1
00:00:00,000 --> 00:00:14,000
(Âm nhạc)

2
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Năm ngón tay của sự tiến hóa.

3
00:00:17,000 --> 00:00:20,000
Để hiểu rõ về sinh học, cần phải

4
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
hiểu sâu về quá trình tiến hóa.

5
00:00:22,000 --> 00:00:26,000
Hầu hết mọi người đều đã biết
về quá trình chọn lọc tự nhiên.

6
00:00:26,000 --> 00:00:30,000
Tuy nhiên, đây là chỉ là một trong năm quá trình 
dẫn đến sự tiến hóa.

7
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
Trước khi bàn về năm quá trình này,

8
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
chúng ta cần phải định nghĩa sự tiến hoá.

9
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
Tiến hóa chỉ đơn giản là một thay đổi
trong bộ gen theo thời gian.

10
00:00:38,000 --> 00:00:42,000
Nhưng bộ gen là gì? 
Và thế nào là một gen?

11
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
Trước khi dành nhiều thời gian 
cho di truyền học,

12
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
Hãy bắt đầu với một câu chuyện.

13
00:00:47,000 --> 00:00:52,000
Hãy tưởng tượng một chiếc thuyền bị lật úp
và 10 người sống sót bơi về phía đảo hoang.

14
00:00:52,000 --> 00:00:57,000
không có ai đến để cứu hộ, và họ hình thành 
một dân cư mới qua hàng ngàn năm.

15
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
Kì lạ thay, năm người sống sót 
có mái tóc màu đỏ.

16
00:01:00,000 --> 00:01:05,000
Mái tóc màu đỏ được tạo ra khi một người 
thừa hưởng hai bản sao gen màu đỏ từ cha mẹ.

17
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
Nếu bạn có chỉ có một bản sao gen, 
bạn sẽ không có mái tóc màu đỏ.

18
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
Để thuận tiện, chúng tôi sẽ giả sử

19
00:01:10,000 --> 00:01:14,000
rằng năm người tóc đỏ kia
không phải là những người mang gen.

20
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Tần số ban đầu của gen tóc đỏ

21
00:01:16,000 --> 00:01:20,000
do đó là 50%, hoặc 10 trên 20 gen.

22
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Các gen này thuộc về bộ gen.

23
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
20 gen khác nhau giống như 
các lá bài trong một trò chơi

24
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
mà người xào trong mỗi ván bài mới

25
00:01:28,000 --> 00:01:32,000
Tình dục là chỉ là một lần xào lại
trong trò chơi bài di truyền học này.

26
00:01:32,000 --> 00:01:36,000
Các lá bài được xáo trộn 
và truyền cho các thế hệ tiếp theo;

27
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
trò chơi vẫn như vậy, 50% là tóc đỏ.

28
00:01:39,000 --> 00:01:43,000
Các gen được xào và truyền cho thế hệ tiếp theo;

29
00:01:43,000 --> 00:01:47,000
bộ gen vẫn như vậy, 50% là tóc đỏ.

30
00:01:47,000 --> 00:01:50,000
Mặc dù dân số 
có thể phát triển theo thời gian,

31
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
tần số nên giữ vào khoảng 50%.

32
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
Nếu tần số này khác nhau, 
sự tiến hóa đã xảy ra.

33
00:01:56,000 --> 00:02:00,000
Tiến hóa đơn giản chỉ là một thay đổi 
trong bộ gen theo thời gian.

34
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Hãy nghĩ đến điều đó
dưới góc nhìn của các lá bài.

35
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
Nếu tần số các lá bài trong trò chơi thay đổi,

36
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
sự tiến hóa đã xảy ra.

37
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
Có 5 quá trình có thể làm thay đổi tần số.

38
00:02:10,000 --> 00:02:15,000
Để ghi nhớ các quá trình này, 
chúng tôi sẽ sử dụng các ngón tay của bạn,

39
00:02:15,000 --> 00:02:17,000
bắt đầu với ngón út
và lên đến ngón cái.

40
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
Ngón tay nhỏ nhắc nhở bạn rằng 
dân số có thể co cụm lại.

41
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
Nếu dân số thu hẹp,
thay đổi có thể xảy ra.

42
00:02:24,000 --> 00:02:28,000
Ví dụ, nếu chỉ có bốn cá thể sống sót
qua một đợt dịch bệnh,

43
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
sau đó, gen của họ 
sẽ đại diện cho bộ gen di truyền mới.

44
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Ngón tay tiếp theo là ngón đeo nhẫn.

45
00:02:33,000 --> 00:02:38,000
Ngón tay này sẽ nhắc nhở bạn về sinh sản, 
bởi nhẫn thì đại diện cho một cặp vợ chồng.

46
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
Nếu một người chọn bạn đời
dựa theo vẻ ngoài hoặc vị trí của họ ,

47
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
tần số có thể thay đổi.

48
00:02:43,000 --> 00:02:47,000
Nếu những người tóc đỏ chỉ 
giao phối với người tóc đỏ,

49
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
họ cuối cùng có thể hình thành dân cư mới.

50
00:02:49,000 --> 00:02:52,000
Nếu không một ai
giao phối với người tóc đỏ,

51
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
các gen này có thể suy giảm.

52
00:02:54,000 --> 00:02:55,000
Ngón tay tiếp theo là ngón giữa.

53
00:02:55,000 --> 00:02:59,000
chữ M ở ngón giữa nhắc nhở bạn 
đến chữ M trong từ 'đột biến'.

54
00:02:59,000 --> 00:03:03,000
Nếu một gen mới được thêm vào từ một đột biến, 
nó có thể ảnh hưởng đến tần số.

55
00:03:03,000 --> 00:03:07,000
Hãy tưởng tượng một đột biến trong gen 
đã tạo nên màu tóc mới.

56
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
Rõ ràng là nó sẽ làm thay đổi tần số
trong bộ gen.

57
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Ngón trỏ nhắc nhớ về sự lưu chuyển.

58
00:03:12,000 --> 00:03:16,000
Nếu những cá thể mới đổ về một khu vực, 
hoặc di dân,

59
00:03:16,000 --> 00:03:17,000
tần số sẽ thay đổi.

60
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Nếu những cá thể thoát ra khỏi 
một khu vực hoặc di dân,

61
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
sau đó, tần số sẽ thay đổi.

62
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
Trong khoa học, chúng tôi đề cập đến 
sự lưu chuyển này như dòng chảy của gen.

63
00:03:25,000 --> 00:03:30,000
bốn quá trình được đại diện bởi các ngón tay 
có thể gây ra tiến hóa.

64
00:03:30,000 --> 00:03:34,000
Những dân cư ít ỏi hơn,
giao phối không ngẫu nhiên,

65
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
những đột biến và dòng chảy gene .

66
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Tuy nhiên, không cái nào trong số chúng
dẫn đến thích ứng cả.

67
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
Chọn lọc tự nhiên là quá trình duy nhất

68
00:03:41,000 --> 00:03:45,000
tạo ra sinh vật thích nghi tốt nhất 
với môi trường địa phương.

69
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
Tôi sử dụng ngón tay cái 
để ghi nhớ quá trình này.

70
00:03:48,000 --> 00:03:52,000
Thiên nhiên bỏ phiếu bằng cách bật cả hai ngón cái
cho những dạng thích nghi tốt với môi trường,

71
00:03:52,000 --> 00:03:55,000
và dốc ngược ngón cái
với những thích nghi không tốt.

72
00:03:55,000 --> 00:03:59,000
Các gen của những cá thể
không thích nghi với môi trường

73
00:03:59,000 --> 00:04:02,000
sẽ dần dần được thay thế 
bởi những người phù hợp hơn.

74
00:04:02,000 --> 00:04:05,000
Tóc đỏ là một ví dụ 
của một trong những sự thích nghi.

75
00:04:05,000 --> 00:04:08,000
Tóc đỏ là một lợi thế 
trong những vùng khí hậu phía bắc,

76
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
bởi vì rõ ràng da sáng 
đã giúp tổ tiên của họ hấp thụ ánh sáng tốt hơn

77
00:04:12,000 --> 00:04:15,000
và tổng hợp thêm nhiều vitamin D. 
Ngón cái bật lên!

78
00:04:15,000 --> 00:04:19,000
Tuy nhiên, đó lại là một bất lợi 
ở vùng khí hậu phía nam,

79
00:04:19,000 --> 00:04:23,000
nơi sự gia tăng trong tia cực tím
đã dẫn đến ung thư và suy giảm khả năng sinh sản.

80
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
Ngón cái dốc ngược xuống!

81
00:04:25,000 --> 00:04:29,000
Ngay cả chính ngón cái cũng được hình thành 
bởi quá trình chọn lọc tự nhiên.

82
00:04:29,000 --> 00:04:34,000
Sự tiến hóa mà chúng tôi đã mô tả 
được gọi là tiến hoá vi mô,

83
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
vì nó đề cập đến một sự thay đổi nhỏ.

84
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
Tuy nhiên, hình thức tiến hóa này có thể

85
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
cuối cùng dẫn đến một tiến hoá vĩ mô
hoặc một sự chuyên hoá.

86
00:04:41,000 --> 00:04:46,000
Mỗi cơ thể sống trên hành tinh này 
chia sẻ nguồn gốc với một tổ tiên chung và duy nhất.

87
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
Tất cả các sinh vật trên hành tinh 
kết nối với nhau về mặt thời gian

88
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
thông qua quá trình tiến hóa.

89
00:04:52,000 --> 00:04:53,000
Hãy nhìn vào bàn tay của bạn.

90
00:04:53,000 --> 00:04:58,000
Đó là một kiệt tác kỹ thuật đã được tạo ra 
bởi năm quá trình mà tôi vừa mô tả,

91
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
qua hàng triệu, hàng triệu năm.

92
00:05:00,000 --> 00:05:04,000
Vậy bạn có thể nhớ lại 
năm nguyên nhân dẫn đến sự tiến hóa không?

93
00:05:04,000 --> 00:05:07,000
Nếu không, hãy tua ngược 
và phát lại phần bài học này.

94
00:05:07,000 --> 99:59:59,999
Nhưng nếu có, 
hãy đập tay chút mừng với hàng xóm nào.