1
00:00:14,937 --> 00:00:17,587
Pewnie słyszeliście
o herbatce bostońskiej,

2
00:00:17,587 --> 00:00:19,466
czyli rozwścieczonych kolonistach,

3
00:00:19,466 --> 00:00:21,258
przebranych za rdzennych Amerykanów,

4
00:00:21,258 --> 00:00:23,168
wrzucających do wody skrzynie z herbatą.

5
00:00:23,168 --> 00:00:24,942
Historia jest bardziej skomplikowana,

6
00:00:24,942 --> 00:00:26,637
zawiera w sobie imperialną intrygę,

7
00:00:26,637 --> 00:00:27,630
korporacyjny kryzys,

8
00:00:27,630 --> 00:00:28,750
przemyt

9
00:00:28,750 --> 00:00:31,752
i genezę rewolucji amerykańskiej.

10
00:00:31,752 --> 00:00:36,729
Warto wiedzieć, że herbata
była bardzo popularna w XVIII wieku.

11
00:00:36,742 --> 00:00:38,759
W samej Anglii przeciętny obywatel

12
00:00:38,759 --> 00:00:42,032
spożywał prawie 300 filiżanek rocznie.

13
00:00:42,032 --> 00:00:44,661
Ponieważ Anglia skolonizowała Amerykę,

14
00:00:44,661 --> 00:00:47,411
Amerykanie również uwielbiali herbatę.

15
00:00:47,411 --> 00:00:48,803
Do roku 1760 wypijali

16
00:00:48,803 --> 00:00:51,289
już ponad milion funtów suszu rocznie.

17
00:00:51,289 --> 00:00:53,345
Kiedy więc Brytania chciała
podnieść podatki

18
00:00:53,345 --> 00:00:54,534
na herbatę w Ameryce,

19
00:00:54,534 --> 00:00:55,976
obywatele byli niezadowoleni.

20
00:00:55,976 --> 00:00:59,407
Nikt ich nie pytał o zdanie w kwestii
podatków ustalonych w Londynie.

21
00:00:59,407 --> 00:01:00,940
Pamiętacie słynne powiedzenie,

22
00:01:00,940 --> 00:01:03,078
że nie ma opodatkowania 
bez reprezentowania?

23
00:01:03,078 --> 00:01:04,600
Amerykanie od zawsze uważali,

24
00:01:04,600 --> 00:01:07,816
że nie podlegają opodatkowaniu
nałożonemu przez władzę ustawodawczą,

25
00:01:07,816 --> 00:01:09,684
w której nie ma ich przedstawicieli.

26
00:01:09,684 --> 00:01:11,352
Zamiast płacić podatki,

27
00:01:11,352 --> 00:01:13,625
po prostu unikali poborców.

28
00:01:13,625 --> 00:01:16,425
Wschodnie wybrzeże Ameryki
rozciąga się na setki kilometrów

29
00:01:16,425 --> 00:01:19,045
a Brytyjczycy byli niekonsekwentni
w egzekwowaniu prawa,

30
00:01:19,045 --> 00:01:21,069
więc około 3/4 herbaty wypijanej w Ameryce

31
00:01:21,069 --> 00:01:23,138
pochodziło z przemytu,
zazwyczaj z Holandii.

32
00:01:23,138 --> 00:01:25,386
Brytyjczycy twierdzili,
że parlament ma prawo

33
00:01:25,386 --> 00:01:27,120
do nakładania podatków w koloniach,

34
00:01:27,120 --> 00:01:29,301
zwłaszcza po tym,
jak Brytania zadłużyła się

35
00:01:29,301 --> 00:01:31,211
w czasie wojny siedmioletniej z Francją.

36
00:01:31,211 --> 00:01:32,835
Próbując załatać dziurę budżetową,

37
00:01:32,835 --> 00:01:34,222
Londyn liczył na Amerykanów.

38
00:01:34,222 --> 00:01:37,964
W 1767 roku nałożono
nowe podatki na towary importowane,

39
00:01:37,964 --> 00:01:40,513
w tym na ukochaną
przez Amerykanów herbatę.

40
00:01:40,513 --> 00:01:42,503
Spotkało się to ze sprzeciwem Amerykanów.

41
00:01:42,503 --> 00:01:44,619
Zbojkotowali importowaną od nich herbatę

42
00:01:44,619 --> 00:01:45,972
i parzyli własną.

43
00:01:45,972 --> 00:01:47,851
Grupa brytyjskich urzędników celnych

44
00:01:47,851 --> 00:01:51,210
poprosiła Londyn o wysłanie wojska
do pomocy przy pobieraniu podatków.

45
00:01:51,210 --> 00:01:52,856
Sprawy przybrały gwałtowny obrót

46
00:01:52,856 --> 00:01:55,574
i żołnierze brytyjscy
otworzyli ogień do tłumu w Bostonie,

47
00:01:55,574 --> 00:01:56,637
zabijając kilka osób.

48
00:01:56,637 --> 00:01:59,108
Wkrótce potem zdarzenie to
nazwano masakrą bostońską.

49
00:01:59,108 --> 00:02:01,551
Według postanowień
Ustawy o herbacie z 1773 roku,

50
00:02:01,551 --> 00:02:03,245
Parlament stworzył nową strategię.

51
00:02:03,245 --> 00:02:06,461
Kompania Wschodnioindyjska
miała sprzedawać nadwyżki herbaty

52
00:02:06,461 --> 00:02:08,776
bezpośrednio wybranym odbiorcom w Ameryce.

53
00:02:08,776 --> 00:02:10,468
Obniżało to cenę dla konsumentów,

54
00:02:10,468 --> 00:02:12,855
czyniąc brytyjską herbatę
konkurencją dla przemytu

55
00:02:12,855 --> 00:02:14,783
przy zachowaniu niektórych podatków.

56
00:02:14,783 --> 00:02:16,695
Ale koloniści przejrzeli brytyjski plan

57
00:02:16,695 --> 00:02:18,372
i stwierdzili, że jest to monopol.

58
00:02:18,372 --> 00:02:21,664
W zimny deszczowy poranek
16 grudnia 1773 roku

59
00:02:21,664 --> 00:02:23,617
około 5 tysięcy Bostończyków zebrało się

60
00:02:23,617 --> 00:02:25,426
w budynku Old South Meeting House,

61
00:02:25,426 --> 00:02:27,262
czekając na nowy transport herbaty,

62
00:02:27,262 --> 00:02:28,736
który przybył na wybrzeże

63
00:02:28,736 --> 00:02:30,431
i miał być rozładowany.

64
00:02:30,431 --> 00:02:32,409
Kiedy kapitan jednego ze statków ogłosił,

65
00:02:32,409 --> 00:02:34,304
że nie odpłynie z towarem na pokładzie,

66
00:02:34,304 --> 00:02:35,821
Sam Adams wstał i krzyknął:

67
00:02:35,821 --> 00:02:39,069
"To zgromadzenie nie może zrobić
nic więcej dla ratowania kraju".

68
00:02:39,069 --> 00:02:41,566
Krzyki o parzeniu herbaty w zatoce

69
00:02:41,566 --> 00:02:42,866
rozległy się wśród tłumu.

70
00:02:42,866 --> 00:02:43,762
Około 50 mężczyzn,

71
00:02:43,762 --> 00:02:46,429
niektórzy najwyraźniej przebrani
za rdzennych Amerykanów,

72
00:02:46,429 --> 00:02:47,818
przeszło nabrzeżem Griffina,

73
00:02:47,818 --> 00:02:49,485
wdarło się na pokład trzech statków

74
00:02:49,485 --> 00:02:52,690
i wrzuciło 340 skrzyń z herbatą do morza.

75
00:02:52,690 --> 00:02:54,667
W odpowiedzi rozwścieczony rząd brytyjski

76
00:02:54,667 --> 00:02:57,461
uchwalił tak zwane
Ustawy przymusowe roku 1774.

77
00:02:57,461 --> 00:02:59,423
Zamykały one między innymi

78
00:02:59,423 --> 00:03:02,205
port bostoński do chwili,
gdy miejscowi nie wyrównają strat

79
00:03:02,205 --> 00:03:04,072
Kompanii Wschodnioindyjskiej.

80
00:03:04,072 --> 00:03:05,383
Tak się nigdy nie stało.

81
00:03:05,383 --> 00:03:06,686
Przedstawiciele kolonii

82
00:03:06,686 --> 00:03:08,310
zebrali się w Filadelfii,

83
00:03:08,310 --> 00:03:11,666
by rozważyć najlepszą reakcję
na ciągły ucisk brytyjski.

84
00:03:11,666 --> 00:03:14,830
Pierwszy Kongres Kontynentalny
poparł czyn zniszczenia herbaty

85
00:03:14,830 --> 00:03:17,248
i zobowiązał się do wspierania bojkotu.

86
00:03:17,248 --> 00:03:20,493
Członkowie Kongresu rozjechali się
pod koniec października 1774 roku.

87
00:03:20,493 --> 00:03:22,274
Byli jeszcze bardziej zjednoczeni

88
00:03:22,274 --> 00:03:24,319
w postanowieniu ochrony praw i wolności.

89
00:03:24,319 --> 00:03:26,814
Herbatka bostońska
zapoczątkowała reakcję łańcuchową,

90
00:03:26,814 --> 00:03:28,500
która z małą przerwą doprowadziła

91
00:03:28,500 --> 00:03:30,346
do powstania Deklaracji Niepodległości

92
00:03:30,346 --> 00:03:31,595
i krwawego buntu,

93
00:03:31,595 --> 00:03:33,762
po którym w kraju można
było pić własną herbatę

94
00:03:33,762 --> 00:03:35,958
we względnym spokoju.