1
00:00:06,738 --> 00:00:10,329
Tuz suda çözünürken,
yağ neden çözünmez?

2
00:00:10,329 --> 00:00:12,124
Kısa cevap; kimya.

3
00:00:12,124 --> 00:00:14,328
Bu tatmin edici bir cevap değil, değil mi?

4
00:00:14,328 --> 00:00:17,442
Tuzun çözünüp yağın 
çözünmemesinde olduğu gibi

5
00:00:17,442 --> 00:00:19,152
herhangi bir olayın

6
00:00:19,152 --> 00:00:21,348
gerçekleşmesinin ardında 
iki temel sebep var;

7
00:00:21,348 --> 00:00:23,109
enerji bilimi ve entropi.

8
00:00:23,489 --> 00:00:25,322
Enerji bilimi temelde

9
00:00:25,322 --> 00:00:28,203
maddeler arasındaki 
çekim gücüyle ilgilenir.

10
00:00:28,203 --> 00:00:31,155
Sudaki tuz veya yağa baktığımızda;

11
00:00:31,155 --> 00:00:34,152
parçaçıklar arasındaki çekime

12
00:00:34,152 --> 00:00:36,639
oldukça küçük bir ölçekte

13
00:00:36,639 --> 00:00:38,180
moleküler seviyede odaklanırız.

14
00:00:38,180 --> 00:00:39,898
Bu ölçeği söyle açıklayabiliriz;

15
00:00:39,898 --> 00:00:41,599
bir bardak suda

16
00:00:41,599 --> 00:00:43,110
evrendeki bilinen yıldızlardan

17
00:00:43,110 --> 00:00:45,816
daha fazla molekül var.

18
00:00:45,816 --> 00:00:49,448
Bu moleküllerin tamamı 
sürekli hareket halinde;

19
00:00:49,448 --> 00:00:52,460
kıpırdıyor, titriyor ve dönüyor.

20
00:00:52,460 --> 00:00:54,774
Tüm bu moleküllerin

21
00:00:54,774 --> 00:00:56,858
bardaktan uçup gitmesini önleyen şey,

22
00:00:56,858 --> 00:01:00,270
moleküller arasındaki çekim kuvveti.

23
00:01:01,230 --> 00:01:04,482
Su ve diğer maddeler arasındaki 
bu çekim gücü,

24
00:01:04,482 --> 00:01:07,733
enerji bilimi derken kastettiğimiz şey.

25
00:01:07,733 --> 00:01:09,874
Su moleküllerinin sürekli

26
00:01:09,874 --> 00:01:11,419
dans ettiğini düşünebilirsiniz.

27
00:01:11,419 --> 00:01:13,447
Sürekli ve gelişigüzel partner değiştiren

28
00:01:13,447 --> 00:01:16,501
bir grup dansçı gibi.

29
00:01:16,501 --> 00:01:19,185
Basitçe söylemek gerekirse, 
suyun kendisiyle

30
00:01:19,185 --> 00:01:22,286
etkileşim dengesini aksatmayacak şekilde

31
00:01:22,298 --> 00:01:24,881
maddelerin suyla 
etkileşime girebilmesi için

32
00:01:24,881 --> 00:01:27,230
belli şeylerin suyla 
neden iyi karıştığını

33
00:01:27,230 --> 00:01:31,469
bazılarının neden karışmadığını 
açıklamakta önemli bir rol oynar.

34
00:01:32,048 --> 00:01:33,912
Entropi temel olarak

35
00:01:33,912 --> 00:01:36,631
maddelerin ve enerjinin 
gelişigüzel harekete bağlı olarak

36
00:01:36,631 --> 00:01:38,503
düzenlenebilme biçimini tanımlar.

37
00:01:38,503 --> 00:01:41,200
Örneğin, bir odadaki havayı düşünün.

38
00:01:41,200 --> 00:01:44,062
Uzayda havayı oluşturan

39
00:01:44,062 --> 00:01:47,990
trilyonlarca taneciğin olası 
tüm farklı dizilişlerini hayal edin.

40
00:01:48,131 --> 00:01:49,167
Bu dizilişlerin

41
00:01:49,167 --> 00:01:52,163
bazılarında oksijen molekülleri şurada

42
00:01:52,163 --> 00:01:54,814
ve nitrojen molekülleri burada,

43
00:01:54,814 --> 00:01:55,855
ayrılmış olabilir.

44
00:01:55,855 --> 00:01:58,230
Fakat bu olası dizilişlerin ötesinde

45
00:01:58,230 --> 00:02:01,230
bu moleküller birbirleriyle karışır.

46
00:02:01,230 --> 00:02:03,481
Yani, entropi karışımı destekliyor.

47
00:02:03,481 --> 00:02:06,334
Enerji bilimi çekici güçlerle ilgileniyor.

48
00:02:06,334 --> 00:02:08,417
Bu yüzden, eğer çekici güçler mevcutsa,

49
00:02:08,417 --> 00:02:10,321
bazı dizilişlerin olasılıkları

50
00:02:10,321 --> 00:02:11,500
geliştirilebilir,

51
00:02:11,500 --> 00:02:13,780
şeylerin birbirini
çektikleri yerlerdekiler.

52
00:02:13,780 --> 00:02:16,294
Ne olacağını her zaman

53
00:02:16,294 --> 00:02:18,871
bu iki şeyin dengesi oluşturur.

54
00:02:18,871 --> 00:02:20,285
Su, moleküler seviyede

55
00:02:20,285 --> 00:02:22,664
iki hidrojen ve bir oksijen atomundan

56
00:02:22,664 --> 00:02:25,829
oluşan su moleküllerinden oluşur.

57
00:02:25,829 --> 00:02:28,497
Sıvı su olarak bu moleküller

58
00:02:28,497 --> 00:02:30,831
sürekli ve gelişigüzel bir grup dansında,

59
00:02:30,831 --> 00:02:34,386
buna da hidrojen birleştirme ağı deniyor.

60
00:02:34,386 --> 00:02:35,771
Entropi, grup dansının

61
00:02:35,771 --> 00:02:38,018
her zaman devam etmesini destekliyor.

62
00:02:38,018 --> 00:02:41,124
Su moleküllerinin çizgi dansı 
yapmasıyla karşılaştırıldığında,

63
00:02:41,142 --> 00:02:42,349
tüm su moleküllerinin

64
00:02:42,349 --> 00:02:44,540
kare dans düzenleyebileceği
daha fazla yol

65
00:02:44,550 --> 00:02:45,421
her zaman var.

66
00:02:45,421 --> 00:02:47,781
Kare dans sürekli devam eder.

67
00:02:47,781 --> 00:02:50,750
Peki suyun içine tuz koyarsak ne olur?

68
00:02:50,750 --> 00:02:52,748
Moleküler düzeyde,

69
00:02:52,748 --> 00:02:55,584
tuz aslında bir tuğla duvarı gibi

70
00:02:55,584 --> 00:02:57,838
organize olmuş iki farklı iyon,

71
00:02:57,838 --> 00:03:00,082
klor ve sodyumdan oluşur.

72
00:03:00,082 --> 00:03:01,502
Dansa, formasyondaki

73
00:03:01,502 --> 00:03:03,386
büyük bir grup olarak geliyor

74
00:03:03,386 --> 00:03:05,040
ve başlangıçta yanda oturuyorlar,

75
00:03:05,040 --> 00:03:07,431
dansa katılmak için

76
00:03:07,431 --> 00:03:10,272
bireysel iyonlara ayrılmaya isteksizler.

77
00:03:10,272 --> 00:03:12,456
İçten içe, bu utangaç dansçılar

78
00:03:12,456 --> 00:03:15,009
birilerinin onları 
dansa kaldırmasını istiyorlar.

79
00:03:15,009 --> 00:03:18,233
Bir su, rastgele bunlardan birine çarpıp

80
00:03:18,233 --> 00:03:21,927
onu grubundan uzaklaştırarak 
dansa çektiğinde giderler.

81
00:03:21,983 --> 00:03:23,362
Dansa kalkınca da

82
00:03:23,362 --> 00:03:24,948
geri dönmezler.

83
00:03:24,948 --> 00:03:27,352
Tuz iyonlarının eklenmesi

84
00:03:27,352 --> 00:03:29,412
kare dansa daha fazla

85
00:03:29,412 --> 00:03:30,790
dans pozisyonu ekler,

86
00:03:30,790 --> 00:03:33,973
bu yüzden su ile 
dans etmeleri tercih edilir.

87
00:03:35,156 --> 00:03:37,119
Bir de yağı ele alalım.

88
00:03:37,119 --> 00:03:40,850
Yağda, moleküller bir anlamda 
su ile dans etmekle ilgilenir, bu yüzden

89
00:03:40,887 --> 00:03:43,138
entropi, dansa katılmalarını destekliyor.

90
00:03:43,138 --> 00:03:45,193
Sorun şu ki, yağ molekülleri

91
00:03:45,193 --> 00:03:47,471
devasa balo elbisesi giyiyorlar

92
00:03:47,471 --> 00:03:50,040
ve su moleküllerinden çok daha büyükler.

93
00:03:50,040 --> 00:03:52,474
Bu nedenle, bir 
yağ molekülü piste çıktığında,

94
00:03:52,474 --> 00:03:55,299
boyutları dansa ve suların katıldığı

95
00:03:55,299 --> 00:03:56,919
rastgele ortak değişimine,

96
00:03:56,919 --> 00:03:58,622
dansın çok önemli bir parçasına

97
00:03:58,622 --> 00:04:00,329
gerçekten zarar verir.

98
00:04:00,329 --> 00:04:02,885
Üstelik, pek iyi dansçı da değiller.

99
00:04:02,885 --> 00:04:04,805
Su molekülleri yağ moleküllerini

100
00:04:04,805 --> 00:04:06,464
dansa dahil etmeye çalışırlar,

101
00:04:06,464 --> 00:04:08,890
ama sadece elbiseleriyle çarpmaya

102
00:04:08,890 --> 00:04:11,550
ve dans pistinin tamamını 
kaplamaya devam ederler.

103
00:04:11,550 --> 00:04:13,723
Yağ pistten çıktığında 
suyun dans edebileceği

104
00:04:13,723 --> 00:04:15,765
daha fazla olanak var,

105
00:04:15,765 --> 00:04:18,214
bu yüzden sular yağı sıkıştırır

106
00:04:18,214 --> 00:04:20,803
ve diğerleriyle birlikte 
kenara geri iter.

107
00:04:20,803 --> 00:04:22,887
Çok sayıda yağ yan tarafa atıldığında,

108
00:04:22,887 --> 00:04:24,971
suların ne kadar haksız olduğunu

109
00:04:24,971 --> 00:04:27,280
ve grup olarak birbirine yapışmaları

110
00:04:27,280 --> 00:04:29,455
gerektiğini paylaşmak için

111
00:04:29,455 --> 00:04:31,408
bir araya gelirler.

112
00:04:31,408 --> 00:04:33,146
Moleküller arasındaki etkileşimler

113
00:04:33,156 --> 00:04:35,082
ve rastgele hareket ettiklerinde,

114
00:04:35,082 --> 00:04:37,472
oluşturdukları dizilimler

115
00:04:37,472 --> 00:04:40,816
karışıp karışmayacaklarını belirler.

116
00:04:41,216 --> 00:04:43,637
Başka bir deyişle, su ve yağ karışmaz,

117
00:04:43,637 --> 00:04:47,217
çünkü uyumlu dans partnerleri değiller.