
Baza Wschodnia dostaje 58 głosów[br]i wygrywa z 42 głosami Bazy Zachodniej.

0:02:05.390,0:02:08.090
Ale to też nie jest sprawiedliwe.

0:02:08.090,0:02:11.806
Wschód nie tylko zaczynał[br]od przedostatniego miejsca,

0:02:11.806,0:02:16.280
ale też większość umieściła go wśród[br]dwóch najmniej preferowanych opcji.

0:02:16.280,0:02:20.867
Zamiast korzystać z rankingów,[br]można spróbować głosowania w rundach,

0:02:20.867,0:02:25.057
z dwoma najlepszymi zwycięzcami[br]przechodzącymi do następnej rundy.

0:02:25.057,0:02:29.120
To oznaczałoby zwycięstwo Zachodu[br]i Północy w pierwszej rundzie

0:02:29.120,0:02:30.848
i wygraną Północy w rundzie drugiej.

0:02:30.848,0:02:33.509
Ale mieszkańcy Bazy Wschodniej wiedzą,

0:02:33.509,0:02:36.029
że choć nie mają dość głosów, żeby wygrać,

0:02:36.029,0:02:39.369
wciąż mogą zmienić wynik na swoją korzyść.

0:02:39.369,0:02:43.289
W pierwszej turze głosują[br]na Bazę Południową zamiast na własną,

0:02:43.289,0:02:46.299
skutecznie powstrzymując[br]Północ przed wygraną.

0:02:46.299,0:02:50.059
Dzięki "taktycznemu głosowaniu"[br]mieszkańców Bazy Wschodniej

0:02:50.059,0:02:55.177
Baza Południowa z łatwością wygra drugą[br]rundę, choć jest najmniej zaludniona.

0:02:55.177,0:02:59.762
Czy system można nazwać uczciwym[br]i dobrym, jeśli zachęca do kłamstwa

0:02:59.762,0:03:01.712
na temat preferencji?

0:03:01.712,0:03:05.511
Może warto pozwolić[br]wyborcom wyrazić preferencje

0:03:05.511,0:03:08.676
w pojedynkach jeden na jednego.

0:03:08.676,0:03:11.671
To metoda Condorceta.

0:03:11.671,0:03:15.203
Rozważmy pojedynek[br]Zachód kontra Północ.

0:03:15.203,0:03:18.713
Głosuje wszystkich 100 kolonistów.

0:03:18.713,0:03:23.516
To 42 głosy dla Zachodu kontra[br]58 od Północy, Południa i Wschodu,

0:03:23.516,0:03:25.731
którzy woleliby wygraną Północy.

0:03:25.731,0:03:29.066
Zróbmy tak samo z innymi pojedynkami.

0:03:29.066,0:03:32.661
Zwycięża baza, która wygrała[br]w pojedynkach najwięcej razy.

0:03:32.661,0:03:36.622
Trzy pojedynki wygrywa[br]Północ, a Południe dwa.

0:03:36.622,0:03:40.082
To dwie najbardziej centralne lokalizacje,

0:03:40.082,0:03:45.659
a Północ ma tę zaletę, że nie jest niczyim[br]najmniej preferowanym wyborem.

0:03:45.659,0:03:50.846
Czy więc ​​metoda Condorceta[br]to idealny system głosowania?

0:03:50.846,0:03:53.176
Niekoniecznie.

0:03:53.176,0:03:55.877
Rozważmy wybory z trzema kandydatami.

0:03:55.877,0:04:01.541
Jeśli wyborcy wolą A od B[br]i B od C, ale C od A,

0:04:01.541,0:04:04.151
ta metoda nie wyłoni zwycięzcy.

0:04:04.151,0:04:08.027
Przez dziesięciolecia naukowcy[br]i statystycy wymyślali

0:04:08.027,0:04:12.057
dziesiątki zawiłych sposobów[br]przeprowadzania wyborów i liczenia głosów.

0:04:12.057,0:04:14.840
Niektóre zostały nawet[br]wprowadzone w życie.

0:04:14.840,0:04:16.737
Ale każdy wybór

0:04:16.737,0:04:21.508
mógłby się okazać niesprawiedliwy.

0:04:21.508,0:04:25.128
Okazuje się, że nasze intuicyjne[br]poczucie sprawiedliwości

0:04:25.128,0:04:29.590
zawiera założenia, które mogą[br]być ze sobą sprzeczne.

0:04:29.590,0:04:33.910
To niesprawiedliwe, żeby niektórzy[br]wyborcy mieli większy wpływ niż inni.

0:04:33.910,0:04:38.253
Ale nie jest też sprawiedliwe[br]ignorowanie preferencji mniejszości

0:04:38.253,0:04:41.419
albo zachęcanie ludzi[br]do oszukiwania systemu.

0:04:41.419,0:04:45.453
Obliczenia matematyczne wykazały,[br]że w przypadku każdych wyborów

0:04:45.453,0:04:47.243
z więcej niż dwoma opcjami

0:04:47.243,0:04:51.023
nie istnieje system głosowania,[br]który nie narusza

0:04:51.023,0:04:55.513
przynajmniej niektórych[br]pożądanych kryteriów.

0:04:55.513,0:05:00.030
Choć często myślimy o demokracji[br]jako prostej metodzie liczenia głosów,

0:05:00.030,0:05:05.743
warto zastanowić się, kto korzysta[br]na konkretnych systemach głosowania.