WEBVTT

00:00:01.341 --> 00:00:05.327
အခုဆို လနဲ့ပတ်သက်ပြီး 
ကိစ္စတော်တော်များများ ဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်

00:00:05.351 --> 00:00:09.162
တရုတ်နိုင်ငံက ၂၀၃၀ နှစ်တွေမှာ လူမနေတဲ့ 
တောင်ဝင်ရိုးစွန်းစခန်းတစ်ခု အတွက်

00:00:09.186 --> 00:00:11.041
အစီအစဉ်တွေကို ကြေညာခဲ့တယ်

00:00:11.065 --> 00:00:13.652
အမေရိကန်ကလည်း အာကသထဲမှာ
နေထိုင် အလုပ်လုပ်သူတွေ

00:00:13.676 --> 00:00:18.473
များလာဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ စီမံကိန်းတစ်ခုကို
တရားဝင်ကြေညာခဲ့တယ်

00:00:18.497 --> 00:00:20.949
​ဒါကတော့ NASAရဲ့
Artemis လို့ခေါ်တဲ့ စီမံကိန်းပါ

00:00:20.973 --> 00:00:24.926
ပထမဆုံးအမျိုးသမီးတစ်ဦးနဲ့ အမျိုးသား
တစ်ဦးကို နိုင်ငံတကာ အစီအစဉ်တစ်ခုမှာ

00:00:24.950 --> 00:00:26.854
ဒီဆယ်စုနှစ်အတွင်းမှာ
လပေါ်စေလွှတ်ဖို့ပါ

00:00:26.878 --> 00:00:29.576
ဘီလီယံနာတွေနဲ့ 
ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း

00:00:29.600 --> 00:00:31.367
မကြံစဖူးနည်းလမ်းတွေနဲ့
ပါဝင်လာကြတယ်

00:00:31.852 --> 00:00:35.244
ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာရှိတဲ့ ရာနဲ့ချီတဲ့ 
လွန်းပျံယာဥ်လွှတ်တင်တဲ့ကုမ္ပဏီတွေနဲ့

00:00:35.268 --> 00:00:38.919
ခန့်မှန်းခြေတစ်ဒါဇင်လောက်ရှိတဲ့
လကမ္ဘာသယ်ယူပိုဆောင်ရေးကုမ္ပဏီတွေက

00:00:38.943 --> 00:00:41.905
စက်ရုပ်တွေကို လပေါ်သို့စေလွှတ်ဖို့
ပြင်ဆင်ထားကြပါတယ်

00:00:42.754 --> 00:00:46.619
လူ့သမိုင်းမှာ ပထမဆုံးသော ပြန်အသုံးပြုလို့
ရတဲ့ဒုံးပျံတွေ ပိုင်ဆိုင်ထားပါပြီ

00:00:47.167 --> 00:00:49.716
ဒါက အခြေခံအဆောက်အအုံတွေ
တိုးတက်မှုနဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို

00:00:49.740 --> 00:00:51.707
အသုံးချနိုင်မှုကို ဖြစ်စေမှာပါ။

00:00:52.227 --> 00:00:54.767
ကွဲလွဲမှုတွေရှိပေမဲ့ 
သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ထင်တာက

00:00:54.791 --> 00:00:58.902
လပေါ်မှာ ဘီလီယံနဲ့ချီတဲ့
တန်ပေါင်းများစွာသောရေခဲတွေရှိပါတယ်

00:00:58.926 --> 00:01:01.354
ဒီပမာဏဟာ Erie ရေကန်ကြီးထက်တောင်များပြီး

00:01:01.378 --> 00:01:05.351
လပေါ်မှာနေထိုင်အလုပ်လုပ်ကြမယ့်
ရာထောင်ချီတဲ့လူတွေကို

00:01:05.375 --> 00:01:07.505
ရေထောက်ပံ့ပေးဖို့ လုံလောက်ပါတယ်

00:01:08.092 --> 00:01:11.099
ဒီစီမံကိန်းတွေကို တရားဝင်
အကောင်အထည်ဖော်နေဆဲဖြစ်ပေမဲ့

00:01:11.123 --> 00:01:13.738
နောက်ဆယ်စုနှစ်အတွင်းမှာတင် လူသားတွေအနေနဲ့

00:01:13.762 --> 00:01:15.555
လပေါ်မှာ စတင်နေထိုင်အလုပ်ကြမယ်လို့

00:01:15.579 --> 00:01:16.789
ကောက်ချက်ချနိုင်ပါတယ်

NOTE Paragraph

00:01:17.559 --> 00:01:22.148
ဒါပေမဲ့ အကြမ်ေးဖျင်းအားဖြင့် လဟာ
အာဖရိကတိုက်လောက်ပဲရှိပြီး

00:01:22.172 --> 00:01:24.934
အဓိကအရင်းအမြစ်တွေက 
လရဲ့ဝင်းရိုးစွန်းတွေမှာပဲ

00:01:24.958 --> 00:01:27.232
စုပုံတည်ရှိတယ်လို့

00:01:27.256 --> 00:01:28.562
ယူဆထားကြပါတယ်

00:01:29.053 --> 00:01:34.062
ဒါက ဒီရှားပါးတဲ့အရင်းအမြစ်တွေကို 
ဘယ်လိုခွဲဝေကြမလဲဆိုတာ မေးခွန်းဖြစ်လာတယ်

00:01:34.872 --> 00:01:38.670
ထပ်ပြီးတော့ နယ်မြေခွဲဝေမှုတို့
ယဥ်ကျေးမှုအမွှေအနှစ်တွေထားခဲ့မှာလားတို့

00:01:38.694 --> 00:01:40.672
ပိုင်ဆိုင်မှုမတူညီမှုတွေကို ဘယ်လို

00:01:40.696 --> 00:01:44.723
ပြန်ခွဲဝေမလဲဆိုတာက လပေါ် ပြောင်းဖို့
အခြေချဖို့ အဓိက မေးခွန်းတွေဖြစ်လာပါတယ်

00:01:45.442 --> 00:01:47.268
ပိုတိကျရမယ်ဆိုရင်

00:01:47.292 --> 00:01:50.051
ဒီကမ္ဘာမြေမှာ စိန်ခေါ်မှုကြီးတွေ
ရှိနေပြဖိးသားမို့လား

00:01:50.433 --> 00:01:54.787
E-Government, ကပ်ရောဂါတွေ,အကြမ်းဖက်ဝါဒ
ပြီးတော့ အ‌ရေးကြီးဆုံးလို့ပြောလို့ရတဲ့

00:01:54.811 --> 00:01:57.500
ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုတွေနဲ့ 
ဇီဝမျိုးစိတ် ဆုံးရှုံးတာတွေပါ

NOTE Paragraph

00:01:58.519 --> 00:01:59.686
သဘောတရားတချို့မှာတော့

00:01:59.710 --> 00:02:03.165
လကို သွားရောက်ဖို့ နေရာအဖြစ် စိတ်ကူးက

00:02:03.189 --> 00:02:05.997
ပြဿနာရှိတဲ့ လက္ခဏာသဘောတွေ ပါနေတယ်။

00:02:06.021 --> 00:02:08.119
ဖြစ်လာနိုင်တာတွေက လပေါ်မှာ နိုင်ငံချင်း

00:02:08.143 --> 00:02:09.537
နယ်မြေလုကြမှာတွေ

00:02:09.561 --> 00:02:11.913
ဒုံပျံကြီးတွေနဲ့
တန်ဖိုးကြီးတဲ့ စီမံကိန်းတွေ

00:02:11.937 --> 00:02:13.812
ယှဥ်ပြိုင်မှုတွေ အနိုင်ယူမှုတွေပါ။

NOTE Paragraph

00:02:14.671 --> 00:02:17.305
ဒါပေမဲ့ လနဲ့ပတ်သက်ပြီး 
စိတ်ဝင်စားစရာ အကောင်းဆုံးက

00:02:17.329 --> 00:02:19.870
ဘီလီယံနာတွေနဲ့
သူတို့ရဲ့ဒုံးပျံတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် ဖြစ်နေကျ

00:02:19.894 --> 00:02:22.927
နိုင်ငံအချင်းချင်းရဲ့ 
အင်အားပြိုင်မှုတွေ မဟုတ်ဘူး။

00:02:23.495 --> 00:02:26.140
ဒီတော့ အကြမ်းထည်
မဟုတ်ပါဘူး

00:02:26.837 --> 00:02:28.700
အနုထည်ပါ

00:02:28.724 --> 00:02:31.244
စံတွေ၊ ဓလေ့တွေ၊ ဥပဒေတွေပါ

00:02:31.268 --> 00:02:33.497
ကျွန်မတို့ရဲ့ လူမှုနည်းပညာပါ

00:02:33.902 --> 00:02:37.668
ဒါက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပမာဏရှိတဲ့ 
စိန်ခေါ်မှုတွေရဲ့ ခေတ်သစ် တုံ့ပြန်ဖို့

00:02:37.692 --> 00:02:39.521
ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့

00:02:39.545 --> 00:02:43.559
ဥပဒေ စည်းမျဉ်းတွေကိုအဆင့်မြင့်
တင်ဖို့ အခွင့်အရေးလည်းဖြစ်တယ်

00:02:44.439 --> 00:02:47.660
ကမ္ဘာကြီးမှာရှိတဲ့ အကြီးးဆုံး
စိန်ခေါ်မှုချို့ဖြေရှင်းဖို့အတွက်

00:02:47.684 --> 00:02:50.915
လဟာ ပတ္တူစတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပုံကို
ပြောပြပေးပါ့မယ်။

NOTE Paragraph

00:02:51.550 --> 00:02:56.522
ကျွန်မဟာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်ကတည်းက
ဒီအကြောင်းကို စွဲလမ်းနေခဲ့တာမျိူးပါ။

00:02:56.546 --> 00:03:01.294
ကျွန်မဟာ ဆယ်စုနှစ်နှစ်ခုကြာ နိုင်ငံတကာ 
အာကာသ စည်းမျဥ်းနဲ့ လုပ်ကိုင်တာအပြင်

00:03:01.318 --> 00:03:05.608
ပုံမှန်လူ့အဖွဲ့စည်းနဲ့ဆိုင်တဲ့ အခြေခံကျတဲ့
လူထု ပရောဂျက်တွေနဲ့ပတ်သက်တာရောပါ။

00:03:06.462 --> 00:03:07.870
ကျွန်မ ၁၇ နှစ်မှာ

00:03:07.894 --> 00:03:11.206
Vienna မှာကျင်းပတဲ့ အာကာသကို 
ငြိမ်းချမ်းစွာအသုံးပြုရေးဆိုတဲ့ ညီလာခံ

00:03:11.230 --> 00:03:12.403
တစ်ခုကို တက်‌ရောက်ခဲ့တယ်

00:03:13.002 --> 00:03:17.429
နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်က လူငယ် ၁၆၀ ဟာ 
UN အဆောက်အဦဘေးက

00:03:17.453 --> 00:03:20.861
ဟိုတယ်တစ်ခုလုံးအပြည့်
နှစ်ပတ်ကျော်လောက် နေထိုင်ခဲ့ကြပါတယ်

00:03:21.405 --> 00:03:23.412
လူသားမျိုးနွယ်ရဲ့အနာဂတ်မှာ
အာကာသရဲ့

00:03:23.436 --> 00:03:24.603
အခန်းကဏ္ဏအကြောင်း

00:03:24.627 --> 00:03:27.565
အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေဆီ အကြံပြုချက်တွေ
ပေးဖို့ ဖိတ်ကြားခံရတာပါ။

NOTE Paragraph

00:03:28.452 --> 00:03:29.834
ဒီတွေ့ဆုံပွဲပြီးတော့

00:03:29.858 --> 00:03:31.553
အဖွဲ့ထဲကလူငယ်တစ်ချို့ဟာ

00:03:31.577 --> 00:03:34.416
ဆက်ပြီးတူတူနေကြဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့ပါတယ်

00:03:34.779 --> 00:03:39.130
လူအဟောက်၂၀ လောက် အတူနေကြ
တယ်ဆိုတာ နည်းနည်းရူးကြောင်ကြောင်နိုင်ပေမဲ့

00:03:39.154 --> 00:03:44.665
နှစ်တွေကြာလာတဲ့အခါ ဒီလိုအတူနေခဲ့တဲ့
အတွက် လူမှု နည်းပညာတွေကို

00:03:44.689 --> 00:03:49.228
စမ်းသပ်ဖို့အတွက် အချင်းချင်းယုံကြည်ရတဲ့ 
အဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်လာစေပါတယ်

00:03:49.252 --> 00:03:53.273
ကျွန်မတို့အဖွဲ့ဟာ ဂျူရီစနစ်ကျင့်သုံးပြီး 
CEO ကစပြီး ရာထူးအဆင့်ဆင့်ခန့်အပ်ကာ

00:03:53.297 --> 00:03:55.409
အမှုဆောင်အဖွဲ့တေွ တစ်ရပ်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါတယ်

00:03:55.941 --> 00:03:58.420
နောက်တော့ ကျွန်မတို့
အလုပ်အကိုင်တေွအဖြစ်တိုးပွားကာ

00:03:58.444 --> 00:04:01.883
Washington DC အကြံပေးအဖွဲ့ကနေ
NASA ကို ပြောင်းတယ်

00:04:01.907 --> 00:04:04.400
ကုမ္ပဏီတွေ စတင် တည်ထောင်ဖို့ပါ။

00:04:04.424 --> 00:04:06.952
ဒီလူနှစ်ဆယ်လောက်ပဲရှိတဲ့အဖွဲ့လေးကတောင်

00:04:06.976 --> 00:04:09.980
လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ 
အရေးကြီးတဲ့မေးခွန်းတွေဖြစ်တဲ့

00:04:10.004 --> 00:04:13.732
ကိုယ်စားပြုဖို့ ရေရှည်တည်မြဲဖို့ စတာတွေကို

00:04:13.756 --> 00:04:16.016
အဖြေပေးနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်

NOTE Paragraph

00:04:16.993 --> 00:04:20.741
လူတွေဟာ တစ်ခါတစ်လေ လကို
သရုပ်ပြစမ်းသပ်ဖို့နေရာလိုမျိုး

00:04:20.765 --> 00:04:22.610
တွေးကြ ပြောကြပါတယ်

00:04:23.506 --> 00:04:27.797
ဒါပေမဲ့ လကို စိုးမိုးတဲ့ 
တရားဝင် သဘောတူညီမှုတွေကြောင့်

00:04:27.821 --> 00:04:30.989
လက်ရှိ တစ်ကမ္ဘာလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့
စိန်ခေါ်မှုတွေ ပြသနာတွေလိုပဲ

00:04:31.013 --> 00:04:33.608
လပေါ်မှာလည်း အလားတူစိန်ခေါ်မှုတွေရှိပါတယ်

00:04:34.343 --> 00:04:40.538
လရော ကမ္ဘာမှာပါ နယ်စပ်မျဥ်းတွေ နယ်နိမိတ်
ကိစ္စတွေထက်ပိုတဲ့ပြဿနာတွေရှိပါတယ်

00:04:40.562 --> 00:04:43.166
ဆိုလိုတာက လဟာ တကယ်တော့ 
သင်ပုန်းလွတ်တစ်ချပ်ဆိုတာထက်

00:04:43.190 --> 00:04:44.778
ပိုတဲ့ ပုံစံပြားတစ်ချပ်ပါ။

NOTE Paragraph

00:04:45.922 --> 00:04:51.288
လအပါအဝင် ပြင်ပ အာကသထဲက လုပ်ဆောင်မှုတွေကို 
စိုးမိုးရေး စာချုပ်ကို ၁၉၆၇ ခုနှစ်က

00:04:51.312 --> 00:04:53.466
ချုပ်ဆိုခဲ့တဲ့ Outer Space Treaty နဲ့အညီ

00:04:53.490 --> 00:04:54.829
ဆောင်ရွက်ကြရပါတယ်

00:04:55.645 --> 00:04:57.804
အဲဒီစာချုပ်မှာက အဓိကအရေးကြီးတဲ့

00:04:57.828 --> 00:05:02.357
ဥပဒေပြဌာန်းတာနဲ့ပတ်သက်တဲ့
အချက်နှစ်ချက်ပါပါတယ်

00:05:02.904 --> 00:05:08.966
ပထမတစ်ခုကတော့ အာကာသထဲ
စူးစမ်းလေ့လာဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့အချက်တွေပါ

00:05:09.935 --> 00:05:13.951
ဒုတိယ တစ်ချက်ကတော့ လအပါအဝင် 
အခြား အာကာသထဲကမည်သည့်အရာကမှ

00:05:13.975 --> 00:05:17.598
တစ်နိုင်ငံတည်းရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုမဟုတ်ပါဘူး

00:05:17.622 --> 00:05:20.406
ဒါကရူးကြောင်ကြောင်နိုင်ပါတယ်

00:05:20.430 --> 00:05:24.168
ဘာလို့လဲဆို လက်ရှိတစ်ကမ္ဘာလုံးကို
ထိန်းကျောင်းပေးတဲ့စနစ်ဖြစ်တဲ့

00:05:24.192 --> 00:05:25.418
ကုလသမဂ္ဂဆိုတာ

00:05:25.442 --> 00:05:28.294
မိမိနိုင်ငံနယ်နိမိတ်အတွင်းက
အရင်းအမြစ်တွေသုံးစွဲမှုတွေ

00:05:28.318 --> 00:05:31.588
နိုင်ငံတွင်းလွတ်လပ်စွာ အုပ်ချုပ်ခွင့်တွေ

00:05:31.612 --> 00:05:34.919
စတဲ့နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့
ငြိမ်းချမ်းရေးကိုလေးစားပြီး

00:05:34.943 --> 00:05:38.744
နိုင်ငံတကာသဘောတူစာချုပ်တွေနဲ့
ထိန်းကျောင်းပေးတဲ့စနစ်ဖြစ်ပါတယ်

00:05:39.618 --> 00:05:41.839
ဒီနှစ်ခုစလုံးနဲ​့ ပြဌာန်ခြင်းအားဖြင့်

00:05:41.863 --> 00:05:45.132
" ဘုံပိုင်တွေ" လို့ ခေါ်ကြတဲ့
အခြေအနေတွေကို ဖန်တီးလိုက်တာပါ

NOTE Paragraph

00:05:45.719 --> 00:05:49.912
Nobel ဆုရှင် စီးပွားရေးပညာရှင်
Elinor Ostromရဲ့ လေ့လာမှုတွေအရ

00:05:49.936 --> 00:05:53.743
တစ်ကမ္ဘာလုံးဘုံပိုင်ဆိုတာက
သမုဒ္ဒရာတို့လို ရာသီဥတုတို့လိုမျိုး

00:05:53.767 --> 00:05:56.645
သက်ရှိအားလုံး အသက်ရှင်သန်‌ရေးနဲ့
ကောင်းမွန်စွာနေထိုင်ရေးအတွက်

00:05:56.669 --> 00:06:00.551
အရေးကြီးတဲ့အရာတွေကို အတူတူဝေမျှသုံးစွဲဖို့
အတူတူကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့

00:06:00.575 --> 00:06:02.970
အရာတွေလို့ဆိုထားပါတယ်

00:06:03.414 --> 00:06:07.748
ဘုံသတ်မှတ်တာကို အခြေခံတဲ့ နည်းလမ်းတွေက 
တစ်ကမ္ဘာလုံးအနေနဲ့ အာကာသထဲစူးစမ်းနိုင်ဖို့

00:06:07.772 --> 00:06:09.581
လိုအပ်တဲ့ အဆောက်အအုံတွေ အဖွဲ့အစည်းတွေ

00:06:09.605 --> 00:06:12.741
တည်ဆောက်ဖို့ အခွင့်အရေးဖြစ်လာစေပါတယ်

00:06:12.765 --> 00:06:14.445
ပိုင်ဆိုင်မှုရပိုင်ခွင့် ဆိုတာဘာလဲ

00:06:14.469 --> 00:06:16.208
ပြင်ပ အာဏာပိုင်နဲ့

00:06:16.232 --> 00:06:20.668
ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုရဲ့ သမရိုးကျဥပဒေတွေက
အကျုံးမဝင်တဲ့အခါ ရင်းမြစ်တွေကို

00:06:20.692 --> 00:06:21.902
ဘယ်လို စီမံကြမလဲ

00:06:22.429 --> 00:06:24.687
ဒီအဖြေတွေ အားလုံး မရှိသေးပေမဲ့

00:06:24.711 --> 00:06:27.822
ရာသီဥတု၊ အင်တာနက် အစိုးရစနစ်
အာဏာရှင်ဆန်မှု စတာတွေဟာ

00:06:27.846 --> 00:06:30.593
လက်ရှိ တွေးခေါ်ခြင်းနဲ့
ဖြေရှင်းလို့ မရသေးတဲ့

00:06:30.617 --> 00:06:33.665
နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ဖြစ်တည်နေတဲ့
ခြိမ်းခြောက်မှုတွေဖြစ်ပါတယ်

00:06:34.486 --> 00:06:38.580
နည်းလမ်းအသစ်တွေ ဖန်တီးဖို့ အောင်မြင်တဲ့ 
လမ်းကြောင်းသစ်တွေ လိုအပ်ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:06:39.143 --> 00:06:43.014
ဒီတော့ ဘုံပိုင်ဆိုင်မှု အခြေခံတဲ့ အယူအဆကို

00:06:43.038 --> 00:06:46.399
ကမ္ဘာနဲ့ အာကာသအဖွဲ့အစည်းတွေထဲမှာ 
ဘယ်လို ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြမလဲ

00:06:47.088 --> 00:06:51.862
ဒါက မဖြစ်နိုင်တဲ့ ရင်းမြစ်တစ်ခု 
ကနေလာတဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုပါ

00:06:51.886 --> 00:06:54.810
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက
လူငယ်တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့

00:06:54.834 --> 00:06:58.134
Arvid Pardo ဟာ ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေးကို
ဦးဆောင်ခဲ့မှုအတွက်

00:06:58.158 --> 00:07:01.340
Gestapo က ဖမ်းဆီးပြီး သေမိန့်ချခဲ့ပါတယ်

00:07:01.856 --> 00:07:03.105
စစ်ကြီးပြီးတေ့

00:07:03.129 --> 00:07:06.092
သူက သံတမန် တပ်ဖွဲ့တွေထဲမှာ
အလုပ်ဝင်ခဲ့ပြီး

00:07:06.116 --> 00:07:09.779
နောက်ဆုံးမှာ ကုလသမဂ္ဂမှာ Malta အတွက် 
ပထမဦးဆုံး အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်

00:07:09.803 --> 00:07:11.528
တစ်ယောက်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်

00:07:11.552 --> 00:07:15.197
ရေပိုင်နက်လိုမျိုး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ

00:07:15.221 --> 00:07:18.248
ရင်းမြစ်တွေကို 
စီမံဖို့ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေမှာ

00:07:18.272 --> 00:07:19.976
နည်းလမ်းတွေမရှိတာ Pardo မြင်ခဲ့တယ်

00:07:20.683 --> 00:07:25.796
နိုင်ငံတွေကြားမှာ တူညီတဲ့ မျှဝေခြင်းကို
ထောက်ခံဖို့ အခွင့်အရေးတစ်ခုကိုပါ သူတွေ့တယ်

NOTE Paragraph

00:07:26.156 --> 00:07:31.310
၁၉၆၇ခုနှစ်မှာ Pardo က ကုလသမဂ္ဂမှာ 
ကျော်ကြားတဲ့ မိန်းခွန်တစ်ခုပြောကြားခဲ့တယ်

00:07:31.334 --> 00:07:32.959
သမုဒ္ဒရာနဲ့ ၄င်းရဲ့အရင်းအဖြစ်တွေဟာ

00:07:32.983 --> 00:07:38.706
"လူသားအားလုံးရဲ့ အမွေအနှစ်"ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ 
အယူအဆတစ်ရပ်ကို တင်ပြခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်

00:07:38.730 --> 00:07:43.071
Law of Sea Treaty မှာ ဒီစာပိုဒ်ကို
တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်ဖော်ပြခဲ့ပြီး

00:07:43.095 --> 00:07:46.243
နိုင်ငံတကာပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို
ထိန်းညှိပေးတဲ့ သဘောတူညီချက်တွေထဲမှာ

00:07:46.267 --> 00:07:47.665
ထောင့်အစေ့ဆုံးဖြစ်လောက်တယ်

00:07:48.070 --> 00:07:50.603
ဒါကို အရေးပါတဲ့ ကာလတစ်ခုအဖြစ်မြင်ကြတယ်

00:07:50.627 --> 00:07:53.125
ပင်လယ်တွေရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတစ်ခုပါ

00:07:53.760 --> 00:07:56.749
ဒါပေမဲ့ ဘာသာစကားက အတော့ကို 
အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်ခဲ့တော့

00:07:56.773 --> 00:07:59.729
လုံလောက်တဲ့လက်မှတ်တွေရဖို့အတွက်
၁၂နှစ်လောက်အချိန်ယူခဲ့ရပြီး

00:07:59.753 --> 00:08:01.889
အခုအချိန်အထိကို သဘောတူညီချက်မှာ

00:08:01.913 --> 00:08:05.064
လက်မှတ်ထိုးဖို့ငြင်းဆန်နေတဲ့နိုင်ငံတွေ
ရှိပါသေးတယ်

00:08:06.208 --> 00:08:10.145
ကန့်ကွက်မှုက မျှဝေခြင်း
သက်သက်က ဒီလောက်မဟုတ်ဘဲ

00:08:10.169 --> 00:08:12.370
မျှဝေရမည့် ဝတ္တရားကြောင့်ပါ။

00:08:13.124 --> 00:08:18.314
အားလုံးအတူတူပိုင်ဆိုင်ကြတယ်ဆိုတာကို 
နိုင်ငံတွေက သူတို့ရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့

00:08:18.338 --> 00:08:20.719
နိုင်ငံတကာရေပိုင်နက်ဥပဒေကို

00:08:20.743 --> 00:08:25.615
ထောက်ခံပေးတဲ့ သူတို့ရဲ့ အချုပ်အခြာကို
ထိပါးတယ်လို့ ခံစားကြရပါတယ်

NOTE Paragraph

00:08:26.631 --> 00:08:29.030
ဒီတော့ နည်းလမ်းများစွာနဲ့ပဲ

00:08:29.054 --> 00:08:31.622
ဒီ ဘုံပိုင်ဆိုင်မှု မူဝါဒရဲ့ ဇာတ်လမ်းက

00:08:31.646 --> 00:08:32.930
ဝမ်းနည်းစရာပါ။

00:08:33.819 --> 00:08:36.788
ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ ကမ္ဘာ့ ဖွဲ့စည်းပုံစနစ်က

00:08:36.812 --> 00:08:42.433
ကာကွယ်မှုတွေ ချမှတ်ပြီး စနစ်ကျတဲ​့ 
ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုမှာ အားထုတ်မှုတွေကို

00:08:42.457 --> 00:08:45.378
ခုခံပုံတွေကို သိသာအောင် ဖြစ်စေတာကြောင့်
အတော်လေးအားကောင်းပါတယ်

NOTE Paragraph

00:08:46.870 --> 00:08:49.087
ဒါပေမဲ့ ကိစ္စတော့ရှိတယ်။

00:08:49.111 --> 00:08:53.015
Outer Space Treaty က ဒီဖွဲ့စည်းမှုဆိုင်ရာ 
ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ပြီးပြီ

00:08:53.832 --> 00:08:55.426
စစ်အေးတိုက်ပွဲအရှိန်မြင့်လာတဲ့အခါ

00:08:55.450 --> 00:08:58.241
လပေါ် ဘယ်သူ အရင် အရင်ရောက်မယ်
ဆိုတာအချင်းချင်းစိုးရိမ်တဲ့

00:08:58.265 --> 00:09:00.476
အမေရိကန်နဲ့ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဟာ

00:09:00.500 --> 00:09:04.099
Westphalian နဲ့ အလားတူတဲ့ ခက်ရာခက်ဆစ် 
သဘောတူညီမှုတစ်ခု လုပ်ခဲ့တယ်။

00:09:04.613 --> 00:09:09.373
အာကာသထဲမှာ လွတ်လပ်စွာစူးစမ်းခွင့်ရဖို့၊
ပိုင်နက်သက်မှတ်မှုတွေကိုကာကွယ်ဖို့

00:09:09.397 --> 00:09:13.403
ဒါတွေအတွက် အခြေခံအဖွဲ့အစည်းတွေကို
ပြန်ပြီးပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့လိုပါတယ်

00:09:13.427 --> 00:09:15.197
ဖြစ်လောက်တာက ဒီလိုပြောင်းလဲလိုက်တာက

00:09:15.221 --> 00:09:18.024
ကမ္ဘာပေါ်မှာပြန်အသုံးချနိုင်တဲ့
အသစ်တွေကို သိရှိတာပါ။

NOTE Paragraph

00:09:18.808 --> 00:09:22.865
ဒီတော့ လဟာ တစ်ခါတစ်ရံမှာ
နည်းနည်း ဝေးသလိုထင်ရပေမဲ့

00:09:22.889 --> 00:09:25.358
အခု ဒီအခြေခံမေးခွန်းတွေကို ဖြေပုံက

00:09:25.382 --> 00:09:28.500
ဆုံးဖြတ်ချက်ချတာက ဘယ်သူ၊ 
သဘောတူညီမှုက ဘယ်ပုံဆိုတာ

00:09:28.524 --> 00:09:30.316
အစဉ်အလာသတ်မှတ်ပေးလိမ့်မယ်

00:09:30.928 --> 00:09:33.751
ဒီပြဿနာတွေဆိုတာကလည်း 
လူမှုနည်းပညာနဲ့ဆိုင်တာပါ၊

00:09:33.775 --> 00:09:35.789
ဒုံးပျံတွေ စက်ပစ္စည်းတွေမဟုတ်ပါဘူး

NOTE Paragraph

00:09:36.703 --> 00:09:40.818
ဒီပြဿနာတွေကိုဖြေရှင်းဖို့ အခုဆိုရင်
ဆွေးနွေးမှုတွေပြုလုပ်နေပါပြီ

00:09:41.381 --> 00:09:44.589
အာကာသဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းဟာ 
အခြေခံ ဘုံသဘောတူညီမှုတွေကို ဆွေးနွေးနေတယ်။

00:09:44.613 --> 00:09:49.264
ဥပမာ လရဲ့အပိုင်းတွေကို ပိုင်ဆိုင်ခွင့်
နေရာတွေအဖြစ် ဘယ်လို သတ်မှတ်မလဲ

00:09:49.288 --> 00:09:52.184
ဘယ်မှာ ဆင်းသက်ဖို့ ခွင့်ပြုချက် ဘယ်လိုယူလဲ

00:09:52.208 --> 00:09:54.456
ဘယ်အခါမှာ အစဉ်အလာ 
ပြင်ပအာဏာက

00:09:54.480 --> 00:09:56.098
မသက်ရောက်ဘူးလဲ

00:09:56.122 --> 00:09:59.096
အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ 
ဘယ်လိုတွန်းအားပေးကြမလဲ

00:09:59.120 --> 00:10:02.197
စည်းမျဉ်းတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့အခါ 
လူတွေကို ဘယ်ကို သွားခိုင်းမလဲ

00:10:02.727 --> 00:10:06.338
ပြီးတော့ ရှားပါးတဲ့အရင်းအမြစ်တွေဖြစ်တဲ့ 
ရေ၊ တွင်းထွက်ပစ္စည်းနဲ့

00:10:06.362 --> 00:10:08.706
လရဲ့တည်ရှိပုံအနေအထားကြောင့်

00:10:08.730 --> 00:10:12.015
နေကို အမြဲတမ်းထိတွေနေရလို့

00:10:12.039 --> 00:10:14.668
လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ဖို့
အကောင်းဆုံးဖြစ်တဲ့

00:10:14.692 --> 00:10:17.355
လရဲ့အမြဲလင်းတဲ့အခြမ်း
စတာတွေကို

00:10:17.379 --> 00:10:19.127
ဘယ်လိုခွဲဝေကြမှာလဲ

NOTE Paragraph

00:10:19.151 --> 00:10:23.151
လပေါ်မှာ ဥပဒေတွေ 
အုပ်ချုပ်မှုတွေမရှိတာကြောင့်

00:10:23.175 --> 00:10:24.738
ကြောက်စရာကောင်းတယ်ထင်ကြပါတယ်

00:10:24.762 --> 00:10:28.794
ပြီးတော့ လပေါ်မှာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့
အခြေအနေတစ်ချို့ရှိပါသေးတယ်

00:10:29.961 --> 00:10:31.821
လပေါ်မှာ ဘာဥပဒေမှမရှိဘူးဆိုရင်

00:10:31.845 --> 00:10:35.737
လျင်သူစားစတမ်းဆိုတဲ့အခြေအနေမျိုးတွေ
မဖြစ်ကုန်ကြဘူးလား

00:10:36.451 --> 00:10:38.464
ဒီကာလကို အရေးမထားဘူးဆိုရင်

00:10:38.488 --> 00:10:40.700
ဒီအခြေအနေတွေ ကြုံရလောက်တယ်

00:10:41.470 --> 00:10:45.732
ဒါပေမဲ့ ရဲရင့်ပြီး ဒီစိန်ခေါ်မှုကို 
တုံ့ပြန်လိုစိတ်ရှိရင် ဖြစ်လာမှာမဟုတ်ဘူး

00:10:46.826 --> 00:10:49.538
ကိုယ်ပိုင် အုပ် ချုပ်တဲ့ လူ့အဖွဲအစည်း
တွေမှာ သိရှိရသလို

00:10:49.562 --> 00:10:54.099
လုပ်ပြီးသားတွေကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရတာထက် 
အသစ်ဖန်တီးလိုက်တာက ပိုလွယ်ပါတယ်

00:10:54.821 --> 00:10:56.681
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကြုံတွေနေရတဲ့ အကြီးဆုံး

00:10:56.705 --> 00:11:00.900
စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ 
လိုအပ်တဲ့ တိကျတဲ့ ပုံစံ ကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့

00:11:00.924 --> 00:11:04.903
မိမိဘာသာ ရပ်တည်တဲ့ ဝန်းကျင်တစ်ခုမှာ 
ကမ္ဘာ့ အတိုင်းအတာနဲ့ အဖွဲအစည်းသစ်တစ်ခုကို

00:11:04.927 --> 00:11:07.721
ရှေ့ပြေးစမ်းသပ်ဖို့ လအပြင် အခြားမရှိပါ။

NOTE Paragraph

00:11:09.197 --> 00:11:11.042
၁၉၉၉တုန်းက

00:11:11.066 --> 00:11:14.546
ကုလသမဂ္ဂကနေပြီး အာကာသကို
စိတ်ဝင်စားတဲ့ကျွန်မတို့လူငယ်တစ်စုကို

00:11:14.570 --> 00:11:16.731
ပိုပြီးမြင့်မြင့်တွေးကြဖို့နဲ့

00:11:16.755 --> 00:11:19.899
ဆန္ဒရှိရင် နိုင်ငံတွေကိုတောင်
သက်ရောက်စေနိုင်ကြောင်း သင်ပေးခဲ့ပါတယ်

00:11:20.645 --> 00:11:24.340
ဒီနေ့မှာတော့ ပိုင်နက်နဲ့ နယ်နိမိတ်တွေကို

00:11:24.364 --> 00:11:28.340
ကျော်ပြီးတော့့ မျှော်မှန်းကြည့်ဖို့ 
နောက်ထပ်တစ်ဆင့်ကိုတက်လှမ်းဖို့ပါ

NOTE Paragraph

00:11:29.227 --> 00:11:30.379
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်