WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.000
{hyrje:muzikë e temës}

00:00:04.000 --> 00:00:05.000
>>DR.STEVEN ZUCKER:Jemi në muzeun e Luvrit

00:00:05.000 --> 00:00:08.000
dhe po e shikojmë veprën e Delacroix "Liria duke Udhëhequr Njerëzit".

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
Kjo është një ndër pikturat më të rëndësishme historike

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
në këtë koleksion.

00:00:12.000 --> 00:00:13.000
>>DR.BETH HARRIS:Dhe është e rëndësishme të kujtojmë

00:00:13.000 --> 00:00:16.000
mendoj,sa radikale ishte kjo pikturë.

00:00:16.000 --> 00:00:20.000
Politikat revolucionare republikane e saj ishte e dukshme.

00:00:20.000 --> 00:00:23.000
Mendoj,pak,ndoshta e humbur sot.

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
Piktura tregon revolucionin e 1830-ës

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
në rrugët e Parisit.

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
Dhe ajo që shohim është një barrikadë,

00:00:29.000 --> 00:00:31.000
e cila ishte bllokadë e improvizuar.

00:00:31.000 --> 00:00:33.000
>>ZUCKER:Dhe të kujtojmë se Parisi në këtë kohë

00:00:33.000 --> 00:00:34.000
ishte në të vërtetë qytet mesjetar.

00:00:34.000 --> 00:00:36.000
Dhe kështu rrugët ishin të ngushta,

00:00:36.000 --> 00:00:37.000
dhe ishin të pështjellura,

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
kështu ishte e lehtë të bllokojnë jashtë trupat franceze.

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
Dhe ato ishin të bëra prej orendive.

00:00:41.000 --> 00:00:42.000
Ato ishin të bëra prej vagonëve.

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
Ato ishin të bëra vecanërisht prej gur kalldrëmi.

00:00:44.000 --> 00:00:46.000
Dhe mund të shihni gurët e kalldrëmit

00:00:46.000 --> 00:00:47.000
poshtë shumë qartë.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
>>HARRIS:Nëpër ato gurë

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
ec një figurë të cilën një nuk do mundej

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
në të vërtetë ta shihte në rrugët e Parisit.

00:00:53.000 --> 00:00:56.000
Kështu e dimë këtë përzierje të realës dhe jo realës,

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
sepse kemi këtë figurë alegorike të vetë Lirisë,

00:00:59.000 --> 00:01:03.000
duke e mbajtur flamurin tringjyrësh francez e cila përfaqëson

00:01:03.000 --> 00:01:06.000
barazinë,vëllazërinë,dhe lirinë-

00:01:06.000 --> 00:01:07.000
vlerat e revolucionit.

00:01:07.000 --> 00:01:08.000
>>ZUCKER:Kështu në Shtetet e Bashkuara

00:01:08.000 --> 00:01:11.000
ne mund ta njohim këtë figurë si Statujën e Lirisë,

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
jo një njeri i vecantë,por në fakt

00:01:13.000 --> 00:01:16.000
mishërim ose personifikim të një ideje,

00:01:16.000 --> 00:01:17.000
idesë së lirisë.

00:01:17.000 --> 00:01:18.000
>>HARRIS:Eshtë e rëndësishme të kujtojmë këtu

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
ajo që kishte ndodhur ishte që monarkia

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
ishte kthyer në Francë dhe kjo ishte

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
politikisht shumë shtypëse.

00:01:24.000 --> 00:01:28.000
Dhe revolucioni ne Korrik të 1830-ës e cila ishte kundër

00:01:28.000 --> 00:01:30.000
e rikthej Mbretin Charles të Dhjetë

00:01:30.000 --> 00:01:34.000
dhe sjelli në fuqi monarki kushtetuese.

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
Me sa duket,një mbret i cili do jetë më i afërt

00:01:37.000 --> 00:01:39.000
me nevojat e shoqërisë së mesme.

00:01:39.000 --> 00:01:40.000
>>ZUCKER:Kështu atje ishin tre ditë ..

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
përtej protestave,të nje lufte të hapur

00:01:43.000 --> 00:01:44.000
në rrugët e Parisit.

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Charles i Dhjetë në fakt ikën nga Franca.

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
Dhe kushëriri i tij Louis Philippe është vendosur në fron.

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
Dhe Delacroix po e sheh këtë nga dritarja e tij.

00:01:52.000 --> 00:01:54.000
>>HARRIS:Dhe dhuna është me të vërtetë frikësuese.

00:01:54.000 --> 00:01:57.000
Kemi në prapavijë pjesëmarrës të vdekur

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
në të dyja anët e kësaj lufte.

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
>>ZUCKER:Figura në të majtë ishtë me të vërtetë brutale.

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
Nëse shikoni afër,duket qartë që ai është në këmishë të natës.

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
Dhe një nga praktikat shtypëse të

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
qeverisë ishte që të shkonte pas kundërshtuesve

00:02:08.000 --> 00:02:11.000
në shtëpitë e tyre,ti rrihte ata deri në vdekje,

00:02:11.000 --> 00:02:13.000
dhe ti zvarritë ata nëpër rrugët e Parisit dhe si kujtim:"Mos e bëni këtë".

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
Ja ku është e famshja e Daumier:"Rue Transnonain"

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
e cila tregon se një familje është vrarë

00:02:18.000 --> 00:02:19.000
në dhomat e tyre.

00:02:19.000 --> 00:02:20.000
>>HARRIS:Dhe në të dhjathtë,

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
një anëtar i anës së forcave të mbretit

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
I cili është i vdekur ose i lënduar në prapavijë.

00:02:26.000 --> 00:02:27.000
>>ZUCKER:Dhe kjo është e rëndësishme sepse

00:02:27.000 --> 00:02:29.000
mendoj që është një kujtues se

00:02:29.000 --> 00:02:31.000
edhe trupat mbretërore mund të mposhten.

00:02:31.000 --> 00:02:33.000
>>HARRIS:Liria sulmon përpara.

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
Ajo është jashtëzakonisht e fuqishme.

00:02:35.000 --> 00:02:38.000
Më e rëndësishmja,Delacroix po i jep asaj

00:02:38.000 --> 00:02:39.000
një lloj realizmi.

00:02:39.000 --> 00:02:43.000
Kjo ishte shumë e rëndësishme,mendoj,në kushtet

00:02:43.000 --> 00:02:44.000
e këtij mesazhi.

00:02:44.000 --> 00:02:45.000
Mendoj se në qoftëse kjo figurë do ishte

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
një figurë e vjetër Greke,

00:02:48.000 --> 00:02:51.000
ne do të kishim humbur pak nga fuqia e këtij imazhi.

00:02:51.000 --> 00:02:54.000
E shohim atë në profilë,me ndricim të zymtë,

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
me një lloj ndricimi CARAVAGGIO-eske.

00:02:57.000 --> 00:03:01.000
Krahu i saj përpara duke e mbajtur flamurin,krahu i tjetër duke mbajtur

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
bajonetën,në barrikadë.

00:03:03.000 --> 00:03:08.000
Një figurë që i udhëheq njerëzit me idenë e lirisë.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
>>ZUCKER:E kuptoj cfarë po thoni.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
Por gjithashtu nuk pajtohem.

00:03:12.000 --> 00:03:14.000
Sepse mendoj se Delacroix nuk e shikon

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
këtë figurë me gjithë ato atribute shumë njerëzore

00:03:16.000 --> 00:03:17.000
për të cilat po flasim.

00:03:17.000 --> 00:03:20.000
E gjithë ai kuptim i ushëheqjes dhe i të gjithave

00:03:20.000 --> 00:03:23.000
fuqive alegorike që ajo përfaqëson.

00:03:23.000 --> 00:03:24.000
Por në të njëjtën kohë,mendoj që Delacroix

00:03:24.000 --> 00:03:28.000
është në fakt duke vizatuar me dashje në mënyrën e traditave të vjetra.

00:03:28.000 --> 00:03:30.000
Profili perfekt,e cila është mënyra më fisnike

00:03:30.000 --> 00:03:33.000
e përfaqësimit të fytyrës duke u bazuar në botën klasike

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
e cila na kujton monedhën romake,si shembull.

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
>>HARRIS:Pra nuk është sikur Delacroix po e shikon

00:03:38.000 --> 00:03:39.000
këtë nga dritarja e tij.

00:03:39.000 --> 00:03:40.000
Dhe kjo nuk është vetëm për shkak të

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
fugurës alegorike të Lirisë.

00:03:42.000 --> 00:03:46.000
Figurat janë të kompozuara me kujdes në formë të një piramide.

00:03:46.000 --> 00:03:48.000
Dhe Delacroix ka përfshirë me qëllim tipe

00:03:48.000 --> 00:03:50.000
të ndryshme të figurave

00:03:50.000 --> 00:03:53.000
Duke e treguar shtrirjen e njerëzve të cilët morrën pjesë

00:03:53.000 --> 00:03:55.000
në revolucionin e 1830-ës.

00:03:55.000 --> 00:03:57.000
>>ZUCKER:Kështu nuk ke vetëm njeriun i cili ka vënë një kapelë të lartë,

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
anëtar i borgjezëve,të shoqërisë së mesme,

00:03:59.000 --> 00:04:02.000
por afër tij është një zejtar-punëtor-

00:04:02.000 --> 00:04:03.000
në mëngët e bluzës,

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
i cili me sa duket nuk mund të përballojë atë pushkë të mirë.

00:04:06.000 --> 00:04:09.000
Por ata janë së bashku duke kundërshtuar monarkinë.

00:04:09.000 --> 00:04:10.000
>>HARRIS:Dhe kështu atje ishte një

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
mesazh politik i vërtetë i fuqisë së njerëzve

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
të përmbys një qeveri.

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
Dhe qeveria e Louis Philippe i cili erdhi

00:04:18.000 --> 00:04:21.000
në pushtet e bleu këtë pikturë,

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
por më vonë ky mesazh fiiloi të ndihej

00:04:23.000 --> 00:04:25.000
pak i mundimshëm.

00:04:25.000 --> 00:04:26.000
>>ZUCKER:Paksi shumë radikale.

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
>>HARRIS:Paksi shumë radikale.Në fakt,qeveria e Louis Philippe,

00:04:28.000 --> 00:04:33.000
edhe pse monarki kushtetuese,ende vetëm një pjesë e vogël

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
e francezëve ishin të lirë të votonin.

00:04:35.000 --> 00:04:37.000
Po flasim për një qeveri e cila ishte ende

00:04:37.000 --> 00:04:40.000
favorizuese vetëm e interesave të elitës së vërtetë.

00:04:40.000 --> 00:04:44.000
Dhe kështu fuqia e njerëzve që e shohim në këtë pikturë

00:04:44.000 --> 00:04:47.000
u bë e rrezikshme,dhe piktura u largua

00:04:47.000 --> 00:04:50.000
dhe nuk u ekspozua deri në revolucionin e 1848-ës.

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
>>ZUCKER:Le të shikojmë, për shembull,në anën e dhjathtë të pikturës

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
dhe mund të vëreni dy kullat e Notre Dame

00:04:56.000 --> 00:04:58.000
duke u ngritur mbi tymin e betejës.

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Dhe nëse shikoni me kujdes mund të vëreni tringjyrat

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
në simbolin e monarkisë.

00:05:02.000 --> 00:05:06.000
Dhe kështu kjo ishte një imazh shumë radikal.

00:05:06.000 --> 00:05:09.000
>>HARRIS:Liria po lëviz në drejtim të hapësirës tonë

00:05:09.000 --> 00:05:11.000
duke drejtuar njerëzit përpara.

00:05:11.000 --> 00:05:13.000
Mund ta kuptoni se pse kjo pikturë përfundoi

00:05:13.000 --> 00:05:15.000
para së gjithash në ruajtje.

00:05:15.000 --> 99:59:59.999
{fundi:muzikë}