1
00:00:00,273 --> 00:00:04,679
Sizden gözlerinizi kapamanızı rica ediyorum.

2
00:00:04,679 --> 00:00:07,996
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

3
00:00:07,996 --> 00:00:11,123
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

4
00:00:11,123 --> 00:00:14,792
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

5
00:00:14,792 --> 00:00:18,788
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

6
00:00:18,788 --> 00:00:25,508
Şimdi gözünüzde bisikletleri üzerinde bir grup şişman nüdist canlandırın.

7
00:00:25,508 --> 00:00:28,708
Çıplak bir bisiklet yarışındalar

8
00:00:28,708 --> 00:00:32,458
ve direkt olarak sokak kapınıza yönelmiş vaziyetteler.

9
00:00:32,458 --> 00:00:34,408
Bunu gerçekten görmenizi istiyorum.

10
00:00:34,408 --> 00:00:37,500
Pedalları çok hızlı çeviriyorlar, terliler

11
00:00:37,500 --> 00:00:40,404
hareket ettikçe yağları titriyor.

12
00:00:40,404 --> 00:00:44,208
Ve sokak kapınıza çarpıveriyorlar.

13
00:00:44,208 --> 00:00:48,127
Bisikletler etrafta uçuyor, yanınızdan tekerlekleri geçiyor,

14
00:00:48,127 --> 00:00:51,958
jantlar alakasız yerlere gidiyor.

15
00:00:51,958 --> 00:00:55,183
Kapınızın eşiğinden antreye, koridorunuza,

16
00:00:55,183 --> 00:00:58,023
diğer tarafta ne varsa oraya geçin

17
00:00:58,023 --> 00:01:01,929
ve ışığın kalitesinı takdir edin.

18
00:01:01,929 --> 00:01:07,606
Işık Kurabiye Canavarı'na vuruyor.

19
00:01:07,606 --> 00:01:10,792
Kurabiye Canavarı taba rengi bir atın eğerinde

20
00:01:10,792 --> 00:01:13,496
oturmuş size el sallıyor.

21
00:01:13,496 --> 00:01:15,304
Bu konuşan bir at.

22
00:01:15,304 --> 00:01:19,837
Mavi tüylerinin burnunuzu gıdıkladığını cidden hissedebiliyorsunuz.

23
00:01:19,837 --> 00:01:24,114
Ağzına atmak üzere olduğu yulaf ezmeli üzümlü kurabiyenin kokusunu duyabiliyorsunuz.

24
00:01:24,114 --> 00:01:27,921
Kurabiye Canavarı'nı geçin. Geçin ve oturma odasına yönelin.

25
00:01:27,921 --> 00:01:30,958
Oturma odanızda, tüm hayal gücünüzle,

26
00:01:30,958 --> 00:01:33,770
Britney Spears'ı canlandırın.

27
00:01:33,770 --> 00:01:39,265
Açık giyinmiş, sehpanızın üstünde dans ediyor

28
00:01:39,265 --> 00:01:41,809
ve "Hit Me Baby One More Time"ı söylüyor.

29
00:01:41,809 --> 00:01:44,731
Şimdi birlikte mutfağınıza gidiyoruz.

30
00:01:44,731 --> 00:01:49,031
Yerde sarı tuğlalardan bir yol var

31
00:01:49,031 --> 00:01:52,725
ve fırınınızdan "Oz Büyücüsü"nden

32
00:01:52,725 --> 00:01:54,792
Dorothy, Teneke Adam

33
00:01:54,792 --> 00:01:57,173
Korkuluk ve Aslan Adam el ele ve seke seke

34
00:01:57,173 --> 00:02:00,000
size doğru geliyorlar.

35
00:02:00,000 --> 00:02:04,333
Tamam. Gözlerinizi açın.

36
00:02:04,333 --> 00:02:07,792
Size her bahar New York'ta yapılan

37
00:02:07,792 --> 00:02:10,875
acayip bir yarışmadan bahsetmek istiyorum.

38
00:02:10,875 --> 00:02:14,362
İsmi the United States Memory Championship (Amerika Birleşik Devletleri Hafıza Yarışması).

39
00:02:14,362 --> 00:02:17,260
Birkaç sene önce bir bilim gazetecisi olarak nasıl bir şey olduğunu görmek için

40
00:02:17,260 --> 00:02:19,457
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

41
00:02:19,457 --> 00:02:21,792
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

42
00:02:21,792 --> 00:02:24,621
bu yarışmayı ziyaret ettim.

43
00:02:24,621 --> 00:02:28,130
Yaş ve temizlik konusunda

44
00:02:28,130 --> 00:02:32,869
çokça çeşitlilik gösteren bol miktarda erkek ve birkaç kadın vardı.

45
00:02:32,869 --> 00:02:35,150
(Gülüşmeler)

46
00:02:35,150 --> 00:02:39,359
Sadece bir bakışta yüzlerce

47
00:02:39,359 --> 00:02:40,771
rakamı ezberliyorlardı.

48
00:02:40,771 --> 00:02:45,133
Bir sürü ama bir sürü yabancının isimlerini ezberliyorlardı.

49
00:02:45,133 --> 00:02:48,571
Bütün bir şiiri ezberlemeleri yalnızca bir kaç dakika sürüyordu.

50
00:02:48,571 --> 00:02:50,750
Karıştırılmış bir iskambil destesinde kağıtların sırasını

51
00:02:50,750 --> 00:02:54,750
kimin en çabuk ezberleyeceği konusunda yarışıyorlardı.

52
00:02:54,750 --> 00:02:56,594
Bu inanılmaz dedim.

53
00:02:56,594 --> 00:02:59,750
Bu insanlar sıra dışı canlılar olmalıydılar.

54
00:02:59,750 --> 00:03:03,375
Yarışmacılardan bazılarıyla konuşmaya başladım.

55
00:03:03,375 --> 00:03:04,750
Bu Ed Cook diye bir adam.

56
00:03:04,750 --> 00:03:06,317
İngiltere'den geliyor ve oradaki

57
00:03:06,317 --> 00:03:08,283
en iyi eğitilmiş hafızalardan birine sahip.

58
00:03:08,283 --> 00:03:12,048
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

59
00:03:12,048 --> 00:03:14,556
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

60
00:03:14,556 --> 00:03:17,320
Ed, "Ben bilge değilim.

61
00:03:17,320 --> 00:03:19,896
Aslına bakarsan ortalama bir hafızaya sahibim.

62
00:03:19,896 --> 00:03:21,568
Bu yarışmaya katılan herkes sana

63
00:03:21,568 --> 00:03:24,829
ortalama bir hafızası olduğunu söyleyecektir.

64
00:03:24,829 --> 00:03:26,708
Her birimiz hafızanın bu üstün başarısını sergilemek için

65
00:03:26,708 --> 00:03:30,929
bir takım çok eski teknikler kullanarak kendimizi eğittik.

66
00:03:30,929 --> 00:03:32,987
Bu teknikler 2500 yıl önce

67
00:03:32,987 --> 00:03:36,535
Antik Yunan'da bulundu

68
00:03:36,535 --> 00:03:39,667
ve Cicero tarafından konuşmalarını,

69
00:03:39,667 --> 00:03:41,527
ortaçağ alimleri tarafından da kitapları

70
00:03:41,527 --> 00:03:45,721
baştan sona ezberlemek için kullanıldı."

71
00:03:45,721 --> 00:03:49,437
Ben de şaşırdım, "Nasıl yani? Nasıl daha önce bundan haberim olmadı?"

72
00:03:49,437 --> 00:03:52,156
Yarışma salonunun dışında duruyorduk

73
00:03:52,156 --> 00:03:55,833
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

74
00:03:55,833 --> 00:03:58,898
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

75
00:03:58,898 --> 00:04:03,333
bana dedi ki: Josh, sen Amerika'lı bir gazetecisin.

76
00:04:03,333 --> 00:04:05,439
Britney Spears'ı bilir misin?

77
00:04:05,439 --> 00:04:10,252
Ben de, "Ne? Nasıl yani? Neden?" dedim.

78
00:04:10,252 --> 00:04:13,333
"Çünkü Britney Spears'a gerçekten ulusal televizyonda

79
00:04:13,333 --> 00:04:15,962
karıştırılmış bir iskambil destesindeki kağıtları

80
00:04:15,962 --> 00:04:18,208
ezberlemeyi öğretmek istiyorum.

81
00:04:18,208 --> 00:04:21,479
Bu bütün dünyaya herkesin bunu yapabileceğini kanıtlayacak."

82
00:04:21,479 --> 00:04:25,893
(Gülüşmeler)

83
00:04:25,893 --> 00:04:29,383
Ben de dedim ki "Yani ben Britney Spears değilim,

84
00:04:29,383 --> 00:04:32,148
ama belki bana öğretebilirsin.

85
00:04:32,148 --> 00:04:34,583
Bir yerden başlamak gerekiyor, öyle değil mi?"

86
00:04:34,583 --> 00:04:38,375
İşte bu benim için çok ilginç bir yolculuğun başlangıcıydı.

87
00:04:38,375 --> 00:04:41,279
Bir sonraki senemin çoğunu sadece hafızamı eğiterek değil

88
00:04:41,279 --> 00:04:43,375
ama aynı zamanda onu araştırarak,

89
00:04:43,375 --> 00:04:45,125
nasıl çalıştığını

90
00:04:45,125 --> 00:04:47,231
ve neden bazen çalışmadığını anlamaya çabalayarak

91
00:04:47,231 --> 00:04:49,502
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

92
00:04:49,502 --> 00:04:51,987
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

93
00:04:51,987 --> 00:04:54,293
Çok değişik insanlarla tanıştım.

94
00:04:54,293 --> 00:04:56,075
Bu E.P. adında bir adam.

95
00:04:56,075 --> 00:04:58,583
Kendisi amnezik (bellek kaybı) ve çok büyük ihtimalle

96
00:04:58,583 --> 00:05:01,292
dünyadaki en zayıf hafızaya sahip.

97
00:05:01,292 --> 00:05:02,952
Hafızası o kadar kötü ki,

98
00:05:02,952 --> 00:05:05,702
bir hafıza problemi olduğunu bile hatırlamıyor,

99
00:05:05,702 --> 00:05:07,589
bu inanılmaz.

100
00:05:07,589 --> 00:05:09,304
Çok trajik bir figür olmasına rağmen kendisi

101
00:05:09,304 --> 00:05:11,292
hafızamızın bizi biz yaptığı

102
00:05:11,292 --> 00:05:15,102
gerçeğine açılan bir pencere.

103
00:05:15,102 --> 00:05:18,140
Spektrumun diğer ucunda ise başka bir adam var.

104
00:05:18,140 --> 00:05:19,877
Bu Kim Peek.

105
00:05:19,877 --> 00:05:23,364
Dustin Hoffman'ın Rain Man filminde oynadığı karakter bu adamdan esinlenerek yaratılmış.

106
00:05:23,364 --> 00:05:26,046
Kendisiyle Salt Lake halk kütüphanesinde

107
00:05:26,046 --> 00:05:29,683
telefon rehberlerini ezberleyerek bir gün geçirdik.

108
00:05:29,683 --> 00:05:32,770
Oldukça enteresandı.

109
00:05:32,770 --> 00:05:35,727
(Gülüşmeler)

110
00:05:35,727 --> 00:05:39,157
Sonra geri döndüm ve hafızayla ilgili çokça tez okudum.

111
00:05:39,157 --> 00:05:42,990
2000 yıllık ve daha eski,

112
00:05:42,990 --> 00:05:44,896
latince, antik ve

113
00:05:44,896 --> 00:05:47,233
ortaçağlarda yazılmış tezler.

114
00:05:47,233 --> 00:05:49,796
Ve bir çok ilgi çekici şey öğrendim.

115
00:05:49,796 --> 00:05:53,038
Öğrendiğim en ilginç şeylerden biri şuydu ki;

116
00:05:53,038 --> 00:05:55,514
bir zamanlar

117
00:05:55,514 --> 00:06:01,286
eğitilmiş, yetiştirilmiş, işlenmiş hafızaya sahip olma fikri

118
00:06:01,286 --> 00:06:06,314
o kadar da yabancı bir fikir olarak görülmüyormuş.

119
00:06:06,314 --> 00:06:11,071
Bir zamanlar insanlar hafızalarına yatırım yapıyor,

120
00:06:11,071 --> 00:06:16,096
ve zorla akıllarını donatmaya uğraşıyorlarmış.

121
00:06:16,096 --> 00:06:18,219
Son birkaç milenyumda

122
00:06:18,219 --> 00:06:20,965
çeşitli teknolojiler keşfettik:

123
00:06:20,965 --> 00:06:23,375
Alfabeden perşömene,

124
00:06:23,375 --> 00:06:25,694
yazılı eserlere, baskıya, fotoğrafa,

125
00:06:25,694 --> 00:06:27,608
bilgisayara ve akıllı telefonlara kadar.

126
00:06:27,608 --> 00:06:30,540
Bu teknolojiler hafızamızı haricileştirmeyi

127
00:06:30,540 --> 00:06:33,125
ve en nihayetinde bu temel insan kapasitesini

128
00:06:33,125 --> 00:06:35,367
dışarıdan almayı

129
00:06:35,367 --> 00:06:39,080
adım adım kolaylaştırdılar.

130
00:06:39,080 --> 00:06:42,679
Bu teknolojiler modern dünyayı mümkün kıldılar.

131
00:06:42,679 --> 00:06:44,477
Ama aynı zamanda bizi değiştirdiler.

132
00:06:44,477 --> 00:06:46,227
Bizi kültürel olarak değiştirdiler.

133
00:06:46,227 --> 00:06:49,761
Ve bizi bilişsel olarak da değiştirdikleri konusunda da tartışırım.

134
00:06:49,761 --> 00:06:52,327
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

135
00:06:52,327 --> 00:06:55,444
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

136
00:06:55,444 --> 00:06:57,183
Dünya üzerinde

137
00:06:57,183 --> 00:07:00,287
hala eğitilmiş, yetiştirilmiş ve işlenmiş hafızaya tutkulu

138
00:07:00,287 --> 00:07:03,529
insanlar bulabileceğiniz son yerlerden biri

139
00:07:03,529 --> 00:07:06,288
kesinlikle bu tek hafıza yarışması.

140
00:07:06,288 --> 00:07:07,604
Aslında tek demek doğru değil,

141
00:07:07,604 --> 00:07:09,929
bunun gibi yarışmalar dünyanın her yerinde var.

142
00:07:09,929 --> 00:07:14,087
Büyülenmiştim, bu insanların bunu nasıl yaptığını merak ediyordum.

143
00:07:14,087 --> 00:07:18,806
Birkaç yıl önce University College London'dan bir grup araştırmacı

144
00:07:18,806 --> 00:07:21,583
laboratuvara bir kaç hafıza şampiyonu getirmişlerdi.

145
00:07:21,583 --> 00:07:23,089
Bilmek istedikleri şey şuydu:

146
00:07:23,089 --> 00:07:24,456
Bu insanlar anatomik ve yapısal olarak

147
00:07:24,456 --> 00:07:28,898
bizimkinden farklı beyinlere mi sahiplerdi?

148
00:07:28,898 --> 00:07:31,902
Cevap hayırdı.

149
00:07:31,902 --> 00:07:35,006
Peki bizden daha mı zekilerdi?

150
00:07:35,006 --> 00:07:36,717
Onlara bir takım bilişsel testler verdiler,

151
00:07:36,717 --> 00:07:38,987
ve daha zeki oldukları sonucu da çıkmadı.

152
00:07:38,987 --> 00:07:42,315
Ancak ortada bu hafıza şampiyonlarının

153
00:07:42,315 --> 00:07:44,423
ve kontrol gruplarının beyinleri arasında

154
00:07:44,423 --> 00:07:46,990
ilgi çekici ve etkili bir farklılık vardı.

155
00:07:46,990 --> 00:07:49,667
Deneklerı fMRI makinalarına koyduklarında (işlevsel manyetik rezonans)

156
00:07:49,667 --> 00:07:51,711
ve sayılar, insan yüzleri ve kar tanelerinin

157
00:07:51,711 --> 00:07:56,717
resimlerini ezberlerken beyinlerini taradıklarında

158
00:07:56,717 --> 00:07:59,033
buldular ki bu insanlar diğer insanlara göre

159
00:07:59,033 --> 00:08:01,277
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

160
00:08:01,277 --> 00:08:03,288
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

161
00:08:03,288 --> 00:08:06,573
Bakın, yalnızca uzamsal belleklerini kullanıyorlardı

162
00:08:06,573 --> 00:08:10,790
ya da öyle görünüyordu.

163
00:08:10,790 --> 00:08:17,033
Neden? Ve acaba geri kalanımızın bu durumdan öğrenebileceği bir şey var mı?

164
00:08:17,033 --> 00:08:21,233
"Müsabaka tarzında ezberleme sporu"

165
00:08:21,233 --> 00:08:24,081
bir tür silahlanma yarışına benziyor.

166
00:08:24,081 --> 00:08:27,125
Her sene birileri daha çok şeyi

167
00:08:27,125 --> 00:08:29,813
daha hızlı öğrenmenin başka bir yolunu buluyor

168
00:08:29,813 --> 00:08:31,652
ve geri kalanlar ona yetişmeye çalışıyor.

169
00:08:31,652 --> 00:08:33,500
Bu üç kere dünya hafıza şampiyonu

170
00:08:33,500 --> 00:08:35,250
olan arkadaşım Ben Pridmore.

171
00:08:35,250 --> 00:08:37,083
Önündeki masada 36 tane karıştırılmış

172
00:08:37,083 --> 00:08:40,777
iskambil destesi var ve bir saat içinde kendi geliştirdiği

173
00:08:40,777 --> 00:08:43,525
ve uzmanlaştığı bir teknikle

174
00:08:43,525 --> 00:08:47,881
kağıt sıralamasını ezberlemek üzere.

175
00:08:47,881 --> 00:08:49,792
Benzer tekniği rastgele dizilmiş 4,140 rakamın sıralamasını

176
00:08:49,792 --> 00:08:52,234
yarım saat içinde

177
00:08:52,234 --> 00:08:58,042
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

178
00:08:58,042 --> 00:09:00,944
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

179
00:09:00,944 --> 00:09:02,875
Evet.

180
00:09:02,875 --> 00:09:06,423
Ve böyle yarışmalarda bir şeyleri ezberlemek için onlarca yöntem varken,

181
00:09:06,423 --> 00:09:10,000
her şey, bütün bu teknikler

182
00:09:10,000 --> 00:09:12,892
en nihayetinde psikologların

183
00:09:12,892 --> 00:09:15,500
detaylı kodlama diye adlandırdıkları

184
00:09:15,500 --> 00:09:19,148
bir yöntem altında birleştirildi.

185
00:09:19,148 --> 00:09:21,829
Bu durum Baker/baker adlı şık bir paradoksla açıklanıyor.

186
00:09:21,829 --> 00:09:23,875
(İlk Baker özel isim, ikincisi fırıncı anlamında)

187
00:09:23,875 --> 00:09:25,437
Paradoks şu:

188
00:09:25,437 --> 00:09:28,333
İki kişiye aynı kelimeyi ezberlemelerini söylersem,

189
00:09:28,333 --> 00:09:29,900
size dersem ki,

190
00:09:29,900 --> 00:09:33,527
"Baker (isim) diye bir adam olduğunu unutma."

191
00:09:33,527 --> 00:09:35,033
Bu onun ismi.

192
00:09:35,033 --> 00:09:40,819
Ve size de "Fırıncı (meslek) bir adam var, bunu unutma" desem.

193
00:09:40,819 --> 00:09:44,061
Ve size eşit süre geçtikten sonra gelsem ve sorsam,

194
00:09:44,061 --> 00:09:47,100
"Az önce söylediğim kelimeyi

195
00:09:47,100 --> 00:09:48,477
hatırlıyor musunuz?

196
00:09:48,477 --> 00:09:50,275
Ne olduğu aklınızda mı?"

197
00:09:50,275 --> 00:09:53,542
İsminin Baker olduğu söylenen kişi aynı kelimeyi

198
00:09:53,542 --> 00:09:55,861
mesleğinin fırıncı olduğu

199
00:09:55,861 --> 00:09:59,712
söylenen kişiden daha nadir hatırlıyor.

200
00:09:59,712 --> 00:10:02,791
Aynı kelime, ama hatırlanma miktarı farklı; bu garip.

201
00:10:02,791 --> 00:10:04,768
Peki burada n'oluyor?

202
00:10:04,768 --> 00:10:09,804
Şimdi, Baker ismi aslında size hiç bir şey ifade etmiyor.

203
00:10:09,804 --> 00:10:12,095
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

204
00:10:12,095 --> 00:10:15,333
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

205
00:10:15,333 --> 00:10:17,223
Fakat yaygın olan isim "fırıncı",

206
00:10:17,223 --> 00:10:19,094
fırıncıları biliriz.

207
00:10:19,094 --> 00:10:21,123
Fırıncılar komik beyaz şapkalar takarlar.

208
00:10:21,123 --> 00:10:22,750
Fırıncıların ellerinde un vardır.

209
00:10:22,750 --> 00:10:24,825
Fırıncılar işten eve geldiklerinde güzel kokarlar.

210
00:10:24,825 --> 00:10:26,952
Hatta bizzat bir fırıncı tanıyor bile olabiliriz.

211
00:10:26,952 --> 00:10:28,363
Ve bu kelimeyi duymamızla birlikte,

212
00:10:28,363 --> 00:10:31,208
bu ilişkilendirmeleri ve çağrışımları kelimeye yapıştırıyoruz.

213
00:10:31,208 --> 00:10:35,279
Bu çağrışımlar kelimeyi sonradan hatırlamamızı kolaylaştırıyor.

214
00:10:35,279 --> 00:10:38,237
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

215
00:10:38,237 --> 00:10:40,352
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

216
00:10:40,352 --> 00:10:43,579
ve günlük hayatta bir şeyleri daha kolay hatırlamamızı sağlayan şey

217
00:10:43,579 --> 00:10:47,565
isim olan Baker'ı

218
00:10:47,565 --> 00:10:49,561
meslek olan fırıncıya çevirebilmek.

219
00:10:49,561 --> 00:10:52,948
İçerik, anlam, önem yoksunu bilgiyi alıp

220
00:10:52,948 --> 00:10:55,254
onu öyle bir dönüştürmek ki

221
00:10:55,254 --> 00:10:56,804
onu öyle bir dönüştürmek ki

222
00:10:56,804 --> 00:10:58,979
daha önceden aklımızda olan şeyler ışığında

223
00:10:58,979 --> 00:11:03,764
bir anlam kazanabilsin.

224
00:11:03,764 --> 00:11:07,498
Bunu yapmanın en sofistike tekniklerinden biri

225
00:11:07,498 --> 00:11:11,417
2,500 yıl önce Antik Yunan'a kadar uzanıyor.

226
00:11:11,417 --> 00:11:13,395
Bu teknik hafıza sarayı olarak biliniyor.

227
00:11:13,395 --> 00:11:16,820
Bu eserin arkasında yatan hikaye şöyle:

228
00:11:16,820 --> 00:11:19,792
Simonides adlı bir şair

229
00:11:19,792 --> 00:11:21,698
bir yemeğe katılıyormuş.

230
00:11:21,698 --> 00:11:23,946
Aslında eğlence için tutulmuş,

231
00:11:23,946 --> 00:11:26,958
çünkü o zamanlar gerçekten çarpıcı bir parti vermek istendiğinde

232
00:11:26,958 --> 00:11:30,170
bir D.J değil, bir şair tutulurmuş.

233
00:11:30,170 --> 00:11:35,040
Şair ayağa kalkar, şiirini ezbere okur, kapıdan çıkar,

234
00:11:35,040 --> 00:11:40,152
tam o anda ziyafet verilen salon çöker,

235
00:11:40,152 --> 00:11:42,833
içerideki herkes ölür.

236
00:11:42,833 --> 00:11:45,398
Ölmekle kalmazlar, bedenleri

237
00:11:45,398 --> 00:11:49,262
artık tanınacak vaziyette değildir.

238
00:11:49,262 --> 00:11:51,583
Kimse içeride kimin olduğunu,

239
00:11:51,583 --> 00:11:54,754
içeridekilerin nerede oturduklarını söyleyemez.

240
00:11:54,754 --> 00:11:56,993
Cesetler düzgünce gömülemez.

241
00:11:56,993 --> 00:12:00,836
Bu bir araya gelmiş iki trajedi.

242
00:12:00,836 --> 00:12:03,540
Simonides, enkazın ortasında

243
00:12:03,540 --> 00:12:05,671
sağ kalan tek davetli

244
00:12:05,671 --> 00:12:09,307
gözlerini kapar, ve zihninin gözüyle

245
00:12:09,307 --> 00:12:11,845
yemekte hangi misafirin

246
00:12:11,845 --> 00:12:16,990
nerede oturduğunu görür.

247
00:12:16,990 --> 00:12:19,333
Yemektekilerin akrabalarını ellerinden tutar,

248
00:12:19,333 --> 00:12:23,391
ve her birini enkazın ortasındaki sevdiklerinin yanlarına götürür.

249
00:12:23,391 --> 00:12:26,655
Simonides'in o anda farkettiği,

250
00:12:26,655 --> 00:12:30,088
sanırım hepimizin sezgisel olarak bildiği bir şey.

251
00:12:30,088 --> 00:12:32,500
O da şu ki; isimleri, telefon numaralarını

252
00:12:32,500 --> 00:12:35,394
ve çalışma arkadaşlarımızın talimatlarını

253
00:12:35,394 --> 00:12:38,052
kelimesi kelimesine ezberlemekte ne kadar kötü olursak olalım,

254
00:12:38,052 --> 00:12:43,542
gerçekten olağan üstü görsel ve uzamsal hafızalarımız var.

255
00:12:43,542 --> 00:12:47,138
Sizden az önce Simonides'le ilgili anlattığım hikayenin

256
00:12:47,138 --> 00:12:49,602
ilk on kelimesini saymanızı isteseydim,

257
00:12:49,602 --> 00:12:52,090
çok büyük ihtimalle zorlanacaktınız.

258
00:12:52,090 --> 00:12:54,404
Ama bahse girerim,

259
00:12:54,404 --> 00:12:57,087
sizden konuşan taba rengi atın üstünde kimin oturduğunu,

260
00:12:57,087 --> 00:13:01,643
ya da antrenizde şu anda kimin olduğunu sorsam

261
00:13:01,643 --> 00:13:03,641
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

262
00:13:03,641 --> 00:13:05,966
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

263
00:13:05,966 --> 00:13:08,496
Hafıza sarayının arkasındaki fikir

264
00:13:08,496 --> 00:13:13,129
zihninizin gözünde bir yapı oluşturmak

265
00:13:13,129 --> 00:13:14,875
ve bu yapıyı hatırlamak istediğiniz

266
00:13:14,875 --> 00:13:17,083
şeylerle bayındırlaştırmak.

267
00:13:17,083 --> 00:13:20,412
Gördüğünüz ne kadar çılgın, garip, acayip,

268
00:13:20,412 --> 00:13:24,012
komik, dobra, kötü kokuluysa,

269
00:13:24,012 --> 00:13:26,887
hatırlamak da o kadar kolay olacaktır.

270
00:13:26,887 --> 00:13:29,721
Bu 2000 yıldan daha eski bir öneri

271
00:13:29,721 --> 00:13:32,506
ve en eski Latin hafıza tezlerinden biri.

272
00:13:32,506 --> 00:13:34,335
Peki bunu nasıl yapabiliriz?

273
00:13:34,335 --> 00:13:36,875
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

274
00:13:36,875 --> 00:13:40,681
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

275
00:13:40,681 --> 00:13:43,215
ve bu konuşmayı ezbere yapmak istiyorsunuz.

276
00:13:43,215 --> 00:13:48,260
Tıpkı Cicero'nun 2000 yıl önce

277
00:13:48,260 --> 00:13:52,919
TedxRome'a davet edilmiş olsa yapacağı gibi.

278
00:13:52,919 --> 00:13:55,177
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

279
00:13:55,177 --> 00:14:00,396
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

280
00:14:00,396 --> 00:14:02,438
Ve aklınızda bu garip hafıza yarışmasını

281
00:14:02,438 --> 00:14:05,946
hatırlatmanızı ve ilk iş ondan bahsetmenizi sağlayacak

282
00:14:05,946 --> 00:14:08,929
oldukça çılgın, garip ve unutulmaz

283
00:14:08,929 --> 00:14:11,721
bir görüntü canlandırırdınız.

284
00:14:11,721 --> 00:14:14,554
Sonra evinize girerdiniz

285
00:14:14,554 --> 00:14:17,406
ve kurabiye canavarını görürdünüz;

286
00:14:17,406 --> 00:14:19,293
Bay Ed'in üzerinde.

287
00:14:19,293 --> 00:14:20,562
Ve bu da size arkadaşınız

288
00:14:20,562 --> 00:14:23,736
Ed Cook'tan bahsetmek istediğinizi hatırlatırdı.

289
00:14:23,736 --> 00:14:26,400
Daha sonra size bu komik anektdotu anlatmayı sağlayacak

290
00:14:26,400 --> 00:14:29,212
Britney Spears'ı görürdünüz.

291
00:14:29,212 --> 00:14:30,884
Sonra mutfağınıza giderdiniz,

292
00:14:30,884 --> 00:14:32,729
ve bahsetmek istediğiniz dördüncü konu

293
00:14:32,729 --> 00:14:35,667
o bir yıllık garip seyahatiniz ve bu seyahati

294
00:14:35,667 --> 00:14:40,631
hatırlamanıza yardımcı olacak arkadaşlarınız olurdu.

295
00:14:40,631 --> 00:14:44,850
İşte Romalı konuşmacılar konuşmalarını bu şekilde ezberliyorlardı.

296
00:14:44,850 --> 00:14:48,244
Kelimesi kelimesine değil - çünkü bu sizi sadece batırır-

297
00:14:48,244 --> 00:14:50,656
onun yerine konu bazında.

298
00:14:50,656 --> 00:14:53,563
Aslında "ana fikir" deyimi

299
00:14:53,563 --> 00:14:56,863
Yunanca'nın "yer" anlamına gelen

300
00:14:56,863 --> 00:14:58,583
"topos" kelimesinden geliyor.

301
00:14:58,583 --> 00:15:00,150
Bu insanların konuşma ve hitaplarında

302
00:15:00,150 --> 00:15:02,470
bu şekilde uzamsal terimler

303
00:15:02,470 --> 00:15:04,708
kullanmalarının bir izi.

304
00:15:04,708 --> 00:15:06,645
"En başından" deyimi de

305
00:15:06,645 --> 00:15:10,068
sanki hafıza sarayınızın en başındaymış gibi görünüyor.

306
00:15:10,068 --> 00:15:12,048
Bunun büyüleyici olduğunu düşündüm

307
00:15:12,048 --> 00:15:13,948
ve bu gerçekten ilgimi çekti.

308
00:15:13,948 --> 00:15:16,696
Birkaç hafıza yarışmasına daha gittim.

309
00:15:16,696 --> 00:15:19,257
Yarışmacıların alt kültürleriyle ilgili

310
00:15:19,257 --> 00:15:22,550
daha çok şey yazabileceğimi düşünüyordum.

311
00:15:22,550 --> 00:15:24,577
Ama bir sorun vardı.

312
00:15:24,577 --> 00:15:27,325
O da şuydu ki: hafıza yarışları

313
00:15:27,325 --> 00:15:31,054
patolojik olarak sıkıcılar.

314
00:15:31,054 --> 00:15:33,660
(Gülüşmeler)

315
00:15:33,660 --> 00:15:38,210
Aslında, bir grup insanın oturmuş SAT'ye girmeleri gibi bir şey.

316
00:15:38,210 --> 00:15:39,904
Biri şakaklarını ovuşturmaya başladığında

317
00:15:39,904 --> 00:15:41,283
ortam gerçekten çok dramatik oluyor.

318
00:15:41,283 --> 00:15:44,321
Ben bir gazeteciyim, hakkında yazacak bir şeylere ihtiyacım var.

319
00:15:44,321 --> 00:15:48,098
Bu insanların zihinlerinde inanılmaz şeyler olduğunu biliyorum,

320
00:15:48,098 --> 00:15:50,198
ama oraya geçişim yok.

321
00:15:50,198 --> 00:15:52,917
Bu yüzden farkettim ki, eğer bu hikayeyi anlatacaksam

322
00:15:52,917 --> 00:15:55,667
onları biraz anlamam gerekiyor.

323
00:15:55,667 --> 00:15:59,248
Ve böylece her sabah gazetemi okumaya başlamadan önce

324
00:15:59,248 --> 00:16:02,083
bir 15 20 dakika kadar bir şeyleri

325
00:16:02,083 --> 00:16:04,604
hatırlamaya çalışmaya başladım.

326
00:16:04,604 --> 00:16:06,273
Belki bir şiiri,

327
00:16:06,273 --> 00:16:08,312
belki bit pazarından aldığım

328
00:16:08,312 --> 00:16:10,571
eski bir yıllıktaki isimleri.

329
00:16:10,571 --> 00:16:16,067
Ve bunun şaşırtıcı bir şekilde eğlenceli olduğunu farkettim.

330
00:16:16,067 --> 00:16:18,145
Bunu kesinlikle beklemiyordum.

331
00:16:18,145 --> 00:16:21,508
Eğlenceliydi, çünkü aslında hafızanızı eğitmekle ilgisi yoktu.

332
00:16:21,508 --> 00:16:24,546
Yaptığınız şey bu çok gülünç, dobra, eğlenceli,

333
00:16:24,546 --> 00:16:26,975
ve umarım unutulmaz olan resimleri

334
00:16:26,975 --> 00:16:29,869
zihninizin gözünde canlandırmak için hep daha fazla

335
00:16:29,869 --> 00:16:33,994
ve daha fazla uğraşmaktı.

336
00:16:33,994 --> 00:16:35,577
Ve ben kendimi buna kaptırdım.

337
00:16:35,577 --> 00:16:42,234
Bu yarışmacı kostümümle çekilmiş bir fotoğrafım.

338
00:16:42,234 --> 00:16:44,200
Bir çift kulaklık

339
00:16:44,200 --> 00:16:47,609
ve taktığınızda iki küçük delik dışında

340
00:16:47,609 --> 00:16:50,282
etrafı göremediğiniz bir gözlük takıyorum.

341
00:16:50,282 --> 00:16:55,608
Çünkü dikkat dağılması bir hafıza yarışmacısının en büyük düşmanıdır.

342
00:16:55,608 --> 00:17:01,375
Sonunda bir yıl önce keşfettiğim yarışmaya yarışmacı olarak katıldım.

343
00:17:01,375 --> 00:17:03,481
Bu deneyimimi bir tür katılımcı gazetecilik deneyi

344
00:17:03,481 --> 00:17:06,783
olarak yazabileceğim fikrindeydim.

345
00:17:06,783 --> 00:17:11,304
Bunun bütün araştırmalarımın güzel bir son sözü olabileceğini düşünüyordum.

346
00:17:11,304 --> 00:17:15,042
Fakat sorun şuydu: deneyim kontrolden çıktı.

347
00:17:15,042 --> 00:17:17,779
Hiç olmaması gereken yerde

348
00:17:17,779 --> 00:17:20,882
yarışmayı kazandım.

349
00:17:20,882 --> 00:17:26,731
(Alkış)

350
00:17:26,731 --> 00:17:28,436
Şimdi konuşmaları, telefon numaralarını

351
00:17:28,436 --> 00:17:31,263
ve alışveriş listelerini ezberleyebilmek güzel bir şey.

352
00:17:31,263 --> 00:17:34,357
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

353
00:17:34,357 --> 00:17:37,133
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

354
00:17:37,133 --> 00:17:39,331
Bunlar sadece püf noktaları.

355
00:17:39,331 --> 00:17:41,333
Beynimizin nasıl çalıştığıyla ilgili

356
00:17:41,333 --> 00:17:44,516
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

357
00:17:44,516 --> 00:17:46,292
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

358
00:17:46,292 --> 00:17:50,244
Ve zihninizin çalışma şeklini anlayıp bundan faydalanmanız için

359
00:17:50,244 --> 00:17:52,250
illa ki hafıza sarayları inşa etmenize ya da

360
00:17:52,250 --> 00:17:54,263
iskambil kağıtlarının dizilişini

361
00:17:54,263 --> 00:17:56,907
ezberlemenize gerek yok.

362
00:17:56,907 --> 00:17:58,700
Çoğu zaman hafızası kuvvetli olan insanların

363
00:17:58,700 --> 00:18:01,000
doğuştan yetenekli olduklarını kabul ediyoruz,

364
00:18:01,000 --> 00:18:02,890
fakat gerçekte böyle değil.

365
00:18:02,890 --> 00:18:06,658
Kuvvetli hafıza öğrenerek kazanılır.

366
00:18:06,658 --> 00:18:10,127
En basitinden, dikkat ettiğimiz şeyleri hatırlıyoruz.

367
00:18:10,127 --> 00:18:13,333
Gerçekten ilgili olduğumuz şeyleri hatırlıyoruz.

368
00:18:13,333 --> 00:18:14,854
Bir bilginin ya da deneyimin bizim için

369
00:18:14,854 --> 00:18:17,625
neden bizim için anlamlı, kayda değer, renkli

370
00:18:17,625 --> 00:18:19,731
olduğunu anladığımızda ve bu bilgiye

371
00:18:19,731 --> 00:18:22,154
bir şekilde daha önceden zihnimizde olanlar ışığında

372
00:18:22,169 --> 00:18:25,098
bir anlam kazandırdığımızda ve

373
00:18:25,098 --> 00:18:26,592
kişi olan Baker'ları

374
00:18:26,592 --> 00:18:28,819
zihnimize hitap eden fırıncılara

375
00:18:28,819 --> 00:18:34,079
dönüştürebildiğimizde hatırlayabiliyoruz.

376
00:18:34,079 --> 00:18:36,505
Hafıza sarayı, bu hafıza teknikleri,

377
00:18:36,505 --> 00:18:38,375
bunlar sadece kısayollar.

378
00:18:38,375 --> 00:18:40,940
Aslında gerçekten kısayol bile değiller.

379
00:18:40,940 --> 00:18:44,343
İşe yarıyorlar çünkü sizin düşünmenizi sağlıyorlar.

380
00:18:44,343 --> 00:18:48,283
Bu yöntemler farkındalığımızı ve

381
00:18:48,283 --> 00:18:49,804
etrafımızı algılayışımızı geliştiriyorlar.

382
00:18:49,804 --> 00:18:54,032
Bir çoğumuz normalde bu iki nokta üzerinde çok durmaz.

383
00:18:54,032 --> 00:18:56,594
Ama aslında kestirmeler yok.

384
00:18:56,594 --> 00:18:59,450
Şeyler bu şekilde hatırlanabilir oluyor.

385
00:18:59,450 --> 00:19:03,593
Ve konuşmamı özellikle sonlandırmak isteyeceğim bir konu varsa

386
00:19:03,593 --> 00:19:06,327
o da E.P.'nin

387
00:19:06,327 --> 00:19:10,125
biz hafıza sorunu olduğunu bile hatırlayamayan bir amneziğin bana öğrettiğidir.

388
00:19:10,125 --> 00:19:11,615
O da şu ki:

389
00:19:11,615 --> 00:19:13,713
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

390
00:19:13,713 --> 00:19:18,750
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

391
00:19:18,750 --> 00:19:24,583
Zaten kısa olan hayatlarımızdan

392
00:19:24,583 --> 00:19:28,250
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

393
00:19:28,250 --> 00:19:35,210
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

394
00:19:35,210 --> 00:19:39,008
yanı başımızda bizle konuşan insana dikkatimizi vermeyerek,

395
00:19:39,008 --> 00:19:40,583
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

396
00:19:40,583 --> 00:19:42,654
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

397
00:19:42,654 --> 00:19:46,344
ne kadar daha kaybetmek istiyoruz?

398
00:19:46,344 --> 00:19:48,788
İçimizde inanılmaz bir hafıza kapasitesinin

399
00:19:48,788 --> 00:19:52,185
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

400
00:19:52,185 --> 00:19:54,188
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

401
00:19:54,188 --> 00:19:57,585
Ama eğer hatırlamaya değer

402
00:19:57,585 --> 00:19:59,971
bir hayat yaşamak istiyorsanız

403
00:19:59,971 --> 00:20:02,937
"hatırlamayı" hatırlamanız gerekiyor.

404
00:20:02,937 --> 00:20:04,706
Teşekkür ederim.

405
00:20:04,706 --> 00:20:07,796
(Alkış)