0:00:00.550,0:00:02.016
Trong vài năm trở lại đây,

0:00:02.040,0:00:06.369
vào mùa hè, tôi đã dành nhiều thời gian[br]trong phòng thí nghiệm sinh học biển

0:00:06.393,0:00:08.383
tại Woods Hole, bang Massachusetts.

0:00:08.931,0:00:13.093
Và khi ở đó, điều tôi làm[br]là thuê một chiếc thuyền.

0:00:13.117,0:00:15.717
Và tôi muốn mời các bạn

0:00:15.741,0:00:17.971
tham gia một chuyến đi thuyền[br]cùng tôi tối nay.

0:00:19.836,0:00:24.729
Chúng ta đi từ Eel pond[br]vào tới Vineyard Sound,

0:00:24.753,0:00:27.264
nằm ngay bên bờ Martha's Vineyard,

0:00:27.288,0:00:30.625
được trang bị máy bay không người lái[br]giúp nhận diện các điểm tiềm năng

0:00:30.649,0:00:33.126
để từ đó quan sát Đại Tây Dương.

0:00:33.150,0:00:36.429
Trước đó, tôi định nói là[br]quan sát tầm sâu Đại Tây Dương,

0:00:36.453,0:00:39.632
nhưng ta không cần xuống quá sâu[br]để tới được những điều chưa biết.

0:00:40.311,0:00:42.882
Ở đây, chỉ hơn 2 dặm

0:00:42.906,0:00:47.452
từ nơi được coi là phòng thí nghiệm[br]sinh học biển tuyệt vời nhất thế giới,

0:00:47.476,0:00:50.697
chúng tôi đã hạ xuống nước[br]một lưới sinh vật phù du

0:00:50.721,0:00:52.542
và đưa lên mặt nước

0:00:52.566,0:00:55.966
những thứ mà nhân loại hiếm khi chú ý tới,

0:00:55.990,0:00:58.522
và thường là chưa từng thấy trước đây.

0:00:59.260,0:01:02.204
Đây là một trong số những sinh vật[br]chúng tôi thấy trong lưới.

0:01:02.228,0:01:03.487
Một con sứa.

0:01:03.881,0:01:05.193
Nhưng hãy nhìn kỹ xem,

0:01:05.217,0:01:08.208
đang sống trong con vật này[br]là một loài sinh vật khác,

0:01:08.232,0:01:10.937
rất có thể là hoàn toàn mới lạ[br]đối với khoa học.

0:01:10.961,0:01:12.639
Một loài hoàn toàn mới.

0:01:13.117,0:01:15.820
Hay là vẻ đẹp trong suốt khác này

0:01:15.844,0:01:17.384
với trái tim đang đập,

0:01:17.408,0:01:20.836
đang phát triển vô tính phía trên đầu nó,

0:01:21.121,0:01:24.307
thế hệ tiếp theo đó sẽ sinh sản hữu tính.

0:01:24.547,0:01:26.034
Để tôi nói lại:

0:01:26.058,0:01:29.744
con vật này đang phát triển vô tính[br]phía trên đầu nó,

0:01:29.768,0:01:34.255
sẽ sinh sản hữu tính[br]trong thế hệ tiếp theo.

0:01:34.960,0:01:36.278
Một con sứa kỳ cục?

0:01:36.796,0:01:38.106
Không hẳn.

0:01:38.130,0:01:39.412
Đây là hải tiêu.

0:01:39.772,0:01:41.056
Là một nhóm các loài vật

0:01:41.080,0:01:44.827
mà theo những gì ta biết,[br]có chung nguồn gốc hệ gen bao quát với ta,

0:01:44.851,0:01:49.574
và có lẽ là loài không xương sống[br]gần nhất với chúng ta.

0:01:50.376,0:01:51.745
Hãy gặp anh chị họ của bạn,

0:01:51.769,0:01:53.199
Thalia democratica.

0:01:53.223,0:01:55.181
(Cười)

0:01:55.205,0:01:59.195
Tôi chắc rằng trong buổi sum họp gia đình,[br]bạn đã không dành một chỗ

0:01:59.219,0:02:00.651
cho Thalia,

0:02:00.675,0:02:02.327
nhưng để tôi cho các bạn biết,

0:02:02.351,0:02:05.679
những loài vật này[br]liên quan mật thiết với chúng ta

0:02:05.703,0:02:08.735
theo những cách mà chúng ta[br]mới chỉ bắt đầu hiểu ra.

0:02:10.164,0:02:14.289
Vì vậy, lần tới nếu bạn nghe ai nói[br]với giọng điệu nhạo báng

0:02:14.313,0:02:18.210
rằng kiểu nghiên cứu này [br]chỉ là một chuyến đi câu cá đơn giản,

0:02:18.234,0:02:21.234
tôi mong các bạn nhớ về chuyến đi[br]ta vừa tham gia.

0:02:21.675,0:02:25.515
Ngày nay, rất nhiều môn khoa học sinh học[br]chỉ thấy được giá trị

0:02:25.539,0:02:28.088
ở việc nghiên cứu sâu hơn[br]những gì ta vốn đã biết --

0:02:28.112,0:02:30.622
ở việc vẽ ra những lục địa[br]vốn đã được tìm ra.

0:02:31.099,0:02:34.437
Nhưng một số chúng ta[br]hứng thú với điều chưa biết hơn rất nhiều.

0:02:34.849,0:02:38.793
Chúng ta muốn khám phá[br]những lục địa hoàn toàn mới,

0:02:38.817,0:02:42.218
và ngắm nhìn những cảnh tượng tráng lệ[br]chưa được biết tới.

0:02:42.674,0:02:46.770
Chúng ta khao khát được trải nghiệm[br]cảm giác hoàn toàn bối rối

0:02:46.794,0:02:48.968
trước những gì[br]ta chưa từng thấy trước đây.

0:02:48.992,0:02:50.262
Và đúng, tôi đồng ý

0:02:50.286,0:02:54.086
rằng có rất nhiều sự thỏa mãn cái tôi[br]khi được nói rằng,

0:02:54.110,0:02:56.585
"Này, tôi là người đầu tiên[br]khám phá ra điều đó."

0:02:57.102,0:03:00.007
Nhưng đây không phải[br]là một việc làm để tự đề cao,

0:03:00.031,0:03:02.731
vì với loại hình nghiên cứu khám phá này,

0:03:02.755,0:03:06.373
nếu bạn không cảm thấy hoàn toàn ngu ngốc[br]trong phần lớn thời gian,

0:03:06.397,0:03:08.678
thì bạn đang làm khoa học không đủ tốt.

0:03:08.702,0:03:10.736
(Cười)

0:03:12.014,0:03:17.997
Mỗi mùa hè tôi lại mang lên boong[br]chiếc thuyền nhỏ này của chúng tôi

0:03:18.021,0:03:21.438
ngày càng nhiều thứ[br]mà chúng tôi biết rất ít về chúng.

0:03:22.816,0:03:26.304
Tối nay tôi muốn kể các bạn nghe[br]một câu chuyện về sự sống

0:03:26.328,0:03:29.668
mà hiếm khi được kể[br]trong một không gian như thế này.

0:03:30.915,0:03:36.250
Từ vị trí thuận lợi của phòng thí nghiệm[br]sinh học thế kỷ 21 của mình,

0:03:36.274,0:03:40.191
chúng tôi đã bắt đầu làm sáng tỏ[br]nhiều bí ẩn của sự sống bằng kiến thức.

0:03:40.869,0:03:44.506
Chúng tôi cảm thấy[br]sau nhiều thế kỷ nghiên cứu khoa học,

0:03:44.530,0:03:46.637
mình đang bắt đầu[br]có những bước tiến đáng kể

0:03:46.661,0:03:50.527
trong việc tìm ra một số[br]nguyên tắc nền tảng nhất của sự sống.

0:03:51.223,0:03:56.224
Sự lạc quan của chúng tôi đã được phản ánh[br]qua sự phát triển công nghệ sinh học

0:03:56.248,0:03:57.522
trên toàn cầu,

0:03:58.326,0:04:02.974
cố gắng sử dụng kiến thức khoa học[br]để chữa bệnh cho con người.

0:04:03.685,0:04:08.523
Nhứng thứ như ung thư, lão hóa,[br]các bệnh thoái hóa;

0:04:08.547,0:04:12.879
đây là một số điều không mong muốn[br]mà chúng ta mong có thể chế ngự được.

0:04:13.817,0:04:15.261
Tôi thường băn khoăn:

0:04:15.285,0:04:18.446
Vì sao chúng ta lại gặp nhiều khó khăn

0:04:18.470,0:04:20.632
khi cố gắng giải quyết căn bệnh ung thư?

0:04:21.096,0:04:24.350
Có phải vì chúng ta đang cố giải quyết[br]vấn đề căn bệnh ung thư,

0:04:24.374,0:04:26.668
mà không cố gắng để hiểu về sự sống?

0:04:27.657,0:04:30.845
Sự sống trên hành tinh này[br]có một nguồn gốc chung,

0:04:30.869,0:04:35.922
và tôi có thể tóm tắt 3,5 tỷ năm[br]lịch sử sự sống trên hành tinh này

0:04:35.946,0:04:37.426
bằng một hình ảnh duy nhất.

0:04:37.450,0:04:40.926
Điều bạn thấy đây là đại diện[br]toàn bộ loài đã được biết trên hành tinh.

0:04:41.321,0:04:44.732
Trong sự mênh mông của[br]sự sống và đa dạng sinh học

0:04:44.756,0:04:47.923
chúng ta chiếm một vị trí[br]không hề nổi bật.

0:04:47.947,0:04:48.963
(Cười)

0:04:48.987,0:04:50.210
Loài khôn ngoan.

0:04:51.016,0:04:52.621
Lớp cuối cùng trong loài.

0:04:53.570,0:04:56.681
Và dù tôi không thực sự muốn xem thường

0:04:56.705,0:04:58.676
những thành tựu của loài chúng ta,

0:04:58.700,0:05:03.686
nhiều như chúng ta muốn như vậy[br]và thường giả vờ là như vậy,

0:05:03.710,0:05:06.586
chúng ta không phải là thước đo chuẩn mực[br]của mọi thứ.

0:05:07.311,0:05:10.798
Tuy nhiên, chúng ta là thước đo[br]của rất nhiều thứ.

0:05:11.311,0:05:15.057
Chúng ta không ngừng xác định số lượng,[br]phân tích và so sánh,

0:05:15.081,0:05:18.861
và một số trong đó là tuyệt đối hữu ích[br]và quả thực là rất cần thiết.

0:05:19.661,0:05:26.048
Nhưng ngày nay việc chú trọng thúc đẩy[br]nghiên cứu sinh học để chuyên môn hóa

0:05:26.072,0:05:28.620
và tạo ra những kết quả thực tiễn hơn

0:05:28.644,0:05:32.198
thực ra đang hạn chế khả năng của chúng ta[br]trong việc tìm hiểu về sự sống,

0:05:32.222,0:05:36.305
thu hẹp những giới hạn và những chiều sâu[br]theo một cách không thể chấp nhận được.

0:05:37.007,0:05:42.048
Chúng ta đang đo đếm một mảnh hẹp[br]đến đáng kinh ngạc của sự sống,

0:05:42.072,0:05:45.848
và hy vọng rằng những con số đó[br]sẽ cứu mạng được tất cả chúng ta.

0:05:46.425,0:05:47.818
Bạn hỏi hẹp đến thế nào à?

0:05:47.842,0:05:49.446
Để tôi đưa bạn một con số.

0:05:49.470,0:05:53.989
Theo ước tính gần đây của[br]Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia,

0:05:54.013,0:05:57.940
khoảng 95% đại dương chưa được khám phá.

0:05:58.674,0:06:00.386
Hãy dành chút thời gian để hiểu.

0:06:01.030,0:06:04.877
95% đại dương chưa từng được khám phá.

0:06:05.712,0:06:07.877
Tôi nghĩ rằng rất an toàn khi nói

0:06:07.901,0:06:12.730
chúng ta thậm chí không biết được[br]ta không biết bao nhiều phần của sự sống.

0:06:13.810,0:06:16.735
Vì vậy, không ngạc nhiên[br]rằng mỗi tuần trong lĩnh vực của tôi

0:06:16.759,0:06:19.970
chúng tôi bắt đầu thấy có[br]ngày càng nhiều các loài mới

0:06:19.994,0:06:22.253
được thêm vào cây sự sống tuyệt vời này.

0:06:22.277,0:06:23.674
Ví dụ như loài này --

0:06:23.698,0:06:25.604
đã được phát hiện đầu mùa hè này,

0:06:25.628,0:06:26.841
là loài mới với khoa học,

0:06:26.865,0:06:30.157
và giờ đang ở nhánh đơn độc[br]trên cây phả hệ của chúng ta.

0:06:30.973,0:06:32.124
Điều bi kịch hơn

0:06:32.148,0:06:35.783
là chúng ta biết là có[br]hàng tá các loài khác ngoài đại dương,

0:06:35.807,0:06:39.368
nhưng những đặc tính sinh học của chúng[br]hoàn toàn chưa được nghiên cứu.

0:06:39.392,0:06:41.726
Tôi chắc rằng một số các bạn[br]đã nghe về việc

0:06:41.750,0:06:45.946
một con sao biển thực sự có thể[br]tái tạo cánh của nó sau khi bị mất.

0:06:45.970,0:06:47.412
Nhưng một số có thể không biết

0:06:47.436,0:06:51.785
rằng chính cái cánh đó thực sự có thể[br]tái tạo một con sao biển hoàn chỉnh.

0:06:52.759,0:06:56.807
Và ở ngoài kia có những động vật[br]làm được những điều thực sự ấn tượng.

0:06:57.461,0:06:59.171
Tôi sẵn lòng cá với bạn

0:06:59.195,0:07:03.514
rằng nhiều người các bạn chưa bao giờ[br]nghe đến sán dẹp, Schmidtea mediterranea.

0:07:04.423,0:07:06.522
Con vật nhỏ bé ở ngay đây

0:07:06.546,0:07:09.620
làm được những điều[br]thực sự làm tôi kinh ngạc.

0:07:10.131,0:07:14.135
Bạn có thể lấy một trong những con vật này[br]và cắt nó thành 18 mảnh khác nhau,

0:07:14.159,0:07:17.921
và mỗi mảnh đều có thể tái tạo

0:07:17.945,0:07:19.263
thành cơ thể hoàn chỉnh

0:07:19.287,0:07:20.921
trong chưa đầy hai tuần.

0:07:21.694,0:07:25.931
18 đầu, 18 thân, 18 bí ẩn.

0:07:26.348,0:07:28.744
Trong vòng thập kỷ rưỡi vừa qua,

0:07:28.768,0:07:32.478
tôi đã cố gắng tìm hiểu[br]cách những con vật nhỏ bé này làm điều đó,

0:07:32.502,0:07:34.701
và cách chúng có thể làm trò ảo thuật này.

0:07:34.725,0:07:36.439
Nhưng giống mọi ảo thuật gia tài ba,

0:07:36.463,0:07:39.318
chúng thực sự không sẵn lòng[br]tiết lộ bí mật cho tôi.

0:07:39.342,0:07:40.548
(Cười)

0:07:40.572,0:07:41.730
Vì vậy chúng ta ở đây,

0:07:41.754,0:07:46.209
sau 20 năm nghiên cứu những con vật này,

0:07:46.233,0:07:48.540
lập bản đồ gen, gãi cằm suy nghĩ,

0:07:48.564,0:07:51.783
và hàng ngàn thủ thuật cắt cụt[br]và hàng ngàn sự tái tạo,

0:07:51.807,0:07:55.602
chúng ta vẫn chưa hiểu hoàn toàn[br]những loài vật này làm điều đó thế nào.

0:07:56.028,0:07:59.624
Mỗi con giun dẹp mỗi đại dương với chúng

0:07:59.648,0:08:01.254
chứa đầy những ẩn số.

0:08:02.476,0:08:04.160
Một trong những đặc điểm chung

0:08:04.184,0:08:06.796
của toàn bộ những loài vật[br]tôi đã đề cập tới

0:08:06.820,0:08:09.583
là có vẻ như[br]chúng không có bản ghi nhớ nào

0:08:09.607,0:08:12.274
mà chúng cần để cư xử[br]dựa trên những nguyên tắc

0:08:12.298,0:08:16.467
mà chúng ta đã rút ra được từ rất nhiều[br]những loài vật được chọn ngẫu nhiên

0:08:16.491,0:08:19.213
đang sinh sống trên diện tích rộng lớn

0:08:19.237,0:08:21.754
của các phòng thí nghiệm sinh học[br]trên khắp thế giới.

0:08:22.117,0:08:24.347
Hãy gặp những loài đoạt giải Nobel.

0:08:24.371,0:08:26.373
Bảy loài vật

0:08:26.397,0:08:29.999
đã đưa đến cho chúng ta[br]những sự hiểu biết

0:08:30.023,0:08:32.490
về hành vi sinh học ngày hôm nay.

0:08:33.172,0:08:34.964
Con vật nhỏ bé ngay đây --

0:08:34.988,0:08:37.458
ba giải Nobel trong 12 năm.

0:08:38.204,0:08:40.960
Và ấy vậy mà,[br]sau tất cả những sự chú ý chúng nhận được

0:08:40.984,0:08:43.044
và tất cả những kiến thức ta tạo ra,

0:08:43.068,0:08:45.093
cũng như phần lớn nhất của những tích lũy,

0:08:45.117,0:08:48.990
chúng ta đang đứng ở đây,[br]trước một loạt những vấn đề khó giải quyết

0:08:49.014,0:08:50.638
và rất nhiều những thách thức mới.

0:08:51.220,0:08:53.035
Và không may, đó là bởi vì

0:08:53.059,0:08:55.673
bảy loài vật này chỉ tương đương

0:08:55.697,0:09:02.473
với 0,0009% toàn bộ các loài[br]sống trên hành tinh.

0:09:03.962,0:09:06.348
Vì vậy tôi bắt đầu hoài nghi

0:09:06.372,0:09:11.133
rằng chuyên môn của ta đang bắt đầu[br]cản trở sự tiến bộ, ở trường hợp tốt nhất,

0:09:11.157,0:09:13.584
và ở trường hợp xấu nhất,[br]đang làm chúng ta lạc lối.

0:09:14.235,0:09:17.309
Đó là bởi vì sự sống trên hành tinh này[br]và lịch sử của nó

0:09:17.333,0:09:19.050
là lịch sử những kẻ phá nguyên tắc.

0:09:19.433,0:09:22.780
Sự sống bắt nguồn trên mặt hành tinh này[br]với những sinh vật đơn bào,

0:09:22.804,0:09:25.126
đã bơi dưới đại dương[br]hàng triệu năm,

0:09:25.150,0:09:27.436
tới khi một trong số các sinh vật đó[br]quyết định,

0:09:27.460,0:09:29.519
"Tôi sẽ làm điều gì đó khác biệt hôm nay;

0:09:29.543,0:09:32.551
hôm nay tôi muốn phát minh ra[br]một thứ gọi là sự đa bào,

0:09:32.575,0:09:33.848
và tôi sẽ làm điều này."

0:09:33.872,0:09:36.524
Và tôi chắc đó không phải[br]quyết định phổ biến khi ấy --

0:09:36.548,0:09:37.575
(Cười)

0:09:37.599,0:09:39.205
theo cách nào đó,[br]nó đã làm được.

0:09:39.229,0:09:41.795
Và rồi, các sinh vật đa bào[br]bắt đầu đến cư ngụ

0:09:41.819,0:09:43.195
tại toàn bộ những đại dương tổ tiên này,

0:09:43.219,0:09:44.407
và đã phát triển mạnh mẽ.

0:09:44.431,0:09:45.964
Và ta có chúng ở đây ngày nay.

0:09:46.789,0:09:49.786
Những vùng đất đai rộng lớn[br]bắt đầu nổi lên từ bề mặt đại dương,

0:09:49.810,0:09:51.264
và một sinh vật khác đã nghĩ,

0:09:51.288,0:09:54.077
"Này, chỗ kia trông có vẻ là khu đất tốt.

0:09:54.101,0:09:55.352
Tôi muốn chuyển đến đó."

0:09:55.376,0:09:56.535
"Cậu điên à?

0:09:56.559,0:09:59.843
Cậu sẽ chết khô ở đó.[br]Không gì có thể sống nếu thiếu nước."

0:09:59.867,0:10:01.024
Nhưng sự sống tìm cách,

0:10:01.048,0:10:03.371
và có những sinh vật[br]giờ đây sống trên mặt đất.

0:10:03.395,0:10:05.793
Khi đã trên mặt đất,[br]chúng có thể đã nhìn lên trời

0:10:05.817,0:10:08.076
và nói, "Đi trên mây sẽ rất tuyệt,

0:10:08.100,0:10:09.251
tôi sẽ bay."

0:10:09.275,0:10:12.350
"Cậu không thể phá luật hấp dẫn,[br]cậu không thể nào bay được."

0:10:12.374,0:10:14.659
Ấy vậy mà, tự nhiên đã phát minh ra --

0:10:14.683,0:10:16.690
rất nhiều lần khác nhau --

0:10:16.714,0:10:17.921
các cách để bay.

0:10:18.368,0:10:20.885
Tôi yêu nghiên cứu các loài[br]phá bỏ các nguyên tắc,

0:10:20.909,0:10:24.538
vì mỗi lần chúng phá bỏ một nguyên tắc,[br]chúng lại phát minh ra một điều mới

0:10:24.562,0:10:28.321
mà đã giúp chúng ta có thể có mặt ở đây[br]ngày hôm nay.

0:10:28.624,0:10:30.894
Những loài vật này không có bản ghi nhớ.

0:10:30.918,0:10:32.618
Chúng đã phá bỏ những nguyên tắc.

0:10:32.642,0:10:35.437
Vì vậy nếu chúng ta nghiên cứu[br]những loài vật này,

0:10:35.461,0:10:38.456
liệu việc nghiên cứu chúng thế nào[br]nên phá bỏ các nguyên tắc?

0:10:39.666,0:10:43.054
Tôi nghĩ chúng ta cần làm mới lại[br]tinh thần muốn khám phá của ta.

0:10:43.440,0:10:45.924
Thay vì đưa tự nhiên[br]vào phòng thí nghiệm của mình

0:10:45.948,0:10:47.263
và tìm hiểu nó ở đó,

0:10:47.287,0:10:48.993
chúng ta cần đưa khoa học của ta

0:10:49.017,0:10:51.922
vào phòng thí nghiệm uy nghi này,[br]chính là tự nhiên,

0:10:51.946,0:10:55.857
và ở đó, với những trang bị công nghệ[br]hiện đại của chúng ta,

0:10:55.881,0:10:58.707
tìm hiểu mọi hình thái sự sống[br]chúng ta tìm được,

0:10:58.731,0:11:01.724
và mọi thuộc tính sinh học mới[br]chúng ta có thể tìm được.

0:11:02.486,0:11:06.640
Chúng ta thực sự có thể đem[br]sự thông minh của ta

0:11:06.664,0:11:08.756
trở nên ngu ngốc lại --

0:11:08.780,0:11:12.639
không manh mối trước sự bao la[br]của những ẩn số.

0:11:13.116,0:11:14.477
Bởi vì sau tất cả,

0:11:14.501,0:11:16.660
khoa học không thực sự là về kiến thức.

0:11:16.684,0:11:19.425
Khoa học là về thiếu kiến thức.

0:11:19.449,0:11:20.814
Đó là điều chúng ta làm.

0:11:20.838,0:11:23.969
Antoine de Saint-Exupéry từng viết,

0:11:23.993,0:11:25.794
"Nếu bạn muốn đóng một con tàu,

0:11:25.818,0:11:27.762
thì đừng kêu gọi mọi người thu gom gỗ

0:11:27.786,0:11:30.088
và đừng giao việc cho họ,

0:11:30.112,0:11:34.206
mà hãy dạy cho họ sự mong mỏi[br]một đại dương bao la vô tận ..."

0:11:34.646,0:11:36.350
Là một nhà khoa học, một giáo viên,

0:11:36.374,0:11:38.335
tôi muốn diễn giải lại điều này

0:11:38.359,0:11:41.517
rằng những nhà khoa học chúng tôi[br]cần dạy những học sinh của mình

0:11:41.541,0:11:43.992
rằng cần có sự mong mỏi[br]đại dương bao la vô tận

0:11:44.016,0:11:45.453
là sự thiếu kiến thức của ta.

0:11:46.768,0:11:50.633
Loài tinh khôn chúng ta là loài duy nhất

0:11:50.657,0:11:53.093
quyết tâm tìm hiểu về khoa học.

0:11:53.645,0:11:55.779
Ta, như mọi loài khác[br]trên hành tinh này,

0:11:55.803,0:12:00.294
là một phần của lịch sử[br]của sự sống trên hành tinh này.

0:12:00.989,0:12:04.156
Và tôi nghĩ tôi hơi sai khi nói[br]rằng sự sống là một bí ẩn,

0:12:04.180,0:12:06.891
vì tôi nghĩ rằng thực ra[br]sự sống là bí mật hé mở

0:12:06.915,0:12:10.899
trong nghìn năm luôn ra hiệu[br]cho loài chúng ta để hiểu được nó.

0:12:11.344,0:12:12.945
Vậy nên tôi hỏi các bạn:

0:12:12.969,0:12:16.742
Chúng ta có phải cơ hội duy nhất[br]mà sự sống phải tự tìm hiểu?

0:12:17.053,0:12:18.204
Và nếu đúng,

0:12:18.228,0:12:19.958
chúng ta còn chờ cái quái gì nữa?

0:12:20.368,0:12:21.569
Xin cảm ơn.

0:12:21.593,0:12:24.847
(Vỗ tay)