WEBVTT 00:00:00.658 --> 00:00:04.800 Hidrolik kırılma ne demektir? (hydraulic fracturing, fracking) 00:00:04.800 --> 00:00:09.800 Sanayi devriminden bu yana enerji ihtiyacımız durmaksızın artmakta, 00:00:09.800 --> 00:00:17.383 ve bu ihtiyacın çoğunluğu doğal gaz ya da kömür gibi fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. 00:00:17.383 --> 00:00:21.800 Son zamanlarda çok konuşulur hale gelen tartışmalı bir doğal gaz çıkarma yöntemi mevcut. 00:00:21.800 --> 00:00:25.800 "Hidrolik Kırılma" (hydraulic fracturing, fracking) 00:00:25.800 --> 00:00:30.577 Basitçe açıklamak gerekirse hidrolik kırılma yöntemi bize yerkürenin derinliklerindeki doğal gazı yeniden kazanma imkanı sağlıyor. 00:00:30.577 --> 00:00:34.632 Bu yöntemde su, kum ve bir takım kimyasallar aracılığıyla 00:00:34.632 --> 00:00:39.497 kayaçlar içinde sıkışmış haldeki doğal gaz ortaya çıkartılıyor. 00:00:39.497 --> 00:00:42.777 1940'lardan beri bilinen bir yöntem olsa da, 00:00:42.777 --> 00:00:48.856 son on yıldır kullanımında bir aşırılık söz konusu 00:00:48.856 --> 00:00:51.134 özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde. 00:00:51.134 --> 00:00:57.633 Bunun sebebi Amerika ve Avrupa kıtasındaki bilinen doğal gaz kaynaklarının tükenmiş olması, 00:00:57.633 --> 00:01:03.299 ve buna bağlı olarak doğal gaz ve diğer yakıtların fiyatlarında sürekli bir artış meydana gelmesidir. 00:01:03.299 --> 00:01:10.658 Böylece, aslında büyük ölçüde karmaşık ve masraflı olan hidrolik kırılma gibi yöntemler eskisine göre daha karlı ve cazip hale gelmiştir. 00:01:10.658 --> 00:01:17.098 Bu süre içerisinde hidrolik kırılma tekniği ABD'de bir milyondan fazla kez kullanılmıştır, 00:01:17.098 --> 00:01:22.498 ve haznelerde mevcut bulunan petrol ve doğal gazın %60'ından fazlası hidrolik kırılma yöntemiyle elde edilmiştir. 00:01:22.498 --> 00:01:26.800 Şimdi hidrolik kırılma tekniğine bir göz atalım: 00:01:26.800 --> 00:01:31.800 İlk olarak birkaç yüz metre uzunluğunda bir kuyu kazılır. 00:01:31.800 --> 00:01:37.097 Buradan, kayaçların içerisinde yatay olarak ilerlenir. 00:01:37.097 --> 00:01:42.098 Daha sonra buraya yüksek performanslı pompalar yardımıyla bir çeşit sıvı pompalanır. 00:01:42.098 --> 00:01:46.049 Bu sıvı, birkaç bin ton kum, yaklaşık 200 bin litre kimyasal 00:01:46.049 --> 00:01:50.133 ve ortalama 8 milyon litre sudan oluşmaktadır, 00:01:50.133 --> 00:01:55.656 ki bu da 65 bin insanın günlük su tüketimine denktir. 00:01:55.656 --> 00:02:01.048 Bu karışım kaya tabakasının içerisinde çok sayıda çatlaklar oluşturarak ilerler. 00:02:01.048 --> 00:02:05.264 Kum, çatlakların tekrar kapanmasını önler. 00:02:05.264 --> 00:02:07.965 Kimyasalların görevleri ise başlıça; 00:02:07.965 --> 00:02:10.465 suyu sıkıştırmak, 00:02:10.465 --> 00:02:11.965 bakterileri öldürmek, 00:02:11.965 --> 00:02:14.884 ve mineralleri çözündürmektir. 00:02:14.884 --> 00:02:18.216 Daha sonra sıvı pompa yardımıyla geri çekilir 00:02:18.216 --> 00:02:22.050 ve bu aşamada doğal gaz elde edilir. 00:02:22.050 --> 00:02:26.337 Gaz kaynağı tükenir tükenmez kuyu kapatılır. 00:02:26.337 --> 00:02:32.578 Sonrasında ise genellikle sıvı yer altına geri pompalanır ve orada kalır. 00:02:32.578 --> 00:02:37.216 Ancak bu teknik çok sayıda riski de beraberinde getirmektedir. 00:02:37.216 --> 00:02:41.099 Başlıca risk olarak su kaynaklarının kirletiliyor olması söylenebilir. 00:02:41.099 --> 00:02:44.097 Hidrolik kırılma yöntemi sadece yüksek miktarda su tüketmekle kalmamakta, 00:02:44.097 --> 00:02:49.216 aynı zamanda uygulamada kullanılan sıvı, kirletilmiş ve yüksek derecede zehirlidir. 00:02:49.216 --> 00:02:56.216 Bahsi geçen kirlilik göz ardı edilemeyecek kadar çok ve bir arıtma tesisi tarafından bile temizlenemeyecek seviyededir. 00:02:56.216 --> 00:02:59.965 Tehlikenin farkında olunmasına ve teorik olarak yönetilebilir olmasına rağmen 00:02:59.965 --> 00:03:06.337 ihmaller nedeniyle ABD'de su kaynakları çoktan kirletilmiş durumdadır. 00:03:06.337 --> 00:03:09.616 Henüz kimse kirlenen su kaynaklarının ileride nasıl bir etki yaratacağını bilmemekte 00:03:09.616 --> 00:03:14.298 ve henüz konu hakkında yapılmış uzun süreli bir araştırma da bulunmamaktadır. 00:03:14.298 --> 00:03:17.576 Kullanılan kimyasalllar zararlıdan, aşırı zehirliye, 00:03:17.576 --> 00:03:24.738 hatta kanserojen(benzol, formik asit) olmalarına kadar çeşitlilik gösterebilmekte. 00:03:24.738 --> 00:03:32.577 Firmalar kimyasal bileşimin içeriği konusunda kesin bir açıklama yapmamayı tercih etseler de, 00:03:32.577 --> 00:03:39.178 işlem sırasında yaklaşık 700 farklı çeşit kimyasal maddenin kullanılmış olabileceği biliniyor. 00:03:39.178 --> 00:03:43.537 Bir diğer risk de sera gazı salınımı. 00:03:43.537 --> 00:03:47.418 Elde edilen doğal gazın içerisinde, karbon dioksit'ten 25 kat daha etkili olduğu bilinen 00:03:47.418 --> 00:03:53.465 metan gazından ciddi miktarlarda bulunduğu biliniyor. 00:03:53.465 --> 00:03:57.457 Doğal gaz yakıldığında, kömüre kıyasla doğaya daha az zarar verir. 00:03:57.457 --> 00:03:59.383 Ancak hidrolik kırılma yönteminin, 00:03:59.383 --> 00:04:02.134 iklim üzerindeki etkisi çok daha büyüktür. 00:04:02.134 --> 00:04:07.496 İlk olarak gazın çıkarılma süreci yüksek miktarlarda enerji tüketilmesi anlamına gelmektedir. 00:04:07.496 --> 00:04:11.738 İkinci olarak da açılan kuyulardaki kaynaklar çok çabuk tükenmekte 00:04:11.738 --> 00:04:16.633 ve klasik yöntemlere göre çok daha sık kuyu açmayı gerektirmektedir. 00:04:16.633 --> 00:04:24.496 Ek olarak, çıkarılan gazın yaklaşık %3'ü uygulama sırasında atmosfere karışarak kaybedilmektedir. 00:04:24.496 --> 00:04:27.258 Peki ya hidrolik kırılma yönteminin avantajları dezavantajlarını dengelerken, 00:04:27.258 --> 00:04:31.497 uygulamanın faydalarının değerlendirmesini nasıl yapacağız? 00:04:31.497 --> 00:04:34.258 Doğru bir şekilde uygulandığında bu yöntem bize şunu sağlamaktadır; 00:04:34.258 --> 00:04:41.050 evet, kısa ve orta vadede düşük maliyetli enerjiye olan ihtiyacımızı karşılayabiliyor, 00:04:41.050 --> 00:04:44.633 ancak uzun vadede beklenmedik sonuçlar meydana getirebilir 00:04:44.633 --> 00:04:49.258 ve içme suyumuz üzerinde oluşturduğu risk azımsanmamalıdır.