WEBVTT

00:00:15.037 --> 00:00:17.677
لەوانەیە گوێبیستی پارتی چای بۆستن بووبێت،

00:00:17.677 --> 00:00:19.466
کۆمەڵێک داگیرکەری توڕە و پەست

00:00:19.466 --> 00:00:21.058
بەرگی هیندە سورەکان دەپۆشن

00:00:21.058 --> 00:00:23.148
کیسەی چایان فڕێ دەدایە ناو زەریاوە.

00:00:23.148 --> 00:00:24.762
بەڵام ئەم چیرۆکە ئاڵۆزترە،

00:00:24.762 --> 00:00:26.207
چەندین لایەنی داگیر کاری هەیە،

00:00:26.207 --> 00:00:27.480
بەژەوەندی کۆمپانیاکان،

00:00:27.480 --> 00:00:28.190
بە قاچاغ بردن،

00:00:28.190 --> 00:00:31.562
و هۆکارەکانی شۆڕشی ئەمریکا 
لە پشت ئەم جوڵانەوەیەوە بوون.

00:00:31.562 --> 00:00:34.669
یەکەم شت کە پێویست دەکات بیزانێت
سەبارەت بە پارتی چای لە 1700 کان،

00:00:34.669 --> 00:00:36.742
کە لەو کاتە زۆر بەناوبانگ بوون.

00:00:36.742 --> 00:00:38.759
لە بەریتانیا، هەر پیاوێک، ژنێک و منداڵێک

00:00:38.759 --> 00:00:42.032
بە نزیکەی 300 کوپ چایان دەخواردەوە.

00:00:42.032 --> 00:00:44.661
بەهۆی ئەوەی بەریتانیا 
ئەمریکای داگیر کردبوو،

00:00:44.661 --> 00:00:47.411
ئەمریکییەکانیش سەرسامی چا خواردنەوە بوون.

00:00:47.411 --> 00:00:48.803
لە دەوربەری 1760کان

00:00:48.803 --> 00:00:51.289
لە ساڵێکدا، نزیکەی یەک 
ملیۆن پاوند چایان دەخواردەوە.

00:00:51.289 --> 00:00:53.375
بۆیە، کاتێک بەریتانیا دەیویست باجی سەر چا

00:00:53.375 --> 00:00:54.534
لە ئەمریکا بەرز بکاتەوە،

00:00:54.534 --> 00:00:55.726
خەڵک ناڕازی دەبن،

00:00:55.726 --> 00:00:58.088
بەهۆی ئەوەی پرسیان پێ ناکرێت
و بڕیارەکان لە

00:00:58.088 --> 00:00:59.457
لەندەن دەردەچێت.

00:00:59.457 --> 00:01:00.610
وتەیەکی بە ناوبانگ هەیە:

00:01:00.610 --> 00:01:02.678
باج وەرناگیرێت تا پرس 
بە نوێنەرەکان نەکرێت.

00:01:02.678 --> 00:01:04.600
داگیرکەرە ئەمریکییەکان باوەڕیان وابوو کە

00:01:04.600 --> 00:01:07.566
هیچ باجێک لە لایەن
دەزگایەکی یاسادانان نادرێت

00:01:07.566 --> 00:01:09.684
کە ئەوان نوێنەریان تێدا نییە.

00:01:09.684 --> 00:01:11.352
لە ڕاستیدا، لە جێگەی پێدانی باج،

00:01:11.352 --> 00:01:13.695
خۆیان لە کۆکەرەوانی باج دەدزیەوە.

00:01:13.695 --> 00:01:16.645
بەهۆی ئەوەی کەناراوەکانی
ڕۆژهەڵاتی ئەمریکا ناوچەیەکی فراوانە،

00:01:16.645 --> 00:01:18.715
نەبوونی کارامەیی 
هێزی گومگری بەریتانیا،

00:01:18.715 --> 00:01:20.779
نزیکەی سێ لە سەر چواری چای ئەمریکییەکان

00:01:20.779 --> 00:01:23.198
بە قاچاغ دەهاتە ناو وڵات،
بەتایبەت لە هۆڵەنداوە.

00:01:23.198 --> 00:01:24.826
بەڵام بەریتانییەکان سوربوون لەسەر

00:01:24.826 --> 00:01:27.120
ئەوەی پەرلەمان دەسەڵاتی دانانی باجی هەبێت،

00:01:27.120 --> 00:01:29.161
بەتایبەت کاتێ: بەریتانیا زۆر قەرزار دەبێت

00:01:29.161 --> 00:01:30.931
بەهۆی جەنگی حەوت ساڵەی لەگەڵ فەرەنسا.

00:01:30.931 --> 00:01:32.375
بۆ پڕکردنەوەی
کورتهێنانی بودجە،

00:01:32.375 --> 00:01:33.792
بەریتانیا ڕوو دەکاتە ئەمریکا،

00:01:33.792 --> 00:01:37.964
و لە ساڵی 1767، باج دەخاتە
سەر کۆمەڵێک کاڵای هاوردە،

00:01:37.964 --> 00:01:40.513
لەوانەش، کاڵای دڵخوازی ئەمریکییەکان، چا.

00:01:40.513 --> 00:01:42.223
ئەمریکییەکان ڕەتی دەکەنەوە.

00:01:42.223 --> 00:01:44.219
بایکۆتی چای هاوردە لە بەریتانیاوە دەکەن

00:01:44.219 --> 00:01:45.972
و خۆیان چا دەچێنن.

00:01:45.972 --> 00:01:48.521
دوای ئەوەی چەند کارمەندێکی گومرگی بەریتانی

00:01:48.521 --> 00:01:51.210
داوای هێز لە لەندەن دەکەن 
بۆ ئەوەی یارمەتییان بدات

00:01:51.210 --> 00:01:52.356
شتەکان بەرەو خراپتر دەچن

00:01:52.356 --> 00:01:54.744
هێزەکانی بەریتانیا پەلاماری 
گردبوونەوەیەک لە بۆستن

00:01:54.744 --> 00:01:55.957
دەدەن و خەڵک دەکوژن،

00:01:55.957 --> 00:01:58.408
دواتر ئەم پەلامارە 
ناودەنرێت کوشتارگەی بۆستن.

00:01:58.408 --> 00:02:00.651
لە 1773 یاسای تایبەت بە چا دەردەچێت،

00:02:00.651 --> 00:02:02.905
بەریتانیا ستراتیجێکی نوێ دادەڕێژێت.

00:02:02.905 --> 00:02:05.241
کۆمپانیا ڕۆژهەڵاتی هیند، چا زیادە و ماوە

00:02:05.241 --> 00:02:08.776
بە کۆمەڵێک خەڵکی دەست نیشان
کراو لە ئەمریکا دەفرۆشێت.

00:02:08.776 --> 00:02:10.238
بەمەش نرخی چا دادەبەزێت،

00:02:10.238 --> 00:02:12.855
نرخی چای بەریتانی بە بەراورد
بە چای قاچاغ نزم دەبێت

00:02:12.855 --> 00:02:14.783
بەمەش باجیان دەست دەکەوت.

00:02:14.783 --> 00:02:16.474
بەڵام داگیرکەران
ئەمەیان بە دڵ نەبوو

00:02:16.474 --> 00:02:18.272
و بە قۆرغکارییان دەزانی.

00:02:18.272 --> 00:02:21.664
لە ڕۆژێکی سارد و 
باراناوی 16ی 12 ساڵی 1773،

00:02:21.664 --> 00:02:23.757
5000 خەڵکی بۆستن کردەبنەوە و

00:02:23.757 --> 00:02:25.426
بەرەو ماڵی کۆنی باشور بەڕێ دەکەون

00:02:25.426 --> 00:02:27.262
چاوەڕێ دەکەن بارە تازە گەیشتووەکانی چا

00:02:27.262 --> 00:02:28.736
کە تازە گەیشتونەتە بەندەر

00:02:28.736 --> 00:02:30.431
دابگیرێت بۆ فرۆشتن.

00:02:30.431 --> 00:02:32.099
کاتێک کاپتنی یەک
لە کەشتییەکان دەڵێت

00:02:32.099 --> 00:02:34.344
ناتوانێت بە کەشتییەکی پر چا بگەڕێتەوە،

00:02:34.344 --> 00:02:35.821
سام ئادەمز هاوار دەکات:

00:02:35.821 --> 00:02:38.899
ئەم چاوپێکەوتنە بە 
هیچ جۆرێک خزمەتی وڵات ناکات،

00:02:38.899 --> 00:02:41.566
و هاوار دەکات با بەندەری
بۆستن بکەینە قۆری چا،

00:02:41.566 --> 00:02:42.916
هەمووان هەمان قسە دەکەن،

00:02:42.916 --> 00:02:43.722
نزیکەی ٥٠ پیاو،

00:02:43.722 --> 00:02:46.009
هەندێکیان بەرگی 
ئەمرکییە ڕەسەنەکانیان پۆشیووە،

00:02:46.009 --> 00:02:47.818
دەچنە گریفن وارف،

00:02:47.818 --> 00:02:49.485
دەچنە سەر سێ کەشتی،

00:02:49.485 --> 00:02:52.690
٣٤٠ کیسی چا فڕێ دەدەنە ناو ئاو.

00:02:52.690 --> 00:02:54.537
حکومەتی توڕەی بەریتانیا لە بەرامبەردا،

00:02:54.537 --> 00:02:57.391
یاسا هەموار کراوی ساڵی ١٧٧٤ دەردەکات،

00:02:57.391 --> 00:02:59.423
یەکێک لە بڕیارەکان، داخستنی بەندەری بۆستنە

00:02:59.423 --> 00:03:02.005
تا خەڵک قەرەبووی زیانەکانی

00:03:02.005 --> 00:03:04.102
کۆمپانیایی ڕۆژهەڵاتی هیند دەکەنەوە.

00:03:04.102 --> 00:03:05.093
کە هەرگیز ڕونادات.

00:03:05.093 --> 00:03:06.686
نوێنەری ویلایەتە داگیرکراوەکان

00:03:06.686 --> 00:03:08.310
لە فیلادیلفیا کرددەبنەوە بۆ ئەوەی

00:03:08.310 --> 00:03:11.666
بە باشترین شێوە کاردانەوەیان دابڕێژن.

00:03:11.666 --> 00:03:14.830
یەکەم کۆبوونە لە ئاستی ویلایەتەکان
پشتگیری خەڵکی بۆستن دەکەن،

00:03:14.830 --> 00:03:17.248
هانی بایکۆتیان دا،

00:03:17.248 --> 00:03:20.023
لە کۆتایی ئۆکتۆبەری ١٧٧٤ دەگەڕێنەوە ماڵەوە

00:03:20.023 --> 00:03:22.274
بە شێوەیەک یەکگرتوون لەسەر سوڕ بوون

00:03:22.274 --> 00:03:24.199
بۆ پاراستنی ماف و ئازادییەکانیان.

00:03:24.199 --> 00:03:26.814
پارتی چایی بۆستن کۆمەڵێک
کاردانەوەی یەک لەدوای یەکیان

00:03:26.814 --> 00:03:28.090
دەبێت، وردە وردە،

00:03:28.090 --> 00:03:29.736
ڕاگەیاندنی سەربەخۆی و هەڵگەڕانەوەی

00:03:29.736 --> 00:03:30.995
خوێناوی لێ بەرهەم دێت.

00:03:30.995 --> 00:03:33.762
دوای ئەوە ئەمریکییەکان ئازاد دەبن
لە خواردنەوەی چایی خۆیان

00:03:33.762 --> 00:03:35.958
کەم تا زۆر.