WEBVTT

00:00:00.609 --> 00:00:05.297
(Zingend) Ik zie de maan.
De maan ziet mij.

00:00:06.296 --> 00:00:11.564
De maan ziet iemand die ik niet zie.

00:00:12.708 --> 00:00:18.351
God zegene de maan, en God zegene mij.

00:00:19.243 --> 00:00:24.655
En God zegene degene die ik niet kan zien.

00:00:25.673 --> 00:00:31.331
Als ik eerder in de hemel kom dan jij,

00:00:31.987 --> 00:00:37.770
dan maak ik een gat en trek je erbij.

00:00:38.083 --> 00:00:43.552
En ik schrijf je naam op elke ster,

00:00:44.062 --> 00:00:46.704
want zo lijkt de wereld

00:00:47.356 --> 00:00:50.638
niet zo ver.

NOTE Paragraph

00:00:51.079 --> 00:00:54.770
(Sprekend) De astronaut
komt vandaag niet naar zijn werk.

00:00:55.111 --> 00:00:56.767
Hij heeft zich ziek gemeld.

00:00:56.791 --> 00:01:01.919
Hij heeft zijn mobieltje uitgezet,
zijn laptop, pager, zijn wekker.

00:01:01.943 --> 00:01:05.092
Een dikke gele kat 
ligt te slapen op zijn bank,

00:01:05.116 --> 00:01:06.860
regendruppels tegen het raam

00:01:06.884 --> 00:01:10.599
en zelfs geen hint 
van koffielucht in de keuken.

00:01:10.623 --> 00:01:11.872
Iedereen is opgewonden.

00:01:11.896 --> 00:01:15.842
De ingenieurs op de 15de verdieping 
werken niet meer aan hun deeltjesmachine.

00:01:15.866 --> 00:01:17.644
De anti-zwaartekrachtruimte lekt

00:01:17.668 --> 00:01:19.352
en zelfs het kind met de bril,

00:01:19.352 --> 00:01:21.950
die alleen het vuil buiten
hoeft te zetten, is nerveus,

00:01:21.950 --> 00:01:23.130
klungelt met de zak,

00:01:23.130 --> 00:01:25.230
morst een bananenschil
en een papieren beker.

00:01:25.230 --> 00:01:26.465
Niemand merkt het.

00:01:26.465 --> 00:01:29.858
Ze zijn te druk om opnieuw uit te rekenen
hoeveel tijd dit heeft gekost.

00:01:29.858 --> 00:01:31.970
Hoeveel universums 
verliezen we per seconde?

00:01:31.970 --> 00:01:34.004
Hoe lang tot de volgende raketlancering?

00:01:34.028 --> 00:01:36.899
Ergens vliegt een electron 
van zijn energiewolk.

00:01:36.923 --> 00:01:38.889
Een zwart gat is uitgebarsten.

00:01:38.913 --> 00:01:41.214
Een moeder dekt de tafel 
voor het avondeten.

00:01:41.238 --> 00:01:43.299
Een Law & Order-marathon begint.

00:01:43.323 --> 00:01:45.485
De astronaut slaapt.

00:01:45.500 --> 00:01:47.645
Hij is vergeten
om zijn horloge uit te zetten

00:01:47.645 --> 00:01:50.240
dat op zijn pols tikt
als een metalen trilling.

00:01:50.240 --> 00:01:51.845
Hij hoort het niet.

00:01:51.869 --> 00:01:54.918
Hij droomt van koraalriffen en plankton.

00:01:54.942 --> 00:01:58.081
Zijn vingers vinden 
de zeilmasten van het kussensloop.

00:01:58.105 --> 00:02:01.173
Hij draait zich op zijn zij,
opent meteen zijn ogen.

00:02:01.197 --> 00:02:05.927
Hij denkt dat duikers de meest geweldige
baan van de wereld moeten hebben.

00:02:05.951 --> 00:02:08.794
Zoveel water om doorheen te glijden!

NOTE Paragraph

00:02:11.070 --> 00:02:15.198
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:02:16.322 --> 00:02:18.103
Dank je.

NOTE Paragraph

00:02:18.127 --> 00:02:22.228
Toen ik klein was,
begreep ik het concept niet

00:02:22.996 --> 00:02:25.041
dat je maar één leven kon leven.

00:02:25.560 --> 00:02:27.140
En dat bedoel ik niet figuurlijk.

00:02:27.164 --> 00:02:30.115
Ik dacht letterlijk dat ik 
in staat zou zijn om alles te doen

00:02:30.433 --> 00:02:32.479
wat er te doen was

00:02:32.503 --> 00:02:35.033
en alles kon zijn wat je kon zijn.

00:02:35.033 --> 00:02:36.837
Het was slechts een kwestie van tijd.

00:02:36.899 --> 00:02:39.923
En er was geen barriére 
op basis van leeftijd of geslacht

00:02:39.947 --> 00:02:43.034
of ras, of zelfs het juiste tijdsvak.

00:02:43.058 --> 00:02:46.509
Ik was er zeker van 
dat ik daadwerkelijk zou ondervinden

00:02:46.533 --> 00:02:50.327
hoe het was om een leider 
in de mensenrechtenbeweging te zijn

00:02:50.351 --> 00:02:53.985
of een tien-jarig jongetje dat op een
boerderij woont tijdens de 'Dust Bowl'

00:02:54.009 --> 00:02:57.627
of een keizer van 
de Tangdynastie in China.

00:02:57.651 --> 00:02:59.652
Mijn moeder zegt dat als mensen me vroegen

00:02:59.676 --> 00:03:03.255
wat ik wilde worden als ik groter was,
mijn standaard antwoord was:

00:03:03.279 --> 00:03:05.047
prinses-ballerina-astronaut.

00:03:05.458 --> 00:03:06.837
En wat ze niet begrijpt,

00:03:06.837 --> 00:03:10.610
is dat ik niet een nieuw 
superberoep uit wilde vinden.

00:03:10.634 --> 00:03:14.011
Ik noemde dingen op
waarvan ik dacht dat ik het zou worden:

00:03:14.035 --> 00:03:17.096
een prinses en een ballerina
en een astronaut.

00:03:17.120 --> 00:03:19.859
En ik ben er vrij zeker van
dat deze lijst nog langer was,

00:03:19.883 --> 00:03:21.881
ik werd meestal gewoon onderbroken.

00:03:21.905 --> 00:03:24.771
Het was nooit de vraag 
óf ik iets zou gaan doen,

00:03:24.795 --> 00:03:26.855
maar eerder wanneer.

NOTE Paragraph

00:03:27.248 --> 00:03:29.689
En ik wist zeker
dat als ik alles zou gaan doen,

00:03:29.689 --> 00:03:31.859
ik er vaart achter moest zetten,

00:03:31.859 --> 00:03:33.849
want er was heel veel dat ik wilde doen.

00:03:33.849 --> 00:03:36.083
Dus mijn leven bestond uit haasten.

00:03:36.083 --> 00:03:38.834
Ik was altijd bang om achter te blijven.

00:03:38.834 --> 00:03:42.374
En omdat ik ben 
opgegroeid in New York,

00:03:42.398 --> 00:03:44.464
was het best normaal om je te haasten.

00:03:45.128 --> 00:03:48.763
Maar toen ik volwassen werd,
bekroop mij het gevoel

00:03:49.108 --> 00:03:53.228
dat ik niet meer dan één leven
zou kunnen leven.

00:03:53.382 --> 00:03:57.268
Ik wist alleen hoe het voelde
een tienermeisje in New York City te zijn.

00:03:57.337 --> 00:03:59.918
Niet een tienerjongen in Nieuw-Zeeland,

00:03:59.942 --> 00:04:03.019
niet de koningin 
van het schoolbal in Kansas.

00:04:03.043 --> 00:04:04.964
Ik kon alleen door míjn lens kijken.

00:04:04.988 --> 00:04:08.296
En toen kwam ook
mijn obsessie met verhalen,

00:04:08.320 --> 00:04:11.181
want door verhalen 
was het voor mij mogelijk

00:04:11.181 --> 00:04:13.149
om door de bril
van iemand anders te zien,

00:04:13.149 --> 00:04:15.579
hoe kort of onvolmaakt ook.

00:04:15.579 --> 00:04:18.701
En ik snakte naar het horen
van de ervaringen van anderen,

00:04:18.725 --> 00:04:22.288
want ik was zo jaloers
dat er hele levens waren

00:04:22.312 --> 00:04:24.003
die ik nooit zou kunnen leven

00:04:24.027 --> 00:04:26.122
en ik wilde over alles horen 
wat ik miste.

00:04:26.726 --> 00:04:28.020
En omgekeerd begreep ik

00:04:28.044 --> 00:04:31.297
dat sommige mensen nooit
zouden meemaken

00:04:31.297 --> 00:04:34.031
hoe het voelt een tienermeisje
in New York City te zijn.

00:04:34.031 --> 00:04:35.910
Wat betekende dat zij niet zouden weten

00:04:35.934 --> 00:04:39.156
hoe de metrorit na je eerste zoen voelt,

00:04:39.180 --> 00:04:41.998
of hoe stil het wordt als het sneeuwt.

00:04:42.022 --> 00:04:44.634
En ik wilde dat zij dit wisten,
wilde het vertellen.

NOTE Paragraph

00:04:44.658 --> 00:04:47.085
En dit werd de focus van mijn obsessie.

00:04:47.109 --> 00:04:50.734
Ik begon verhalen te vertellen,
te delen en te verzamelen.

00:04:50.758 --> 00:04:52.742
En ik realiseer me pas sinds kort

00:04:52.766 --> 00:04:57.075
dat ik poëzie niet altijd kan haasten.

00:04:57.666 --> 00:05:01.004
Voor de Nationale Poëzie Maand 
in april is er een uitdaging

00:05:01.028 --> 00:05:04.146
waar veel dichters aan meedoen,

00:05:04.170 --> 00:05:06.234
het heet de '30/30 Challenge'.

00:05:06.551 --> 00:05:10.676
Het idee is dat je iedere dag
een nieuw gedicht schrijft,

00:05:10.676 --> 00:05:12.916
gedurende de hele maand april.

00:05:12.916 --> 00:05:15.152
Vorig jaar heb ik dit
voor het eerst geprobeerd

00:05:15.152 --> 00:05:19.146
en ik was opgewonden over de efficiëntie
waarmee ik poëzie kon produceren.

00:05:19.765 --> 00:05:23.375
Maar aan het eind van de maand
keek ik naar deze 30 gedichten

00:05:23.399 --> 00:05:27.418
en ontdekte dat ze allemaal
hetzelfde verhaal probeerden te vertellen,

00:05:27.442 --> 00:05:32.051
maar dat ik 30 pogingen nodig had
voor ik wist hoe het verteld wilde worden.

00:05:32.275 --> 00:05:36.150
En ik bedacht me dat dit waarschijnlijk
nog meer geldt voor andere verhalen.

00:05:36.150 --> 00:05:38.648
Ik heb verhalen die ik al jaren
probeer te vertellen,

00:05:38.672 --> 00:05:43.060
die ik herschrijf en herschrijf,
continu zoekend naar de juiste woorden.

NOTE Paragraph

00:05:43.084 --> 00:05:46.369
Er is een Franse dichter 
en essayist genaamd Paul Valéry,

00:05:46.393 --> 00:05:49.869
die zei dat een gedicht nooit af is,
het is slechts in de steek gelaten.

00:05:50.018 --> 00:05:51.329
En dit jaagt me angst aan,

00:05:51.353 --> 00:05:54.702
want het houdt in dat ik eeuwig
kan blijven redigeren en schrijven

00:05:54.702 --> 00:05:58.209
en dat ik moet beslissen
wanneer een gedicht af is

00:05:58.233 --> 00:06:00.344
en wanneer ik er afstand van kan nemen.

00:06:00.978 --> 00:06:03.685
En dit gaat compleet in
tegen mijn erg obsessieve natuur

00:06:03.709 --> 00:06:07.328
om het juiste antwoord te vinden
en de perfecte woorden en juiste vorm.

00:06:07.352 --> 00:06:09.433
En ik gebruik poëzie in mijn leven


00:06:09.457 --> 00:06:12.169
om me door situaties te sturen
en ermee om te gaan.

00:06:12.193 --> 00:06:15.399
Maar als ik een gedicht beëindig
betekent dat niet automatisch

00:06:15.423 --> 00:06:17.427
dat ik heb opgelost waar ik mee worstelde.

00:06:18.001 --> 00:06:19.895
Ik lees oude gedichten graag opnieuw,

00:06:19.895 --> 00:06:23.674
want het laat me precies zien 
waar ik me op dat moment bevond

00:06:23.698 --> 00:06:25.611
en waar ik op dat moment mee worstelde

00:06:25.635 --> 00:06:28.029
en de woorden die ik koos
om mij daarbij te helpen.

NOTE Paragraph

00:06:28.468 --> 00:06:29.821
Ik heb een verhaal

00:06:29.845 --> 00:06:32.694
waar ik al jarenlang over struikel

00:06:32.718 --> 00:06:35.428
en ik weet niet zeker
of ik de perfecte vorm heb gevonden

00:06:35.428 --> 00:06:37.384
of dat dit slechts één poging is

00:06:37.408 --> 00:06:41.153
en ik het later probeer te herschrijven
in een poging het beter te vertellen.

00:06:41.177 --> 00:06:44.177
Maar ik weet dat ik,
als ik er op terugkijk,

00:06:44.201 --> 00:06:48.200
weet dat ik hier
op dit moment was

00:06:48.204 --> 00:06:50.643
en dat dit was waar ik me 
doorheen moest laveren,

00:06:50.657 --> 00:06:54.134
met deze woorden, hier,
in deze ruimte, met jullie.

NOTE Paragraph

00:06:56.105 --> 00:06:57.255
Dus --

00:06:58.652 --> 00:07:00.152
Glimlach.

NOTE Paragraph

00:07:05.310 --> 00:07:06.954
Het heeft niet altijd zo gewerkt.

00:07:07.874 --> 00:07:10.281
Er was een tijd dat je
je handen vuil moest maken.

00:07:10.305 --> 00:07:14.090
Als je in het donker was,
was geklungel meestal een gegeven.

00:07:14.416 --> 00:07:17.812
Als je meer contrast, 
meer verzadiging nodig had,

00:07:17.836 --> 00:07:19.939
donderder donker en helderder helder,

00:07:19.963 --> 00:07:22.660
noemden ze het verlengde ontwikkeling.

00:07:22.684 --> 00:07:26.016
Het betekende langer chemicaliën
inademen, langer tot aan je polsen.

00:07:26.016 --> 00:07:27.442
Het was niet altijd makkelijk.

00:07:27.937 --> 00:07:30.707
Opa Stewart was een marinefotograaf.

00:07:30.731 --> 00:07:33.675
Jong, met appelwangen
en zijn mouwen opgestroopt,

00:07:33.699 --> 00:07:36.327
vuisten van vingers
zo dik als rollen met munten,

00:07:36.351 --> 00:07:39.171
hij zag eruit als Popeye,
de tot leven gekomen matroos.

00:07:39.195 --> 00:07:41.612
Scheve lach, dotje borsthaar,

00:07:41.636 --> 00:07:45.017
kwam hij opdagen bij WOII,
met een grijns en een hobby.

00:07:45.041 --> 00:07:47.707
Toen ze hem vroegen 
of hij veel wist van fotografie,

00:07:47.731 --> 00:07:51.019
loog hij, leerde Europa 
te lezen als een kaart,

00:07:51.043 --> 00:07:54.233
op zijn kop, vanaf de hoogte 
van een gevechtsvliegtuig,

00:07:54.257 --> 00:07:56.758
klikkende camera, flapperende oogleden,

00:07:56.782 --> 00:07:58.997
de donkerste donkers 
en de helderste helders.

00:07:59.021 --> 00:08:02.007
Hij leerde oorlog
alsof hij zich naar huis kon lezen.

NOTE Paragraph

00:08:02.520 --> 00:08:05.358
Toen andere mannen terugkeerden
legden zij hun wapens neer,

00:08:05.358 --> 00:08:08.275
maar hij nam de lensen
en de camera's mee naar huis.

00:08:08.299 --> 00:08:11.362
Hij opende een winkel,
maakte het tot een familiebedrijf.

00:08:11.386 --> 00:08:14.806
Mijn vader werd in deze wereld
van zwart-wit geboren.

00:08:14.830 --> 00:08:18.000
Zijn basketbalhanden leerden
de kleine klikjes en schuifjes

00:08:18.024 --> 00:08:20.595
van lens naar frame, film in de camera,

00:08:20.619 --> 00:08:22.096
chemicaliën in een plastic bak.

00:08:22.120 --> 00:08:24.944
Zijn vader kende de apparatuur,
maar niet de kunst.

00:08:25.308 --> 00:08:27.151
Hij kende donker, maar niet licht.

00:08:27.175 --> 00:08:30.850
Mijn vader leerde de magie,
volgde het licht.

00:08:30.874 --> 00:08:34.508
Hij reisde een keer het hele land door 
om een bosbrand te volgen,

00:08:34.532 --> 00:08:37.087
jaagde er een hele week op
met zijn camera.

00:08:37.929 --> 00:08:39.381
"Volg het licht", zei hij.

00:08:39.698 --> 00:08:40.874
"Volg het licht."

NOTE Paragraph

00:08:40.898 --> 00:08:44.071
Er zijn delen van mezelf
die ik alleen herken van foto's.

00:08:44.095 --> 00:08:46.801
De zolder op Worcester Street
met de krakende gangen,

00:08:46.825 --> 00:08:49.525
de viermeterhoge plafonds,
witte muren en koude vloeren.

00:08:49.549 --> 00:08:52.378
Dit was het huis van mijn moeder
voordat ze mijn moeder was.

00:08:52.378 --> 00:08:55.229
Voordat ze echtgenote was,
was ze kunstenaresse.

00:08:55.253 --> 00:08:56.992
En de enige twee kamers in het huis

00:08:57.016 --> 00:09:01.011
met muren die tot aan het plafond reikten
en deuren die open en dicht gingen,

00:09:01.022 --> 00:09:03.443
waren de badkamer en de donkere kamer.

00:09:03.814 --> 00:09:05.893
De donkere kamer die ze zelf had gebouwd

00:09:05.917 --> 00:09:10.106
met op maat gemaakte rvs wasbakken,
een 8x10-vergroter

00:09:10.106 --> 00:09:12.966
die door een gigantisch handvat
naar boven en beneden bewoog,

00:09:12.966 --> 00:09:14.629
een batterij van gekleurde lichten,

00:09:14.629 --> 00:09:16.814
een glaswand om afdrukken te bekijken,

00:09:16.814 --> 00:09:19.010
een droogrek dat in en uit de muur bewoog.

00:09:19.014 --> 00:09:21.120
Mijn moeder bouwde een doka voor zichzelf.

00:09:21.144 --> 00:09:22.407
Maakte het haar thuis.

00:09:22.431 --> 00:09:25.091
Werd verliefd op een man 
met basketbalhanden,

00:09:25.115 --> 00:09:27.125
met de manier waarop hij naar licht keek.

NOTE Paragraph

00:09:27.375 --> 00:09:29.458
Ze trouwden. Kregen een kind.

00:09:29.482 --> 00:09:31.672
Verhuisden naar een huis bij een park.

00:09:31.696 --> 00:09:33.633
Maar ze hielden de zolder aan

00:09:33.633 --> 00:09:36.182
voor verjaardagspartijtjes en schatzoeken.

00:09:36.206 --> 00:09:38.610
De baby bracht de grijswaarden uit balans,

00:09:38.634 --> 00:09:42.269
vulde de fotoalbums van haar ouders
met rode ballonnen en gele taartglazuur.

00:09:42.293 --> 00:09:45.062
De baby werd een meisje zonder sproeten

00:09:45.086 --> 00:09:46.578
met een scheve lach,

00:09:46.602 --> 00:09:51.062
dat niet begreep waarom haar vriendjes
thuis geen donkere kamer hadden,

00:09:51.086 --> 00:09:52.998
dat haar ouders nooit zag zoenen,

00:09:53.022 --> 00:09:54.554
dat ze nooit hand in hand zag.

NOTE Paragraph

00:09:54.986 --> 00:09:56.774
Maar op een dag kwam er nog een baby.

00:09:56.774 --> 00:09:59.951
Deze met perfect steil haar
en kauwgomballenwangen.

00:09:59.975 --> 00:10:01.601
Ze noemden hem zoete aardappel.

00:10:01.625 --> 00:10:03.557
Als hij lachte, lachte hij zo hard

00:10:03.581 --> 00:10:05.739
dat de duiven op de brandtrap
ervan schrokken.

00:10:05.763 --> 00:10:08.739
En deze vier woonden 
in dat huis bij het park.

00:10:08.763 --> 00:10:11.318
Het meisje zonder sproeten,
het zoete-aardappeljochie,

00:10:11.342 --> 00:10:13.468
de basketbalvader en de doka-moeder

00:10:13.492 --> 00:10:16.120
en ze deden hun kaarsjes aan
en zeiden hun gebeden,

00:10:16.144 --> 00:10:18.198
en de hoeken van de foto's krulden.

NOTE Paragraph

00:10:18.959 --> 00:10:21.467
Op een dag vielen er wat torens.

00:10:21.491 --> 00:10:25.220
En het huis bij het park
werd een huis onder as, dus ze ontsnapten

00:10:25.244 --> 00:10:28.507
in rugzakken, op de fiets
naar donkere kamers.

00:10:28.531 --> 00:10:31.360
Maar de zolder op Worcester Street
was voor een kunstenaar,

00:10:31.384 --> 00:10:34.102
niet voor een familie duiven

00:10:34.102 --> 00:10:36.202
en muren die niet
tot aan het plafond reiken,

00:10:36.202 --> 00:10:37.664
houden geschreeuw niet tegen,

00:10:37.664 --> 00:10:41.800
en de man met basketbalhanden
legde zijn wapens ten ruste.

00:10:41.824 --> 00:10:45.063
Hij kon in deze oorlog niet vechten
en geen kaart wees naar huis.

00:10:45.442 --> 00:10:47.641
Zijn handen pasten 
niet meer bij zijn camera,

00:10:47.665 --> 00:10:49.252
niet meer bij die van zijn vrouw,

00:10:49.276 --> 00:10:50.832
pasten niet meer bij zijn lijf.

00:10:51.299 --> 00:10:53.983
Het zoete-aardappeljong propte
zijn vuisten in zijn mond

00:10:54.007 --> 00:10:55.580
tot hij niets meer te zeggen had.

NOTE Paragraph

00:10:55.604 --> 00:10:58.902
Dus ging het meisje zonder sproeten 
zelf naar schatten zoeken.

00:10:59.497 --> 00:11:02.892
En op Worcester Street,
in een gebouw met krakende gangen

00:11:02.892 --> 00:11:04.800
en de zolder met viermeterhoge plafonds

00:11:04.800 --> 00:11:06.752
en de doka met teveel wasbakken

00:11:06.776 --> 00:11:09.298
onder de gekleurde lichten
vond ze een briefje

00:11:09.322 --> 00:11:13.575
tegen de muur vastgepind met een punaise,
een overblijfsel uit een tijd vóór torens,

00:11:13.933 --> 00:11:16.564
uit de tijd voor babies.

00:11:16.588 --> 00:11:21.520
Op het briefje stond: "Een man houd echt 
van de vrouw die in de doka werkt."

00:11:22.758 --> 00:11:25.710
Het duurde een jaar voordat mijn vader
weer een camera oppakte.

00:11:26.238 --> 00:11:28.776
Die eerste keer 
volgde hij de kerstverlichting,

00:11:28.800 --> 00:11:31.283
die als stipjes waren 
in New York City's bomen,

00:11:31.307 --> 00:11:36.006
kleine lichtpuntjes, knipogend naar hem
vanuit de donkerste duisternissen.

NOTE Paragraph

00:11:36.030 --> 00:11:39.928
Een jaar later reisde hij het land door
om een bosbrand te volgen

00:11:39.952 --> 00:11:42.464
jaagde er een week op met zijn camera,

00:11:42.488 --> 00:11:44.340
hij verwoestte de westkust,

00:11:44.364 --> 00:11:46.594
at onderweg grote vrachtwagens op.

00:11:46.618 --> 00:11:49.267
Aan de andere kant van het land
ging ik naar school

00:11:49.267 --> 00:11:51.819
en schreef een gedicht
in de kantlijn van een schrift.

00:11:51.819 --> 00:11:54.313
We hebben beiden de kunst
van het vastleggen geleerd.

00:11:54.313 --> 00:11:56.912
Misschien leren we
de kunst van het omhelzen.

00:11:56.936 --> 00:12:00.039
Misschien leren we 
de kunst van het loslaten.

NOTE Paragraph

00:12:01.357 --> 00:12:02.860
(Applaus)