WEBVTT

00:00:14.937 --> 00:00:17.587
Pewnie słyszeliście
o herbatce bostońskiej,

00:00:17.587 --> 00:00:19.466
czyli rozwścieczonych kolonistach,

00:00:19.466 --> 00:00:21.258
przebranych za rdzennych Amerykanów,

00:00:21.258 --> 00:00:23.168
wrzucających do wody skrzynie z herbatą.

00:00:23.168 --> 00:00:24.942
Historia jest bardziej skomplikowana,

00:00:24.942 --> 00:00:26.637
zawiera w sobie imperialną intrygę,

00:00:26.637 --> 00:00:27.630
korporacyjny kryzys,

00:00:27.630 --> 00:00:28.750
przemyt

00:00:28.750 --> 00:00:31.752
i genezę rewolucji amerykańskiej.

00:00:31.752 --> 00:00:36.729
Warto wiedzieć, że herbata
była bardzo popularna w XVIII wieku.

00:00:36.742 --> 00:00:38.759
W samej Anglii przeciętny obywatel

00:00:38.759 --> 00:00:42.032
spożywał prawie 300 filiżanek rocznie.

00:00:42.032 --> 00:00:44.661
Ponieważ Anglia skolonizowała Amerykę,

00:00:44.661 --> 00:00:47.411
Amerykanie również uwielbiali herbatę.

00:00:47.411 --> 00:00:48.803
Do roku 1760 wypijali

00:00:48.803 --> 00:00:51.289
już ponad milion funtów suszu rocznie.

00:00:51.289 --> 00:00:53.345
Kiedy więc Brytania chciała
podnieść podatki

00:00:53.345 --> 00:00:54.534
na herbatę w Ameryce,

00:00:54.534 --> 00:00:55.976
obywatele byli niezadowoleni.

00:00:55.976 --> 00:00:59.407
Nikt ich nie pytał o zdanie w kwestii
podatków ustalonych w Londynie.

00:00:59.407 --> 00:01:00.940
Pamiętacie słynne powiedzenie,

00:01:00.940 --> 00:01:03.078
że nie ma opodatkowania 
bez reprezentowania?

00:01:03.078 --> 00:01:04.600
Amerykanie od zawsze uważali,

00:01:04.600 --> 00:01:07.816
że nie podlegają opodatkowaniu
nałożonemu przez władzę ustawodawczą,

00:01:07.816 --> 00:01:09.684
w której nie ma ich przedstawicieli.

00:01:09.684 --> 00:01:11.352
Zamiast płacić podatki,

00:01:11.352 --> 00:01:13.625
po prostu unikali poborców.

00:01:13.625 --> 00:01:16.425
Wschodnie wybrzeże Ameryki
rozciąga się na setki kilometrów

00:01:16.425 --> 00:01:19.045
a Brytyjczycy byli niekonsekwentni
w egzekwowaniu prawa,

00:01:19.045 --> 00:01:21.069
więc około 3/4 herbaty wypijanej w Ameryce

00:01:21.069 --> 00:01:23.138
pochodziło z przemytu,
zazwyczaj z Holandii.

00:01:23.138 --> 00:01:25.386
Brytyjczycy twierdzili,
że parlament ma prawo

00:01:25.386 --> 00:01:27.120
do nakładania podatków w koloniach,

00:01:27.120 --> 00:01:29.301
zwłaszcza po tym,
jak Brytania zadłużyła się

00:01:29.301 --> 00:01:31.211
w czasie wojny siedmioletniej z Francją.

00:01:31.211 --> 00:01:32.835
Próbując załatać dziurę budżetową,

00:01:32.835 --> 00:01:34.222
Londyn liczył na Amerykanów.

00:01:34.222 --> 00:01:37.964
W 1767 roku nałożono
nowe podatki na towary importowane,

00:01:37.964 --> 00:01:40.513
w tym na ukochaną
przez Amerykanów herbatę.

00:01:40.513 --> 00:01:42.503
Spotkało się to ze sprzeciwem Amerykanów.

00:01:42.503 --> 00:01:44.619
Zbojkotowali importowaną od nich herbatę

00:01:44.619 --> 00:01:45.972
i parzyli własną.

00:01:45.972 --> 00:01:47.851
Grupa brytyjskich urzędników celnych

00:01:47.851 --> 00:01:51.210
poprosiła Londyn o wysłanie wojska
do pomocy przy pobieraniu podatków.

00:01:51.210 --> 00:01:52.856
Sprawy przybrały gwałtowny obrót

00:01:52.856 --> 00:01:55.574
i żołnierze brytyjscy
otworzyli ogień do tłumu w Bostonie,

00:01:55.574 --> 00:01:56.637
zabijając kilka osób.

00:01:56.637 --> 00:01:59.108
Wkrótce potem zdarzenie to
nazwano masakrą bostońską.

00:01:59.108 --> 00:02:01.551
Według postanowień
Ustawy o herbacie z 1773 roku,

00:02:01.551 --> 00:02:03.245
Parlament stworzył nową strategię.

00:02:03.245 --> 00:02:06.461
Kompania Wschodnioindyjska
miała sprzedawać nadwyżki herbaty

00:02:06.461 --> 00:02:08.776
bezpośrednio wybranym odbiorcom w Ameryce.

00:02:08.776 --> 00:02:10.468
Obniżało to cenę dla konsumentów,

00:02:10.468 --> 00:02:12.855
czyniąc brytyjską herbatę
konkurencją dla przemytu

00:02:12.855 --> 00:02:14.783
przy zachowaniu niektórych podatków.

00:02:14.783 --> 00:02:16.695
Ale koloniści przejrzeli brytyjski plan

00:02:16.695 --> 00:02:18.372
i stwierdzili, że jest to monopol.

00:02:18.372 --> 00:02:21.664
W zimny deszczowy poranek
16 grudnia 1773 roku

00:02:21.664 --> 00:02:23.617
około 5 tysięcy Bostończyków zebrało się

00:02:23.617 --> 00:02:25.426
w budynku Old South Meeting House,

00:02:25.426 --> 00:02:27.262
czekając na nowy transport herbaty,

00:02:27.262 --> 00:02:28.736
który przybył na wybrzeże

00:02:28.736 --> 00:02:30.431
i miał być rozładowany.

00:02:30.431 --> 00:02:32.409
Kiedy kapitan jednego ze statków ogłosił,

00:02:32.409 --> 00:02:34.304
że nie odpłynie z towarem na pokładzie,

00:02:34.304 --> 00:02:35.821
Sam Adams wstał i krzyknął:

00:02:35.821 --> 00:02:39.069
"To zgromadzenie nie może zrobić
nic więcej dla ratowania kraju".

00:02:39.069 --> 00:02:41.566
Krzyki o parzeniu herbaty w zatoce

00:02:41.566 --> 00:02:42.866
rozległy się wśród tłumu.

00:02:42.866 --> 00:02:43.762
Około 50 mężczyzn,

00:02:43.762 --> 00:02:46.429
niektórzy najwyraźniej przebrani
za rdzennych Amerykanów,

00:02:46.429 --> 00:02:47.818
przeszło nabrzeżem Griffina,

00:02:47.818 --> 00:02:49.485
wdarło się na pokład trzech statków

00:02:49.485 --> 00:02:52.690
i wrzuciło 340 skrzyń z herbatą do morza.

00:02:52.690 --> 00:02:54.667
W odpowiedzi rozwścieczony rząd brytyjski

00:02:54.667 --> 00:02:57.461
uchwalił tak zwane
Ustawy przymusowe roku 1774.

00:02:57.461 --> 00:02:59.423
Zamykały one między innymi

00:02:59.423 --> 00:03:02.205
port bostoński do chwili,
gdy miejscowi nie wyrównają strat

00:03:02.205 --> 00:03:04.072
Kompanii Wschodnioindyjskiej.

00:03:04.072 --> 00:03:05.383
Tak się nigdy nie stało.

00:03:05.383 --> 00:03:06.686
Przedstawiciele kolonii

00:03:06.686 --> 00:03:08.310
zebrali się w Filadelfii,

00:03:08.310 --> 00:03:11.666
by rozważyć najlepszą reakcję
na ciągły ucisk brytyjski.

00:03:11.666 --> 00:03:14.830
Pierwszy Kongres Kontynentalny
poparł czyn zniszczenia herbaty

00:03:14.830 --> 00:03:17.248
i zobowiązał się do wspierania bojkotu.

00:03:17.248 --> 00:03:20.493
Członkowie Kongresu rozjechali się
pod koniec października 1774 roku.

00:03:20.493 --> 00:03:22.274
Byli jeszcze bardziej zjednoczeni

00:03:22.274 --> 00:03:24.319
w postanowieniu ochrony praw i wolności.

00:03:24.319 --> 00:03:26.814
Herbatka bostońska
zapoczątkowała reakcję łańcuchową,

00:03:26.814 --> 00:03:28.500
która z małą przerwą doprowadziła

00:03:28.500 --> 00:03:30.346
do powstania Deklaracji Niepodległości

00:03:30.346 --> 00:03:31.595
i krwawego buntu,

00:03:31.595 --> 00:03:33.762
po którym w kraju można
było pić własną herbatę

00:03:33.762 --> 00:03:35.958
we względnym spokoju.