0:00:01.341,0:00:04.847 Er is op het moment[br]veel gaande wat de maan betreft. 0:00:05.351,0:00:09.162 China heeft plannen bekendgemaakt[br]voor een bewoond station op de zuidpool 0:00:09.186,0:00:11.041 tegen de jaren 30 van deze eeuw. 0:00:11.065,0:00:13.652 De Verenigde Staten[br]heeft een officieel draaiboek 0:00:13.676,0:00:18.473 met een groeiend aantal mensen[br]dat woont en werkt in de ruimte als doel. 0:00:18.497,0:00:20.949 Dit zal beginnen met[br]het Artemis programma van NASA, 0:00:20.973,0:00:24.926 een internationaal programma[br]om de eerste vrouw en de volgende man 0:00:24.926,0:00:26.878 dit decennium nog naar de maan te sturen. 0:00:26.878,0:00:31.046 Biljonaires en de privé-sector[br]spelen op ongekende manieren mee. 0:00:31.852,0:00:35.244 Wereldwijd zijn er[br]meer dan 100 lanceringsbedrijven 0:00:35.268,0:00:38.919 en pakweg een dozijn[br]particuliere ruimtevervoersbedrijven 0:00:38.943,0:00:42.085 die zich voorbereiden[br]op robotmissies naar de maan. 0:00:42.754,0:00:46.619 Voor het eerst in de geschiedenis[br]hebben we herbruikbare raketten. 0:00:46.787,0:00:49.740 Dit zal het mogelijk maken[br]om een infrastructuur te ontwikkelen 0:00:49.740,0:00:51.707 en grondstoffen te gebruiken. 0:00:52.227,0:00:54.767 De schattingen variëren, [br]maar wetenschappers denken 0:00:54.791,0:00:58.902 dat er tot wel een biljoen ton[br]aan waterijs op de maan aanwezig is. 0:00:58.926,0:01:01.354 Dat is meer dan het water[br]in het Eriemeer 0:01:01.378,0:01:05.487 en genoeg om misschien wel [br]honderdduizenden mensen te onderhouden 0:01:05.487,0:01:07.695 tijdens hun leven en werk op de maan. 0:01:08.092,0:01:11.099 Hoewel officiële plannen[br]in constante ontwikkeling zijn, 0:01:11.123,0:01:15.668 hebben we reden om te geloven dat er[br]mensen zullen wonen en werken op de maan 0:01:15.668,0:01:17.309 binnen de komende 10 jaar. 0:01:17.559,0:01:22.148 De maan is echter ongeveer[br]zo groot als het Afrikaanse continent 0:01:22.172,0:01:25.348 en het begint duidelijk te worden[br]dat de belangrijkste grondstoffen 0:01:25.348,0:01:28.542 zich mogelijk in kleine gebieden[br]bij de polen bevinden. 0:01:29.053,0:01:34.062 Dit roept vragen op over hoe we de toegang[br]tot schaarse bronnen moeten coördineren. 0:01:34.872,0:01:38.670 Er zijn ook terechte vragen[br]over reizen naar de maan: 0:01:38.694,0:01:40.672 kolonialisme, cultureel erfgoed 0:01:40.696,0:01:45.043 en het kopiëren van de systematische[br]ongelijkheden van het huidige kapitalisme. 0:01:45.442,0:01:47.268 En bovendien: 0:01:47.292,0:01:50.051 hebben we niet al genoeg[br]grote uitdagingen hier op aarde? 0:01:50.433,0:01:54.787 Internetbeheer, pandemiën, terrorisme[br]en misschien wel het belangrijkste: 0:01:54.811,0:01:57.500 de klimaatcrisis[br]en het verlies van biodiversiteit. 0:01:58.470,0:02:03.165 In zekere zin staat het idee [br]van de maan als slechts een bestemming 0:02:03.189,0:02:05.997 symbool voor die probleemstukken. 0:02:06.021,0:02:09.339 Het lijkt op een wedloop naar verovering, 0:02:09.561,0:02:11.913 met grote raketten en dure projecten, 0:02:11.937,0:02:13.812 competitie en overwinning. 0:02:14.671,0:02:17.305 Maar het meeste interessante aan de maan 0:02:17.329,0:02:19.870 zijn niet de biljonaires met hun raketten 0:02:19.894,0:02:22.927 of de oude bekende[br]machtsstrijd tussen staten. 0:02:23.495,0:02:26.140 Het gaat helemaal niet om de hardware. 0:02:26.837,0:02:28.700 Het gaat om de software. 0:02:28.724,0:02:31.244 De normen, gebruiken en wetten. 0:02:31.268,0:02:33.497 Onze sociale technologiën. 0:02:33.902,0:02:37.668 Het gaat om de kans om onze[br]democratische instituten te vernieuwen 0:02:37.692,0:02:39.521 en zo ook onze wetgeving, 0:02:39.545,0:02:43.559 in reactie op een nieuw tijdperk[br]van uitdagingen op planetaire schaal. 0:02:44.439,0:02:47.370 Ik zal jullie vertellen[br]hoe de maan een voorbeeld kan zijn 0:02:47.370,0:02:51.065 voor hoe we sommige van de grootste[br]uitdagingen hier op aarde kunnen oplossen. 0:02:51.550,0:02:56.522 Ik ben wat geobsedeerd [br]door dit onderwerp sinds mijn tienerjaren. 0:02:56.546,0:03:01.294 De afgelopen 20 jaar heb ik[br]aan internationaal ruimtebeleid gewerkt, 0:03:01.318,0:03:05.608 maar ook aan kleine lokale projecten[br]met een bottom-up beleidsontwerp. 0:03:06.462,0:03:07.870 Toen ik 17 was, 0:03:07.894,0:03:12.406 ging ik naar een VN congres in Wenen[br]over vreedzaam gebruik van de ruimte. 0:03:13.002,0:03:17.429 Gedurende twee weken zaten[br]160 jonge mensen uit meer dan 60 landen 0:03:17.453,0:03:20.861 op elkaar gepropt in een groot hotel[br]naast het VN gebouw. 0:03:21.405,0:03:24.532 We waren uitgenodigd[br]om advies te geven aan lidstaten 0:03:24.627,0:03:27.565 over de rol van de ruimte[br]in de toekomst van de mensheid. 0:03:28.452,0:03:29.555 Na het congres 0:03:29.555,0:03:31.444 waren sommigen van ons zo geïnspireerd 0:03:31.577,0:03:34.416 dat we besloten om samen te blijven wonen. 0:03:34.779,0:03:39.130 Samenwonen met 20 mensen[br]klinkt misschien wat gek, 0:03:39.154,0:03:44.665 maar door de jaren heen[br]konden we een vertrouwensgroep opzetten 0:03:44.689,0:03:49.228 die het mogelijk maakte[br]om die sociale technologiën te testen. 0:03:49.252,0:03:53.273 We ontwierpen diverse beleidssystemen,[br]van het benoemen van een CEO 0:03:53.297,0:03:55.409 tot het gebruiken van een juryprocedure. 0:03:55.941,0:03:58.420 Terwijl we doorgroeiden in onze carrières 0:03:58.444,0:04:01.883 en we van denktanks in Washington DC[br]overgingen op werken voor NASA 0:04:01.907,0:04:04.400 of onze eigen bedrijven oprichtten, 0:04:04.424,0:04:06.952 lieten die experimenten ons zien 0:04:06.976,0:04:09.980 dat zelfs kleine groepen[br]een testschaaltje konden zijn 0:04:10.004,0:04:12.434 voor belangrijke maatschappelijke vragen 0:04:12.434,0:04:16.016 zoals representatie, [br]duurzaamheid en kansen. 0:04:16.993,0:04:20.741 Men spreekt vaak over de maan[br]als een testschaaltje, 0:04:20.765,0:04:22.610 of zelfs een schone lei. 0:04:23.506,0:04:27.797 Maar dankzij de wettelijke overeenkomsten[br]waarmee de maan beheerd wordt, 0:04:27.821,0:04:30.989 komt het op een belangrijk punt overeen 0:04:31.013,0:04:33.608 met de wereldwijde uitdagingen op aarde. 0:04:34.343,0:04:36.012 Beide omvatten vraagstukken 0:04:36.012,0:04:40.538 die eisen dat we verder kijken[br]dan gebieden en grenzen. 0:04:40.562,0:04:43.166 Dit betekent dat de maan[br]eigenlijk eerder een model is 0:04:43.190,0:04:44.778 dan een schone lei. 0:04:45.922,0:04:51.288 Het Ruimteverdrag, getekend in 1967,[br]is het bepalende verdrag 0:04:51.312,0:04:55.036 dat de activiteiten in de ruimte beheert,[br]waaronder die op de maan. 0:04:55.645,0:04:57.804 Het heeft twee hoofdpunten 0:04:57.828,0:05:02.357 die de basis waarop wetten[br]opgezet worden radicaal veranderen. 0:05:02.904,0:05:04.906 Het eerste punt is de voorwaarde 0:05:04.906,0:05:08.966 dat hemellichamen[br]volledig toegankelijk zijn. 0:05:09.935,0:05:13.951 Het tweede is dat de maan[br]en andere hemellichamen 0:05:13.975,0:05:17.598 niet onderworpen zijn[br]aan nationale toe-eigening. 0:05:17.622,0:05:20.406 Dit is waanzinnig 0:05:20.430,0:05:24.168 want het gehele aardse,[br]internationale systeem -- 0:05:24.192,0:05:25.418 de Verenigde Naties, 0:05:25.442,0:05:28.294 het systeem van verdragen[br]en internationale overeenkomsten -- 0:05:28.318,0:05:31.588 gaat uit van het idee[br]van staatssoevereiniteit, 0:05:31.612,0:05:34.919 van de toe-eigening van grond[br]en grondstoffen binnen grenzen 0:05:34.943,0:05:38.744 en het zelfstandig beheren[br]van de toegang binnen die grenzen. 0:05:39.618,0:05:41.839 Door deze beide weg te laten, 0:05:41.863,0:05:45.132 ontwikkelen we omstandigheden[br]voor wat we "gemeengoed" noemen. 0:05:45.578,0:05:46.721 Gebaseerd op het werk 0:05:46.721,0:05:49.912 van Nobelprijs-winnaar[br]en econome Elinor Ostrom, 0:05:49.936,0:05:53.743 verwijst wereldwijd gemeengoed naar[br]de grondstoffen die we allemaal delen. 0:05:53.767,0:05:55.486 Deze vereisen dat we samenwerken 0:05:55.486,0:05:58.275 om belangrijke aspecten[br]inzake ons welzijn en voortbestaan 0:05:58.275,0:06:00.551 te beheren en beschermen. 0:06:00.575,0:06:02.974 Bijvoorbeeld het klimaat en de oceanen. 0:06:03.414,0:06:07.748 Toepassingen gebaseerd op gemeengoed[br]bieden nieuwe institutionele ontwerpen, 0:06:07.772,0:06:12.465 die we nu pas voor het eerst verkennen[br]op wereldwijde en interplanetaire schaal. 0:06:12.765,0:06:14.445 Hoe zien eigendomsrechten eruit? 0:06:14.469,0:06:16.208 Hoe beheren we grondstoffen 0:06:16.232,0:06:20.668 als de traditionele instrumenten zoals[br]externe autoriteiten of privé-eigendom 0:06:20.692,0:06:21.902 niet van toepassing zijn? 0:06:22.429,0:06:24.687 Ook al hebben we niet alle antwoorden, 0:06:24.711,0:06:27.822 het klimaat, internetbestuur[br]en autoritarisme -- 0:06:27.846,0:06:30.593 dat zijn stuk voor stuk[br]zware existentiële dreigingen 0:06:30.617,0:06:33.665 die we met ons huidige denkwijzes[br]niet het hoofd kunnen bieden. 0:06:34.486,0:06:38.580 We moeten nieuwe middelen ontwikkelen[br]om succesvolle vooruitgang te boeken. 0:06:39.143,0:06:43.014 Hoe verwerken we[br]op gemeengoed gebaseerde logica 0:06:43.038,0:06:46.399 in onze mondiale en ruimte-instituten? 0:06:47.088,0:06:51.862 Er is een poging gedaan[br]door een onverwachte speler. 0:06:51.886,0:06:54.810 Als jonge activist tijdens[br]de Tweede Wereldoorlog 0:06:54.834,0:06:58.134 werd Arvid Pardo gearresteerd[br]wegens anti-fascistische activiteiten 0:06:58.134,0:07:01.470 en hij werd in afwachting op de doodstraf[br]vastgehouden door de Gestapo. 0:07:01.856,0:07:03.105 Na de oorlog 0:07:03.129,0:07:06.092 werkte hij zichzelf een weg[br]naar de diplomatieke dienst 0:07:06.116,0:07:09.779 en werd uiteindelijk de eerste[br]permanente vertegenwoordiger van Malta 0:07:09.803,0:07:11.528 in de Verenige Naties. 0:07:11.552,0:07:15.197 Pardo zag dat het internationale recht[br]niet de middelen had 0:07:15.197,0:07:18.302 om het beheer van wereldwijde[br]gedeelde grondstoffen aan te pakken, 0:07:18.302,0:07:19.976 zoals de open oceanen. 0:07:20.683,0:07:25.796 Hij zag teven de kans om te pleiten[br]voor eerlijke deling tussen naties. 0:07:26.156,0:07:31.310 In 1967 hield Pardo een beroemde toespraak[br]voor de Verenigde Naties 0:07:31.334,0:07:32.959 waarin hij het idee introduceerde 0:07:32.983,0:07:38.706 dat de oceanen en hun grondstoffen[br]"gedeeld erfgoed van de mensheid" waren. 0:07:38.730,0:07:43.071 Deze uitdrukking werd uiteindelijk[br]onderdeel van het Zeerechtverdrag, 0:07:43.071,0:07:47.620 het meest geavanceerde stelsel [br]voor gemeengoedbeheer op onze planeet. 0:07:48.070,0:07:50.603 Het werd gezien als een keerpunt, 0:07:50.627,0:07:53.125 een grondwet voor de zeeën. 0:07:53.760,0:07:56.449 Maar het taalgebruik bleek[br]zo controversieel te zijn 0:07:56.449,0:07:59.753 dat het meer dan 12 jaar duurde[br]om genoeg handtekeningen te verzamelen 0:07:59.753,0:08:01.889 en het verdrag aan te nemen. 0:08:01.913,0:08:05.064 Sommige staten weigeren[br]nog steeds om te tekenen. 0:08:06.208,0:08:10.145 Er was niet zo zeer[br]bezwaar tegen delen op zich, 0:08:10.169,0:08:12.370 maar tegen de verplichting om te delen. 0:08:13.124,0:08:16.778 Staten zagen het principe[br]van gelijkheid als een dreiging 0:08:16.778,0:08:20.719 voor hun onafhankelijkheid[br]en staatssoevereiniteit, 0:08:20.743,0:08:25.615 dezelfde onafhankelijkheid die de basis[br]vormt van het internationaal recht. 0:08:26.631,0:08:31.427 Op vele manieren is het principe[br]van gemeenschappelijk erfgoed 0:08:31.646,0:08:32.930 een tragisch verhaal. 0:08:33.819,0:08:36.788 Maar het heeft kracht,[br]omdat het duidelijk maakt 0:08:36.812,0:08:42.433 hoe de huidige wereldorde[br]tegen zal stribbelen 0:08:42.457,0:08:45.468 en zich zal verzetten[br]tegen pogingen tot structurele hervorming. 0:08:46.870,0:08:49.087 Maar het punt is: 0:08:49.111,0:08:53.015 het Ruimteverdag heeft deze[br]structurele hervormingen al gemaakt. 0:08:53.632,0:08:55.450 Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, 0:08:55.450,0:08:58.241 doodsbang dat de ander de maan[br]als eerste zou bereiken, 0:08:58.265,0:09:00.476 sloten de Verenigde Staten en de USSR 0:09:00.500,0:09:04.099 een Westfaals pact met de duivel. 0:09:04.613,0:09:09.373 Door volledige toegankelijkheid te eisen[br]en nationale toe-eigening te voorkomen, 0:09:09.397,0:09:13.403 moeten we onze fundamentele[br]instituten opnieuw opstellen, 0:09:13.427,0:09:16.071 waarbij we misschien wel iets nieuws leren 0:09:16.071,0:09:18.024 dat we hier op aarde toe kunnen passen. 0:09:18.808,0:09:22.865 Ook al lijkt de maan soms best ver weg, 0:09:22.889,0:09:25.358 hoe we deze fundamentele vragen[br]nu beantwoorden 0:09:25.382,0:09:28.500 zal bepalen wie later[br]iets in te brengen heeft 0:09:28.524,0:09:30.316 en hoe instemming eruit zal zien. 0:09:30.928,0:09:33.751 Dit zijn vraagstukken[br]over sociale technologie, 0:09:33.775,0:09:35.789 niet over raketten en hardware. 0:09:36.703,0:09:40.818 Sterker nog, deze discussies[br]gaan op dit moment van start. 0:09:41.381,0:09:44.589 De ruimtegemeenschap praat[br]over gedeelde basisovereenkomsten, 0:09:44.613,0:09:49.264 zoals hoe we maangebieden[br]aan kunnen wijzen als erfgoedgebied 0:09:49.288,0:09:52.184 en hoe we toestemming[br]kunnen krijgen om ergens te landen 0:09:52.208,0:09:55.586 als de traditionele externe autoriteiten[br]niet van toepassing zijn. 0:09:56.122,0:09:59.096 Hoe leggen we de voorwaarden[br]voor coördinatie op 0:09:59.120,0:10:02.267 als het niet is toegestaan[br]om mensen te zeggen waar ze heen moeten? 0:10:02.727,0:10:06.338 Hoe beheren we de toegang[br]tot schaarse grondstoffen 0:10:06.362,0:10:08.706 zoals water, mineralen 0:10:08.730,0:10:12.015 of zelfs de hoogtepunten[br]van oneindig licht -- 0:10:12.039,0:10:14.668 kraters die op precies[br]de juiste breedtegraad liggen 0:10:14.692,0:10:17.355 en zo vrijwel altijd[br]blootgesteld zijn aan zonlicht -- 0:10:17.379,0:10:19.127 met andere woorden, macht? 0:10:19.151,0:10:23.151 Sommige mensen denken[br]dat het gebrek aan regels op de maan 0:10:23.175,0:10:24.738 angstaanjagend is. 0:10:24.762,0:10:28.794 Het heeft ook daadwerkelijk[br]beangstigende aspecten. 0:10:29.961,0:10:31.821 Als er geen regels op de maan zijn, 0:10:31.845,0:10:35.737 wordt het dan niet gewoon[br]'wie het eerst komt, het eerst maalt'? 0:10:36.451,0:10:38.464 Dat zou kunnen, 0:10:38.488,0:10:40.700 als we dit moment niet serieus nemen. 0:10:41.470,0:10:45.732 Tenzij we bereid zijn om onverschrokken[br]deze uitdaging aan te gaan. 0:10:46.566,0:10:49.562 Zoals wij geleerd hebben[br]in onze zelfbesturende gemeenschappen: 0:10:49.562,0:10:54.099 het is makkelijker om iets nieuws te maken[br]dan om te proberen het oude af te breken. 0:10:54.821,0:10:56.681 Waar anders dan op de maan 0:10:56.705,0:11:00.900 kunnen we nieuwe instituten[br]op wereldwijde schaal uitproberen, 0:11:00.924,0:11:04.683 in een autonome omgeving[br]met precies de juiste restricties 0:11:04.683,0:11:07.721 die nodig zijn voor de grootste[br]uitdagingen hier op aarde? 0:11:09.047,0:11:14.546 In 1999 leerde de Verenigde Naties[br]een groep jonge ruimte-fanaten 0:11:14.570,0:11:16.731 dat we ruimer konden denken, 0:11:16.755,0:11:19.899 dat we naties konden beïnvloeden[br]als we daarvoor kozen. 0:11:20.645,0:11:23.815 De weg is vrijgemaakt[br]voor de volgende stap: 0:11:24.364,0:11:28.340 nadenken over wat er komt[br]na grondgebieden en grenzen. 0:11:29.227,0:11:30.379 Dankjewel.