[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.66,0:00:04.80,Default,,0000,0000,0000,,Hidrolik kırılma ne demektir?\N(hydraulic fracturing, fracking)
Dialogue: 0,0:00:04.80,0:00:09.80,Default,,0000,0000,0000,,Sanayi devriminden bu yana enerji ihtiyacımız durmaksızın artmakta,
Dialogue: 0,0:00:09.80,0:00:17.38,Default,,0000,0000,0000,,ve bu ihtiyacın çoğunluğu doğal gaz ya da kömür gibi fosil yakıtlardan sağlanmaktadır.
Dialogue: 0,0:00:17.38,0:00:21.80,Default,,0000,0000,0000,,Son zamanlarda çok konuşulur hale gelen tartışmalı bir doğal gaz çıkarma yöntemi mevcut.
Dialogue: 0,0:00:21.80,0:00:25.80,Default,,0000,0000,0000,,"Hidrolik Kırılma"\N(hydraulic fracturing, fracking)
Dialogue: 0,0:00:25.80,0:00:30.58,Default,,0000,0000,0000,,Basitçe açıklamak gerekirse hidrolik kırılma yöntemi bize yerkürenin derinliklerindeki doğal gazı yeniden kazanma imkanı sağlıyor.
Dialogue: 0,0:00:30.58,0:00:34.63,Default,,0000,0000,0000,,Bu yöntemde su, kum ve bir takım kimyasallar aracılığıyla
Dialogue: 0,0:00:34.63,0:00:39.50,Default,,0000,0000,0000,,kayaçlar içinde sıkışmış haldeki doğal gaz ortaya çıkartılıyor.
Dialogue: 0,0:00:39.50,0:00:42.78,Default,,0000,0000,0000,,1940'lardan beri bilinen bir yöntem olsa da,
Dialogue: 0,0:00:42.78,0:00:48.86,Default,,0000,0000,0000,,son on yıldır kullanımında bir aşırılık söz konusu
Dialogue: 0,0:00:48.86,0:00:51.13,Default,,0000,0000,0000,,özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde.
Dialogue: 0,0:00:51.13,0:00:57.63,Default,,0000,0000,0000,,Bunun sebebi Amerika ve Avrupa kıtasındaki bilinen doğal gaz kaynaklarının tükenmiş olması,
Dialogue: 0,0:00:57.63,0:01:03.30,Default,,0000,0000,0000,,ve buna bağlı olarak doğal gaz ve diğer yakıtların fiyatlarında sürekli bir artış meydana gelmesidir.
Dialogue: 0,0:01:03.30,0:01:10.66,Default,,0000,0000,0000,,Böylece, aslında büyük ölçüde karmaşık ve masraflı olan hidrolik kırılma gibi yöntemler eskisine göre daha karlı ve cazip hale gelmiştir.
Dialogue: 0,0:01:10.66,0:01:17.10,Default,,0000,0000,0000,,Bu süre içerisinde hidrolik kırılma tekniği ABD'de bir milyondan fazla kez kullanılmıştır,
Dialogue: 0,0:01:17.10,0:01:22.50,Default,,0000,0000,0000,,ve haznelerde mevcut bulunan petrol ve doğal gazın %60'ından fazlası hidrolik kırılma yöntemiyle elde edilmiştir.
Dialogue: 0,0:01:22.50,0:01:26.80,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi hidrolik kırılma tekniğine bir göz atalım:
Dialogue: 0,0:01:26.80,0:01:31.80,Default,,0000,0000,0000,,İlk olarak birkaç yüz metre uzunluğunda bir kuyu kazılır.
Dialogue: 0,0:01:31.80,0:01:37.10,Default,,0000,0000,0000,,Buradan, kayaçların içerisinde yatay olarak ilerlenir.
Dialogue: 0,0:01:37.10,0:01:42.10,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra buraya yüksek performanslı pompalar yardımıyla bir çeşit sıvı pompalanır.
Dialogue: 0,0:01:42.10,0:01:46.05,Default,,0000,0000,0000,,Bu sıvı, birkaç bin ton kum, yaklaşık 200 bin litre kimyasal
Dialogue: 0,0:01:46.05,0:01:50.13,Default,,0000,0000,0000,,ve ortalama 8 milyon litre sudan oluşmaktadır,
Dialogue: 0,0:01:50.13,0:01:55.66,Default,,0000,0000,0000,,ki bu da 65 bin insanın günlük su tüketimine denktir.
Dialogue: 0,0:01:55.66,0:02:01.05,Default,,0000,0000,0000,,Bu karışım kaya tabakasının içerisinde çok sayıda çatlaklar oluşturarak ilerler.
Dialogue: 0,0:02:01.05,0:02:05.26,Default,,0000,0000,0000,,Kum, çatlakların tekrar kapanmasını önler.
Dialogue: 0,0:02:05.26,0:02:07.96,Default,,0000,0000,0000,,Kimyasalların görevleri ise başlıça;
Dialogue: 0,0:02:07.96,0:02:10.46,Default,,0000,0000,0000,,suyu sıkıştırmak,
Dialogue: 0,0:02:10.46,0:02:11.96,Default,,0000,0000,0000,,bakterileri öldürmek,
Dialogue: 0,0:02:11.96,0:02:14.88,Default,,0000,0000,0000,,ve mineralleri çözündürmektir.
Dialogue: 0,0:02:14.88,0:02:18.22,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra sıvı pompa yardımıyla geri çekilir
Dialogue: 0,0:02:18.22,0:02:22.05,Default,,0000,0000,0000,,ve bu aşamada doğal gaz elde edilir.
Dialogue: 0,0:02:22.05,0:02:26.34,Default,,0000,0000,0000,,Gaz kaynağı tükenir tükenmez kuyu kapatılır.
Dialogue: 0,0:02:26.34,0:02:32.58,Default,,0000,0000,0000,,Sonrasında ise genellikle sıvı yer altına geri pompalanır ve orada kalır.
Dialogue: 0,0:02:32.58,0:02:37.22,Default,,0000,0000,0000,,Ancak bu teknik çok sayıda riski de beraberinde getirmektedir.
Dialogue: 0,0:02:37.22,0:02:41.10,Default,,0000,0000,0000,,Başlıca risk olarak su kaynaklarının kirletiliyor olması söylenebilir.
Dialogue: 0,0:02:41.10,0:02:44.10,Default,,0000,0000,0000,,Hidrolik kırılma yöntemi sadece yüksek miktarda su tüketmekle kalmamakta,
Dialogue: 0,0:02:44.10,0:02:49.22,Default,,0000,0000,0000,,aynı zamanda uygulamada kullanılan sıvı, kirletilmiş ve yüksek derecede zehirlidir.
Dialogue: 0,0:02:49.22,0:02:56.22,Default,,0000,0000,0000,,Bahsi geçen kirlilik göz ardı edilemeyecek kadar çok ve bir arıtma tesisi tarafından bile temizlenemeyecek seviyededir.
Dialogue: 0,0:02:56.22,0:02:59.96,Default,,0000,0000,0000,,Tehlikenin farkında olunmasına ve teorik olarak yönetilebilir olmasına rağmen
Dialogue: 0,0:02:59.96,0:03:06.34,Default,,0000,0000,0000,,ihmaller nedeniyle ABD'de su kaynakları çoktan kirletilmiş durumdadır.
Dialogue: 0,0:03:06.34,0:03:09.62,Default,,0000,0000,0000,,Henüz kimse kirlenen su kaynaklarının ileride nasıl bir etki yaratacağını bilmemekte
Dialogue: 0,0:03:09.62,0:03:14.30,Default,,0000,0000,0000,,ve henüz konu hakkında yapılmış uzun süreli bir araştırma da bulunmamaktadır.
Dialogue: 0,0:03:14.30,0:03:17.58,Default,,0000,0000,0000,,Kullanılan kimyasalllar zararlıdan, aşırı zehirliye,
Dialogue: 0,0:03:17.58,0:03:24.74,Default,,0000,0000,0000,,hatta kanserojen(benzol, formik asit) olmalarına kadar çeşitlilik gösterebilmekte.
Dialogue: 0,0:03:24.74,0:03:32.58,Default,,0000,0000,0000,,Firmalar kimyasal bileşimin içeriği konusunda kesin bir açıklama yapmamayı tercih etseler de,
Dialogue: 0,0:03:32.58,0:03:39.18,Default,,0000,0000,0000,,işlem sırasında yaklaşık 700 farklı çeşit kimyasal maddenin kullanılmış olabileceği biliniyor.
Dialogue: 0,0:03:39.18,0:03:43.54,Default,,0000,0000,0000,,Bir diğer risk de sera gazı salınımı.
Dialogue: 0,0:03:43.54,0:03:47.42,Default,,0000,0000,0000,,Elde edilen doğal gazın içerisinde, karbon dioksit'ten 25 kat daha etkili olduğu bilinen
Dialogue: 0,0:03:47.42,0:03:53.46,Default,,0000,0000,0000,,metan gazından ciddi miktarlarda bulunduğu biliniyor.
Dialogue: 0,0:03:53.46,0:03:57.46,Default,,0000,0000,0000,,Doğal gaz yakıldığında, kömüre kıyasla doğaya daha az zarar verir.
Dialogue: 0,0:03:57.46,0:03:59.38,Default,,0000,0000,0000,,Ancak hidrolik kırılma yönteminin,
Dialogue: 0,0:03:59.38,0:04:02.13,Default,,0000,0000,0000,,iklim üzerindeki etkisi çok daha büyüktür.
Dialogue: 0,0:04:02.13,0:04:07.50,Default,,0000,0000,0000,,İlk olarak gazın çıkarılma süreci yüksek miktarlarda enerji tüketilmesi anlamına gelmektedir.
Dialogue: 0,0:04:07.50,0:04:11.74,Default,,0000,0000,0000,,İkinci olarak da açılan kuyulardaki kaynaklar çok çabuk tükenmekte
Dialogue: 0,0:04:11.74,0:04:16.63,Default,,0000,0000,0000,,ve klasik yöntemlere göre çok daha sık kuyu açmayı gerektirmektedir.
Dialogue: 0,0:04:16.63,0:04:24.50,Default,,0000,0000,0000,,Ek olarak, çıkarılan gazın yaklaşık %3'ü uygulama sırasında atmosfere karışarak kaybedilmektedir.
Dialogue: 0,0:04:24.50,0:04:27.26,Default,,0000,0000,0000,,Peki ya hidrolik kırılma yönteminin avantajları dezavantajlarını dengelerken,
Dialogue: 0,0:04:27.26,0:04:31.50,Default,,0000,0000,0000,,uygulamanın faydalarının değerlendirmesini nasıl yapacağız?
Dialogue: 0,0:04:31.50,0:04:34.26,Default,,0000,0000,0000,,Doğru bir şekilde uygulandığında bu yöntem bize şunu sağlamaktadır;
Dialogue: 0,0:04:34.26,0:04:41.05,Default,,0000,0000,0000,,evet, kısa ve orta vadede düşük maliyetli enerjiye olan ihtiyacımızı karşılayabiliyor,
Dialogue: 0,0:04:41.05,0:04:44.63,Default,,0000,0000,0000,,ancak uzun vadede beklenmedik sonuçlar meydana getirebilir
Dialogue: 0,0:04:44.63,0:04:49.26,Default,,0000,0000,0000,,ve içme suyumuz üzerinde oluşturduğu risk azımsanmamalıdır.