1
00:00:14,516 --> 00:00:16,611
Evrimin Beş Parçası.

2
00:00:17,252 --> 00:00:19,385
Biyolojiyi tamamen anlamak,

3
00:00:19,409 --> 00:00:23,070
evrim sürecini tamamen
anlamayı gerektirir.

4
00:00:23,094 --> 00:00:26,246
Birçok insan doğal seçimin
süreçlerini bilir.

5
00:00:26,270 --> 00:00:28,814
Fakat bu beş süreçten sadece biri

6
00:00:28,838 --> 00:00:30,787
evrim ile sonuçlanabilir.

7
00:00:30,811 --> 00:00:33,482
Beş sürecide tartışmadan önce

8
00:00:33,506 --> 00:00:35,381
evrimi tanımlamalıyız.

9
00:00:35,405 --> 00:00:39,030
Evrim, gen havuzundaki
zamanla oluşan basit bir değişimdir.

10
00:00:39,054 --> 00:00:40,303
Peki gen havuzu nedir?

11
00:00:40,327 --> 00:00:42,772
Peki ya gen nedir?

12
00:00:42,796 --> 00:00:44,976
Genetik üzerine daha fazla zaman ayırmadan

13
00:00:45,000 --> 00:00:46,868
bir hikaye ile başlayalım.

14
00:00:47,677 --> 00:00:49,455
Bir teknenin battığını hayal edin

15
00:00:49,479 --> 00:00:52,635
ve on kişi kurtulmuş ve ıssız bir 
adanın sahiline yüzmüşler.

16
00:00:52,659 --> 00:00:53,845
Asla kurtarılamıyorlar

17
00:00:53,869 --> 00:00:57,506
ve yüzyıllardır var olan
yeni bir popülasyonu oluşturuyorlar.

18
00:00:57,530 --> 00:01:00,649
İlginçtir ki kurtulanların
beşinin saçı kızıl.

19
00:01:00,988 --> 00:01:03,868
Kızıl saç, eğer bir insan ebeveynlerinden

20
00:01:03,892 --> 00:01:05,829
iki kopya kızıllık geni alırsa oluşur.

21
00:01:05,853 --> 00:01:09,099
Eğer bu genden bir tane varsa
kızıl saçınız olamaz.

22
00:01:09,123 --> 00:01:10,976
Basitleştirmek için,

23
00:01:11,000 --> 00:01:14,523
beş kızıl saçlı olmayan kişinin
bu geni taşımadığını varsayalım.

24
00:01:14,547 --> 00:01:18,154
Kızıl saç geninin başlangıç
frekansı bu nedenle yüzde 50

25
00:01:18,178 --> 00:01:20,260
veya toplam yirmi genin onudur.

26
00:01:20,832 --> 00:01:22,609
Bu genler gen havuzudur.

27
00:01:22,998 --> 00:01:25,685
Yirmi farklı gen, her yeni jenerasyonla

28
00:01:25,709 --> 00:01:28,903
yeniden karıştırılmayı bekleyen
bir destedeki kartlar gibidir.

29
00:01:28,927 --> 00:01:32,227
Seks basit bir şekilde destedeki
kartların yeniden karıştırılmasıdır.

30
00:01:33,227 --> 00:01:36,891
Kartlar yeniden karıştırılır
ve bir sonraki jenerasyona geçer;

31
00:01:36,915 --> 00:01:39,586
deste aynı kalır, yüzde elli kızıl.

32
00:01:40,221 --> 00:01:43,890
Genler yeniden karıştırılır
ve sonraki jenerasyona geçer;

33
00:01:43,914 --> 00:01:47,149
gen havuzu aynı kalır, yüzde elli kızıl.

34
00:01:47,877 --> 00:01:50,871
Zamanla nüfusun artmasına rağmen,

35
00:01:50,895 --> 00:01:53,498
sıklık oranı yüzde elli
oranında kalmalıdır.

36
00:01:53,874 --> 00:01:57,056
Eğer bu sıklık oranı çeşitlenirse
evrim meydana gelir.

37
00:01:57,080 --> 00:02:00,270
Evrim zamanla gen havuzundaki
basit bir değişimdir.

38
00:02:00,719 --> 00:02:02,845
Kartlar açısından düşünün.

39
00:02:02,869 --> 00:02:05,784
Eğer destedeki kartların sıklığı değişirse

40
00:02:05,808 --> 00:02:07,361
evrim meydana gelir.

41
00:02:07,385 --> 00:02:11,329
Sıklığın değişmesine sebep olan
beş adet süreç vardır.

42
00:02:11,353 --> 00:02:14,976
Bu süreçleri hatırlamak için
serçe parmağınızdan başlayarak

43
00:02:15,000 --> 00:02:18,105
baş parmağa geçip elinizdeki
parmakları kullanmış olacağız.

44
00:02:18,129 --> 00:02:21,721
Serçe parmağınız size nüfusun
küçülebileceğini hatırlatmalı.

45
00:02:21,745 --> 00:02:24,495
Eğer nüfus azalırsa şans egemen olur.

46
00:02:24,989 --> 00:02:28,542
Örneğin salgın bir hastalıktan
sadece dört birey kurtulursa

47
00:02:28,566 --> 00:02:31,364
genleri yeni bir gen havuzunu temsil eder.

48
00:02:31,958 --> 00:02:33,780
Bir sonraki parmak yüzük parmağı.

49
00:02:33,804 --> 00:02:37,938
Bu parmağınız, yüzük çifti
temsil ettiği için eşleşmeyi hatırlatmalı.

50
00:02:38,428 --> 00:02:42,057
Eğer bireyler görünüşleri
veya konumlarına dayanarak eşleşirse

51
00:02:42,081 --> 00:02:43,765
sıklık değişebilir.

52
00:02:43,789 --> 00:02:47,370
Eğer kızıl saçlı insanlar sadece
kızıl saçlılarla eşleşirse

53
00:02:47,394 --> 00:02:49,870
eninde sonunda yeni bir nüfus
oluşturabilirler.

54
00:02:50,080 --> 00:02:52,542
Eğer kimse kızıl saçlılar ile eşleşmezse

55
00:02:52,566 --> 00:02:54,256
bu genler düşer.

56
00:02:54,280 --> 00:02:56,042
Sonraki parmak orta parmak.

57
00:02:56,066 --> 00:03:00,043
Orta parmağınız size
mutasyonu hatırlatmalı.

58
00:03:00,067 --> 00:03:03,694
Eğer yeni bir gen mutasyona
eklenirse sıklık oranını değiştirir.

59
00:03:04,128 --> 00:03:07,264
Bir gen mutasyonunun yeni bir renk
saç oluşturduğunu hayal edin.

60
00:03:07,264 --> 00:03:10,388
Açıkça görülüyor ki bu, gen havuzundaki
sıklık oranını değiştirir.

61
00:03:10,388 --> 00:03:12,884
İşaret parmağı size hareketi hatırlatmalı.

62
00:03:12,908 --> 00:03:16,183
Eğer yeni bireyler bir alana
giderse yada göç ederse

63
00:03:16,207 --> 00:03:17,738
sıklık oranı değişir.

64
00:03:17,762 --> 00:03:20,625
Eğer bireyler başka bir yere göç ederse

65
00:03:20,649 --> 00:03:22,129
o zaman sıklık değişir.

66
00:03:22,153 --> 00:03:25,793
Bilimde biz bu harekete gen akışı deriz.

67
00:03:26,365 --> 00:03:30,792
Parmaklarımızın temsil ettiği süreçlerin
dördü de evrime sebep olur.

68
00:03:31,046 --> 00:03:34,421
Az nüfus, rastgele olmayan eşleşme,

69
00:03:34,445 --> 00:03:36,976
mutasyon ve gen akışı.

70
00:03:37,000 --> 00:03:39,899
Fakat hiçbiri adaptasyona sebep olmaz.

71
00:03:39,923 --> 00:03:42,154
Organizmaların yerel alanlarına

72
00:03:42,178 --> 00:03:45,733
daha iyi adapte olmalarını
sağlayan şey doğal seçimdir.

73
00:03:46,061 --> 00:03:48,436
Bu süreci baş parmağımızla hatırlayacağız.

74
00:03:48,460 --> 00:03:52,598
Doğa, kendi alanlarında iyi olan
adaptasyonu destekliyor

75
00:03:52,622 --> 00:03:55,319
ve iyi olmayanları desteklemiyor.

76
00:03:55,741 --> 00:03:59,566
Çevrelerine adapte olmayan
bireylerin genleri,

77
00:03:59,590 --> 00:04:02,665
daha iyi adapte olanların yerini
yavaş yavaş alacaktır.

78
00:04:03,183 --> 00:04:05,990
Kızıl saç bu adaptasyonların
sadece bir örneği.

79
00:04:06,379 --> 00:04:09,073
Kızıl saç kuzey iklimlerde bir avantajdır,

80
00:04:09,097 --> 00:04:13,148
çünkü açık tenli ataları
daha çok güneş ışığı aldılar

81
00:04:13,172 --> 00:04:15,216
ve daha çok D vitamini sentezlediler.

82
00:04:15,240 --> 00:04:16,445
Çok iyi!

83
00:04:16,469 --> 00:04:19,422
Ancak bu, artan UV radyasyonunun
kansere yol açtığı

84
00:04:19,446 --> 00:04:24,291
ve doğurganlığın azaldığı daha güney
iklimlerde dezavantajdı.

85
00:04:24,315 --> 00:04:25,576
Çok kötü!

86
00:04:25,600 --> 00:04:27,583
Başparmak bile doğal seçim sürecinde

87
00:04:27,607 --> 00:04:29,965
meydana gelmiş bir adaptasyondur.

88
00:04:30,694 --> 00:04:34,570
Bizim tanımladığımız evrim,
küçük evrimdir,

89
00:04:34,594 --> 00:04:36,622
çünkü küçük bir değişikliği anlatır.

90
00:04:36,646 --> 00:04:38,163
Fakat evrimin bu şekli

91
00:04:38,187 --> 00:04:41,424
sonunda büyük evrime
veya türleşmeye sebep olabilir.

92
00:04:42,035 --> 00:04:46,289
Gezegendeki her bir canlı bir başkasıyla
mutlaka bir ortak atayı paylaşır.

93
00:04:46,858 --> 00:04:50,117
Gezegendeki her yaşayan organizma
evrim sürecinden bu zamana kadar

94
00:04:50,141 --> 00:04:51,805
birbiri ile bağlantılıdır.

95
00:04:52,420 --> 00:04:53,920
Kendi elinize bir bakın.

96
00:04:53,944 --> 00:04:55,606
Biraz önce anlattığım,

97
00:04:55,630 --> 00:04:58,631
milyonlarca yıl boyunca süren
beş süreç tarafından oluşturulmuş

98
00:04:58,655 --> 00:05:00,539
bir mühendislik harikası.

99
00:05:01,101 --> 00:05:04,604
Evrimin beş ana sebebini
hatırlıyor musunuz?

100
00:05:04,628 --> 00:05:07,592
Eğer yapamıyorsanız yeniden
başlatıp o kısmı tekrar izleyin.

101
00:05:07,706 --> 00:05:08,941
Ama eğer yapabilirseniz

102
00:05:08,965 --> 00:05:13,530
kendinize ya da yanınızdakine
kocaman bir beşlik çakın.