1
00:00:07,570 --> 00:00:10,923
Ako ne možete da zamislite
život bez čokolade,

2
00:00:10,923 --> 00:00:15,942
imate sreće što niste rođeni
pre XVI veka.

3
00:00:15,942 --> 00:00:19,450
Do tada, čokolada
je jedino postojala u Srednjoj Americi

4
00:00:19,450 --> 00:00:22,305
u prilično razlčitom obliku
od onog koji nam je danas poznat.

5
00:00:22,305 --> 00:00:24,685
Još daleke 1900 p. n. e.

6
00:00:24,685 --> 00:00:27,805
ljudi iz te regije su naučili
kako da pripremaju zrnevlje

7
00:00:27,805 --> 00:00:30,716
autohtonog drveta kakao.

8
00:00:30,716 --> 00:00:33,216
Najraniji zapisi nam saopštavaju
da su mleli zrnevlje

9
00:00:33,216 --> 00:00:36,465
i mešali ga sa kukuruznom kašom
i ljutim paprikama

10
00:00:36,465 --> 00:00:37,956
kako bi napravili piće -

11
00:00:37,956 --> 00:00:40,096
nije se radilo o opuštajućem toplom kakau,

12
00:00:40,096 --> 00:00:44,736
već gorkom, okrepljujućem bućkurišu
koji se izdašno penio.

13
00:00:44,736 --> 00:00:47,976
A ako smatrate da danas
dižemo veliku prašinu oko čokolade,

14
00:00:47,976 --> 00:00:51,166
Srednjeamerikanci su nas debelo potukli.

15
00:00:51,166 --> 00:00:53,596
Verovali su da je kakao nebeska hrana

16
00:00:53,596 --> 00:00:57,016
koju je ljudima podario
perjani zmijski kralj,

17
00:00:57,016 --> 00:00:59,539
Majama poznat kao Kukulkan,

18
00:00:59,539 --> 00:01:02,836
a Astecima kao Kecalkoatl.

19
00:01:02,836 --> 00:01:05,287
Asteci su koristili zrna kakaa kao monetu

20
00:01:05,287 --> 00:01:07,826
i pili su čokoladu na kraljevskim gozbama,

21
00:01:07,826 --> 00:01:10,736
davali su je vojnicima
kao nagradu za uspeh u bici

22
00:01:10,736 --> 00:01:13,417
i koristili su je u ritualima.

23
00:01:13,417 --> 00:01:18,137
Prvi transatlanski susret
sa čokoladom se desio 1519.

24
00:01:18,137 --> 00:01:21,727
kada je Ernan Kortes
posetio Montezumin dvorac

25
00:01:21,727 --> 00:01:23,486
u Tenočtitlanu.

26
00:01:23,486 --> 00:01:25,587
Prema zabeleškama Kortesovog poručnika,

27
00:01:25,587 --> 00:01:31,287
kralj je naredio da se donese 50 vrčeva
napitka i da se prespu u zlatne pehare.

28
00:01:31,287 --> 00:01:34,707
Kada su se kolonijalisti vratili
sa isporukom čudnog novog zrnevlja,

29
00:01:34,707 --> 00:01:37,727
pohotljivi izveštaji misionara
o običajima kod urođenika

30
00:01:37,727 --> 00:01:42,068
su mu podarili reputaciju afrodizijaka.

31
00:01:42,068 --> 00:01:45,778
U početku je zbog gorkog ukusa
bio podesan kao lek za oboljenja,

32
00:01:45,778 --> 00:01:47,978
poput uznemirenog stomaka,

33
00:01:47,978 --> 00:01:50,777
ali zasladivši je medom,
šećerom ili vanilom

34
00:01:50,777 --> 00:01:55,458
ubrzo je čokolada postala poslastica
na španskom dvoru.

35
00:01:55,458 --> 00:02:01,568
A uskoro aristokratski dom nije bio potpun
bez naročite posude za čokoladu.

36
00:02:01,568 --> 00:02:05,378
Moderno piće je bilo komplikovano
i iziskivalo je vreme za proizvodnju

37
00:02:05,378 --> 00:02:06,859
u velikim razmerama.

38
00:02:06,859 --> 00:02:10,369
Proizvodnja je uključivala plantaže
i uvezene robove kao radnike

39
00:02:10,369 --> 00:02:14,509
u Karibima i na ostrvima
blizu afričke obale.

40
00:02:14,509 --> 00:02:18,179
Svet čokolade
će zauvek da se promeni 1828.

41
00:02:18,179 --> 00:02:24,029
kada je Konrad van Hoten iz Amsterdama
predstavio presu za kakao.

42
00:02:24,029 --> 00:02:28,531
Van Hotenov izum je mogao da razdvoji
kakaovu prirodnu mast, iliti kakao maslac.

43
00:02:28,531 --> 00:02:32,516
Ostatak ovoga je bio prah
koji je mogao da se meša u pitak rastvor

44
00:02:32,516 --> 00:02:34,989
ili je mogao ponovo da se meša
sa kakao maslacem

45
00:02:34,989 --> 00:02:38,209
kako bi se napravila čvrsta čokolada
kakva nam je danas poznata.

46
00:02:38,209 --> 00:02:42,202
Nedugo potom, švajcarski čokolater
po imenu Danijel Peter

47
00:02:42,202 --> 00:02:44,701
je dodao mleko u prahu u smesu,

48
00:02:44,701 --> 00:02:47,790
izumevši time mlečnu čokoladu.

49
00:02:47,790 --> 00:02:51,389
Do XX veka, čokolada
više nije bila elitni luksuz,

50
00:02:51,389 --> 00:02:53,851
već je postala poslastica za javnost.

51
00:02:53,851 --> 00:02:58,114
Izlaženje u susret ogromnoj potražnji
značilo je veći uzgoj kakaa,

52
00:02:58,114 --> 00:03:00,815
koji jedino može da raste
u blizini Ekvatora.

53
00:03:00,815 --> 00:03:03,731
Sad, umesto da izvoze afričke robove

54
00:03:03,731 --> 00:03:06,021
do južnoameričkih plantaža,

55
00:03:06,021 --> 00:03:09,151
sama proizvodnja kakaa
je preseljena u Zapadnu Afriku

56
00:03:09,151 --> 00:03:14,701
gde Obala Slonovače obezbeđuje
dve petine svetskog kakaa od 2015.

57
00:03:14,701 --> 00:03:16,744
Ipak, uz rast industrije,

58
00:03:16,744 --> 00:03:19,977
došlo je do užasnih
kršenja ljudskih prava.

59
00:03:19,977 --> 00:03:22,230
Mnoge plantaže širom Zapadne Afrike,

60
00:03:22,230 --> 00:03:24,260
koje snabdevaju zapadne firme,

61
00:03:24,260 --> 00:03:26,731
koriste robove i dečju radnu snagu,

62
00:03:26,731 --> 00:03:31,942
procenjuje se da je više
od dva miliona dece pogođeno.

63
00:03:31,942 --> 00:03:33,951
Ovaj složeni problem koji opstaje

64
00:03:33,951 --> 00:03:38,981
uprkos naporima velikih firmi čokolade
da u partnerstvu s afričkim nacijama

65
00:03:38,981 --> 00:03:42,901
umanje dečje i najamničke radne prakse.

66
00:03:42,901 --> 00:03:47,792
Danas čokolada ima status
u ritualima savremene kulture.

67
00:03:47,792 --> 00:03:51,442
Zbog njenih kolonijalnih veza
sa urođeničkim kulturama,

68
00:03:51,442 --> 00:03:53,892
uz snagu marketinga,

69
00:03:53,892 --> 00:03:57,113
čokolada je zadržala
auru nečeg senzualnog,

70
00:03:57,113 --> 00:03:58,212
dekadentnog

71
00:03:58,212 --> 00:03:59,663
i zabranjenog.

72
00:03:59,663 --> 00:04:03,471
Ipak, upućenost u njenu opčinjavajuću
i često okrutnu istoriju,

73
00:04:03,471 --> 00:04:05,562
kao i u njenu trenutnu proizvodnju,

74
00:04:05,562 --> 00:04:08,642
govori nam odakle ove asocijacije potiču

75
00:04:08,642 --> 00:04:11,052
i šta skrivaju.

76
00:04:11,052 --> 00:04:13,912
Pa, kad razmotate sledeću tablu čokolade,

77
00:04:13,912 --> 00:04:19,911
izdvojite trenutak da razmotrite
da nije sve u vezi sa čokoladom slatko.