WEBVTT

00:00:07.570 --> 00:00:10.923
ئەگەر ناتوانیت ژیان بەبێ
چۆکلێت بهێنیتە بەر چاو،

00:00:10.923 --> 00:00:15.942
ئەوە تۆ بەختت هەیە کە بەر
لە سەدەی ١٦ لە دایک نەبوویت.

00:00:15.942 --> 00:00:19.450
تا ئەو کات، چۆکلێت تەنها لە 
ئەمریکای ناوەڕاست بوونی هەبوو

00:00:19.450 --> 00:00:22.305
بەشێوازێکی جیاواز لەوەی ئەمڕۆ هەیە.

00:00:22.305 --> 00:00:24.685
تا ١٩٠٠ پێش زاین،

00:00:24.685 --> 00:00:27.805
خەڵکی ناوچەکە فێر بووبوون کە تۆوی داری

00:00:27.805 --> 00:00:30.716
کاکاوی ڕەسنەی ناوچەکە بپارێزن.

00:00:30.716 --> 00:00:33.216
مێژوو پێمان دەڵێت، 
کە تۆوی کاکاو تێکدەشکێنران

00:00:33.216 --> 00:00:36.365
و لەگەڵ بیبەری تیژ و دانەوێڵە تێکەڵ دەکران

00:00:36.365 --> 00:00:37.956
تا خواردنەوەیەک بەرهەم بێت

00:00:37.956 --> 00:00:40.096
هاوشێوەی کوپێک کاکاوی ئێستا نەبوو،

00:00:40.096 --> 00:00:44.736
بەڵکو خواردنەوەیەکی 
تاڵ بوو و کەفی دروست دەکرد.

00:00:44.736 --> 00:00:47.886
ئەگەر پێتوایە ئێمە زیاتر
گرنگی بە کاکاو دەدەین،

00:00:47.886 --> 00:00:51.166
ئەوا هەڵەیت، چونکە خەڵکی ناوەڕاستی 
ئەمریکا زۆرتر گرنگییان پێ داوە.

00:00:51.166 --> 00:00:53.596
باوەڕیان هەبووە کە کاکاو خواردنێکی پیرۆزە

00:00:53.596 --> 00:00:57.016
بە دیاری لە لایەن خواوەندی
مارەوە بە مرۆڤ بەخشراوە،

00:00:57.016 --> 00:00:59.539
ئەم خواوەندە لەلای 
ماییەکان بە کوکوڵهان ناسراوە

00:00:59.539 --> 00:01:02.836
و لای ئیزتیکسەکان بە کیتزالکواتل ناسراوە.

00:01:02.836 --> 00:01:05.287
ئیزتیکسەکان تۆوی کاکاویان
وەک نەختینە بەکار هێناوە

00:01:05.287 --> 00:01:07.826
لە ئاهەنگە شاهانەکاندا
نۆشیان کردووە،

00:01:07.826 --> 00:01:10.736
وەک خەڵات بە سەربازە 
سەرکەوتووەکانی جەنگ بەخشراوە،

00:01:10.736 --> 00:01:13.417
لە بۆنە ئاینییەکان بەکار هاتووە.

00:01:13.417 --> 00:01:18.137
لە ساڵی ١٥١٩ بۆ یەکمجار 
چۆکلێت بۆ ئەوروپا دەگوازرێتەوە

00:01:18.137 --> 00:01:21.727
کاتێک هێرنان کۆرتیز سەردانی
کۆشکی پاشا مونتيزوما دەکات

00:01:21.727 --> 00:01:23.406
لە تينۆچیتالان.

00:01:23.406 --> 00:01:25.587
یەکێک لە سەربازەکانی 
کۆرتێز بۆمان دەگەڕێتەوە،

00:01:25.587 --> 00:01:31.287
پاشا ٥٠ کوپی لە زاخاوی ئاڵتونی
هەبوو کە چۆکلێتی تێکرابوو.

00:01:31.287 --> 00:01:34.707
کاتێک داگیرکەران چەندین
تەن تۆوی کاکاویان بردەوە وڵاتەکانیان،

00:01:34.707 --> 00:01:37.727
گەریدەکان دەیانگوت ئەم
خواردنەوەیە توانای سێکسی

00:01:37.727 --> 00:01:42.068
دانیشتوانە ڕەسەنەکان بەرز دەکاتەوە
و ئەمەش بووە ناسێنەری چۆکلێت.

00:01:42.068 --> 00:01:45.778
سەرەتا، بەهۆی تاڵییەکەیەوە،
بۆ چارەسەری دەرمان گونجاو بوو،

00:01:45.778 --> 00:01:47.978
وەک ئازاری گەدە،

00:01:47.978 --> 00:01:50.777
بەڵام بە تێکەڵ کردنی شیر، هەنگوین و ڤانێلا

00:01:50.777 --> 00:01:55.458
کاکاو دەبێتە خواردنەوەیەکی 
نایاب لە کۆشکەکانی ئیسپانیا.

00:01:55.458 --> 00:02:01.568
بۆیە زوو، هیچ ماڵێکی شاهانە
نەبوو بەبێ بوونی چۆکلێت.

00:02:01.568 --> 00:02:05.378
بەرهەمهێنان و ئامادەکردنی ئەم 
خواردنەوەیە نایابە لە ئاستی

00:02:05.378 --> 00:02:06.859
بازرگانی قورس بوو.

00:02:06.859 --> 00:02:10.369
پێویستی بە چاندن و هاوردەکردنی 
دەستی کاری کۆیەلە

00:02:10.369 --> 00:02:14.509
لە ناوچەکانی کاریبی و ئەفریقا هەبوو.

00:02:14.509 --> 00:02:18.179
لە ساڵی ١٨٢٨دا، جیهانی 
چۆکلێت بۆ هەمیشە دەگۆڕێت، کاتێک

00:02:18.179 --> 00:02:24.029
کۆینراد ڤان هۆوتن لە ئامستردام، ئامێری
ئامادە کردنی کاکاوی لە ژێر پەستان ناساند.

00:02:24.029 --> 00:02:28.531
ئامێرەکەی هۆوتن دەیتوانی 
چەوری و کەرەی کاکاو جیا بکاتەوە.

00:02:28.531 --> 00:02:32.516
ئەمەش دەبووە هۆی دروستبوونی تۆز، 
کە دەکرا خواردنەوەی لێ دروست بکرێت

00:02:32.516 --> 00:02:34.989
یان لەگەڵ کەرەی کاکاو تێکەڵ بکرێتەوە

00:02:34.989 --> 00:02:38.209
بۆ بەرهەمهێنانی ئەو 
چۆکلێتەی ئێمە دەیناسین.

00:02:38.209 --> 00:02:42.202
ماوەیەک دواتر، چۆکلێت دروستکەرێکی
سویسری بە ناوی دانیاڵ پیتەر

00:02:42.202 --> 00:02:44.701
تۆزی شیری بۆ گیراوەکە زیاد کرد،

00:02:44.701 --> 00:02:47.790
چۆکلێتی شیری بەرهەم هێنا.

00:02:47.790 --> 00:02:51.389
لە سەدەی ٢٠مدا، چۆکلێت چیتر
خواردنێکی شاهانە نەبوو،

00:02:51.389 --> 00:02:53.851
بەڵکو بۆ هەموو کەس بەردەست بوو.

00:02:53.851 --> 00:02:58.114
بە هۆی خواستی زۆر لە سەر کاکاو،
چاندنی کاکاویش پەرەی سەند،

00:02:58.114 --> 00:03:00.725
کە تەنها لە ناوچە کەمەرەییەکان دەچێنرێت.

00:03:00.725 --> 00:03:03.731
ئێستا، لە بری ئەوەی کۆیلە 
ئەفریقییەکان ببنە ئەمریکا ناوەڕاست،

00:03:03.731 --> 00:03:06.021
بۆ چاندن و گەشەی کاکاو،

00:03:06.021 --> 00:03:09.151
چاندنی کاکاویان بردە ڕۆژهەڵاتی ئەفریقیا

00:03:09.151 --> 00:03:14.701
لە ساڵی ٢٠١٦کواتدیڤوار، نزیکەی دوو 
لە سەر پێنجی کاکاوی جیهان بەرهەم هێناوە.

00:03:14.701 --> 00:03:16.744
لەگەڵ گەشەی بازرگانی کاکاو

00:03:16.744 --> 00:03:19.977
چەوساندنەوە و پێشێلکردنی 
مافی مرۆڤیش گەشە دەکات.

00:03:19.977 --> 00:03:22.230
بەشێکی زۆری کێڵگەکانی
کاکاو لە ڕۆژئاوی ئەفریقیا

00:03:22.230 --> 00:03:24.350
،پێداویستی کۆمپانیا
ڕۆژئاواییەکان دابین دەکەن

00:03:24.350 --> 00:03:26.731
دەستی کاری کۆیلە و منداڵ بەکار دەهێنن،

00:03:26.731 --> 00:03:31.942
کە لەوانەیە ٢ ملیۆن منداڵ کاریگەری 
بەرهەم هێنانی کاکاویان لەسەر بێت.

00:03:31.942 --> 00:03:33.951
ئەم کێشە ئاڵۆزە بەردەوامی هەیە سەڕەڕای

00:03:33.951 --> 00:03:38.981
هەوڵی کۆمپانیا زەبەلاحەکانی چۆکلێت بە
درووستکردنی هاوبەشی لەگەڵ خاوەن کێڵگەکان

00:03:38.981 --> 00:03:42.901
بۆ ئەوەی سنورێک بۆ
چەوساندنەوەی منداڵ و کۆیلە دابنێن.

00:03:42.901 --> 00:03:47.792
ئەمڕۆ چۆکلێت وەک بەشێک لە 
کولتوری مرۆڤی سەردەم سەیر دەکرێت.

00:03:47.792 --> 00:03:51.442
بەهۆی پەیوەندی لەگەڵ کلتوری 
خەڵکی داگیرکەر،

00:03:51.442 --> 00:03:53.892
و هێزی ڕیکلام کردن،

00:03:53.892 --> 00:03:57.113
چۆکلێت خاسییەتی شتێکی روحی،

00:03:57.113 --> 00:03:58.212
هەوایەکی شاعیری

00:03:58.212 --> 00:03:59.663
و پیرۆز وەردەگرێت.

00:03:59.663 --> 00:04:03.471
بەڵام ئەگەر مێژووی سەرنج 
ڕاکێش و دڵ ڕەقی چۆکلێت بخوێننینەوە،

00:04:03.471 --> 00:04:05.562
لەگەڵ شێوازی بەرهەم هێنانی ئەمڕۆی،

00:04:05.562 --> 00:04:08.642
پێمان دەڵێت ئەم ڕەسەنایەتییە لە کوێوە دێت

00:04:08.642 --> 00:04:11.052
و چ شتێک حەشار دەدات.

00:04:11.052 --> 00:04:13.912
بۆیە، جاری داهاتوو کە 
کاغەزی سەر چۆکلێتەکەت دەکەیتەوە،

00:04:13.912 --> 00:04:19.911
بۆ یەک چرکە بیر بکەوە کە سەرجەم
لایەنەکانی چۆکلێت شیرین نییە.