1 00:00:00,658 --> 00:00:04,800 Hidrolik kırılma ne demektir? (hydraulic fracturing, fracking) 2 00:00:04,800 --> 00:00:09,800 Sanayi devriminden bu yana enerji ihtiyacımız durmaksızın artmakta, 3 00:00:09,800 --> 00:00:17,383 ve bu ihtiyacın çoğunluğu doğal gaz ya da kömür gibi fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. 4 00:00:17,383 --> 00:00:21,800 Son zamanlarda çok konuşulur hale gelen tartışmalı bir doğal gaz çıkarma yöntemi mevcut. 5 00:00:21,800 --> 00:00:25,800 "Hidrolik Kırılma" (hydraulic fracturing, fracking) 6 00:00:25,800 --> 00:00:30,577 Basitçe açıklamak gerekirse hidrolik kırılma yöntemi bize yerkürenin derinliklerindeki doğal gazı yeniden kazanma imkanı sağlıyor. 7 00:00:30,577 --> 00:00:34,632 Bu yöntemde su, kum ve bir takım kimyasallar aracılığıyla 8 00:00:34,632 --> 00:00:39,497 kayaçlar içinde sıkışmış haldeki doğal gaz ortaya çıkartılıyor. 9 00:00:39,497 --> 00:00:42,777 1940'lardan beri bilinen bir yöntem olsa da, 10 00:00:42,777 --> 00:00:48,856 son on yıldır kullanımında bir aşırılık söz konusu 11 00:00:48,856 --> 00:00:51,134 özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde. 12 00:00:51,134 --> 00:00:57,633 Bunun sebebi Amerika ve Avrupa kıtasındaki bilinen doğal gaz kaynaklarının tükenmiş olması, 13 00:00:57,633 --> 00:01:03,299 ve buna bağlı olarak doğal gaz ve diğer yakıtların fiyatlarında sürekli bir artış meydana gelmesidir. 14 00:01:03,299 --> 00:01:10,658 Böylece, aslında büyük ölçüde karmaşık ve masraflı olan hidrolik kırılma gibi yöntemler eskisine göre daha karlı ve cazip hale gelmiştir. 15 00:01:10,658 --> 00:01:17,098 Bu süre içerisinde hidrolik kırılma tekniği ABD'de bir milyondan fazla kez kullanılmıştır, 16 00:01:17,098 --> 00:01:22,498 ve haznelerde mevcut bulunan petrol ve doğal gazın %60'ından fazlası hidrolik kırılma yöntemiyle elde edilmiştir. 17 00:01:22,498 --> 00:01:26,800 Şimdi hidrolik kırılma tekniğine bir göz atalım: 18 00:01:26,800 --> 00:01:31,800 İlk olarak birkaç yüz metre uzunluğunda bir kuyu kazılır. 19 00:01:31,800 --> 00:01:37,097 Buradan, kayaçların içerisinde yatay olarak ilerlenir. 20 00:01:37,097 --> 00:01:42,098 Daha sonra buraya yüksek performanslı pompalar yardımıyla bir çeşit sıvı pompalanır. 21 00:01:42,098 --> 00:01:46,049 Bu sıvı, birkaç bin ton kum, yaklaşık 200 bin litre kimyasal 22 00:01:46,049 --> 00:01:50,133 ve ortalama 8 milyon litre sudan oluşmaktadır, 23 00:01:50,133 --> 00:01:55,656 ki bu da 65 bin insanın günlük su tüketimine denktir. 24 00:01:55,656 --> 00:02:01,048 Bu karışım kaya tabakasının içerisinde çok sayıda çatlaklar oluşturarak ilerler. 25 00:02:01,048 --> 00:02:05,264 Kum, çatlakların tekrar kapanmasını önler. 26 00:02:05,264 --> 00:02:07,965 Kimyasalların görevleri ise başlıça; 27 00:02:07,965 --> 00:02:10,465 suyu sıkıştırmak, 28 00:02:10,465 --> 00:02:11,965 bakterileri öldürmek, 29 00:02:11,965 --> 00:02:14,884 ve mineralleri çözündürmektir. 30 00:02:14,884 --> 00:02:18,216 Daha sonra sıvı pompa yardımıyla geri çekilir 31 00:02:18,216 --> 00:02:22,050 ve bu aşamada doğal gaz elde edilir. 32 00:02:22,050 --> 00:02:26,337 Gaz kaynağı tükenir tükenmez kuyu kapatılır. 33 00:02:26,337 --> 00:02:32,578 Sonrasında ise genellikle sıvı yer altına geri pompalanır ve orada kalır. 34 00:02:32,578 --> 00:02:37,216 Ancak bu teknik çok sayıda riski de beraberinde getirmektedir. 35 00:02:37,216 --> 00:02:41,099 Başlıca risk olarak su kaynaklarının kirletiliyor olması söylenebilir. 36 00:02:41,099 --> 00:02:44,097 Hidrolik kırılma yöntemi sadece yüksek miktarda su tüketmekle kalmamakta, 37 00:02:44,097 --> 00:02:49,216 aynı zamanda uygulamada kullanılan sıvı, kirletilmiş ve yüksek derecede zehirlidir. 38 00:02:49,216 --> 00:02:56,216 Bahsi geçen kirlilik göz ardı edilemeyecek kadar çok ve bir arıtma tesisi tarafından bile temizlenemeyecek seviyededir. 39 00:02:56,216 --> 00:02:59,965 Tehlikenin farkında olunmasına ve teorik olarak yönetilebilir olmasına rağmen 40 00:02:59,965 --> 00:03:06,337 ihmaller nedeniyle ABD'de su kaynakları çoktan kirletilmiş durumdadır. 41 00:03:06,337 --> 00:03:09,616 Henüz kimse kirlenen su kaynaklarının ileride nasıl bir etki yaratacağını bilmemekte 42 00:03:09,616 --> 00:03:14,298 ve henüz konu hakkında yapılmış uzun süreli bir araştırma da bulunmamaktadır. 43 00:03:14,298 --> 00:03:17,576 Kullanılan kimyasalllar zararlıdan, aşırı zehirliye, 44 00:03:17,576 --> 00:03:24,738 hatta kanserojen(benzol, formik asit) olmalarına kadar çeşitlilik gösterebilmekte. 45 00:03:24,738 --> 00:03:32,577 Firmalar kimyasal bileşimin içeriği konusunda kesin bir açıklama yapmamayı tercih etseler de, 46 00:03:32,577 --> 00:03:39,178 işlem sırasında yaklaşık 700 farklı çeşit kimyasal maddenin kullanılmış olabileceği biliniyor. 47 00:03:39,178 --> 00:03:43,537 Bir diğer risk de sera gazı salınımı. 48 00:03:43,537 --> 00:03:47,418 Elde edilen doğal gazın içerisinde, karbon dioksit'ten 25 kat daha etkili olduğu bilinen 49 00:03:47,418 --> 00:03:53,465 metan gazından ciddi miktarlarda bulunduğu biliniyor. 50 00:03:53,465 --> 00:03:57,457 Doğal gaz yakıldığında, kömüre kıyasla doğaya daha az zarar verir. 51 00:03:57,457 --> 00:03:59,383 Ancak hidrolik kırılma yönteminin, 52 00:03:59,383 --> 00:04:02,134 iklim üzerindeki etkisi çok daha büyüktür. 53 00:04:02,134 --> 00:04:07,496 İlk olarak gazın çıkarılma süreci yüksek miktarlarda enerji tüketilmesi anlamına gelmektedir. 54 00:04:07,496 --> 00:04:11,738 İkinci olarak da açılan kuyulardaki kaynaklar çok çabuk tükenmekte 55 00:04:11,738 --> 00:04:16,633 ve klasik yöntemlere göre çok daha sık kuyu açmayı gerektirmektedir. 56 00:04:16,633 --> 00:04:24,496 Ek olarak, çıkarılan gazın yaklaşık %3'ü uygulama sırasında atmosfere karışarak kaybedilmektedir. 57 00:04:24,496 --> 00:04:27,258 Peki ya hidrolik kırılma yönteminin avantajları dezavantajlarını dengelerken, 58 00:04:27,258 --> 00:04:31,497 uygulamanın faydalarının değerlendirmesini nasıl yapacağız? 59 00:04:31,497 --> 00:04:34,258 Doğru bir şekilde uygulandığında bu yöntem bize şunu sağlamaktadır; 60 00:04:34,258 --> 00:04:41,050 evet, kısa ve orta vadede düşük maliyetli enerjiye olan ihtiyacımızı karşılayabiliyor, 61 00:04:41,050 --> 00:04:44,633 ancak uzun vadede beklenmedik sonuçlar meydana getirebilir 62 00:04:44,633 --> 00:04:49,258 ve içme suyumuz üzerinde oluşturduğu risk azımsanmamalıdır.